قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ باسقارما توراعاسى سەيىتقازى ماتاەۆ قالا تۇرعىندارىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن قىسقا مەرزىمدە شەشۋگە بولاتىندىعى تۋرالى ايتتى. بۇل تۋرالى پرەزيدەنت توقاەۆ بىرنەشە رەت ايتقان، بىراق ورىنداۋ بارلىق ينستانتسيالاردا باياۋلاپ تۇر.

اتاپ ايتقاندا، ماتاەۆ قالا تۇرعىندارىن قولجەتىمدى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن كوتەردى.

"قازاقستاندا وتكەن جىلى 15,5 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىندى. ەگەر جاس وتباسىنا 42 ش.م. ەسەپتەگەندە، ەگەر ساياسات الەۋمەتتىك باعدارلانعان بولسا، 370 مىڭعا جۋىق وتباسى جاڭا باسپانا الا الار ەدى. بۇل تەك ءبىر جىل ىشىندە ەنگىزىلگەن كولەم، ال 30 جىل ىشىندە 11 ملن-نان استام وتباسى (ەسكەرتپە: 2022 جىلعى قاراشاداعى جاعداي بويىنشا قازاقستاندا تۇرعىن ۇيگە كەزەكتە 622 مىڭنان استام ادام تۇر) جاڭا پاتەرلەردە جانە ۇيلەردە تۇرا الادى، تولىق سالىنباعان ۇيلەر مەن ۆەرەندادا ءومىر سۇرمەي، جالعا بەرىلەتىن پاتەرلەرگە جاساندى تۇردە كوتەرىلگەن باعانى تولەمەس ەدى", - دەپ جازدى س. ماتاەۆ.

تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ قارقىنى وتە جوعارى. قاڭتار ايىندا ۇكىمەتتىڭ اقپاراتىنا سايكەس 1 ملن شارشى مەتردەن استام تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى.

ماتاەۆ 2019 جىلدىڭ اقپان ايىندا استاناداعى ۆرەميانكا ۇيدە ءورت كەزىندە بەس اپالى-ءسىڭلىلى قازا تاپقان قايعىلى وقيعانى ەسكە سالدى. سول كەزدە بيلىك الەۋمەتتىك مۇقتاج حالىقتىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە ۋادە بەردى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، باق ءورت تۇندە باستالعانى جايلى جازعان ەدى، ال اتا-انالارى بۇل ۋاقىتتا جۇمىستا بولعان، بالالار ۇيدە جالعىز ۇيىقتاپ جاتقان. كوپبالالى وتباسى اقشاعا وتە مۇقتاج بولدى، بىراق بيلىك ولاردى الەۋمەتتىك تۇرعىن ۇيگە كەزەككە قويماي، بالاباقشالاردا ورىن بەرمەگەن.

"پرەزيدەنت توقاەۆ ۇكىمەتكە بىرنەشە رەت جاس وتباسىلارعا قولداۋ پاكەتىن ازىرلەپ، ەنگىزۋدى تاپسىردى. بۇل تاپسىرمانىڭ تەجەلىپ قالۋىنا بولمايدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى، سونىڭ ىشىندە بالالار ءۇيىنىڭ تۇلەكتەرى ونداعان جىلدار بويى ءوز ۇيلەرىن كۇتۋدە. تۇرعىن ءۇي - ەكونوميكانىڭ نەگىزى. تۇرعىن ۇيلەر ۇرلىق پەن جەمقورلىقپەن اينالىسپاي، ءوز ەڭبەگىمەن نان تاۋىپ جۇرگەن ادامدار ءۇشىن قول جەتىمدى ەمەس. بيلىك جاستارعا جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ بيۋدجەتىن ۇلعايتۋى كەرەك، ال "وتباسى بانككە" - جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرۋ مولشەرلەمەسىن تومەندەتۋى قاجەت", - دەپ ەسەپتەيدى ماتاەۆ.

الايدا، بارلىق ايتىلعان باستامالارعا قاراماستان، ەلدە ءالى دە كوپتەگەن ادامدار ءوز باسپانالارىن الا المايدى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا حالىقتىڭ جان باسىنا شاققانداعى ورتاشا نومينالدى اقشالاي تابىسى 149 510 تەڭگەنى قۇرادى. ءبىر جىل ىشىندە تۇرعىنداردىڭ تابىسى 13% - عا تومەندەدى، ال ينفلياتسيا ءبىر جىلداعى كورسەتكىشتەن 20% - دان استى.

"تۇرعىن ءۇي - ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ نەگىزى. تابىس پەن شىعىستاردىڭ تەڭگەرىمسىزدىگى كەزىندە تۇبەگەيلى شارالار قابىلدانۋى كەرەك. قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ تابىستارى كەرەمەت، ولار ادامدارعا تيەسىلى جەرلەردى باسىپ الىپ، كوپ قاباتتى عيماراتتار تۇرعىزۋدا. سايىپ كەلگەندە: قۇرىلىس كومپانيالارى ءوز حالقىنان اقشا تابادى، ال تۇرعىندار باسپاناسىز تەنتىرەپ ءجۇر. سالانى دۇرىس رەتتەي وتىرىپ، قالىپتى ءتاسىل قولدانساق، ءاربىر قازاقستاندىق قولجەتىمدى جانە ساپالى باسپانا الا الادى", - دەپ ەسەپتەيدى ماتاەۆ.

س. ماتاەۆ بيلىكتى تۇرعىن ءۇي سالاسىن ەرەكشە باقىلاۋعا الۋعا شاقىرادى.

"مەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ (قازىرگى "وتباسى بانك") قوعامدىق كەڭەسىنىڭ باسشىسى بولدىم، ءبىز قازاقستاننىڭ ءاربىر ءوڭىرىن ارالاپ، جەرگىلىكتى جەرلەردەگى وڭىرلەردىڭ اكىمدەرى بىزگە قاتىرىلعان نەمەسە پروبلەمالى تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىن ىسكە قوسۋ بويىنشا ناقتى جاۋاپ بەرگەنگە دەيىن كەتپەيتىنبىز. حالىقپەن بىرگە قۇرىلىس الاڭدارىن ارالاپ، شەنەۋنىكتەردى سول جەردە ماسەلەلەردى شەشۋگە ءماجبۇر ەتتىك، وسىلايشا مىڭداعان وتباسىلار مەرزىمىندە پاتەر الدى. وسىنداي باقىلاۋمەن قازاقستاندا ءبىز بارلىعىن قولجەتىمدى جانە جايلى باسپانامەن قامتاماسىز ەتە الامىز", - دەپ جازدى س. ماتاەۆ.

سونىمەن قاتار، ماتاەۆ شەتەلدىك اۆتوموبيلدەردى زاڭداستىرۋ جوباسىنا ۇقساس جەر ۋچاسكەلەرىن زاڭداستىرۋ جانە جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىستارىن زاڭداستىرۋ بويىنشا بىرجولعى اكتسيانى وتكىزۋدى جەدەلدەتۋدى ۇسىنادى.

Abai.kz