جۋىقتا وزبەك پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ ەل الدىندا جاساعان بايانداماسىندا: «وزبەكستان ەلى، 36 ميلليونعا تولدى. ەندى ءۇش جىلدان كەيىن قىرىق ميلليونعا جەتەمىز»، - دەدى. شىنىندا دا، بىزبەن اعايىن ەل، كەيىنگى جىلدارى دۇركىرەپ ءوسىپ كەلەدى.

وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن وسى ەلدىڭ سايتتارىن قاراپ وتىرىپ، وزبەكتىڭ ءبىر عالىم-دەموگرافىنىڭ: «الداعى 15-20 جىلدان كەيىن ءبىزدىڭ وزبەكتەر 70 ميلليوننان اسۋى  مۇمكىن»، - دەگەن ءسوزىن  وقىدىم. ءارى قاراي، تاعىدا بىلاي دەيدى: «وزبەك مەملەكەتىنىڭ قازىرگى اۋماعى كىشىرەكتەۋ بولعاندىقتان، كەلەشەكتە وزبەك ۇلتى قاسىمىزداعى قازاقستانعا اۋا باستايدى. كەلە-كەلە وسى ەلدە ءبىزدىڭ تۇرعىندار كوبەيىپ، وزبەك ءتىلى رەسمي تىلگە اينالۋى مۇمكىن جانە قازاقتاردىڭ ءوسىم دەڭگەيى بىزگە قاراعاندا مۇلدە تومەن»، - دەيدى. وسىعان قاراپ، اينالاداعى كورشى ەلدەر، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ  دەموگرافيالىق ءوسۋ جاعىنان مۇشكىل حال-جاعدايىن زەرتتەپ-زەردەلەپ قاراپ وتىرادى-اۋ، دەگەن وي كەلەدى. سولتۇستىكتەگى ورىستار دا، ءبىزدىڭ ءاربىر باسقان قادامىمىزدى اڭدىپ، سۇزگىدەن وتكىزىپ وتىراتىندىعى انىق.

وسىعان وراي، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگى مەن باتىسىنداعى وبلىستاردىڭ تۇرعىندارىنا ارناپ، (بۇل جاقتىڭ تۇرعىندارى نەگىزىنەن قازاقتار بولىپ كەلەتىندىكتەن) تۋ دەڭگەيىن ءالى دە كوتەرە تۇسەتىن ارنايى زاڭ قابىلداۋ كەرەك پە دەيسىڭ.  وزگە وڭىرلەر ەشتەڭە دەمەۋى ءۇشىن، (سولتۇستىك پەن شىعىس وبلىستاردىڭ تۇرعىندارى، ءتىپتى، قازاعى دا، قانشا كومەك جاساساڭدا، ولار ءبارىبىر ەكى-ءۇش بالادان ارتىق وسىرمەيدى). بۇعان ءتۇرلى سەبەپتەر ويلاپ تابۋعا بولادى. شىندىعىن ايتقاندا، قازاقستاندى قازاق مەملەكەتى ەتىپ  تۇرعان  وسى  وڭتۇستىك  پەن  باتىستىڭ  جانە اباي مەن  ۇلىتاۋ وبلىستارىنىڭ قازاقتارى  دەسەك ارتىق ايتپاعاندىق. وزگە وڭىرلەردىڭ، اسىرەسە،  سولتۇستىك  وبلىستاردىڭ  قازاقتارى  ايىپ ەتپەسىن، باياعىدا-اق ورىستانىپ كەتكەن، تەك، ءىشىنارا كەزدەسەتىن تەكتى تۇقىمدار عانا   بولماسا... ولاردى بيلىك دەڭگەيىنە كوتەرۋ دە قاۋىپتى.

سونىمەن قاتار، ءبىزدىڭ قازىرگى بيلىك، وزگە  ەلدەردە شاشىلىپ جۇرگەن قانداستارىمىزدى جيناۋدى، جەدەلدەتىپ قولعا الۋى كەرەك-اق. ولار، قىتايعا، وزبەككە، تۇركىمەنگە، نە بولماسا تۇرىككە ءسىڭىپ  كەتۋى مۇمكىن. ءتىپتى، ءبىرازى ءسىڭىپ كەتتى دە... بۇل جۇمىستى تەك قانا تامارا دۇيسەنوۆانىڭ  مينيسترلىگىنە جۇكتەۋ كوڭىل كونشىتپەيدى.

بۇرىنعى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ايتا كەتەرلىك ەرەكشە ءبىر ەڭبەگى - نار تاۋەكەل دەپ، كورشى مەملەكەتتەردەگى قازاقتاردىڭ ەلىمىزگە كەلۋىنە، شاما-شارقىنشا جول اشۋى. سونداي-اق، تاعى ءبىر ءىسى - رەسپۋبليكاداعى  وبلىس، قالا، اۋدان اتاۋلارىن وزگەرتۋگە بەل شەشىپ كىرىسۋى. ايتپەسە، اتىراۋىڭ - گۋرەۆ، اقتاۋىڭ -  شەۆچەنكو بولىپ ءالى كۇنگە دەيىن تۇرا بەرەرى اقيقات  ەدى. سول سسەكىلدى، كوپتەگەن اۋدان جانە قالا اتتارىن دا وزگەرتتى. سوعان دا شۇكىرشىلىك دەيىك.

قازىرگى بيلىك تەك قانا دەپۋتاتتارعا سۇيەنىپ، سولاردىڭ كوتەرگەن پروبلەمالارىن عانا قولداپ، قولپاشتاپ وتىرۋى جاراسپايدى. بۇرىنعى پرەزيدەنت سەكىلدى، قازىرگى بيلىكتىڭ ءاردايىم ءوز باستاماسى قاجەت-اق. ورىنسىز قورقاقتىق، تەكسىزدىككە جاتادى. ەلىمىزگە ينۆەستيتسيا تارتىپ، رەفورما جاساۋمەن ءىس بىتپەيدى. ەگەر، مىناۋ ۇلانعايىر مەملەكەتتى الداعى ۋاقىتتا قورعاپ، وزگەلەرگە ەسەسىن جىبەرمەي، ۇستاپ تۇراتىن جەرگىلىكتى ۇلتتىڭ سانى وسپەسە، سەنىڭ ەكونوميكانى كوتەرگەنىڭ كىمگە كەرەك؟!

ءبىزدىڭ ەلدىڭ اينالاسى، ياعني، قىتاي نەمەسە رەسەي بولسىن، سانى جاعىنان قازاقتى ءجۇز وراپ الاتىن الىپ ەلدەر. ءتىپتى، قاسىمىزداعى اعايىن وزبەك ەلىنىڭ ءوزى جىل سايىن قاتارى قالىڭداپ، دۇركىرەپ ءوسىپ كەلە جاتقان مەملەكەت. جوعارىدا كەلتىرگەندەي، وزبەك دەموگرافى شىندىقتى ايتىپ وتىر. بىزگە ءۇشىنشى رەسمي ءتىل كەرەك ەمەس! سوندىقتان، كورشى مەملەكەتتەردەگى قازاقتاردى ۋاقىت سوزباي ەلگە قايتارىپ الۋدى، قازاقتاردىڭ سانىڭ كوبەيتۋدى ويلاستىرۋ كەرەك. بۇل، ۋاقىت كۇتتىرمەيتىن، ەڭ  وزەكتى ءىس! سونداي-اق، رەسەيدەن ەندىگى اعىلىپ كەلەتىن قاشقىنداردى (ديزەرتيرى) شەكارادان وتكىزۋدى مۇلدە دوعارۋ قاجەت. بۇل مەملەكەت قازاقتىكى! سونىمەن قاتار، قۇرمەتتى بيلىككە  ايتارىمىز، قازاق حالقى سايلاپ، قۇرمەتتەپ، قازاق تاعىنا وتىرعىزعان سوڭ، سول قازاق ۇلتىنا ەڭبەك ەتۋدى ماقسات ەتكەنى ءجون. وسىنى ۇمىتپايىق!

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz