سالتاناتتى انت بەرۋ مۇراسىمىنە قاتىسىپ، جاڭا جەتى جىلدىق پرەزيدەنتتىك وكىلەتىن باستاعان توقاەۆ كەشە رەسەي مەن قازاقستاننىڭ ديپلوماتيالىق قاتىناسىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي ماسكەۋگە باردى. ورىس باسشىلارىمەن كەزدەستى. اقوردا مەن كرەمل ەكى تاراپتىڭ بۇدان كەيىندە ەتەنە دوستىق بايلانىستى جالعاستىرا بەرەتىنىن مالىمدەدى.

كەڭەس وداعى ىدىراعان 31 جىلدان بەرگى رەسەي مەن قازاقستان قاتىناسىن پۋتيننەن بۇرىنعى، ياعني، ەلتسين كەزەڭى جانە پۋتين ءداۋىرى دەپ ەكى ساتىعا ءبولىپ قاراستىرۋعا تۋرا كەلەدى.

ەلتسين بيلىگى كەزىندە ورىس پەن قازاق شەكاراسى شەگەندەلدى. ورىستاردىڭ قازاقستاننان اتامەكەنىنە قونىس اۋدارۋ ناۋقانى شەگىنە جەتتى. قازاققا وڭ كوزبەن قارايتىندارى دا، جيرينوۆسكي سياقتى قازاقتاردىڭ ءوزارا قازاقشا سويلەگەنىنە كوندىگە الماي كەتكەندەرى دە بولدى. ەلتسين كەزىندە كرەملگە بەت تۇزەگەن ەڭ اۋقىمدى ورىس كوشى بۇگىنگىدەي ساياسي، ۇلتتىق ماسەلەگە اينالعان جوق. ونىڭ كوپ ىشىنەن تاڭداعان ءىزباسارى پۋتين بيلىككە كەلگەن سوڭ جاعداي وزگەرىپ سالا بەردى.

«تاريحتا قازاقتا مەملەكەت بولماعان» دەگەن پۋتيننىڭ قولايىنا قۇلاعان تۇڭعىش پرەزيدەنت نازارباەۆ «كوشپەندى قازاقتا شەكارا بولماعان» دەپ سالدى. ورىسشا جازىلعان حاتقا قازاقشا جاۋاپ جازعانداردى سوتتايمىن دەپ كىجىندى. ورىستىڭ جارتىسىنان استامى كوشىپ كەتسە دە، ولاردىڭ ورنىنا شەتەلدەگى قانداستار كوشىپ كەلىپ، وتكەننىڭ ورىنى تولىپ، باسىم ورىنعا شىقسا دا، مەملەكەت قۇرۋشى، جەر ەگەسى قازاق ۇلتىنىڭ، ءتىلىنىڭ ساياسي مارتەبەسىن تومەندەتۋمەن بولدى.

ەلتسين كەزىندە قاعاز جۇزىندە قالعان ۇقشۇ-عا رەسمي مۇشە بولۋعا قول قويىلدى. جۇرت قارسىلىعىنا قاراماي، قازاقستان ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداققا، كەدەندىك وداققا مۇشەلىككە مويىنسۇندى. نيكولاي پاتشانىڭ باس كوتەرگەن ورىس زيالىلارىن قازاق دالاسىنا جەر اۋدارعانى سياقتى، ەلگە ىقپالدى ساياساتكەرلەردى ماسكەۋگە ەلشىلىككە جىبەرۋ سانگە اينالدى.

بۇرىنعى كەڭەس وداعىنىڭ تىكەلەي مۇراگەرى بولىپ تابىلاتىن رەسەيدەن اشارشىلىق، ستاليڭدىك قىرعاندارعا ساياسي باعا بەرۋدى، وتارلىق تاريحتى قايتا جازۋدى تالاپ ەتۋ بىلاي تۇرسىن، قازاق ەلىنىڭ مادەني، رۋحاني كەڭىستىگەن ورىستىڭ اقپاراتتىق، ينتەرنەت رەسۋرستارىنا بەرىپ قويدى. ودان كىمنىڭ ۇتىپ، كىمنىڭ ۇتىلىپ جاتقانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. كرەمل قازاقستاننىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا، ەلدىگىنە، ەگەمەندىگەنە تولاسسىز جاسالىپ جاتقان اقپاراتتىق شابۋىلداردى «رەسمي بيلىكتىڭ كوزقاراسى ەمەس» دەپ ميىعىنان كۇلىپ، كورسە دە كورمەسكە سالىپ وتىر.

ەكى ەلدىڭ 30 جىلدىق ديپلوماتيالىق بايلانىسىن اتاپ ەتكەن ورىس پەن قازاق بيلىگى بۇدان كەيىنگى قاتىناسى باياندى بولسىن دەسە، مادەني، تاريحي بايلانىستارعا قايتا باستان قاراۋ كەرەك. قازاق بيلىگى ورىس بيلىگىنە بۇگىنگە وتكەننىڭ كوزىمەن ەمەس، وتكەنگە بۇگىنگى ۋاقىت كوزىمەن قاراۋدى ۇيرەتىپ، ۇلت ارازدىقتى قوزدىرىپ كەلگەن پاتشا زامانىنان بەرگى ءبىر جاقتى جازىلعان وقۋلىق، عىلىمي ەڭبەكتەردى قوقىسقا تاستاۋدى تالاپ ەتۋ كەرەك. سوندا عانا ەكى ەل باسشىسى وكتەم ەلدىڭ مەملەكەتتىك تىلىندە ەمەس، ءوز انا تىلىندە پىكىر الماسىپ، تەرەزەسى تەڭ بولىپ، حالىقتىڭ ورتاق ءتىل تابىسۋىنا ۇيىتقى بولماق.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz