اراعا ءۇش جىل ۋاقىت سالىپ ءپۋتيننىڭ ۇشاعى 19 جەلتوقسان كۇنى مينسك اۋەجايىنا قوندى. بۇل كەزدەسۋ گەوساياسي قاقتىعىستار ۋشىققان ساتتە وتۋدە.

پۋتين مەن لۋكاشەنكو 2022 جىلى 8 مارتە كەزدەسكەن. ونىڭ جەتەۋىندە بەلارۋس باسشىسى رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ شاقىرتۋى بويىنشا رەسەيگە كەلگەن نەمەسە حالىقارالىق فورۋمدار، ايماقتىق بىرلەستىكتەر اياسىندا كەزدەسۋ وتكىزگەن. كەزدەسۋلەردىڭ بارلىعى دەرلىك ەكى ەل اراسىنداعى ساياسي-ەكونوميكالىق جانە بەيرەسمي فورماتتا اسكەري ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا ارنالعان.

بۇل جولى ەكى ەل باسشىسى رەسمي تۇردە ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسى مەن ەكونوميكالىق بايلانىستار ماسەلەسىن، سانكتسيالىق قىسىمدى ازايتۋ تاقىرىپتارىن تالقى ەتتى. پۋتين ۇشاقتان تۇسكەن ساتتە وزىنە ۇسىنعان ءبىر قۇشاق گۇلدى قابىل الىپ، ناننان ءدام تاتتى. بۇعان دەيىن پۋتين وزگە ەلگە ساپارلاپ بارعاندا ساقتىق شارالارىن قاتاڭ ۇستانىپ، ءتىپتى قارسى الۋشى تاراپپەن قول الىسۋ ءراسىمىن دە جاساماستان كولىگىنە وتىرىپ كەتەتىن. كەشەگى كەزدەسۋدە ولاي ەتپەدى. بۇل رەسەي حالقىنا ارنالعان مەسسەدج دەيدى ساراپشىلار. "پۋتين ەشكىمنەن قورىقپايدى، بارلىق شارالارعا وزگە ەل باسشىلارى ىسپەتتەس قارايدى" دەگەن ىم-يشارا جاتىر-مىس. سوعىس باستالعالى قاۋىپسىزدىك شاراسىن كۇشەيتىپ، رەسمي كەزدەسۋ بارىسىندا ونداعان مەتر ۇستەلگە وتىراتىن كرەمل باسشىسى سوڭعى ۋاقىتتا ول فورماتتان باس تارتا باستاعانداي. بۇل ونىڭ يميدجىنە كەرى اسەرى بارىن تۇسىندىرگەن كەڭەسشىلەرىنىڭ سوزىنەن كەيىن قابىلدانعان شەشىم بولۋى كەرەك.

پۋتين مەن لۋكاشەنكو اراسىنداعى كەلىسسوزدەر ەكى جارىم ساعاتقا سوزىلدى. كەزدەسۋگە رەسەيدىڭ قورعانىس ءمينيسترى شويگۋ مەن لاۆروۆ تا كەلدى. ءۇش ساياسي تۇلعا ءۇش ۋاقىتتا، ءۇش ءتۇرلى ۇشاقپەن كەلگەنىن ايتۋعا ءتيىسپىز. بۇل دا قاۋىپسىزدىك ماقساتىندا جاسالعانى انىق.

پۋتين مەن لۋكاشەنكو نەگىزىنەن ەنەرگەتيكا سالاسى مەن نەسيە بەرۋدى تالقى ەتتى. پۋتين رەسەيدىڭ وزىنە شىعىن بولسا دا، بەلارۋس جەرىندە اەس سالۋدى جالعاستىرىپ جاتقانىن ايتتى.

"رەسەي ءۇشىن شىعىنى كوپ بولسا دا، ءبىز اتوم جوباسىن ىسكە اسىرىپ جاتىرمىز. اەس سالۋدامىز، ءبىرىنشى بلوگى جۇمىس ىستەپ تۇر. ول 4.5 ملرد كۋب مەتر گاز سىيىمدىلىعىنا تەڭ", - دەدى پۋتين. لۋكاشەنكو "رەسەي ءۇشىن شىعىنى كوپ" دەگەن ءسوزدى ءتۇسىندىرىپ بەرۋدى سۇرادى.

"قوسىمشا گاز جەتكىزۋگە بولار ەدى. ونىڭ ورنىنا ەلەكتروستانتسيا جۇمىس ىستەپ تۇر. وندىرىلگەن ەنەرگيا كولەمى 4.5 ملرد كۋب مەتر گازعا تەڭ. ونداي گازدى "گازپروم" ساتار ەدى، بىراق ەندى ساتا المايدى. بۇل جوبانى ارى قاراي دا جالعاستىرۋعا دايىنبىز. بلوكتار ىسكە قوسىلىپ، جۇمىس ىستەپ تۇر", -دەپ ءتۇسىندىردى كرەمل باسشىسى. لۋكاشەنكو رەسەيمەن گاز باعاسىنا بايلانىستى ءتيىمدى كەلىسىم جاسالاتىنىن ايتتى. "كەلەر جىلى گاز باعاسى بەلارۋس ءۇشىن وتە ءتيىمدى بولماق" دەيدى ول.

رەسەي مەن بەلارۋس بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى جالعاستىرماق. بۇل "وداقتاس مەملەكەت" جوباسىنىڭ اياسىندا ىسكە اسادى. ول ورتاق گاز نارىعىن قامتۋدى دا قاراستىرادى. سوندىقتان ماسكەۋ مەن مينسك جاقىن ارالىقتا ورتاق گاز قورىن قۇرىپ، ورتاق گاز نارىعىنا كوشپەك.

ەكى ەل اراسىندا اسكەري جاتتىعۋلاردى بىرلەسە وتكىزۋ دە جالعاسىن تابادى. 2022 جىلى رەسەي مەن بەلارۋس ەكى ايعا سوزىلعان بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋ وتكىزىپ، سوڭى ۋكرايناعا باسىپ كىرۋمەن اياقتالعان بولاتىن. قازان ايىنان باستاپ بەلارۋس جەرىنە رەسەي اسكەرى كەلە باستادى. شويگۋدىڭ بۇيرىعى بويىنشا 9 مىڭعا جۋىق سارباز بەلارۋس پوليگوندارىندا دايىندىقتان وتۋدە. كەشە پۋتين مەن لۋكاشەنكو اسكەري جاتتىعۋلاردى جالعاستىراتىنىن مالىمدەدى. پۋتين ەكى ەل بىرلەسىپ جاڭا اسكەري تەحنيكالاردى شىعاراتىنىن ايتتى. 2023 جىلى رەسەيدىڭ قولداۋىمەن بەلارۋس عارىشكەرى عارىشقا ۇشاتىنى دا بەلگىلى بولدى.

ساراپشىلار بۇل كەزدەسۋدىڭ بەيرەسمي بولىگىندە پۋتين بەلارۋس باسشىسىن ۋكراينا سوعىسىنا ارالاسۋعا بوپسالادى دەگەن ويدا. لۋكاشەنكو ۋكراينا سوعىسى باستالعان ساتتەن باستاپ، ماسكەۋدىڭ اسكەري اگرەسسياسىنا تىكەلەي قاتىسۋشى بولماۋ ءۇشىن ۋاقىت سوزۋعا تىرىسۋدا. سوعىس باستالعان ساتتە ەكى تاراپتى كەلىسسوز باسىنا وتىرعىزۋعا تىرىستى، الايدا ودان تۇك شىقپادى.  ارتىنشا تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ مالىمەتىنشە بەلارۋس اسكەرىن سوعىسقا جىبەرۋدەن باس تارتىپ، ورنىنا ماسكەۋگە اسكەري تەحنيكا بەردى دەگەن اقپارات بار. تامىز-قازان ايلارىنىڭ ارالىعىندا ۋكراينانىڭ قارسى شابۋىلى جويقىن بولعان ساتتە، ماسكەۋ مينسككە قىسىمدى ارتتىرىپ، سوعىسقا قوسقىسى كەلدى. دەي-تۇرا لۋكاشەنكو رەجيمى سوعىسقا اشىق ارالاسۋدان قاشقاقتاپ كەلەدى. بەلارۋس بۇل اگرەسسيالىق سوعىستىڭ ءبىر قاتىسۋشىسى. ول ءوز جەرى ارقىلى ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. بەلارۋس اۋەجايلارىن رەسەي اسكەرى قولدانۋدا، ال بەلارۋس اۋرۋحانالارىندا جارالى رەسەي ساربازدارى ەم الۋدا. لۋكاشەنكو رەجيمى بۇل سوعىستا بۇدان ارتىق اشىق قادامدارعا بارا المايتىن سياقتى. رەجيمنىڭ ءپۋتيندى قولداپ، ۋكراينا سوعىسىنا اشىق كىرىسۋى لۋكاشەنكونىڭ تاعىن شايقالتۋى مۇمكىن. سىرتتاعى بەلارۋس وپپوزيتسياسى مينسكتىڭ ءار قادامىن اڭدىپ-باعۋدا، ال ۋكراينا ءۇشىن سوعىسىپ جاتقان ەرىكتى بەلارۋس جاساقتارى سوعىسقا بەلارۋس اسكەرى اشىق كىرىسسە، بىردەن اقپارات بەرەرى انىق. سوندىقتان لۋكاشەنو سوعىسقا ارالاسقان كۇننىڭ وزىندە ونى جاسىرىن فورماتتا وتكىزۋى مۇمكىن. مىسالى بەلارۋس ساربازدارى رەسەي اسكەري فورماسىن كيۋ ارقىلى قارۋلى قاقتىعىستارعا قاتىسادى. بۇل لۋكاشەنكو ءۇشىن ءوز حالقىنا "سوعىسقا ارالاسپادىق" دەۋگە، ال پۋتينگە "سارباز بەردىم" دەۋگە ەڭ ىڭعايلى نۇسقا بولماق. "بەلارۋس سوعىسقا كيلىككەن كۇننىڭ وزىندە اسكەري رەسۋرسى شەكتەۋلى، سوندىقتان 10 مىڭنان استام سارباز بەرۋى ەكىتالاي" دەيدى ماماندار.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz