زيرا ناۋرىزباەۆا. اجەمنىڭ اشارشىلىق جايلى اڭگىمەسى
«قىرعىزدار (قازاقتار), ەكونوميكالىق جاعىنان ءالسىز بولعاندىقتان، ماركسيستىك پرينتسيپ بويىنشا ءبارىبىر قۇرىپ بىتەدى. سوندىقتان دا رەۆوليۋتسيا ءۇشىن قارجىنى - بارلىق مۇمكىنشىلىكتى اشتىقپەن كۇرەسكە شىعىنداۋدىڭ ورنىنا مايدانداردى قولداۋعا جۇمساعان ماڭىزدى». (تۇركىستانداعى بولشەۆيكتەر فراكتسياسىنىڭ جەتەكشىسى ي.ءتوبوليننىڭ 1919 جىلعى تۇركىستان تسيك-ڭ ماجىلىسىندە ايتقان ءسوزى. ت.رىسقۇلوۆتىڭ «رەۆوليۋتسيا جانە تۇركىستاننىڭ جەرگىلىكتى حالقى» كىتابىنان).
«ەگەر ءبىز، شەت ايماقتاردىڭ ەسەبىنەن ورتالىقتى نىعايتقان بولساق، بۇل ءىسىمىز دۇرىس، تابيعي ءىس بولعان بولار ەدى. ەگەر ورتالىقتى كۇشەيتۋ ءۇشىن شەت ايماقتاردى توناۋ قاجەت بولسا، وعان دا بارعان بولار ەدىك» (ۆ.پ.زاتونسكي، ۋكراين بولشەۆيكتەرىنىڭ جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، ۆكپ (ب) ح سەزىندە سويلەگەن سوزىنەن. م.شوقايدىڭ «كەڭەستەر بيلەگەن تۇركىستان» كىتابىنان).
«قىرعىزدار (قازاقتار), ەكونوميكالىق جاعىنان ءالسىز بولعاندىقتان، ماركسيستىك پرينتسيپ بويىنشا ءبارىبىر قۇرىپ بىتەدى. سوندىقتان دا رەۆوليۋتسيا ءۇشىن قارجىنى - بارلىق مۇمكىنشىلىكتى اشتىقپەن كۇرەسكە شىعىنداۋدىڭ ورنىنا مايدانداردى قولداۋعا جۇمساعان ماڭىزدى». (تۇركىستانداعى بولشەۆيكتەر فراكتسياسىنىڭ جەتەكشىسى ي.ءتوبوليننىڭ 1919 جىلعى تۇركىستان تسيك-ڭ ماجىلىسىندە ايتقان ءسوزى. ت.رىسقۇلوۆتىڭ «رەۆوليۋتسيا جانە تۇركىستاننىڭ جەرگىلىكتى حالقى» كىتابىنان).
«ەگەر ءبىز، شەت ايماقتاردىڭ ەسەبىنەن ورتالىقتى نىعايتقان بولساق، بۇل ءىسىمىز دۇرىس، تابيعي ءىس بولعان بولار ەدى. ەگەر ورتالىقتى كۇشەيتۋ ءۇشىن شەت ايماقتاردى توناۋ قاجەت بولسا، وعان دا بارعان بولار ەدىك» (ۆ.پ.زاتونسكي، ۋكراين بولشەۆيكتەرىنىڭ جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، ۆكپ (ب) ح سەزىندە سويلەگەن سوزىنەن. م.شوقايدىڭ «كەڭەستەر بيلەگەن تۇركىستان» كىتابىنان).
قايتا قۇرۋ كەزىندە قازاق جەرىندە بولعان جاپپاي اشارشىلىق جايلى ايتىلا باستاعاندا، اشتىق تۋرالى ناعاشى اجەم اكيبا تەمىرعاليقىزى بەكبولاتوۆادان (198-14-1991, بقو) كوپ ءجايتتاردى سۇراپ بىلگەن ەدىم. اجەمنىڭ بالالىق شاعىنداعى ەستەلىكتەرىندە 20-ى جىلدارداعى، ونىڭ ىشىندە شامامەن 1922-23 جىلدارى بولعان ەرەكشە قاتال قىس ەسىندە جاقسى ساقتالىپتى. مۇمكىن ول كىسىنىڭ ايتقان جىلدارىنىڭ دالدىگىندە قاتەلىك تە بولار، سەبەبى ول كەزدەگى قازاقتىڭ جىل ساناعى باسقاشا ەدى عوي. قازىر 80-ءى جىلداردىڭ اياعىندا سول كەزدەگى اجەم ايتقان اڭگىمەلەردى كومپيۋتەرگە تۇسىرگەن كەزىمدە، «كەيبىر جەرلەرىن وڭدەسەم قالاي بولار ەكەن» دەگەن ويلار دا كەلىپ قالاتىن. بىراق، ولاي ەتكەن جوقپىن، بۇل اڭگىمەلەردى اجەم قالاي ايتسا، سولاي قاعازعا ءتۇسىردىم. اجەم ول كەزدە جاس تا بولسا، وتە زەرەك، جادى مىقتى، ەستى قىز بولىپتى. اكيبا اجەم بايباقتى رۋىنان، ونىڭ بايجيەنى، ودان توقسابا اتالاتىن تارماعىنان. جازعى جايلاۋلارى قىزىلوبا دەگەن جەر بولىپتى. اجەمنىڭ اكەسى تەمىرعالي 1943 جىلى 77 جاسىندا (اتا-باباسىنىڭ كوپشىلىگى وسىنداي جاسقا جەتەدى ەكەن) دۇنيەدەن ءوتتى. بۇل كىسى وتە ءىرى كەلگەن، قارۋلى، بويى ەكى مەتر، ساۋاتى مول، ەتى ءتىرى، كوكىرەگى وياۋ كىسى بولىپتى. قازان قالاسىنا بارىپ قازاقشا كىتاپتار اكەلىپ، قىستىڭ ۇزاق كەشتەرىندە اۋىلداستارىنا ارناپ ولاردى داۋىستاپ وقيدى ەكەن. ءبىر كۇنى داستارحان باسىندا ءشاي ءىشىپ وتىرعاندا قوناقتاردىڭ ءبىرى تەمىر جول مەن شايتان اربا جايلى اڭگىمە قوزعاعاندا تەمىرعالي اتام: «شايتان، شايتان دەپ قويمايسىڭدار. مىنە، مىناۋ ساماۋرىن قايناپ تۇر، ونىڭ سەلكىلدەۋىنىڭ سەبەبىن بىلەسىڭدەر مە؟ سەبەبى، ونى ىشىنە سيماي تۇرعان بۋ سەلكىلدەتىپ تۇر. ەگەر ونىڭ اياعىنا دوڭگەلەك سالساڭ ءجۇرىپ كەتەر ەدى» دەپ قاراپايىم تىلمەن ءتۇسىندىرۋىنىڭ ءوزى اتامىزدىڭ ساۋاتتى ەكەنىن كورسەتەدى.
سول كەزدىڭ وزىندە ول كىسىنىڭ ەل ىشىندەگى ابىروي-قادىرىنىڭ، كوكىرەگىنىڭ وياۋلىعىنىڭ ارقاسى بولار، كوپتەگەن اۋقاتتى ورىستارمەن تامىر بولعان، لبيششەنسكىدە (كەڭەس زامانىنداعى اتى چاپاەۆ، اۋدان ورتالىعى) تۇراتىن ورىستاردىڭ مالىن باققان مالشى، باقتاشىلاردى باسقارعان. سونىڭ ارقاسىندا ورىستاردىڭ باسشىلارىمەن كەلىسىپ اعايىندارىن لبيششەنسكىگە جاقىن جەرگە، سول كەزدەگى زاڭ بويىنشا قازاقتارعا جايىق وزەنىنە 10 شاقىرىمنان جاقىن تۇرۋعا تيىم سالىنعان ايماققا كوشىرىپ اكەلىپتى. سول جەردە قوس ىلدي شاتىرى بار ءۇي سوعىپ، ونى بويى ەكى مەترلىك تەمىر شارباعى بار قاقپامەن قورشاتادى.
اتامنىڭ ءبىرىنشى ايەلى وتارقىزى قاتيرادان ءبىر ۇل (ەرتە ولگەن) جانە ءتورت قىز تۋعان. مەنىڭ اجەم قىزداردىڭ ءۇشىنشىسى. اجەمنىڭ ايتقانىنان بىلگەنىم، بۇل اۋلەتتە ايەلدەرگە، اسىرەسە قىزدارعا دەگەن ەرەكشە قۇرمەت بولعان. رۋ اتاۋىنىڭ بايجيەن بولىپ اتالۋىنىڭ ءوزى (عالىم س.قوندىبايدىڭ تۇسىنىكتەردى تارقاتۋىن نەگىزگە الساق) بۇل رۋدا ماتريارحات ۇردىستەرى باسىمدىقتا بولعانعا ۇقسايدى. تەمىرعالي اتام قىزدارىن تاربيەلەۋگە كوپ كوڭىل بولگەن، ولارعا ەرتەگى، جىر، اڭىز، ماقال-ماتەلدەردى بالا تىلىمەن جەتكىزىپ قۇلاقتارىنا قۇيىپ وتىرعان. دەنە شىنىقتىرۋ ماسەلەسىنە دە نازار سالىپتى. اجەم جاس كەزىندە جايىق وزەنىن چاپاەۆ قالاسىنىڭ تۇسىنان ءبىر قولىمەن ءجۇزىپ ء(بىر قولىمەن كيىمدەرىن ۇستاپ) وتەدى ەكەن. قىزدارىنىڭ يماندى ءارى زەرەكتى بولۋى جاعىن دا ويلاپتى. كەيىن قيلى زامان ورناعاندا ولاردى ءارتۇرلى قارۋ ۇستاپ مەڭگەرۋگە دە ۇيرەتكەن. اجەم كۇيەۋگە شىققان سوڭ، اتامنىڭ كەڭەسىمەن تيرگە بارىپ، سول كەزدەگى «ۆورشيلوۆ مەرگەنى» دەگەن اتاقتى ءبىر سالعاننان الىپتى. كينوفيلمدەردى كورىپ وتىرعان كەزىمىزدە اجەم كينو كەيىپكەرلەرىنىڭ قولىنداعى قارۋلارعا قاراپ «مىناۋ ناگان مەن ماۋزەر، مىناۋ رەۆولۆەر، پياتيلينەيكا، بەردانكا، شولاق مىلتىق دەپ جاڭىلماي ايتىپ وتىراتىن. مۇنىڭ بارلىعىن ايتىپ وتىرعانىم - اجەمنىڭ ايتقان اڭگىمەلەرىن وڭاي ءتۇسىنۋ ءۇشىن قاجەتتى ءجايتتار دەگەنىم.
....1922-23 جىلعى قىستا اۋلىمىز ۇلكەن جۇرگىن جولدىڭ شەتىندە، ۇلكەن ەلدى مەكەنگە جاقىن بولعاندىقتان، اتىس-شابىسقا تاپ بولدىق. كۇن سايىن اتىس، مىلتىقتىڭ، پۋلەمەتتىڭ داۋىسى ەستىلىپ تۇردى. كۇن سايىن لبيششەنسكىدەن قىزىلدار قارا شىبىنداي قاپتاپ كەلىپ تۇرادى. اجەمنىڭ ولاردى «بەزەنشى» دەپ نەگە اتايتىنىن سۇراماپپىن. اقتاردىڭ وتريادتارى، باسقا دا ءارتۇرلى بانديتتەر كەلىپ اۋىلدى شاۋىپ كەتەتىن. ءبارى دە قايىرىمسىز، قاتال، تاماقتارى اش، جۇدەۋ، قولىنا تۇسكەننىڭ ءبارىن جيناپ الادى. قازاقتىڭ مالىن تاركىلەپ ياعني كامپەسكەلەپ سول جەردە سويىپ جەيدى. بۇنى وزدەرى «قىزىل قۋىرداق» دەپ اتايتىن. كوپ ۇزاماي ناعىز اشتىق باستالدى. بالالار اشتىقتان ىسە باستادى، ءولىم كوبەيدى. اۋىلداستاردىڭ كوپشىلىگى مۇنداي قاۋىپتى ايماقتان كوشۋگە بەل بايلادى. تەمىرعالي ولارعا، كوشكەننەن پايدا بولمايتىندىعىن، مىناداي سۇراپىل قىستا بالالارمەن كوشۋ قىرىلۋعا سوقتىرارىن ايتىپ ۇگىتتەگەنىمەن ونى ەشكىم تىڭدامادى. كوپشىلىگى كوشىپ اۋىلىمىزدا ءۇش-ءتورت قانا ءۇي قالدى. ۇيلەرى قاڭىراپ بوس قالدى. كوشىپ كەتكەن اعايىندارىمىزدىڭ كوپشىلىگى سول كەتكەننەن مول كەتىپ، حابار-وشارسىز جوق بولدى.
تەمىرعاليدىڭ ەكى ۇلكەن قىزى ول كەزدە تۇرمىسقا شىققان. اتام قۇدا تاڭداۋعا ەرەكشە قارايدى ەكەن. قالىڭ مالىنا قاجەتتى زەرگەرلىك بۇيىمداردى ءوزى ىستەگەن. اپالارىمنىڭ بىرىنە قالاي قۇدا تۇسكەنى جايلى ءبىر اڭگىمەنى اجەم ءجيى ايتاتىن. اپاسىنىڭ بىرىنە لبيششەنسكىدەن الىس جەردە تۇراتىن، ەلدە قادىرلى ءبىر كىسى قۇدا ءتۇسىپتى. اتام قىزىن قاسىنان الىس جەرگە جىبەرگىسى كەلمەسە كەرەك، بىراق قادىرلى كىسىگە اشىق باس تارتا المايدى. سىلتاۋ ىزدەپ، باياعى ەرتەگىلەردە بولاتىن ۇردىستەر ەسىنە تۇسسە كەرەك، قۋلىققا بارىپتى. «قىزىما قالىڭ مالعا پالەن دەگەن (وتە سيرەك كەزدەسەتىن) تۇقىمداس جىلقى بەرەسىڭ» دەيدى. قۇدالار وعان دا كەلىسىپ، جىلقىلارىن ايىرباستاپ تەمىرعاليدىڭ بارلىق شارتتارىن ورىندايدى. امال جوق، ەندى قۇدالىقتان باس تارتا المايدى، بولاشاق قۇدالارىنا قيىن شارتتى ورىنداتقانىن تۇسىنگەن، ەندى ءوز ابىرويىن تۇسىرمەۋ ءۇشىن اتام قىزىنىڭ بارلىق جاساۋى مەن قالىڭ مالىن قوماقتى ەتۋگە كۇش سالىپ قىزىن ابىرويمەن ۇزاتادى. قيىن زامان ورناعان كەزدە ەكى قىزىنىڭ دا كۇيەۋلەرى ءولىپ قالعان سوڭ، ەكەۋىنىڭ دە وتباسىن قاسىنا كوشىرىپ اكەلەدى. اجەم مەن ونىڭ ءسىڭلىسىنىڭ بويلارى ۇلكەن ەمەس-ءتى. «اشتىقتان عوي» دەيتىن اجەم. كەرىسىنشە ەكى اپكەسى دە بويشاڭ بولىپتى، ماعان «سەنەن دە بيىك» (مەنىڭ بويىم 169 سم) دەيتىن.
تەمىرعالي اتام سول كەزدەگى قيىن زامانعا، وتباسىن اشتىقتان امان الىپ قالۋعا دايىندالا باستايدى. سول كەزدەگى قاڭعىپ جۇرگەن بىرەن-ساران سولداتتارعا قارسى تۇرۋ ءۇشىن اركەز بويىندا قارۋ ۇستاپ ءجۇرىپتى. قوراسىنىڭ قۋىس-قۋىسىنا قارۋلاردى تىعىپ، قارۋ بولماعان كەزدە ايىر، بالتا، شالعى سياقتى سۋىق قارۋلاردى تىعىپ ءجۇرىپتى. بىرنەشە رەت تاركىلەۋگە ءتۇسىپ امان قالعان ەكى سيىرىن ەگەسىز قالعان سارايلارعا قاماپ، تىعىپ ۇستايدى. ولارعا پىشەندى تەك ءتۇن كەزىندە، جولىندا پىشەننىڭ بىردە ءبىر قىلاۋىن تۇسىرمەي جەتكىزىپ تۇرعان. مالدىڭ قيىن اۋىل سىرتىنا اپارىپ قاردىڭ استىنا جاسىرعان. سارايعا بارعان ءىزىن دە جاسىرىپ وتىرعان. سيىر بۇزاۋلاعان كەزدە تولدەرىن ءۇي استىنان وجىرە قازىپ سوندا ۇستاپتى. ساۋىلعان ءسۇتتى تەك بۇزاۋلارعا بەرگەن، سەبەبى ۇيدە ازىق-تۇلىك پەن تاماق ساقتاۋ قاۋىپتى. تاماق دايىنداپ جاتقان كەزدە تەمىرعالي جولعا شىعىپ كۇزەتەدى ەكەن. ءوزى تاماق جەمەي جارتىلاي اش جۇرگەن. تاماق ىستەگەن قازاندى بوساعان سوڭ قارمەن ابدەن ىسقىلاۋدى ۇمىتپاعان. سولداتتار قازاندا مايدىڭ ءىزى بار ما، جوق پا دەپ تەكسەرەدى ەكەن. قىزداردىڭ قابىرعالارىن ۇستاپ «اش بالاعا ۇقسامايدى، ىسپەپتى، سەندە تاماق بار» دەيدى ەكەن. جۇدەۋ كورىنسىن دەپ قىزدارعا البا-جۇلبا كويلەك كيگىزىپ، اجەمنىڭ تىلىمەن ايتقاندا «سىعان» قىزدارى سياقتى كيىندىرەدى ەكەن. سولداتتاردىڭ دا جاعدايى ءماز ەمەس، اشتىقتان جۇدەگەن، ءالسىز. ءبىر سولدات تەمىرعاليدىڭ ۇلكەن قىزىنىڭ تاماقتى تىعىپ جاتقانىنىڭ ۇستىنەن شىعىپتى. تاماقتى تارتىپ الماق بولعان سولداتتى ايەل يتەرىپ جىبەرىپ قارۋىن تارتىپ الادى. كەلەسى ءبىر وسىنداي جاعدايدا شولاندا جاسىرىپ ۇلگەرمەگەن ءبىر كەسە ءسۇتتى تاپقان سولداتتار سوعان ءوزارا تالاسىپ توبەلەسىپ قالادى. ءبىر كەسە ءسۇت ەشقايسىسىنا دا بۇيىرماي توگىلىپ قالعان، شولاندا سولداتتاردىڭ شينەلدەرىنىڭ جۇلىنعان بەلبەۋلەرىنىڭ ۇزىندىلەرى قالىپتى.
ءبىر جولى قاڭعىپ جۇرگەن وتريادتىڭ سولداتتارى سيىردىڭ بىرەۋىن تاۋىپ، الىپ كەتپەكشى بولعاندا تەمىرعاليدىڭ ەكى قىزى ەر كىسىنىڭ كيىمىن كيىپ الىپ اكەسى ۇشەۋى سولداتتارعا قارۋ كەزىنەدى. مەنىڭ اجەم اتامنىڭ ىمداۋىمەن، قورقىپ تۇرعانىن جەڭىپ سولداتتارعا بارىپ قولدارىنداعى سيىردى بۇيداسىنان ۇستاپ جۇلىپ الادى. سولداتتار كەتىپ بارا جاتىپ، وتريادپەن قايتىپ كەلەمىز دەپ قورقىتسا كەرەك، بىراق قۇداي ساقتاپ امان قالادى. وسىنداي ەرەكشە ساقتىقتىڭ، جولى بولعىشتىقتىڭ ارقاسىندا سولداتتار وسى قىستا تەمىرعاليدىڭ وتباسىنان بار بولعانى 5 كيلو ۇن جانە ارنايى تىگىلگەن اكەمنىڭ قوس قابات بىلعارىدان تىككەن كيىز جاپسىرماسى بار ساپتاما ەتىگىن الىپتى. قىستان ابدەن جۇدەپ-جاداپ بولسا دا، ەڭ باستىسى امان شىعىپتى. اۋىلدا قالعان ەكى-ءۇش وتباسى اعايىندارىمىزدىڭ جاعدايى مۇشكىل بولىپتى. اسكەرلەردىڭ دويىر قامشىسىنىڭ استىنا تۇسكەن، اتىپ تاستاۋ قاتەرىنەن قورىققان اعايىندار تىققان مالى مەن ازىعىنىڭ جاتقان جەرىن كورسەتىپ ءبارى دە اشتان ولەدى. ءبىر عانا شال مەن كەمپىر ءتىرى قالىپتى. تەمىرعالي ولارعا كومەكتەسە الماعان، ەگەر ولاردىڭ مالىن ءوز مالىمەن قوسىپ قوسىپ بىرگە تىققان بولسا، ءوز بالالارىنىڭ ءومىرىن قاۋىپكە سالادى، سونىمەن بىرگە ولار قورقىپ بىرگە تىققان مالى مەن ازىعىنىڭ ورنىن ايتىپ قويعان بولار ەدى. تاعى ءبىر وتباسىدا اتا-اناسى مەن جالعىز بالاسى امان قالىپتى.
بىردە وسى ءۇيدىڭ وتاعاسى بايمىرزا تەمىرعاليعا كەلىپ كەمپىردىڭ ۇيىنە ءبىر قايىرشى قىزدىڭ كىرىپ قايتىپ شىقپاعانىن ايتادى. - «سەنىڭ دە بالالارىڭ بار، مەنىڭ ۇلىم بار... نە ىستەيمىز؟ تەمىرعالي قولىنا شولاق مىلتىعىن الىپ اعايىن كەمپىردىڭ ۇيىنە بارادى. سارايىندا قىزدىڭ جىلىكتەلگەن، تۇزدالعان ەتىن كورەدى. كەمپىرگە كىرسە ۇيىندە السىرەپ ناشار حالدە جاتىر ەكەن. كەلە جاتقان ادامنىڭ دىبىسىن ەستىگەن كەمپىر:
- تەمىر، سەنسىڭ بە؟
- ءيا، مەن. اپا ءوزىڭ ءولىم اۋزىندا جاتىرسىڭ. جازىقسىز جاننىڭ قانىن جۇكتەگەنىڭ نە؟ قالاي ءتىرى جۇرمەكسىڭ؟ ءبىر وقپەن جانىڭدى الايىن با؟
- قاسىقتاي عانا قانىم بار. تۋىس ەمەسپىز بە. اتام دەسەڭ ات.
تەمىرعالي بوگەلىپ تۇرىپ قالادى، بىراق جاقىن تۋىسىن اتۋعا باتا الماي شىعىپ كەتەدى. كوپ ۇزاماي ادامنىڭ ەتى دە بۇيىرماعان كەمپىر ولەدى. تەمىرعالي كەمپىردى دە، قىزدان قالعان سۇيەكتەردى دە جەرلەيدى.
تەمىرعاليعا شەشەسى جاعىنان تۋىس كەلەتىن ءبىر شال جالعىز قالعان سوڭ اعايىندارى كەڭەس قۇرىپ شالدان كىمنىڭ قولىندا تۇراتىنىن سۇراپتى. «تەمىرعاليدىڭ قولىنا بارامىن. جاقسىلىق تا، جاماندىق تا، شىقسا تەنتەكتەن شىعار» دەپتى.
كوكتەم شىعىپ تابيعات ويانعان كەزدە قىزدارى كوگالعا ويناپ، قىمىزدىق تەرۋگە شىققان كەزدە اكەسى قىزدارىنىڭ قاستارىندا بولىپ اركەز شاپانىنىڭ استىنا شولاق مىلتىعىن تىعىپ جۇرەدى ەكەن. قىزدارىن بىرەۋلەر ۇرلاپ كەتەر، ادام جەگىشتەرگە قولدى بولار دەپ قورقادى ەكەن.
جازعىتۇرى شىققاندا تەمىرعالي ەكى ۇلكەن قىزىنا امان قالعان ەكى باسپاعىن بەرىپ (جاساۋى رەتىندە) ەكەۋى دە قايتادان كۇيەۋگە شىعادى. ءسۇيتىپ، وسى قىستان شىققاندار ءۇشىن جاڭا ءومىر باستالادى...
***
الماتىداعى ءۇيىمىزدىڭ تەرەزەسىنىڭ الدىندا قىزىل شيە ءوسىپ تۇردى. ونى كەنجەبەك اقساقال ەگىپتى. بۇل كىسى تاتتىمبەت پەن ماديگە تۋىس ەكەن. قىزىل شيەنىڭ جەمىستەرى ءىرى جانە ءتاتتى بولعاندىقتان اۋلاداعى بالالاردىڭ كوز قۇرتىن جەيتىن ەدى. بالالاردىڭ تالاي شابۋىلدارىنا توزە الماعان (بالالار شيەنى بۇتاعىمەن جۇلاتىن) اعاش كەيىن وسپەي قالدى. جىل سايىن كوكتەم كەلگەندە شيەنىڭ گۇلدەگەنىن كورگەن سايىن اجەم: «جارىقتىق، ءتىرى جانعا كوكتەم كەلدى» دەيتىن ەدى...
«Abai.kz»