مەملەكەت باسشىسى قويىپ وتىرعان باستى تالاپ – قازاق ءتىلىن دامىتۋ. وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلە – قازاقتىلدى كونتەنتتىڭ جوقتىعى ەدى. قازىرگى تاڭدا بۇل ولقىلىقتىڭ ورنى تولىپ كەلەدى. وتكەن جىلى عانا بارىمىزگە تانىمال الەمدىك «Tiji» مەن «Nickelodeon» تەلەارنالارى قازاق تىلىندە كورسەتىلە باستادى.

«قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك دامۋ ينستيتۋتى Nickelodeon جانە TiJi ارنالارىنا توقتالماس بۇرىن 2020 جىلى اتا-انالار اراسىندا ارنايى ساۋالناما جۇرگىزدى. قازاقستاننىڭ 14 وبلىسى مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار 3 قالاسىنان 15 جاسقا دەيىنگى بالالاردىڭ اتا-انالارىمەن ساۋالناما جۇرگىزىلدى. نەگىزگى تاقىرىپ «قازاقستانداعى بالالار تەلەديدارى» بولدى. 1200 رەسپوندەنت قاتىسقان ساۋالناما نەگىزىندە تەڭدەستىرىلگەن ناتيجە الىندى. ياعني قورىتىنشى بويىنشا، بالالاردىڭ 44%-ى اقپاراتتى ينتەرنەتتەن، 44%-ى – تەلەديداردان الادى، كوبىنەسە بۇل انيماتسيالىق فيلمدەر. ماسەلەن، «بالاپان» قازاق ارناسىنىڭ كونتەنتى 0 مەن 6 جاس ارالىعىنداعى بالالارعا ارنالعان. 6 جاستان 12 جاسقا دەيىنگى بالالار بۇل مازمۇنعا قىزىعۋشىلىق تانىتپايدى. وسىعان وراي، «بالالار اراسىندا قانداي حالىقارالىق تەلەارنالار سۇرانىسقا يە؟» دەگەن ەكىنشى زەرتتەۋ جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە Nickelodeon جانە TiJi ارنالارى، سونداي-اق رەسەيلىك مۋلت ارناسى الدىڭعى قاتارعا شىقتى. وسى ناتيجەلەر نەگىزىندە 2021 جىلى Nickelodeon جانە TiJi ارنالارىمەن كەلىسىمشارت جاسالدى. ءبىر جىل ىشىندە مازمۇنى قازاق تىلىنە اۋدارىلدى. ال، 2022 جىلى بالالار جىلىندا بۇل ارنالاردى كابەلدىك وپەراتورلار قازاق تىلىندە تاراتاتىن بولدى»، – دەپ مالىمدەگەن ەدى ينستيتۋت توراعاسى قازىبەك مايگەلدىنوۆ.

ءيا، بۇل تەلەارنالاردان بولەك زامان اعىمىنا ساي YouTube جەلىسىندە قازاقتىلدى كونتەنتتەر كوبەيىپ، باسەكەلەستىك ارتا باستادى. سولاردىڭ ءبىرى بىلتىر «قوعامدىق كەلىسىم» رمۋ بالالاردى قورعاۋ كۇنىنە وراي «قازاق حالىق ەرتەگىلەرى» جانە Khancast جوبالارىن ۇسىندى.

بىرىنشىسىنە ءارتۇرلى ەتنوستاردىڭ فولكلورى جاتادى: جانۋارلار تۋرالى ەرتەگىلەر، تۇرمىستىق جانە قازىرگى زامانعى ەرتەگىلەر.

بۇل جوبا تۋرالى «قوعامدىق كەلىسىم» رمۋ ديرەكتورى عالىمجان قۇسمانعالي:

«وتكەن جىلى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ باستاماسىمەن «قازاقستان حالقى ەرتەگىلەرى» جوباسى جۇزەگە اسىرىلدى. وندا قازاقستاندا تۇراتىن 25 ەتنوستىڭ 100-دەن استام ەرتەگىسى بار. بىراق تارالىمى نەبارى ءتورت مىڭ دانا بولعان. ەگەر قالاساڭىز، ولاردى كىتاپ دۇكەندەرىنەن ساتىپ الا الاسىز، بىراق ءبىز بارلىق بالالاردى قامتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن تۇسىنەمىز. سوندىقتان قازاقتىلدى كونتەنتتى كوبەيتۋ ءۇشىن ولاردى YouTube ءۇشىن بەينە فورماتتا جاساۋ يدەياسى تۋىندادى. ەكىنشى جاعىنان، بالالاردى جاستايىنان حالقىمىزعا جاقىن قۇندىلىقتارمەن تانىستىرۋ. كوپ شىعىن كەتكەن جوق. ءبارى جاناشىر جانداردىڭ كومەگى ارقىلى جۇزەگە استى»، - دەدى.

