رۋبل قۇلدىراپ بارادى.

ارينە، ونىڭ تەك قانا ەكونوميكالىق ەمەس، تۇبەگەيلى ساياسي استارى دا بار ەكەنى امبەگە ايان. ماسەلە رەسەي ورتالىق بانكى ايتقانداي، ەكسپورت ازايىپ، يمپورت كوبەيگەندە نەمەسە ساۋدا-ساتتىق بالانستىڭ بۇزىلۋىندا عانا ەمەس.

تابيعي بايلىقتى وڭدى-سولدى ساتىپ، سودان وپ-وڭاي پايداعا كەنەلۋگە داعدىلانعان وليگارحيالىق، قۇبىجىق ەكونوميكا مودەلى بىزگە دە جات ەمەس. مۇناي مەن گازدىڭ باعاسىنا تاۋەلدى ەكونوميكانىڭ كۇنى جەمە-جەمەگە كەلگەندە قاراڭ بولاتىنى بارشاعا بەلگىلى. بۇل قارجىلىق ءھام قوعامي قاعيدات قازاقستانعا دا ءتان ەكەنىن ايتىپ قويايىن.

جۇت – جەتى اعايىن دەمەكشى، وسىناۋ، سوۆەتتىك ەكونوميكانىڭ قۇرساۋىنان شىعا الماعان، وعان «جابايى، بانديتتىك كاپيتاليزمنىڭ» سوراقى سالت-داستۇرلەرى قوسىلىپ جاتقان سولتۇستىك كورشىمىزدىڭ بۇگىنگى احۋالى ول جاقتاعى سانالى ازاماتتاردى عانا ەمەس، بۇكىل الەمدى الاڭداتۋدا.

ۋكرايناعا قارسى اشقان سوعىسىنا قاتىستى سانكتسيالاردىڭ ورنى وزىنشە ءبىر توبە. سول توبەنىڭ كولەڭكەسى مەن سالقىنى بىزگە دە ءتۇسىپ تۇر.

ءوز باسىم رەسەي باسشىلىعىنا وسىناۋ وعاش كەزەڭنىڭ قيىندىقتارىن پايدالانۋى مۇمكىن ساياسي پوپۋليستەردىڭ كەلۋىنەن دە قورقامىن. ولاردىڭ ۇرانى وقىس بوپ، تۇپتەپ كەلگەندە، بۇكىل پوستسوۆەتتىك كەڭىستىككە، سونىڭ ىشىندە، بىزگە اسەر ەتۋى ابدەن مۇمكىن. ال ولار، پوستپۋتيندىك پرەزيدەنتتىڭ اينالاسى، سۋپەرنەويمپەرياليستىك ۇستانعان بولسا شە؟ وندا اسكەرى ازىپ-توزعان، ەسكى سوۆەتتىك، شىن مانىندە، رەسەيلىك قارۋ-جاراقپەن جاساقتالعان، ءارى ورتاق  اۋە كۇشتەرىنىڭ باقىلاۋىنداعى، قارجىلىق جاعدايى مۇشكىل بىزگە نە شارا؟!

وعان ءبىرتۇتاس ەۋرازيالىق وداقتىڭ شارتتارىن تاعى قوسىڭىز! جەتى جارىم مىڭ شاقىرىم ورتاق شەكارا اشىق-شاشىق، كىم كورىنگەن وپ-وڭاي كىرىپ شىعادى.

ءبىزدىڭ تەڭگەمىز كۇننەن كۇنگە قۇلدىراپ بارا جاتقان رەسەيلىك رۋبلگە تەلىنىپ قالعانىن قايتەرسىز!

وسىناي سىرتقى قاۋىپتەردىڭ سەبەپ-cالدارى تۋرالى ويلاعاندا، ءتىپتى شوشىپ كەتەسىڭ!

نە ىستەمەك كەرەك؟

مەنىڭشە، تىعىرىقتان شىعار ءۇش جول بار.

كەيبىر ساراپشىلار جازىپ جاتقانداي ەۋرازيالىق وداقتان شىعۋ جولى وراسان زور ءارى بۇرىن-سوڭدى بوپ كورمەگەن ساياسي ەرىك-جىگەردى قاجەت ەتەدى، وعان بۇگىنگى بيلىك وبەكتيۆتى جانە سۋبەكتيۆتى تۇرعىدان دايىن ەمەس. شىنىن ايتساق، ونداي وعاش قادامنىڭ پايداسىنان گورى زيانى دا از ەمەس. جالپى العاندا، جەتى رەت ولشەپ، ءبىر كەسەتىن ادەتتى ۇستانىپ، وتە-موتە اباي بولۋ كەرەك.

سوعان بايلانىستى مەنىڭ ءبىرىنشى ۇسىنىسىم مىناداي: ەاەو-دان رەسمي تۇردە شىقپاساق تا، شەكاراداعى كەدەندىك جانە قارجىلىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ كەرەك.

ەكىنشى شارانىڭ قوسىمشا قارجىلىق استارى بار: كۇننەن كۇنگە السىرەپ بارا جاتقان رەسەي رۋبلىمەن ەكونوميكالىق بايلانىستى رەتتەپ، ول قارىم-قاتىناستى بىرتىندەپ باسقا ۆاليۋتالارعا كوشىرۋ.

ارينە، مۇنداي قادام سولتۇستىك كورشىمىزگە جاعا قويماس، ءارى ونىڭ قارسىلىعىن تۋعىزار. بىراق زاماناۋي تۇرعىدان كەلگەندە، ونداي قادام ابدەن ورىندى.

ءۇشىنشى ماسەلەنىڭ قوعامدىق-ساياسي ءارى الەۋمەتتىك جەلىلەرگە قاتىستى استارى بار.

ءيا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە وتىرىپ، ءوز باسىنا ەشقانداي دا جاۋاپكەرشىلىك الماي، «بۇيتەيىك، سۇيتەيىك» دەپ، ايتاقتاپ، وپ-وڭاي لايك جيناپ، حالىقارالىق حايپقالىنۋعا بولادى-اق.

بىراق تا، مەملەكەتارالىق قارىم-قاتىناس ونداي جەڭىلتەكتىك پەن ارزان ارانداتۋدى كوتەرە الماسا كەرەك. ونىڭ ارتى ۇلكەن حالىقارالىق داعدارىس پەن قاقتىعىسقا ۇلاسۋى مۇمكىن. قۇدايى كورشىلەرمەن سوعىسۋدان ساقتاسىن!

بالكىم، قوعام سونداي دا، ءوز-وزىنە، سونىڭ ىشىندە، ءاربىر تاقىرىپتان ءبىر كۇندىك ەففەكتىلى، بىراق مىڭجىلدىق كەسىرلى سالدارى بار قوعامي ۇپاي جينايتىنداردان ساقتانۋ كەرەك بولار.

ءامىرجان قوسان

Abai.kz