ەركە قىزدارىمىز نەگە ەرتە بويجەتىپ ءجۇر؟
سوڭعى كەزدە ەلىمىزدە (اتىراۋ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا) 18 جاسقا دەيىنگى «بويجەتكەندەردىڭ» انا اتانۋى جيىلەپ كەتتى. قىلىقتى قىزدارىمىزدىڭ قۇرىققا ءتۇسۋىنىڭ سەبەبىن انىقتاۋ ماقساتىندا «ايقىننىڭ» فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىندا تالقى ۇيىمداستىرىلدى.
تالعات بەردياروۆ: ول ءۇشىن مەكتەپتەگى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى جارتى جىل سايىن قىزداردى تەكسەرىپ، تەكسەرۋ ناتيجەلەرىن اتا-انالارىنا حابارلاپ تۇرۋى ءتيىس. جامان جولعا تۇسكەن قىزدارعا زاڭ جۇزىندە ايىپپۇل تاعايىنداۋ كەرەك.
Ruslan Zhangazy: قازاق مەكتەپتەرىندە «انا بولۋ ونەرى» ءپانىن ەنگىزۋ كەرەك.
ەركىن ەرعاليەۆ: وسىنداي اششى ماسەلەنى كوتەرگەندەرىڭىزگە العىس ايتامىن! وسى ماسەلەدە ەكى سەبەپ بار دەپ ويلايمىن. ءبىرىنشى، وبەكتيۆتىك سەبەپ: قازاق قوعامى داعدارىستان شىعا الماي جاتىر. ال ەكىنشى، سۋبەكتيۆتىك سەبەپ: ول «ەليتامىزدىڭ» بولاشاققا سەنبەۋى.
مارجان مارات: مەكتەپتە انا بولۋدى ۇيرەتكەنىمىز ناعىز مازاق! كوللەدج، ۋنيۆەرسيتەتتە بولسا، ءبىر ءسارى.
الپامىس كۇشكىنباەۆ: كەي-ءبىر اجەلەرىمىز مەكتەپتەرگە بارىپ، كەزدەسۋلەر وتكىزۋدىڭ ورنىنا «گانگام ستايل» بيلەپ، «بۋرانوۆسكيە بابۋشكيگە» ەلىكتەپ ءجۇر...
AiJan Sonya: اسەر ەتەتiن فاكتور كوپ. مىسالى، «فەيسبۋك»، «ۆكونتاكتە» سياقتى الەۋمەتتىك جەلىلەر دە قىزداردىڭ ەرتە ەسەيۋىنە سەبەپشى.
سوڭعى كەزدە ەلىمىزدە (اتىراۋ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا) 18 جاسقا دەيىنگى «بويجەتكەندەردىڭ» انا اتانۋى جيىلەپ كەتتى. قىلىقتى قىزدارىمىزدىڭ قۇرىققا ءتۇسۋىنىڭ سەبەبىن انىقتاۋ ماقساتىندا «ايقىننىڭ» فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىندا تالقى ۇيىمداستىرىلدى.
تالعات بەردياروۆ: ول ءۇشىن مەكتەپتەگى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى جارتى جىل سايىن قىزداردى تەكسەرىپ، تەكسەرۋ ناتيجەلەرىن اتا-انالارىنا حابارلاپ تۇرۋى ءتيىس. جامان جولعا تۇسكەن قىزدارعا زاڭ جۇزىندە ايىپپۇل تاعايىنداۋ كەرەك.
Ruslan Zhangazy: قازاق مەكتەپتەرىندە «انا بولۋ ونەرى» ءپانىن ەنگىزۋ كەرەك.
ەركىن ەرعاليەۆ: وسىنداي اششى ماسەلەنى كوتەرگەندەرىڭىزگە العىس ايتامىن! وسى ماسەلەدە ەكى سەبەپ بار دەپ ويلايمىن. ءبىرىنشى، وبەكتيۆتىك سەبەپ: قازاق قوعامى داعدارىستان شىعا الماي جاتىر. ال ەكىنشى، سۋبەكتيۆتىك سەبەپ: ول «ەليتامىزدىڭ» بولاشاققا سەنبەۋى.
