قازاقستاندىق اۋىزبىرشىلىكتىڭ بىرەگەي مودەلىن دامىتۋدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءرولى زور. جاھاندا تۇراقسىز گەوساياسي جاعداي تۋىنداپ، جەر شارىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن سوعىس وتى شارپىپ وتىرعان كەزەڭدە ەلىمىزدىڭ بىرلىگى، بىرتتاستىعى الدىڭعى ورىنعا شىعارى ءسوزسىز. وسىنداي كەزەڭدە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قىزمەتىن جەمىستى اتقارىپ وتىر.

تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى اق تاڭدارىن تۇڭعىش پرەزيدەنت وسىناۋ ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتىن قۇرعان بولاتىن. اسسامبلەيا كوپۇلتتى ەلىمىزدەگى بارلىق ادامنىڭ بوستاندىقتارى مەن قۇقىتارىن قورعاۋدى باستى ماقساتى ەتىپ العان. قازىرگى تاڭدا قازاقتان قوعامدىق كەلىسىمنىڭ، حالىق بىرلىگىنىڭ ۇلگىسىن كورسەتىن الەمدىك دەرجاۆالارعا ۇلگى بولىپ وتىر. ولاي دەيتىنىمىز كەيبىر ەلدەردە كوپۇلتتىڭ باسىن قوسىپ، بىرلىكتە ءومىر ءسۇرۋ پروبلەماعا اينالىپ وتىر.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى بىرلىكتىڭ جالپىۇلتتىق بىرەگەي مودەلىن تەك ەل ىشىندە ەمەس، شەكارادان تىس جەرلەردە دە تانىتىپ وتىر. بۇگىنگى تاڭدا اسسامبلەيا مۇشەلەرىنە جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىك كوپ. «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى» زاڭعا ساي، مەملەكەت ازاماتتارىنا قاتىستى كەز-كەلگەن كەمسىتۋشىلىكتىڭ جولىن كەسۋ، بەيبىتشىلىكپەن كەلىسىمدى نىعايتۋ، قوعامدىق-ساياسي تۇراقتىلىقتى ورناتۋ سياقتى جاۋاپكەرشىلىگى زور دۇنيەلەرمەن اينالىسۋى كەرەك.

اسسامبلەيانىڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ بىرىنە توقتالساق، ول قازاق حالقىنىڭ شوعىرلاندىرۋشى ءرولى ارقىلى قازاقستان ەتنوستارىنىڭ ازاماتتىق جانە رۋحاني-مادەني تۇتاستىعى نەگىزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا قوعامدىق كەلىسىم مەن جالپىۇلتتىق بىرلىكتى، ءپاتريوتيزمدى قامتاماسىز ەتۋ.

«قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى» زاڭنىڭ 5-بابىندا اسسامبلەيا قىزمەتىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىنىڭ ءبىرى «شىعۋ تەگىنە، الەۋمەتتىك، لاۋازىمدىق جانە مۇلىكتىك جاعدايىنا، جىنىسىنا، ناسىلىنە، ۇلتىنا، تىلىنە، دىنگە كوزقاراسىنا، سەنىم-نانىمىنا، تۇرعىلىقتى جەرىنە نەمەسە كەز كەلگەن وزگە ءمان-جايلارعا بايلانىستى قانداي دا ءبىر كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەۋ» بولىپ تابىلادى.

28 جىلدىڭ ىشىندە اسسامبلەيانىڭ اتقارار قىزمەتىنىڭ اۋانى ەداۋىر كەڭەيدى. بۇگىنگى تاڭدا اسسامبلەيا تەك بۇكىل وزگە ۇلتتاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋمەن قاتار، ءتىل ۇيرەتۋ، قايىرىمدىلىق ينستيتۋتتارىن نىعايتۋ، مەدياتسيا، سونىمەن بىرگە ەلىمىزدىڭ ەتنومادەني بىرلەستىكتەردى اككرەديتتەۋمەن اينالىسادى. جالپىۇلتتىق اۋىزبىرشىلىكتى، قوعامدىق كەلىسىمدى ورناتۋ ءارى دامىتۋ بويىنشا مەملەكەتتىك ساياساتتى دايارلاۋعا جانە ىسكە اسىرۋعا كومەكتەسەدى.  وسى رەتتە اسسامبلەيا تمد ەلدەرىندە بالاماسى جوق، بىرەگەي ينستيتۋت ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.

اسسامبلەيانىڭ تاعى ءبىر فۋنكتسياسى، قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى دامىتۋ، وسى باعىتتا اسسامبلەيا جاستارمەن بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى.

قازىر قازاقستاننىڭ بارلىق ايماعىندا دوستىق ۇيلەرى جۇمىس ىستەپ تۇر. ەلوردادا تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىمەن سالىنعان بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى دا قىزمەت ىستەپ تۇر. ول جەردە ماڭىزدى جيىندار، قحا-نىڭ ءار جىل سايىن وتەتىن سەسسيالارى، ءداستۇرلى الەمدىك دىندەردىڭ سەزدەرى وتىكىزىلەدى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جانە باسقا دا ۇلتتاردىڭ تىلدەرىنىڭ قولدانۋ اياسىنا، ەتنوسارالىق قارىم-قاتىناستارعا مونيتورينگ جۇرگىزىپ وتىراتىن ورگان.

قحا مۇشەلەرى مەملەكەتتىك ۇلتتىق ساياسات ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوبالارىنىڭ قوعامدىق-ساياسي ساراپتاماسىنا قاتىسادى، كەلىسپەۋشىلىكتەر مەن داۋلاردى رەتتەۋ، ەتنوسارالىق قاتىناستار سالاسىنداعى جانجالدى جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ بويىنشا ۇسىنىمدار ازىرلەيدى جانە پراكتيكالىق شارالاردى ىسكە اسىرادى.

