وتكەندە يۋتۋبتەن ۋكراين جۋرناليستەرى تۇسىرگەن ەكى دەرەكتى فيلم كوردىم.
ونىڭ "حرونيكي پەكلا. ماريۋپول" دەگەنى ۋكرايناداعى ماريۋپول قىرعىنىنان ءتىرى شىققان جانداردىڭ ايتقان ەستەلىكتەرىنە نەگىزدەلىپ تۇسىرىلگەن ەكەن.وتە ايانىشتى فيلم.

ەكىنشىسى - "تيحي تەررور. حرونيكي ادا" دەگەنى باسقىنشىلاردىڭ قولىندا قالعان حەرسون قالاسى تۋرالى ەكەن.

رەسەي اسكەرى ءماريۋپولدى ءۇش تاراپتان اتقىلاعان ەكەن. كوكتەن سوققى جاساپ اسكەري ۇشاقپەن بومبىلاعان، تەڭىزدەن جانە قۇرلىقتان سوققى جاساپ 500 مىڭ حالىق تۇراتىن ادەمى قالانى وركتار جەر بەتىنەن ءسۇرىپ جىبەرگەن.
قورشاۋداعى حالىق سۋ تاپپاي، تىسكە باسىپ تالعاجاۋ قىلارلىق ازىق كورمەي تەنتىرەپ جەرتولەگە تىعىلىپ جان ساقتاعان ەكەن.

اش حالىق الدىمەن يتتەرىن، مىسىقتارىن سويىپ جەگەن، قار ەرىتىپ سۋ ىشكەن.
قالاداعى شال - كەمپىر، اۋرۋ - سىرقاۋ، كونتۋزيا العان ادامدار يا بۇنداي قيامەتكە شىداماعان وزگە جاندار بالكوننان سەكىرىپ ولە بەرگەن.
قالا قان ساسىپ ولگەن ادامنىڭ مۇردەسىنە تولىپ كەتكەن.

حالىق تۇندە جەرتولەگە تىعىلادى، كۇندىز ازىق ىزدەيدى. بالانىڭ اتى بالا، بالا بولعاسىن وينايدى، قالاداعى ماريۋوپول بالالارى تەڭكيىپ كومۋسىز جاتقان ولىكتەردىڭ قاسىندا ويناپ جۇرەتىن كورىنەدى.
قىسقاسى، وتە اۋىر فيلم.

جەرگىلىكتى جۇرت سونداي جاعدايدا وتىرعاندا ولگەن قالانىڭ توسىندە تايراڭداپ قۇرامىندا دنر، لنر ى بار، باسقاسى بار، وسى رەسەيلىك ورك — ساربازسىماقتار ءىشىپ الىپ جەرتولە كەزىپ كوڭىل كوتەرەتىن ادەمى قىز ىزدەپ جۇرەدى - ءمىس. "داڭقتى، ازات ەتۋشى اسكەر" قالانى ازات ەتىپ بولىپ قىزىعىن كورىپ جاتسا كەرەك.

ەكىنشى فيلم - ورىس قولىنداعى حەرسونداعى جاعداي تۋرالى.
وندا دا قان كوپ، جازىقسىز ءولىم كوپ. قۋدالاۋ، ءتىنتۋ، ازاپتاۋ، اتۋ - اسۋ، جابۋ، ۇرۋ - سوعۋ.

كەلەشەكتە بۇل قالالار ازات ەتىلگەندە كوپتەگەن باسقىنشىنىڭ وزگە دە قىلمىستارى اشىلىپ ۋكراين ۇكىمەتى بۇنى گەنوتسيد دەپ تانۋ تۋرالى ماسەلەنى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ الدىنا قويادى. وعان مەن ەش شاك كەلتىرمەيمىن.

ءسىرا، دميتري مەدۆەدەۆ گرۋزيا مەن قازاقستاندا دا وسىنداي ءتارتىپ ورناتقىسى كەلگەن بولار. ونىڭ ءتارتىپ دەپ تۇرعانى وسى حەرسون - ماريۋپول ءتاسىلى بولۋ كەرەك، مەن ونى سولاي ءتۇسىندىم جانە مەدۆەدەۆكە ەش رەنىشىم جوق.
ولاردىڭ پيعىلىن باياعىدان بىلەمىن.

جالپى، ورىس اسكەرىنىڭ ايۋاندىعى، قاتىگەزدىگى سوناۋ زاماننان بەلگىلى ەدى.
ونى اۋعان سوعىسىن، شەشەن سوعىسىن وتكەرگەن ادامدار بىلەدى.
ول سوعىستاردا قانشاما بەيبىت، جازىقسىز تۇرعىندار قازا بولدى.
اۋعان مەن شەشەن حالقى سول كەزدە ءوز قايعىسىن ءوزى جۇتىپ ىشتەي تىندى. بۇلار ەشكىمگە كەرەكسىز ازيا حالىقتارى، جان ايعايى سىرتقا جەتپەدى. الەمدىك قاۋىمداستىق بۇلاردىڭ جانكەشتىلىگىن باعالامادى، ورىسقا جىعىپ بەردى.
اۋعانستاندا ءبىر قىشلاقتان ءبىر وق اتىلسا سول قىشلاقتى ورەكەڭ سمەرچ - گرادتارمەن تەگىستەيتىن. بالا - شاعا، قاتىن - قالاش، شال... وعان قارامايدى.
باياعىدا شەشەندەردىڭ الاقانداي گۋدەرمەس، شالي دەگەن اۋىلدارىن دا "تەرروريست جاسىردى" دەگەن سىلتاۋمەن كۇندە زىمىرانمەن اتقىلاپ جاتاتىن.
ول جەردە دە قانشا جازىقسىز جاننىڭ قانى، كوز جاسى سۋداي اققانى دا بەلگىسىز.

ونىڭ ءبارى كاۆكازدىق ءور حالىقتىڭ ىشىندە.
ەندى مىنە، قازىر ۋكراينا دا سول كۇيدى كەشىپ جاتىر.
ۋاقىتتارىڭىز بولسا قاراپ شىعىڭىزدار بۇل فيلمدەردى.
جاقىندا بۋرياتتاردىڭ ايەلدەرى باس كوتەرىپ كۇيەۋلەرىن سوعىسقا جىبەرمەۋدىڭ ارەكەتىن جاساپ جاتىر ەكەن.

سول بۋرياتتاردى بىزدەگى ءبىر اعايىندار اياعانداي بوپ جاتىر مىس.
مەنىڭ ويىمشا، بۇل بۋرياتتار ۋكراينادا باۋداي ءتۇسىپ قىرىلىپ جاتقاننان سوڭ ولاردىڭ ايەلدەرى جانجال شىعارىپ جاتقان بولار...

ايتپەسە بۇل بۋريات، تىۆا، قالماق، كاۆكازدىقتار، ءتىپتى سونداعى قازاقتار، ول جەردە ۋكراينا جەڭىلگەن جاعدايدا باسقىنشى ساپىندا الاۋلاتىپ، جالاۋلاتىپ كىرىپ ورىس ءۇشىن ءبىر تاۋ قوپارىپ الدەنەنى قيراتقانداي ەسىرەر مە ەدى ... ماقتانا ء"بىزدىڭ جەڭىس" دەپ ەركىن حالىقتى تاپتاپ ازاپقا سالۋشى ەدى.
"ەڭ جاقسى ادال قۇل — ءوزىنىڭ قۇل ەكەندىگىن بىلمەيتىن، قۇلدىعىن سەزىنبەگەن قۇل" دەگەن ەكەن كەزىندە لەنين.

بۇلار دا سونداي ساناداعى حالىقتار.
ەتنيكالىق قازاق بولماق تۇگەل باسقاسى بولسا دا مەنىڭ بۇلارعا دەگەن تۇك ايانىش سەزىمىم جوق.

بۇلاردى قازىر ۋكراين اسكەرى دالدەپ تۇرىپ تۇمسىقتان ۇرىپ قىڭسىلاتىپ جاتىر، سودان بۇل ساربازسىماقتار قۇيرىقتارىن قىسىپ، جان ساۋعالاپ قاتىندارىنىڭ ارتىنا تىعىلۋدا.

جانە بۇل بايعۇستاردىڭ ورىستىڭ تۇرمەدەگىسىنەن دە تومەن، تۇك قۇنى دا جوق، سۇراۋى دا جوق حالىقتار ەكەندىگىن بايقايمىن.
وسى بۋريات - سۋرياتتارى تاۋسىلعان سوڭ عانا ءپۋتيننىڭ شابارماندارى تۇرمە كەزىپ قاپاستان سوعىسقا ورىستىڭ قاراقشى ەرىكشىلەرىن ىزدەپ كەتتى. تۇسىنگەنىم; تۇرمەشى ورىستىڭ جانى بۇل بۇراتانا حالىقتاردان دا ارداقتى بوپ كورىندى، ورىنى بيىك ەكەن.

ورىستاعى بۇراتانا حالىقتار سوعۇرلىم قۇنسىز حالىق بوپ شىقتى، قۇداي اياسىن.

ولجاس ءابىل

Abai.kz