قازاقستانعا تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان كەلىپ، پرەزيدەنت توقاەۆپەن جولىقتى. مەملەكەت باسشىلارى ەكىجاقتى بىرقاتار كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ رەجەپ تايىپ ەردوعانعا ءىلتيپات ءبىلدىرىپ، قازاقستانعا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلگەنى ءۇشىن ريزاشىلىعىن جەتكىزدى.

«ءسىزدىڭ بۇگىنگى مەملەكەتتىك ساپارىڭىز ەكى ەلدىڭ ىنتىماقتاستىعىنا ۇلكەن سەرپىن بەرەدى دەپ ويلايمىن. ءبىز تۇركيامەن تەڭ دارەجەدەگى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋعا باسا مەن بەرەمىز. بۇل مەنىڭ ەرەكشە نازارىمدا. كەزدەسۋىمىزدىڭ كۇن تارتىبىندەگى بىرقاتار ماسەلەلەر بويىنشا پىكىر الماسىپ، ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزەمىز دەپ ويلايمىن»، – دەدى توقاەۆ.

تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعان قاسىم-جومارت توقاەۆقا مامىر ايىندا تۇركياعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى مەن نيۋ-يوركتەگى ەكىجاقتى كەزدەسۋدەن كەيىن قايتادان جۇزدەسىپ وتىرعانىنا قۋانىشتى ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، قوناقجايلىعى ءۇشىن العىس ايتتى.

«بۇگىن جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ 4-وتىرىسىن وتكىزەمىز. سونداي-اق ەرتەڭ ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى كەڭەسىنىڭ سامميتىنە قاتىسامىز. ءسىزدىڭ كوشباسشىلىعىڭىزبەن جۇرگىزىلگەن رەفورمالار قازاق حالقىنىڭ تىنىشتىعىن ساقتاپ، ءال-اۋقاتىن جاقسارتاتىنىنا سەنىمىم مول. 20 قاراشا كۇنى بولاتىن پرەزيدەنت سايلاۋى ءادىل ءارى جاڭا قازاقستان ءۇشىن قايىرلى بولۋىن جانە سىزگە سول سايلاۋدا ساتتىلىك تىلەيمىن»، – دەدى ەردوعان.

تۇركيا پرەزيدەنتى جاھاندىق جانە ايماقتىق تۇراقسىزدىق بەلەڭ العان شاقتا تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماعىن ودان ءارى نىعايتۋ قاجەت ەكەنىن، سوندىقتان ستراتەگيالىق سەرىكتەس ءارى باۋىرلاس ەل قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، تۇراقتىلىعىنا، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا جانە ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىنا ايرىقشا ءمان بەرەتىنىن جەتكىزدى.

«تۇركياعا مەملەكەتتىك ساپارىڭىز بارىسىندا قول قويىلعان 14 ىنتىماقتاستىق تۋرالى قۇجات پەن ورتاق دەكلاراتسيا قارىم-قاتىناسىمىزعا تىڭ سەرپىن بەردى. بۇگىن وسى كەلىسىمدەرگە قوسىمشا جاڭا قۇجاتتار قوسىلادى. اتاجۇرتىما كەلگەن ماعان جانە مەنىڭ دەلەگاتسياما قوناقجايلىق كورسەتكەنىڭىز ءۇشىن تاعى دا العىس ايتامىن»، – دەدى رەجەپ تايىپ ەردوعان.

قازاقستان مەن تۇركيا اراسىنداعى ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ IV وتىرىسىندا سىرتقى ساياسات جانە ينۆەستيتسيا سالاسىنداعى ءىس-ارەكەت، ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق، كولىك-لوگيستيكا جانە اسكەري ءوندىرىس سالاسىنداعى ىقپالداستىق، ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى بايلانىستار جانە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق سەكىلدى 5 ماسەلە تالقىلاندى.

سونىمەن قاتار جيىندا ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانى جايلى ايتىلدى.

«ماقساتىمىز – ساۋدا اينالىمىن 10 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋ. انكارا سوڭعى 15 جىلدا قازاقستانعا 4,35 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيدى. ال ءبىزدىڭ ەلىمىز تۇركياعا 1,13 ميلليارد دوللار قارجى سالدى. تۇركيا قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى 10 ينۆەستورىنىڭ قاتارىندا تۇر. جالپى، ەكىجاقتى ساۋدا-ساتتىق الەۋەتىن ارتتىرۋ جولىندا ترانزيتتىك تاسىمال باعىتتارى ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءبىز تاسىمال شىعىنىن ازايتىپ، جەتكىزۋ مەرزىمىن قىسقارتۋ ءۇشىن ترانسكاسپي ءدالىزىن دامىتۋعا شاقىرامىز. بۇگىنگى كەزدەسۋدە ءبىز ونى تالقىلادىق. كوزقاراسىمىز بىردەي. بيىل ماۋسىم ايىندا باكۋدە ۇشجاقتى فورماتتاعى كەزدەسۋ ءوتتى. ءبىز بۇل ءداستۇردى جالعاستىرۋعا نيەتتىمىز. كەلەسى باسقوسۋدى اقتاۋدا وتكىزۋدى ۇسىنامىز», – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

تۇركيا پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ جانە دەلەگاتسياسىنىڭ اتىنان قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعىنا العىس ايتىپ، ەكى ەل اراسىنداعى بارلىق سالاداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋعا مۇددەلى ەكەنىن جەتكىزدى.

«قازاقستان ەكونوميكاسىن ارتاراپتاندىرۋعا ءبىز ءاردايىم اتسالىسىپ كەلەمىز. حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋعا بايلانىستى باستامالارىڭىزعا ءبىزدىڭ كومپانيالار دا ءوز ۇلەسىن قوساتىنىنا سەنىمدىمىن. ءبىز ساۋدا اينالىمىن قىسقا مەرزىمدە 5 ميلليارد، ورتا مەرزىمدە 10 ميلليارد دوللارعا جەتكىزۋگە كەلىسكەن بولاتىنبىز. ازىرگە ءبارى جوسپارعا سايكەس جۇرگىزىلىپ كەلەدى. كولىك-لوگيستيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىعىمىز ءبىزدىڭ ورتا مەرزىمگە جوسپارلاعان مەجەمىزگە تەز جەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. كاسپيدىڭ ماڭىزى ارتىپ كەلەدى. باكۋدەگى ۇشجاقتى كەزدەسۋ ءساتتى ءوتتى. اقتاۋداعى باسقوسۋ بۇل جۇمىستاردى ىلگەرىلەتەدى دەپ سەنەمىز. ءبىز جاھاندىق ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ جونىندەگى الەم الدىنداعى مىندەتىمىزدى ءتيىستى دەڭگەيدە ورىنداپ كەلەمىز. بۇل تۇرعىدا استىعى مول قازاقستاننىڭ الەۋەتىن پايدالانۋعا بولادى دەپ ەسەپتەيمىن»، – دەدى رەجەپ تايىپ ەردوعان.

كەلىسسوزدەردەن كەيىن مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن رەسمي دەلەگاتسيالاردىڭ مۇشەلەرى 6 قۇجاتقا قول قويدى.

1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم;
2. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ۆەتەريناريالىق قىزمەتتەر كورسەتۋ ساياساتى جانە تاماق ونىمدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم;
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە تۋريزم مينيسترلىگى اراسىنداعى مۋزەي ءىسى، ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ جانە رەستاۆراتسيالاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم;
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە تۋريزم مينيسترلىگى مادەنيەت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم;
5. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا مينيسترلىگى اراسىنداعى تەحنيكالىق رەتتەۋ، ستاندارتتاۋ، مەترولوگيا، اككرەديتتەۋ جانە سايكەستىكتى باعالاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم;
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مەن تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ وتباسى ىستەرى، ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قىزمەتتەر مينيسترىلىگى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم.

قاسىم-جومارت توقاەۆ تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاندى ءى دارەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتادى.

«ءسىزدىڭ سىندارلى ساياساتىڭىزدىڭ ارقاسىندا تۇركيانىڭ الەمدەگى ابىروي-بەدەلى ارتا ءتۇستى. ەلىڭىزدى دۇنيەجۇزى الەۋەتى زور، دامىعان مەملەكەت رەتىندە بىلەدى، قۇرمەتتەيدى. تۇركيا – ءبىزدىڭ ەجەلدەن ەنشىسى ءبىر، تامىرلاس تۋىسىمىز. سونداي-اق، قازاقستاننىڭ ەڭ جاقىن ءارى سەنىمدى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى»، – دەدى توقاەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، قوس حالىقتىڭ اراسىنداعى باۋىرلاستىق بايلانىس – ءوزارا ءتيىمدى قارىم-قاتىناستىڭ التىن دىڭگەگى. بۇل ىسكە رەجەپ تايىپ ەردوعان وراسان زور ۇلەس قوسىپ كەلەدى.

«مەن ونى جوعارى باعالايمىن. اسىرەسە، تۋىسقان ەلدەردى ورتاق مۇددەگە ۇيىستىرىپ، تامىرىمىزدى تەرەڭدەتۋ ءۇشىن ەرەكشە ەڭبەك ءسىڭىرىپ ءجۇرسىز. باستاپقىدا كەڭەس رەتىندە قۇرىلىپ، بۇگىندە تولىققاندى ۇيىمعا اينالعان تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى – وسىنىڭ ايقىن دالەلى. ودان بولەك، بىتىمگەرشىلىك ءرولىڭىزدى ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. ءبىز ءسىزدىڭ دۇنيەجۇزىندەگى داعدارىستار مەن ايماقتاعى ماسەلەلەردى شەشۋ جولىنداعى باستامالارىڭىزدى قولدايمىز»، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان تۇركيامەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىككە نەگىزدەلگەن كوپقىرلى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا مۇددەلى ەكەنىن ايتىپ، بولاشاققا بىرگە قادام باساتىنىن اتاپ ءوتتى.

«وسى جولداعى ماڭگى دوستىعىمىز بەن مىزعىماس باۋىرلاستىعىمىز جالعاسا بەرەدى. ءسىز قازاق-تۇرىك قاتىناسىن تۇراقتى دامىتۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوسىپ كەلەسىز. مەن وسى سالاداعى ايرىقشا تاريحي ءرولىڭىزدى ەسكەرە وتىرىپ، ءسىزدى ءى دارەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. بۇل شەشىم ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستار جىلناماسىنا التىن ارىپپەن جازىلارى ءسوزسىز. مەن دوستىعىمىزدى نىعايتىپ، بەرەكە-بىرلىگىمىزدى ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىمدى جۇمساۋعا دايىنمىن»، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى كەزدەسۋ بارىسىندا كولىك-ترانزيت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆاسىنا نازار اۋداردى.

«ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعدارى ارقىلى تاسىمالدى ۇلعايتۋعا ەكى ەل دە مۇددەلى. وڭىردەگى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن بۇل ستراتەگيالىق جوبانىڭ زور ماڭىزى بار. بيىل 7 ايدا وسى باعىت ارقىلى تاسىمالداناتىن جۇك كولەمى 2,5 ەسەگە ارتىپ، 1 ميلليون تونناعا جەتتى. وسى رەتتە، مەملەكەتتەرىمىزدىڭ «ورتا ءدالىزدى» دامىتۋى قازىر وتە ماڭىزدى»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

كەلىسسوزدەر بارىسىندا جاھاندىق وزەكتى ماسەلەلەر دە نازاردان تىس قالمادى. پرەزيدەنت كوپتەگەن حالىقارالىق ماسەلەلەر بويىنشا ەكى ەلدىڭ ۇستانىمى جاقىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«ءبىز كوپجاقتى ديپلوماتيانى ودان ءارى نىعايتۋعا ەرەكشە ءمان بەرەمىز. ەكى ەلدىڭ سەرىكتەستىگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى، ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەس سياقتى كوپجاقتى قۇرىلىمدار اياسىندا ويداعىداي دامىپ كەلەدى. ەرتەڭ تۇركيا پرەزيدەنتىمەن بىرگە ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ 6-شى سامميتىنە قاتىسامىز»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ءوز كەزەگىندە تۇركيا پرەزيدەنتى قازاقستانعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارىنىڭ ناتيجەسىنە كوڭىلى تولاتىنىن جەتكىزدى.

«ءبىز باۋىرلاس قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگىن، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن، بەيبىتشىلىگى مەن تۇراقتىلىعىن ءاردايىم قولدايمىز. ءبىزدىڭ بىرلىگىمىز بەن ىنتىماقتاستىعىمىز ماڭگىلىك! قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ باسشىلىعىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردى جوعارى باعالايمىن. الداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قورىتىندىسى قازاقستانعا يگىلىك اكەلسىن»، – دەدى رەجەپ تايىپ ەردوعان.

Abai.kz