قوعامداعى ەكسترەميزم مەن راديكاليزمنىڭ بەلگىلەرىنە، ادامنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا نۇقسان كەلتىرۋگە باعىتتالعان ءىس-ارەكەتتەرگە قارسى قيمىلدا مەملەكەتتكە جاردەمدەسۋ اسسامبلەيانىڭ ءبىر مىندەتى بولىپ تابىلادى.

اسسامبلەيا اياسىندا ەتنوسارالىق قاتىناستار بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ ديالوگىن ۇيىمداستىراتىن كونفەرەنتسيالار، سەمينارلار جانە باسقا دا ءىس-شارالار ۇنەمى وتكىزىلىپ تۇرادى. اسسامبلەيانىڭ ەتنومادەني بىرلەستىكتەرى تۋرالى بولەك ايتا كەتكەن ءجون. ولار قحا-نىڭ ماقسات-مىندەتتەرىن بىرگە الىپ جۇرەتىن كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار. اسسامبلەيانىڭ ەتنومادەني بىرلەستىكتەرى قىزمەتى ازاماتتاردىڭ بەلسەندىلىگى مەن اۋەسقويلىعىن دامىتۋمەن، داستۇرلەردى، تىلدەر مەن مادەنيەتتى ساقتاۋ، دامىتۋمەن اينالىسادى.

اسسامبلەيانىڭ فۋنكتسياسى كۇردەلەنگەن سايىن، كوپتەگەن تەتىكتەردى جاڭالاۋ قاجەتتىگى تۋدى. سول سەبەپتى بىلتىر قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 2022-2026 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن بەكىتىلدى. تۇجىرىمداما قازاقستاندىق قوعامدا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ساياساتىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ نەگىزگى يدەولوگيالىق تەتىكتەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە اسسامبلەيا قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان.

سونداي-اق، اسسامبلەيا ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، عىلىمي جانە شىعارماشىلىق قاۋىمنىڭ، جاستاردىڭ قوعامدى ينتەگراتسيالاۋ، قوعامدىق كەلىسىم مەن قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگىن نىعايتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەڭ اۋقىمدى ءوزارا ءىس-قيمىلىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك جانە اقپاراتتىق الاڭ رەتىندە داميدى.

اسسامبلەيانىڭ جانە ونىڭ ينستيتۋتتارىن نىعايتۋ تومەندەگىدەي نەگىزگى باعىتتارمەن ىسكە اسادى:

كەز كەلگەن سىرتقى جانجال الەۋەتىن قر اۋماعىنا جانە ونىڭ ازاماتتارىنا كوشىرۋ ارەكەتتەرىنە جۇيەلى قارسى ءىس-قيمىلدى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا شەتەلدىك ارىپتەستەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى ۇيىمداستىرۋ; ەتنوسارالىق احۋالدىڭ شيەلەنىسۋىنە، ەتنيكالىق كيكىلجىڭگە ۇلاسۋى مۇمكىن جانجالدارعا جەدەل نازار اۋدارۋ بويىنشا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن بىرلەسكەن جۇمىستى جانداندىرۋ جانە وزەكتەندىرۋ، سونداي-اق ولاردىڭ الدىن الۋ شارالارىنىڭ جۇيەسىن قۇرۋ; ەتنوسارالىق ءىس-قيمىل مەن كەلىسىمدى نىعايتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى رەتىندە قحا جۇمىسىن جەتىلدىرۋ، سونداي-اق ونىڭ قوعامداعى بارلىق ينستيتۋتتارىنىڭ بىرلىك پەن كەلىسىم ساياساتى، ەتنوستاردى ينتەگراتسيالاۋ، ەتنوسارالىق قارىم-قاتىناس ءتىلى رەتىندە قوعامدا مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا اعارتۋشىلىق جانە اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ارقىلى بۇكىل ەتنوسوتىق توپتاردى ءبىرتۇتاس ازاماتتىق ۇلتقا ينتەگراتسيالاۋ جونىندەگى كوپجوسپارلى جۇمىستى كۇشەيتۋ; اقپاراتتىق ورىستە تاراتىلاتىن ەتنوسارالىق قاتىناستار سالاسىنداعى تەرىس دۇنيەتانىمدىق كوزقاراستاردى بەيتاراپتاندىرۋ ماقساتىندا حالىق اراسىندا اسسامبلەيا ينستيتۋتتارىنىڭ، دوستىق ۇيلەرىنىڭ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن مەكەمەلەردىڭ اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن ىسكە اسىرۋ; قوعامدىق كەلىسىم مەن جالپىۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتۋ ماقساتىندا اسسامبلەيا ينستيتۋتتارىنىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە وزگە دە قوعامدىق بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىلىنىڭ جاڭا تەتىكتەرىن ەنگىزۋ جونىندە ۇسىنىستار ازىرلەۋ; قوعامدىق كەلىسىم مەن بىرلىكتى نىعايتۋ تەتىگى رەتىندە الەۋمەتتىك سالاداعى قايىرىمدىلىق، مەدياتسيا، ۆولونتەرلىكتى دامىتۋعا جاردەمدەسۋ، ەتنوسارالىق قاتىناستاردى نىعايتۋداعى قحا جۇمىسىن جۇيەلەندىرۋ جانە ءرولىن كۇشەيتۋ; قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ باسىمدىقتارىن ىسكە اسىرۋ، قوعامدا پروگرەسسيۆتى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ جونىندەگى قحا قىزمەتىن جەتىلدىرۋ.

سۋرەت: عالامتوردان

Abai.kz