وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ بەسقاراعاي اۋدانى مەن سەمەي قالاسىندا بىرقاتار الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسىپ، كەيبىر قۇرىلىس نىساندارىنداعى جۇمىس بارىسىمەن تانىستى.
تىرەك اۋىلدار قاتارىنا ەنگەلى ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشىپ، تىرلىگى دۇرىس ارناعا تۇسكەن سەميار اۋىلىندا بۇل كۇنى دە ۇلكەن قۋانىش تويلاندى. اپاتتىق جاعدايداعى مەكتەپ وتكەننىڭ ەنشىسىندە قالىپ، جاڭا ءبىلىم وشاعى ەسىگىن ايقارا اشۋى سەميارلىقتاردىڭ كوپتەن كۇتكەن مەرەكەسى-تۇعىن.  ءبىلىم ورداسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىن اۋدان باسشىلىعى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىنە ارناۋدى ءجون كورىپتى. 80 ورىندىق مەكتەپتى «ينفينيتي كوممۋنيكەيشن» جشس باستاعان ءبىر توپ مەردىگەر 200 ميليون تەڭگەدەن استام قاراجاتقا سالعان. جالپى اۋدانى 1570 شارشى مەتردى قۇرايتىن عيماراتتىڭ قۇرىلىسى وتكەن جىلدىڭ قاراشاسىندا باستالىپ، بەلگىلەنگەن ۋاقىتتان ءسال كەشىگىڭكىرەپ بارىپ، قولدانىسقا بەرىلىپ وتىر.
اۋىل تۇرعىندارىن اتاۋلى قۋانىشتارىمەن قۇتتىقتاي كەلە، ايماق باسشىسى اۋداننىڭ جاس حوككەيشىلەرىنىڭ وبلىس چەمپيونى اتانۋىنا زور ۇلەس قوسقان سەميارلىق جاس سپورتشىلارعا سپورتتىق كوستيۋمدەر مەن جاراقتار تاراتتى.

وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ بەسقاراعاي اۋدانى مەن سەمەي قالاسىندا بىرقاتار الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسىپ، كەيبىر قۇرىلىس نىساندارىنداعى جۇمىس بارىسىمەن تانىستى.
تىرەك اۋىلدار قاتارىنا ەنگەلى ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشىپ، تىرلىگى دۇرىس ارناعا تۇسكەن سەميار اۋىلىندا بۇل كۇنى دە ۇلكەن قۋانىش تويلاندى. اپاتتىق جاعدايداعى مەكتەپ وتكەننىڭ ەنشىسىندە قالىپ، جاڭا ءبىلىم وشاعى ەسىگىن ايقارا اشۋى سەميارلىقتاردىڭ كوپتەن كۇتكەن مەرەكەسى-تۇعىن.  ءبىلىم ورداسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىن اۋدان باسشىلىعى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنىنە ارناۋدى ءجون كورىپتى. 80 ورىندىق مەكتەپتى «ينفينيتي كوممۋنيكەيشن» جشس باستاعان ءبىر توپ مەردىگەر 200 ميليون تەڭگەدەن استام قاراجاتقا سالعان. جالپى اۋدانى 1570 شارشى مەتردى قۇرايتىن عيماراتتىڭ قۇرىلىسى وتكەن جىلدىڭ قاراشاسىندا باستالىپ، بەلگىلەنگەن ۋاقىتتان ءسال كەشىگىڭكىرەپ بارىپ، قولدانىسقا بەرىلىپ وتىر.
اۋىل تۇرعىندارىن اتاۋلى قۋانىشتارىمەن قۇتتىقتاي كەلە، ايماق باسشىسى اۋداننىڭ جاس حوككەيشىلەرىنىڭ وبلىس چەمپيونى اتانۋىنا زور ۇلەس قوسقان سەميارلىق جاس سپورتشىلارعا سپورتتىق كوستيۋمدەر مەن جاراقتار تاراتتى.
- ءاربىر مەملەكەتتىڭ كەلەشەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ جۇمىسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن ۇنەمى  ايتىپ كەلەمىن. بۇگىن مىنە، جاڭا مەكتەپتەرىڭىزدىڭ عيماراتى سالىنىپ ءبىتتى.  اپاتتىق جاعدايداعى مەكتەپتەردىڭ ورنىنا جاڭالارىن سالىپ جاتقانىمىز ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنىڭ ارقاسىندا بولىپ وتىر.  مەكتەپتەرىڭىز شالعايداعى اۋىلدىڭ جاس جەتكىنشەكتەرى جاقسى ءبىلىم الىپ، ەل ەرتەڭىنە ءوز ۇلەستەرىن قوسسىن دەگەن ماقساتپەن سالىنىپ وتىر. ۇستازدار قاۋىمى مەن اۋىل  بولىپ بەرىلگەن مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، ەلگە پايدالى ۇرپاق تاربيەلەۋ قاجەت. اۋىلدارىڭىزدىڭ شالعايدا ورنالاسقانىن ەسكەرىپ، تىرەك اۋىلدارىنىڭ قاتارىنا ارنايى قوسقان ەدىك. سول باعدارلاما اياسىندا مۇندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستى كورىپ وتىرسىزدار. جالپى بۇل اۋىلدىڭ بولاشاعى زور. سوندىقتان جەرگىلىكتى قالتالى ازاماتتار دا تۋعان وڭىرلەرىنىڭ گۇلدەنۋىنە ۇلەس قوسقانى ابزال.  ەلدى مەكەندى  تۇرعىندار تاراپىنان كوركەيتۋگە اتسالىسۋ ارقىلى  جاستاردىڭ اراسىنداعى ەنجارلىقتى جويامىز. سولارعا اعا  بۋىن  ۇلگى بولسا عانا، اۋىلدارىمىز گۇلدەنەدى، - دەدى  ايماق باسشىسى.
ەكى قاباتتى عيماراتتىڭ ءىشى بۇگىنگى زاماننىڭ بارلىق تالاپتارىنا ساي جاراقتالعان. حيميا، ينفورماتيكا، تەحنولوگيا كابينەتتەرىن ارالاعان وبلىس اكىمى قۇرالداردىڭ ساپاسىنا جانە  وقۋ ۇردىسىندە پايدالانىلۋىنا ءمان بەرۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. اسحانا مەن كىتاپحانانىڭ، سپورت زالدىڭ جاعدايىمەن تانىسقان ءوڭىر باسشىسى مەكتەپتىڭ سىرتقى كەلبەتىنە بايلانىستى ازداعان سىن-ەسكەرتپەلەر دە ايتتى. 80 بالاعا شاقتالعانىمەن ونداعى ءبىلىم بەرۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ كەڭدىگى تۇرعىنداردى قۋانتىپ وتىرسا كەرەك. اسىرەسە، تەحنولوگيا كابينەتىندەگى جاڭا جاراقتار مەن حيميا كابينەتىنىڭ زەرتحاناعا لايىقتالىپ جاسالۋى ەرەكشە.  كىتاپحانا ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جابدىقتالسا، 56 ورىندىق اكت زالىنا جاڭا مۋزىكالىق اپپارات ورناتىلعان.
بيىلعى وقۋ جىلىندا مەكتەپكە ءۇش جاس مامان جۇمىسقا ورنالاسىپتى. سونىڭ ءبىرى مارجان تۇكۇباەۆا ينفورماتيكا پانىنەن جاڭا مەكتەپتە ءدارىس بەرۋگە دايىن ەكەنىن ايتادى. وسى اۋىلعا كەلىن بولىپ تۇسكەن مارجان 113 مىڭ تەڭگە كولەمىندە جاس مامانعا بەرىلەتىن كوتەرمە قاراجات العانىن، ەندى باسپانالى بولساق دەگەن ءۇمىتى بار ەكەنىن جاسىرمادى.

بۇل كۇنى اۋدان ورتالىعىندا دا بىرنەشە الەۋمەتتىك نىساننىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. اۋەلى وڭالتۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستى ايماق باسشىسى. جەكە كاسىپكەر مەلس مۇحاديەۆ ءۇش كاتەگوريا بويىنشا قامقورلىققا مۇقتاج جاندارعا قىزمەت كورسەتەتىن ورتالىقتى سالىپ، ەل يگىلىگىنە تاپسىرماق. ءولۇشىن بيۋدجەتتەن 24 ميلليون تەڭگە سۇراپ وتىر. اۋدانى 176 شارشى مەتر عيمارات ءۇشىن بۇل قىمباتتاۋ باعا ەكەنىن ايتقان وبلىس اكىمى  48 بالا، 256 ەرەسەك ارنايى ەسەپكە ءالىناان اۋدان ءۇشىن بۇل ورتالىقتىڭ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كەلەر جىلدىڭ باسىندا قولدانىسقا بەرىلۋى جوسپارلانىپ وتىرعان ورتالىقتا كەمىستىكتەرى بار بالالارمەن جۇمىس ىستەيتىن  ءار ءتۇرلى تالىمگەرلەرگە، قارتتار مەن مۇگەدەك جانداردىڭ كۇتىمىمەن اينالىساتىن الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەرگە قوسىمشا 14 جۇمىس ورنى اشىلماق.
تاعى ءبىر الەۋمەتتىك ماڭىزى زور نىساننىڭ قۇرىلىسى جاڭادان قىزا باستاعان ەكەن.  قابىرعاسى قالانعالى ونداعان جىلدار وتكەن 16 پاتەرلىك تۇرعىن ءۇيدى قايتادان قالپىنا كەلتىرۋگە وبلىس قورجىنىنان 43,6 ميليون تەڭگە بولىنگەن.  عيماراتتىڭ توبەسىن شاتىرلاپ، ەسىك-تەرەزەسى مەن كەلبەتىن رەتكە كەلتىرىپ، قۋىس-تەسىگىن بىتەپ، جىلىلاۋ جۇمىستارىنا «ادجا-سەرۆيس» جشس مىندەتتەنسە، سۋ جانە جىلۋ قۇبىرلارىن تارتىپ، ينفراقۇرىلىمىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى «بيزنەسەكسپەرسسستروي» جشس-ءنىڭ موينىنا جۇكتەلگەن.  وبلىس باسشىسى جىلدار بويى قاراۋسىز قالعان عيماراتتىڭ بەرىكتىگىن بولجاپ ءبىلۋ مۇمكىن ەمەستىگىن، سوندىقتان ونىڭ ىرگەتاسىن بەكىتىپ، توزىمدىلىگىن قايتا تەكسەرۋ كەرەكتىگىن قاداپ ايتتى.
بۇل جوبا ويداعىداي جۇزەگە اسقان كۇندە پاتەرلەر جاس ءمامانداراا بەرىلمەك. ونىڭ ىشىندە اۋداندىق اۋرۋحاناعا كەلەتىن جاس دارىگەرلەر دە بار. اۋداندىق ورتالىق اۋرۋحانا باسشىلىعى مامان تاپشىلىعىن سەمەي مەملەكەتتىك مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋ ارقىلى شەشىپ وتىرعان كورىنەدى. كەلەر جىلعى ءاتالاان ءبىلىم ورداسىنىڭ 6 ستۋدەنتىمەن كەلىسىمشارت ءجاسالاان. 2009 جىلى قولدانىسقا بەرىلگەن ورتالىق اۋرۋحانادا بїگىندە 51 ادام جاتىپ ەمدەلۋدە. ءوزىنىڭ  دەربەس سۋ جїيەسى، ستاتسيونار كولىگىنىڭ گاراجى، اۋىر ناۋقاستاراا ارنالعان ليفت جۇيەسى ءار ءتۇرلى ساناتتاعى 138 قىزمەتكەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتە تۇسكەن.
اۋرۋحانانى ارالاۋ بارىسىندا ءوڭىر باسشىسى اق جەلەڭدى جاندارمەن جۇزدەسىپ، حال-جاعدايلارىن ءبىلدى.
-  سىزدەردە جالاقىنىڭ كەشىگۋى سياقتى ىڭعايسىز جاعدايدىڭ ورىن العانىنان حاباردارمىز. بۇگىن وسىندا سول كەلەڭسىزدىكتىڭ سەبەبىن ءتۇسىندىرىپ، قازىرگى جاعدايلارىڭىزدى ءبىلۋ ءۇشىن ارنايى كەلدىم، - دەگەن ايماق باسشىسىنا وسىنداعى مەديتسينا سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ءوز وتىنىشتەرىن جەتكىزدى. اۋداندىق ەمحانانىڭ عيماراتى توزۋىنا بايلانىستى ونىڭ كۇردەلى جوندەۋدەن وتۋىنە كومەك سۇراعان دارىگەرلەردىڭ تىلەگى جەردە قالمادى. تەك ويداعىداي ورىندالۋى ءۇشىن ءتيىستى قۇجاتتارى ۋاقىتىندا دايىندالۋ قاجەت.
بەسقاراعاي اۋىلىندا اشىلعان ەكى نىساننىڭ ءبىرى «شىعىس» اتتى اسحانا بولسا، ەكىنشىسى - «مير» مەيرامحاناسى.  جەكە كاسىپكەر داۋلەت بويانوۆ «جۇمىسپەن قامتۋ-2020» ءباادارلاماسى بويىنشا 2,5 ميلليون تەڭگە نەسيە الىپ، اسحانا اشقان.  ازىرگە «شىعىس» اسحاناسىنان 4 ادام جۇمىس تاپقان. كاسىپكەر جۇمىس العا باسىپ جاتسا، ولاردىڭ ەڭبەكاقىلارىن  كوتەرۋدى ويلاپ جۇرگەنىن ايتادى.
ال «مير» مەيرامحاناسىندا قازىردىڭ وزىندە ون جۇمىس ورنى اشىلسا، الداعى ۋاقىتتا تاعى جەتى ادامعا كاسىپ تابىلماق. مۇندا دا ەڭبەكاقى مولشەرى 30 مىڭ تەڭگەنىڭ اينالاسىندا. بۇل تۋرالى مەيرامحانانىڭ يەسى جامال بالىقپاەۆا ايتىپ بەردى. ءبۇرىناى «مير» كينوتەاترىن ءوز قالتاسىنان شىققان 6 ميلليون تەڭگەگە قايتا جابدىقتاپ، 360 ورىندىق مەيرامحانا جاساعان ول بۇل جەر تەك جيىن-تويلار وتكىزۋمەن شەكتەلمەي، كەشكە ءدامحانانىڭ ءرولىن اتقارسا، كۇندىز كەشەندى تۇسكى اس ىشەتىن ورىن بولاتىنىن ايتادى. كەشەندى تۇسكى استىڭ مۇنداعى تۇراقتى باعاسى 300 تەڭگە كولەمىندە بولماق. مەيرامحانانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز العان ايماق باسشىسى اشىلعالى وتىرعان نىساننىڭ ماڭىزىنا توقتالىپ، اۋداندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا باعا بەردى.
- ءار ەلدى مەكەندە جاڭا مەكەمەنىڭ اشىلۋى كىشىگىرىم قۋانىش. ويتكەنى جاڭا مەكەمەمەن بىرگە جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلادى. قۋانىشتارىڭىز قۇتتى بولسىن. ءۇش جىل بۇرىن بەسقاراعاي اۋىلى اۋدان ورتالىعىنا ۇقسامايتىن ەدى. بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى جامان ەمەس. اۋدان باسشىلىعى دۇرىس جۇمىس ىستەپ جاتقانىنىڭ بەلگىسى بۇل. ەندى بۇل ءىستى ءارى قاراي دامىتىپ، جەرگىلىكتى قالتالى ازاماتتار، وسى جەردەن شىققان كاسىپكەرلەر كومەكتەسۋى كەرەك، - دەدى ءوڭىر باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆ.

بۇدان كەيىن وبلىس اكىمى سەمەي قالاسىندااى «اجار» بالاباقشاسىنىڭ اشىلۋىنا قاتىستى.
- ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن جۇزەگە اسىپ جاتقان «بالاپان» ءباادارلاماسىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن ءبۇرىناى تاربيە وشاقتارى قايتارىلىپ جاتقانىن بىلەسىزدەر. ال بۇگىنگى بالاباقشا بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى اياسىندا ەل يگىلىگىنە بەرىلىپ وتىر.  وبلىس بويىنشا مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ 94 پايىزى بالاباقشامەن قامتىلسا، سەمەي قالاسىندا بۇل كورسەتكىش - 87 پايىز. ال ءبىز بۇكىل وبلىس بويىنشا 2015 جىلعا قاراي بالالاردى100 پايىز مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن قامتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. سوندىقتان AES كورپوراتسياسىنان مۇنداعى باسقا دا كاسىپورىندار مەن كاسىپكەرلەر ۇلگى الۋى كەرەك.  بيىلدىڭ وزىندە  وبلىس كولەمىندە  10 مىڭ بالاعا  تاربيە وشاقتارىندا جاڭا ورىن اشىلىپ وتىر، - دەگەن ايماق باسشىسى ەندىگى مىندەت وسى تاربيە وشاعىن كۇتىپ ۇستاۋ ەكەندىگىن تىلگە تيەك ەتتى.
بۇل بالاباقشا AES كومپانيالار توبىنىڭ بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى اياسىندا ىسكە اسىرىپ وتىرعان تۇڭعىش ءىرى جوباسى بولىپ وتىر. بالاباقشا عيماراتىن ساتىپ الىپ، تاربيە وشاعى رەتىندە جابدىقتاۋعا جانە اينالاسىن اباتتاندىرۋعا 200 ميلليون تەڭگە جۇمساعان.
عيمارات بالاباقشا رەتىندە جابدىقتالااندىقتان قابىرعالارى قالىڭداتىلىپ، ەكى كامەرالى پلاستيك تەرەزەلەر مەن ەسىكتەر قويىلاان. ەڭ باستىسى، مۇنداعى ەنەرگيا جەلىسى قوس ارنامەن تارتىلعان. سونىڭ ارقاسىندا جارىق كەنەت اجىراتىلعان جاعدايدا ەكىنشى ارنا ارقىلى قوسىمشا ەنەرگيا كوزدەرىنەن قۋات الۋ مۇمكىندىگى ويلاستىرىلعان.
بالاباقشا اۋلاسىنداعى ويىن الاڭى مەن سپورت جاتتىعۋلارىنا ارنالعان الاڭقاي دا قاراستىرىلىپتى.
اشىلۋ سالتاناتىنىڭ سوڭىندا وبلىس باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆ پەن كورپوراتسيانىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى مايكل تسەنتەر بالاباقشانى قابىلداۋ-تاپسىرۋ اكتىسىنە قول قويدى.
بۇدان كەيىن ايماق باسشىسى ۆاۆيلون مىس كەن ورىنىندا بولىپ، ونى يگەرۋدىڭ كەلەشەگىمەن تانىستى. مۇندا وسىدان بەس مىڭ جىل بۇرىن ارعى بابالارىمىز شۇڭقىرلار قازىپ، قاراپايىم تاسىلمەن مىس وندىرگەن دەگەن دەرەك بار. كەيىن اق پاتشانىڭ تۇسىندا دا وسى جەردەن مىڭ توننا كەن العان. الايدا كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ زامانىندا بۇل كەن ورنى نازاردان تىس قالعان. سول بايلىقتىڭ يگىلىگىن كورۋدىڭ مۇمكىندىگى بۇگىن تۋىپ وتىر. بۇل جەردە 500 مىڭ توننا مىس كەنى شوعىرلانعان دەگەن بولجام بار. بۇل دەگەنىڭىز، الداعى ون جىلدا مۇندا شامامەن 150 ادام تۇراقتى جۇمىس ىستەيدى دەگەن ءسوز. العاشقى ءۇش جىل گەولوگيالىق بارلاۋعا كەتەتىندىكتەن، مىس ءوندىرۋ 2015 جىلدان باستالماق. بۇل جەردەن  مىس الۋ ءتاسىلى دە ەرەكشە بولماق. ماسەلەن، «قازاقمىس»  كەنشىلەرى سۋلفيدتەۋ ءادىسىن قولدانسا، مۇندا كۇكىرت قىشقىلىمەن شايۋ ءتاسىلى قولدانىلماق.