عالىمجان قۇسمانعالي بالالارعا ارنالعان مەملەكەتتىك تىلدە لايىقتى كونتەنتتىڭ  جوقتىعىنا الاڭداۋشىلىعى وسى يدەيانىڭ تۋىنا الىپ كەلگەنىن اتاپ وتكەن ەدى:

«مەنى اتا-انا رەتىندە بىزدە بالالارعا ارنالعان مەملەكەتتىك تىلدەگى ساپالى كونتەنتتىڭ جەتكىلىكسىزدىگى الاڭداتادى. ءوز بالالارىم YouTube ارناسىنان كەز كەلگەن نارسەنى كورەدى، بىراق قازاقتىلدى كونتەنتتى ەمەس. ويتكەنى بىزدە بالالارعا ارنالعان قازاق تىلىندەگى جاقسى كونتەنت جوق»، - دەدى ول.

بالالارعا ارنالعان كونتەنتتىڭ جەتىسپەۋىنەن جاڭا جوبانى دۇنيەگە اكەلگەن جانداردىڭ ءبىرى – ايگەرىم يساتاەۆا. قازاق تىلىندەگى ماتەريالدىڭ جوقتىعى ونىڭ جۇرەگىن اۋىرتىپ،  ماسەلەنى شەشۋگە مۇمكىندىك بەردى. ول قازاق تىلىندەگى بالالارعا ارنالعان ءتۇرلى ماتەريالداردى ىزدەگەنىن ساعىنىشپەن ەسكە الدى.

«مەن قازاقشا ماتەريالداردى ىزدەي باستاعاندا، مىنانداي ناقتى ماسەلەگە تاپ بولدىم. قازاقشا كونتەنتتىڭ  بارى ساقتالعان بىردە-ءبىر پلاتفورما بولعان جوق. ماعان ەسكىرگەن ۆەب-سايتتاردان ەرتەگىلەردى وقۋعا، جازىلعان بالالار اندەرىنىڭ كومپاكت-ديسكىلەرىن ىزدەۋگە جانە سالت-داستۇرلەر تۋرالى اۋىزشا نەمەسە تابىلۋى قيىن كىتاپتار ارقىلى بىلۋگە ​​تۋرا كەلدى. مەن نەمەسە بالالارىم قازاق ءتىلىن تەز ءارى جاقسى مەڭگەرۋ ءۇشىن وعان تولىقتاي ەنىپ كەتەتىن قولجەتىمدى جانە جاقسى دەرەككوزدەردى تابا المادىم»، - دەدى جوبا اۆتورى.

ساپالى قازاق فولكلورلىق مازمۇنىنا قانىققىسى جانە «ەكران ۋاقىتىن» ماعىنالى پايدالانعىسى كەلەتىندەر ءۇشىن Qonzhyq قولدانباسى زاماناۋي قازاق جانە ءداستۇرلى مۋزىكانىڭ كەڭ جيناعىن ۇسىنادى، قازاق فولكلورىنىڭ بارلىق تۋىندىلارىن ءبىر جەرگە جينايدى جانە قازاق تىلىندەگى جۇيەلى فولكلورلىق مۇراعاتتىڭ جوقتىعىن، حالىقتىق فولكلور ماسەلەسىن شەشۋگە تىرىسادى، - دەيدى قوسىمشانىڭ نەگىزىن قالاۋشى ايگەرىم يساتاەۆا.

Qonzhyq قولدانباسى – زاماناۋي جانە ءداستۇرلى قازاق اندەرىن، حالىق ەرتەگىلەرىن، قازاقتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكاسىن – كۇيلەردى، ولەڭدەردى جانە ءتىپتى اباي قۇنانباەۆتىڭ «قارا ءسوزىن» - بارلىعىن سمارتفوننان الۋعا بولاتىن، سونىمەن قاتار قازاق ءتىلىن ءجۇرىپ ۇيرەنگىسى كەلەتىن پايدالانۋشىلار ءۇشىن كەرەك مالىمەتتەردى قوساتىن پلاتفورما.

يساتاەۆا ءورىستىلدى مەكتەپتەردە ءبىلىم العان كوپتەگەن قازاق اتا-انالارى سياقتى قازاق ءتىلىنىڭ وركەندەپ، ءوز بالالارىنىڭ  ۇيدە ەركىن سويلەگەنىن قالايدى.

«بالالار ءوسىپ، الەمدى تەرەڭىرەك تانىپ-بىلگەن كەزدە، مەنىڭ باستى ماقساتىم – ولاردى حالىق ەرتەگىلەرىن وقۋ، حالىق اندەرىن ايتۋ جانە سۇيىسپەنشىلىكتى ناسيحاتتايتىن ءتيىستى داستۇرلەر مەن ادەت-عۇرىپتاردى ساقتاۋ ارقىلى ءبىزدىڭ باي مادەنيەتىمىزبەن تانىستىرۋ»، - دەدى اۆتور.

بۇدان وزگە «بولاشاق» كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ «وزىڭنەن باستا» قازاقشا دۋبلياج جوباسىن ايتساق بولادى. ارينە، مۇنداعى كونتەنت تەك بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ەمەس، ەرەسەكتەرگە دە ارنالعان. دەسەك تە Disney, Pixar سياقتى الپاۋىت كومپانيالارمەن كەلىسىمگە وتىرىپ، 37 تۋىندىنى قازاقشا سويلەتۋ –  قازاق دۋبلياجى ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك سانالادى.

Abai.kz