1960 جىلدارى البانيانىڭ كەڭەس وداعىنان ءتورت سۇڭگۋىر قايىقتى «ۇرلاپ العانى» كوپشىلىككە بەيمالىم. سۇڭگۋىر قايىقتاردى «تارتىپ الۋ» تۋرالى اڭگىمەلەردى تارقاتىپ ايتساق كۇلكىلى كورىنۋى مۇمكىن. وقيعا نيكيتا حرۋششەۆتىڭ ەل باسقارعان ۋاقىتىندا بولدى.

حرۋششەۆتىڭ كسرو-داعى «انتيستالينيزاتسيا» باعىتى سوتسياليستىك لاگەردە داۋ-دامايعا ۇلاستى. حح سەزدەگى حرۋششەۆتىڭ «انتيستاليندىك» سوزىنە، بۇكىل كسرو-عا كوممۋنيستىك لاگەردەگى كوپتەگەن ەلدەر قارسى شىقتى. مىسالى، حرۋششەۆتىك ساياسي اكتسيانى قىتاي ماقۇلداماعان. البانيا باسشىلىعىنا «حالىقتار كوسەمىنىڭ» جەكە باسىنا تابىنۋشىلىقتى جوققا شىعارۋ ۇنامادى. بۇل شىن مانىندە ءستاليننىڭ جەكە باسىنا قاتىستى ما الدە ولار حرۋششەۆپەن كەيبىر ماڭىزدى وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا كەلىسە المادى ما، ونى قازىر ەشكىم ناقتى ايتىلمايدى.

قالاي بولعاندا دا بۇل كسرو-داعى «انتيستالينيزاتسيانىڭ» پرەتسەدەنتى بولدى، ونى البانيا يون جانە ادرياتيكا تەڭىزدەرىنە باقىلاۋ جۇرگىزەتىن ۆلەردەگى كەڭەستىك اسكەري-تەڭىز بازاسىنا ءوز تالاپتارىن جاريالاۋ ءۇشىن سىلتاۋ رەتىندە پايدالاندى. كەڭەستىك اسكەري-تەڭىز بازازىن 1950 جىلداردىڭ اياعىندا كەڭەس وداعى سالعان ەدى. بۇل نىساندا كەڭەستىك قارا تەڭىز فلوتىنىڭ اسكەري كەمەلەرى قىزمەت ەتتى. 1961 جىلعا قاراي بازادا 12 اسكەري سۇڭگۋىر قايىق جۇمىس ىستەدى، ولاردىڭ كەيبىرەۋى بالتىق جاعالاۋىنان جىبەرىلدى.

ساياسي قاقتىعىس تۋىنداعان كەزدە كسرو دا، البانيا دا ۆلەردەگى كەڭەستىك اسكەري-تەڭىز بازاسىنىڭ پوزيتسياسى تۋرالى ستالين قول قويعان كەلىسىمدى وزىنشە تۇسىندىرە باستادى. بالقان ەلى اسكەري-تەڭىز بازاسىنىڭ شىن مانىندە وزىنە تيەسىلى ەكەنىن جانە بۇل ماسەلە بويىنشا جاسالعان كەلىسىمدە ەكىۇشتىلىق جوق ەكەنىن العا تارتتى. الباندار ءىشىنارا دۇرىس ايتتى، ويتكەنى كەلىسىم بويىنشا كسرو 4 سۋاستى قايىعىن ءوز فلوتىنىڭ بولىمىنە بەردى.

ول كەزدە كەڭەس وداعىنان جەتكىزىلگەن اسكەري كەمەلەر البانيانىڭ بۇكىل اسكەري-تەڭىز فلوتىن قۇرايتىن ەدى. كسرو مەن البانيا اراسىنداعى داۋ 1961 جىلعا دەيىن جالعاستى. وسى جانجال تۋرالى ازىلدەر دە پايدا بولدى. ەكى جاق ءبىر-ءبىرىن مادەنيەتسىز قىلىقتارى ءۇشىن ايىپتاپ وتىردى.

ەكى جاق تا 12 سۇڭگۋىر قايىققا قاتىستى داۋدى جان-جاقتى اسىرا سىلتەگەن كەزى بولدى. اقىر اياعىندا ەكى ەل مامىلەگە كەلدى. كسرو تەك كەڭەس ەكيپاجدارى قىزمەت ەتكەن كەمەلەردى، ياعني 8 اسكەري سۇڭگۋىر قايىقتى الىپ كەتتى. البانيا البان ەكيپاجدارى بار 4 سۇڭگۋىر قايىقتى جانە بىرنەشە بۋكسيردى وزىنە قالدىردى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz