بىيىلعى 28 اقپان كۇنى ەشكىم بايقاماعان، الايدا عىلىم ومىرىندە ايتارلىقتاي وقيعا بولدى: قوعامدىق ۇيىم تۇرىندە تىرلىك ەتىپ جاتقان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ قاتارىنا مۇشە-كوررەسپوندەنتتەر سايلاندى.

كەڭەس وكىمەتى كەزىندە عالىمداردى تۇرمەگە تىقسا دا عىلىمي جاڭالىقتى سىعىپ الاتىن، ال كازىر جاعداي باسقاشا - عىلىمي جاڭالىق ەمەس، بۇل اۋىلدا «اكادەميك» اتاعىن سىعىپ الاتىن شەندىلەردىڭ ديكتاتۋراسى ورنادى. ول جونىندە ءسال كەيىنىرەك.

قر ۇعا ءۇش رەت ءوز ءمار­تەبەسىن اۋىستىرۋىنا، 1996 جىلى عىلىم مينيسترلىگى - عىلىم اكادە­مياسى، 1999 جىلى مەملەكەتتىك مەكەمە جانە 2003 جىلى رەسپۋبليكالىق قو­عام­دىق بىرلەستىك بولىپ قۇرىلۋىنا تۋرا كەلىپ، بۇل «اۋىلدا» ۇزاققا سوزىلعان ۇنسىزدىك ورناعان ەدى. سوڭعى جىلدارى عىلىمعا بۇرىلعان اقشا اعىنى قوعامدىق ۇيىم بولسا دا، اكادەميك بولۋعا ىنتالىلار سانىن مولايتتى.

قر ۇعا اكادەميگى اتاعى - قازاقستانداعى ەڭ جوعارى عىلىمي اتاق. ارينە، ودان جوعارى اتاق - ءجۇز جىلدا ءبىر رەت بەرىلەتىن «عاسىر عۇلاماسى» اتاعى. بۇل اتاق نۇرسۇلتان نازارباەۆقا بە­رىلگەنى ءمالىم.
بىلتىر «تاۋەلسىز» اكادەميا قاتارىنا اراعا 17 جىل سالىپ اكادەميكتەر سايلاۋى ءوتتى. 20 جىل بويى اكادەميكتەر قاتارى سيرەپ قويماي، كوزى ءتىرىسىنىڭ الدى  90-عا ارتى 70-كە تاياعان سوڭ، بىلتىر ەرەكشە سايلاۋ بولعانى بار. ۇعا-دا 154 اكادەميك بولسا، سولاردىڭ ورتا جاسى 80 جاستى قۇراعان ەدى.

بىيىلعى 28 اقپان كۇنى ەشكىم بايقاماعان، الايدا عىلىم ومىرىندە ايتارلىقتاي وقيعا بولدى: قوعامدىق ۇيىم تۇرىندە تىرلىك ەتىپ جاتقان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ قاتارىنا مۇشە-كوررەسپوندەنتتەر سايلاندى.

كەڭەس وكىمەتى كەزىندە عالىمداردى تۇرمەگە تىقسا دا عىلىمي جاڭالىقتى سىعىپ الاتىن، ال كازىر جاعداي باسقاشا - عىلىمي جاڭالىق ەمەس، بۇل اۋىلدا «اكادەميك» اتاعىن سىعىپ الاتىن شەندىلەردىڭ ديكتاتۋراسى ورنادى. ول جونىندە ءسال كەيىنىرەك.

قر ۇعا ءۇش رەت ءوز ءمار­تەبەسىن اۋىستىرۋىنا، 1996 جىلى عىلىم مينيسترلىگى - عىلىم اكادە­مياسى، 1999 جىلى مەملەكەتتىك مەكەمە جانە 2003 جىلى رەسپۋبليكالىق قو­عام­دىق بىرلەستىك بولىپ قۇرىلۋىنا تۋرا كەلىپ، بۇل «اۋىلدا» ۇزاققا سوزىلعان ۇنسىزدىك ورناعان ەدى. سوڭعى جىلدارى عىلىمعا بۇرىلعان اقشا اعىنى قوعامدىق ۇيىم بولسا دا، اكادەميك بولۋعا ىنتالىلار سانىن مولايتتى.

قر ۇعا اكادەميگى اتاعى - قازاقستانداعى ەڭ جوعارى عىلىمي اتاق. ارينە، ودان جوعارى اتاق - ءجۇز جىلدا ءبىر رەت بەرىلەتىن «عاسىر عۇلاماسى» اتاعى. بۇل اتاق نۇرسۇلتان نازارباەۆقا بە­رىلگەنى ءمالىم.
بىلتىر «تاۋەلسىز» اكادەميا قاتارىنا اراعا 17 جىل سالىپ اكادەميكتەر سايلاۋى ءوتتى. 20 جىل بويى اكادەميكتەر قاتارى سيرەپ قويماي، كوزى ءتىرىسىنىڭ الدى  90-عا ارتى 70-كە تاياعان سوڭ، بىلتىر ەرەكشە سايلاۋ بولعانى بار. ۇعا-دا 154 اكادەميك بولسا، سولاردىڭ ورتا جاسى 80 جاستى قۇراعان ەدى.