مارجان مارات: مەكتەپتە انا بولۋدى ۇيرەتكەنىمىز ناعىز مازاق! كوللەدج، ۋنيۆەرسيتەتتە بولسا، ءبىر ءسارى.
الپامىس كۇشكىنباەۆ: كەي-ءبىر اجەلەرىمىز مەكتەپتەرگە بارىپ، كەزدەسۋلەر وتكىزۋدىڭ ورنىنا «گانگام ستايل» بيلەپ، «بۋرانوۆسكيە بابۋشكيگە» ەلىكتەپ ءجۇر...
AiJan Sonya: اسەر ەتەتiن فاكتور كوپ. مىسالى، «فەيسبۋك»، «ۆكونتاكتە» سياقتى الەۋمەتتىك جەلىلەر دە قىزداردىڭ ەرتە ەسەيۋىنە سەبەپشى.
لاريسا جۇماي: ەڭ باستى قاتەلىك – اتا-انا مەن قوعامداعى تاربيەنىڭ تومەندىگى. ارينە، كوپكە توپىراق شاشۋعا بولمايدى. دەگەنمەن 18 جاسقا تولعانشا قىزىنا قالاعان دۇنيەسىن اپەرىپ، ۇلدە مەن بۇلدەگە وراپ قويادى. تويىنعان ادام نە ىستەمەيدى؟! كەز كەلگەن جەرگە بارسا، كورەتىن دۇنيەسى جامان كينو. سىرتىنا «18 جاسقا تولماعاندارعا تىيىم سالىنادى» دەپ جازىپ قويادى. بىراق ەشقانداي باقىلاۋ جوق. ادام ساناسىن وزگەرتەتىن دۇنيەلەردى كورسەتۋدى، جاريالاۋدى توقتاتۋ كەرەك!
ايگەرىم ماقاجانوۆا: سىڭلىلەرىمە جانىم اشيدى... ۇلتىمىزدىڭ ۇيىتقىسى بولار بولاشاق انا ەكەنىمىزدى ۇمىتپايىقشى، قىزدار!
نەسىبەلى مالىك: قىزداردىڭ بۇزىلۋى، مەنىڭشە، جۇرگەن ورتاسىنا، قاسىنداعى قۇربىلارىنا بايلانىستى. كوپ دۇنيە ەلىكتەۋشىلىكتەن تۋادى. اتا-انانىڭ دا بەرگەن تاربيەسى بۇل جەردە ۇلكەن ءرول اتقارادى.
قازبەك بەيسەباەۆ: بۇل – وتە قاۋىپتى ماسەلە. كەڭەس زامانىندا جاستار «وكتيابريات»، «پيونەر» جانە «كومسومول» ارقىلى ۇكىمەتتىڭ باقىلاۋىندا بولدى. قازىر ولاي ەمەس. ۇكىمەت ءوزىنىڭ نەگىزگى جۇمىسىن، ياعني جاستاردى تاربيەلەۋدى ۇمىتپاۋى ءتيىس.
ساندۋعاش جۇماباەۆا: قازىرگى 15-20 جاستاعى قىزدارعا قاراپ ءوزىم تاڭعالامىن، مەن مەديتسينادا 6 جىل وقىپ ءالى كورمەگەن، ەستىمەگەن نارسەلەردى ولار جاقسى بىلەدى.
ۇزدىك پىكىر
قارلىعاش نۇرباي: قىز – ءومىردىڭ گۇلى مەن ءسانى، جىرى مەن ءانى. سوندىقتان دا قاي عاسىر، قاي زامان بولماسىن اتامىز قازاق قىزىن الاقانىنا سالىپ، ماپەلەپ وتىرعان. ولاردىڭ تاربيەسىنە دە اسا ىجداھاتتىلىقپەن كوڭىل ءبولىپ، قىز تاعدىرىنىڭ جارقىن بولۋىنا نازار اۋدارعان. بۇكىل ەل بوپ قىزىنىڭ ابىرويى مەن ارىن كوڭىلى سوقىر نادانداردان قىزعىشتاي قورعاعان. تەك قىزىن عانا ەمەس، ۇلىنىڭ دا قايراتتى، باتىل، نامىسى بەرىك، ءاربىر قازاق قىزىن قارىنداسىنداي ايالاپ، ارداقتاپ وتۋىنە زەيىن سالعان.
ال بۇگىنگى تاڭدا ۇل مەنەن قىز تاربيەسىنە زەر سالايىقشى. كەيبىر بالالار اتا-انا تاربيەسىنەن تىسقارى قالىپ، جۇگەنسىز كەتۋدە. اسىرەسە، قازىرگى قازاق قىزىنىڭ حال-كۇيى مەن قادىر-قاسيەتى قانداي؟ ءبىز بۇگىندە قازاق قىزىنىڭ ارى مەن ابىرويىن ارداقتاي بىلەمىز بە؟ كىمدى كىنالايمىز؟ قازاق قىزىنىڭ شەتەلگە ءوتىپ نەمەسە بىرەۋدىڭ قولجاۋلىعى بولۋىنا نەمقۇرايدى قاراعان ءسوزى جىلماڭ ناپسىقۇمار جىگىتسىماقتاردى ما، الدە سولاردىڭ قۋىرشاعىنا اينالعان قىزداردى ما؟ باتىستان كەلگەن ءدىلدى اتادان قالعان «ۇلى مۇراداي» قابىلداپ، ارداقتاعان قوعامدى كىنالايمىز با؟
ءبىر-ءبىرىمىزدى كىنالاۋدان گورى ىزگىلىكتىڭ يىرىمىنە جول تارتساق، نۇر ۇستىنە نۇر ەمەس پە؟! ول ءۇشىن قانداي شارالار جاساۋ كەرەك؟ ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن قىزدى تاربيەلەۋ ارقىلى ۇلدى تاربيەلەسەك... قاي ۋاقىتتا دا بىزدەر قىزداردى كىنالاپ جاتاتىنىمىز بەسەنەدەن بەلگىلى. ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسى ا.چەحوۆ «تاربيەلى ادامدار ادامنىڭ جەكە باسىن ارداقتاي بىلەدى، سوندىقتان دا ول ءار ۋاقىتتا مەيىرىمدى، جايدارى بولىپ كەلەدى»، – دەمەكشى، ەگەر قىزدى يناباتتىلىق پەن يماندىلىققا، پاراساتتىلىق پەن ادەپتىلىككە، قاراپايىمدىلىق پەن مەيىرىمدىلىككە، ادامگەرشىلىككە قاراي تاربيەلەسەك، جۇگەنسىز كەتكەن نەمەسە ءوزىمسىنىپ وزەۋرەگەن جىگىتتىڭ دە، جوعارىدا اتاپ وتكەن اسىل قاسيەتتەر تال بويىنان توگىلىپ تۇراتىن قىزداردى كورگەندە، ءوزىن-ءوزى تاربيەلەرى حاق. ءبىز قاي ۋاقىتتا بولسىن قىزداردى ادەپسىزدىك پەن تاكاپپارلىقتان، باسقا دا جامان ادەتتەردەن ارىلتۋ ارقىلى ءومىرىنىڭ نۇرلى دا شۋاقتى، بولاشاعىنىڭ جارقىن بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك. قاراپ تۇرساڭىز، ومىردە بولىپ جاتقان جاعىمدى دۇنيەلەر مەن جاعىمسىز وقيعالاردىڭ بارلىعى تەك قىزدار، ياعني ايەلدەر ءۇشىن جاسالادى ەكەن.
ءاربىر سانالى ازامات ءۇشىن ءاربىر قازاق قىزى تاعدىرىنىڭ بۇلىڭعىر، قاراڭعى بولۋى ۇلتىنىڭ ۇلىلىعىن جوعالتۋمەن تەڭ ىسپەتتەس. بۇگىنگى بويجەتكەن – ەرتەڭگى انا. سوندىقتان ءاربىر بويجەتكەندى قارىنداسىم دەپ باعالاۋ – كورەگەندىلىكتىڭ بەلگىسى. ءسوز سوڭىندا ايتارىم، جىگىتتەرىمىزدىڭ نامىسى بەرىك بولىپ، قىزدارىمىزدىڭ ارى تاپتالماسىن، ۇلىمىز ۇياتتى، قىزىمىز ابىرويلى بولسىن، لايىم!
ايدوس ارىپباەۆ
"ايقىن" گازەتى
