«بالاپان» ارناسى جۇمىس ىستەي باستاعاندا العاشقىلاردان بولىپ قۋانعان مەن ەدىم دەسەم قاتەلەسپەيتىن شىعارمىن. مەنىمەن قوسا، ۇيىندە تەلەديدار كورەتىن جاسقا كەلىپ قالعان بالالارى بار باسقا دا وتباسىلار قۋانعان بولۋ كەرەك. قۋانىشىمىزعا شەك بولمادى. تاۋەلسىزدىك الىپ، وسى ارنا ارقىلى ءوز بالالارىمىزعا باتىستىڭ ناسيحاتىنان ادا ءتول تاربيەمىزدى بەرەتىن بالاپاندار ارناسىنا قول جەتكىزدىك-اۋ دەدىك. اسىرەسە جۇمىس كۇيىمەن ءومىرىنىڭ جارتىسىن سول كۇبەڭ تىرشىلىكپەن وتكىزىپ جۇرگەن ازاماتتار قۋاندى. ۇيدە جوقتا، ورنىمىزعا وسى ارنا «تاربيەشى» بولسىن دەدى. بۇل باستاما، قازاقتىڭ باسقا دا تالاي باستاماسى سياقتى كۇل-تالقان بولماي، جاقسى ناتيجە كورسەتەر دەپ ءوز-ءوزىمىزدى سەندىردىك.

«سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...». ءاي قايدام، بۇل ءىس تە شالا شىقتى ما دەيمىن؟! «جاسپىز، تاجىريبەمىز از، تەحنيكامىز كەمشىن» دەگەن بولماشى اڭگىمەدىڭ قاجەتى جوق. مەن قوزعاعان تاقىرىپ - ارنانىڭ ءتول تۋىندىلارىنىڭ ىشكى قۇرىلىسى، وسى زامانعى تىلمەن ايتقاندا - كونتەنتىندە. تەحنيكاسىندا شارۋام جوق.

«بالالاردىڭ تاربيەسىن وسى ارناعا امال جوق جۇكتەگەن اتا-انالاردىڭ اتىنان سويلەپ تۇرمىن» دەگەن تۇجىرىمداماما ماقالانى وقىپ بولعاننان كەيىن وقىرماننىڭ ءوزى باعا بەرسىن.

بۇل ماقالادا كوپ ءسوز شۇبىرتۋدىڭ قاجەتى جوق. تالقىعا تەك ءبىر باعدارلامانىڭ تەك ءبىر عانا كورىنىسىن الايىق.

«بالاپان» ارناسى جۇمىس ىستەي باستاعاندا العاشقىلاردان بولىپ قۋانعان مەن ەدىم دەسەم قاتەلەسپەيتىن شىعارمىن. مەنىمەن قوسا، ۇيىندە تەلەديدار كورەتىن جاسقا كەلىپ قالعان بالالارى بار باسقا دا وتباسىلار قۋانعان بولۋ كەرەك. قۋانىشىمىزعا شەك بولمادى. تاۋەلسىزدىك الىپ، وسى ارنا ارقىلى ءوز بالالارىمىزعا باتىستىڭ ناسيحاتىنان ادا ءتول تاربيەمىزدى بەرەتىن بالاپاندار ارناسىنا قول جەتكىزدىك-اۋ دەدىك. اسىرەسە جۇمىس كۇيىمەن ءومىرىنىڭ جارتىسىن سول كۇبەڭ تىرشىلىكپەن وتكىزىپ جۇرگەن ازاماتتار قۋاندى. ۇيدە جوقتا، ورنىمىزعا وسى ارنا «تاربيەشى» بولسىن دەدى. بۇل باستاما، قازاقتىڭ باسقا دا تالاي باستاماسى سياقتى كۇل-تالقان بولماي، جاقسى ناتيجە كورسەتەر دەپ ءوز-ءوزىمىزدى سەندىردىك.

«سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...». ءاي قايدام، بۇل ءىس تە شالا شىقتى ما دەيمىن؟! «جاسپىز، تاجىريبەمىز از، تەحنيكامىز كەمشىن» دەگەن بولماشى اڭگىمەدىڭ قاجەتى جوق. مەن قوزعاعان تاقىرىپ - ارنانىڭ ءتول تۋىندىلارىنىڭ ىشكى قۇرىلىسى، وسى زامانعى تىلمەن ايتقاندا - كونتەنتىندە. تەحنيكاسىندا شارۋام جوق.

«بالالاردىڭ تاربيەسىن وسى ارناعا امال جوق جۇكتەگەن اتا-انالاردىڭ اتىنان سويلەپ تۇرمىن» دەگەن تۇجىرىمداماما ماقالانى وقىپ بولعاننان كەيىن وقىرماننىڭ ءوزى باعا بەرسىن.

بۇل ماقالادا كوپ ءسوز شۇبىرتۋدىڭ قاجەتى جوق. تالقىعا تەك ءبىر باعدارلامانىڭ تەك ءبىر عانا كورىنىسىن الايىق.

كسرودىڭ ىزىمەن «ەرالاش» باعدارلاماسىنا ۇقساتىپ جاساعان «كۇلەگەش» باعدارلاماسىن تالقىعا سالدىق. ونىڭ كوپتەن ءبىر كورىنىسىنىڭ ء(فيلمنىڭ) مازمۇنى بىلاي: ءبىر قىز ۇيدە جالعىز قالىپ قويادى. بالا عوي - اس ۇيىندەگى شكاف، تارپالاردان كامپيت ىزدەيدى. اقىرى تابادى. بيىك توڭازىتقىشتىڭ ۇستىنەن. قولى جەتپەيدى. قۋانىشىنا - ۇيگە مەكتەپتەن قاشىپ (!!!) باۋىرى كەلەدى. توڭازىتقىشتىڭ ۇستىندەگى كامپيتتەردى قارىنداسىنا بەرمەي، ءوزى جالماپ جەي باستايدى. قىز - اشۋلى. تەلەفون قوڭىراۋى شالادى: شەشەسى ەكەن. ارماندى (اتى وزگەرگەن) سۇرايدى. قىز، باۋىرىنىڭ مەكتەپتەن قاشقانىن ايتسام با، ايتپاسام با دەپ قوبالجىپ تۇر. ارمان «ايتپا» دەپ قارىنداسىنا ىمداپ كامپيت ۇسىنادى. بۇل كورىنىس 10-15 سەكۋندقا سوزىلادى. شاماسى -  كۋلميناتسيالىق ءسات. نەمەن تىنادى دەگەن كورەرمەن: ول دا - تەلمىرىپ قاراپ تۇر ەكرانعا... ءسويتىپ قىز - «ارمان با؟! ارمان... ارمان - مەكتەپتەن قاشىپ ۇيگە كەلدى» دەپ جاۋاپ بەرەدى اناسىنا. وسىمەن فيلم ءبىتتى.

اۆتور بۇنىمەن نە ايتقىسى كەلدى؟! باعدارلاما اتى - «كۇلەگەش» بولعاندىقتان ونىڭ قاي جەرىندە كۇلۋ كەرەك ەدى؟! مەنى وسى ساۋالدار مازالاپ قولىما قالام الدىم.

ءفيلمنىڭ يدەياسى - بالانىڭ مەكتەپتەن قاشقانىن ەستىپ، ونى جەڭىل قابىلداپ كۇلۋ مە؟! الدە - كامپيتتى ءوزى جەپ كىشى باۋىرىنا بەرمەۋ مە؟ «جوعا، ماسەلەنى ءپالساپالاندىرماي-اق قويشى، جاي جەڭىل-جەلپى كۇلە سالۋ» دەيسىزدەر. بۇل كورىنىستە جەڭىل جەلپى كۇلە سالاتىن جەر قايسىسى؟! دەپ مەن دە قويمايمىن...

ەرەسەك ادامنىڭ كوزىمەن بۇل فيلمگە شولۋ جاساپ، اۆتوردىڭ نە ايتقىسى كەلگەنىن شامالاپ كورەيىك:

جوعارىدا كەلتىرگەن دايەكتەمەلەرگە قاراپ، باز-بىرەۋلەر «ەندى نە، كۇلۋگە دە بولماي ما؟» دەگەن پىكىر ايتىپ قالۋى ىقتيمال. وسىعان وراي، وسىنداي تاربيەلىك ءمانى بار كورىنىستەردەن كۇلكى ىزدەمەي، بالالارىمىزعا كۇلۋگە تۇرارلىق نارسەلەرگە عانا كۇلۋگە بولاتىنىن ۇيرەتۋ قاجەت ەكەنىن ايتامىز. بالالاردى سالماقتىلىققا جانە دۇرىستىلىققا ۇيرەتۋ قيىن ەكەنىن; بالاعا ەڭ الدىمەن جاقسى نارسەنى ۇيرەتۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان دانىشپان بابامىز ءال-ءفارابيدىڭ ءسوزىن كەلتىرە كەتكەن ارتىق بولماس دەپ ويلايمىز: "كوركەم نەمەسە ۇنامسىز ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ادام جۇرە كەلە يگەرەتىڭدىكتەن، ول سونىڭ قايسىسىنا داعدىلانسا، سونىسى ونىڭ ءىس-ارەكەتىنىڭ، مىنەز-قۇلقىنىڭ نەگىزى بولماق. جاقسى مىنەز، ءىس-ارەكەتتەر، ءجيى-ءجيى قايتالانا وتىرىپ، ادام دۇنيەسىنىڭ رۋحاني ازىعىنا اينالسا; ال جامان ءىس-ارەكەتتەر قايتالانا وتىرىپ، ونىڭ ازعىڭداۋىنا نەمەسە، "ايۋان تەكتەس" جەكسۇرىندىققا ءۇرىندىرادى".

تەلەديداردىڭ بالانى، ءتىپتى ەرەسەك ادامداردى «تاربيەلەگىش» ۇلكەن قۇرال ەكەنىن ەسكەرسەك، تاۋەلسىزدىكتىڭ نىشانى - ءتول ارنالارىمىزدى دۇرىستاۋ كەرەك دەگەن ويدامىز. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ءتول ارنالارىمىز بابامىزدىڭ وسى ءبىر ءسوزىن تۋ ەتىپ ۇستاپ، باعدارلامالارىن وسى سوزگە سايكەستىگىن ءاردايىم تەكسەرىپ وتىرۋى قاجەت دەپ ويلايمىز.

ءسوز سوڭىندا مۇحتار اۋەزوۆ اعامىزدىڭ سوزىنە ەلىكتەپ، «ەل بولامىن دەسەڭ - تەلەديدارىڭدى تۇزە» دەگىمىز كەلەدى.

"Abai.kz"