2012 جىلى وتكەن سايلاۋ ەكى كەزەڭمەن ءوتتى: ءبىرىنشىسى، 50 جاسقا دەيىنگى  مۇشە-كوررەسپوندەنتتەر سايلاۋى بولدى، ەكىن­شىسى كۇزدە وتەتىن سايلاۋدا اكادەميكتەر مەن مۇشە-كوررەسپون­دەنتتەردىڭ جاسىنا شەكتەۋ قويىلمادى. بىراق بۇل سايلاۋعا PhD فيلوسوفيا دوكتورلارى قاتىسا المادى. سونداي-اق دوكتورلىق قورعاماي-اق پروفەسسور اتاعىن العان عىلىم كانديداتتارى دا سايلاۋعا جىبەرىلمەدى. بۇل دا دۇرىس شىعار، عىلىمنىڭ قادىرى تۇسكەن زاماندا، وعان از دا بولسا ابىروي اپەرۋ كەرەك بولعان سەكىلدى. الايدا، ۇلتتىق اكادەميادان باسقا ەلىمىزدە 20-عا جۋىق قوعامدىق اكادەميا بار ەكەن. وسى قوعامدىق اكادەميك­تەردەن دە اياق الىپ ءجۇرۋ قىيىن. بۇل جاعىنان وزبەكستان سەكىلدى ەلدەردە قاتاڭ تالاپ بار: اتاقتى جاريا ەتۋگە تەك قانا ۇلتتىق اكادەميكتەر عانا قۇقىلى، الگى قوعامدىق اكادەميكتەر ءوزىن ولاي اتاۋعا قاقىسى جوق كورىنەدى.

بىلتىر سايلاۋعا قاتىسقان 50-گە تولماعان اكادەميكتەردىڭ ءبىرى بولىپ، كازاق عىلىمىندا وزىندىك ورىنعا يە مەدەۋ ابىشەۆ، بەيبىت كۇلپەشوۆ، ديحان قامزابەكۇلى، كارىمبەك قۇرماناليەۆ، باۋىرجان جاقىپ، باقىتجان ءابدىرايىم سىندى جاس عالىمدار «قر ۇعا كوررەسپوندەنت-مۇشەسى» دەگەن عىلىمي اتاققا يە بولدى.

بىيىلعى سايلاۋدا ادەبيەتتانۋ ءپانى بويىنشا 2 ورىنعا تالاسقان 7 ۇمىتكەردىڭ ىشىنەن  ۇزاق جىلدار دەپۋتات بولعان، قازىرگى ادەبيەتتانۋ  بويىنشا عزي ديرەكتورى   قاليجانوۆ ءۋاليحان سايلاندى. سوتسيولوگيا ءپانى بويىنشا سەيدۋمانوۆ سەرىك تۇرارۇلى جۋىردا عانا ءماجىلىس مانداتىن الىپ ۇلگەرىپ ەدى، ەندى اكادەميك ديپلومىنا دا يە بولا قالدى. ءبىر وكىنىشتىسى 30-40 جىل بويى ۇستاز بولىپ، عىلىممەن باس قاتىرىپ جۇرگەن سەرىك نەگيموۆ سەكىلدى عىلىمعا ادال جاندار بۇل جولى دا قاعىس قالدى. ب

ۇعانىڭ سايتىنا (http://www.akademiyanauk.kz/kk/news/102) كىرىپ كورىپ، اڭىرىپ قالعانىمىز جانە بار، ءبىر دە ءبىر قازاقشا اقپارات بولماي شىقتى،ءتىپتى ۇعا پرەزيدەنتىن تۋعان كۇنىمەن قۇتىقتاۋ دا رەسەيدىڭ مەمتىلىندە سايراپ تۇر!

مىناۋ سول سايتتىڭ ەڭ سوڭعى جاڭالىعى:

روو "ناتسيونالنايا اكادەميا ناۋك رك" ينفورميرۋەت و توم، چتو ەلەكتروننىي ادرەس nanrk.mzh@gmail.com ۋدالەن. پروسبا نە ۆىسىلات پيسما نا داننۋيۋ ەلەكتروننۋيۋ پوچتۋ. ۆسە پيسما موجەتە ۆىسىلات نا سۋششەستۆۋيۋششي ەلەكتروننىي ادرەس nanrk.mzh@mail.ru

23.01.2013