كرەمل بۇلبۇلى ماسكەۋ بازارىنان كوڭىلسىز قايتاتىن بولادى دەيدى، DALA INSIDE دەرەككوزى. سەبەبى، «ودكب» توراعاسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ماسكەۋدە قازاقستاننىڭ سىرتقى ديپلوماتيالىق كوزقاراسىنا مۇلدەم كەراعار مالىمدەمەلەر جاساي باستادى.

ءتىپتى استاناعا كەلگەن فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانيۋەل ماكرون تاسماعامبەتوۆ تۋرالى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ پىكىرىن بىلگىسى كەلگەن. ماكرون ەۋرووداق اتىنان توقاەۆقا «تاسماعامبەتوۆتىڭ سوزدەرى قازاقستان ساياساتىنىڭ اياسىندا ايتىلىپ جاتىر ما؟» دەگەن اۋىر سۇراق قويدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ كەشە مينسكتە وتكەن «ودكب» سامميتىندە تاسماعامبەتوۆكە ديپلوماتيالىق ەمەۋرىنمەن ناقتى سيگنال بەرگەنىن كوردىك.

«ۇقشۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتونىپ كەلە جاتقانىن، ەگەر ونداي قاۋىپ بولسا دا، ونى ۇنەمى ايتا بەرۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. تۇپتەپ كەلگەندە، قاۋىپ-قاتەر ءاردايىم بولعان. حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ بولمىسى وسىنداي. بۇل تاقىرىپتى قايتا-قايتا كوتەرۋ، ءبىزدى الدەكىمنەن قورقاتىنداي كورىنىس قالىپتاستىرادى. مۇنداي مالىمدەمەلەر مۇلدە قاتە تۇسىنىككە الىپ كەلۋى مۇمكىن، ءتىپتى قازىردىڭ وزىندە سولاي بولىپ كورىنەدى. قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ ابىروي-بەدەلىن جانە ولاردىڭ اسكەري-ساياسي الەۋەتى مەن قۋاتىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇيىمنىڭ ريتوريكاسى قاتال، ايتسە دە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قيسىندى بولۋعا ءتيىس»، –  دەدى، توقاەۆ.

تاسماعامبەتوۆ «ودكب» توراعالىعىنا وتىرىپ الىپ، تۋرا پۋتين مەن لۋكاشەنكو سياقتى «ۇجىمدىق باتىس قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. اقش، ەۋروپامەن كۇرەسۋ كەرەكپىز» دەگەن سارىنداعى پلاستينانى قايتا-قايتا اينالدىرا باستادى. ونىسى پۋتينگە مايداي جاقسا، اقوردانىڭ اشۋىن كەلتىرگەن. سەبەبى قازاقستان ءوزىن ودكب-نىڭ باتىسقا ايداپ سالۋىنا مۇلدەم قارسى. ال يمانعالي نۇرعاليۇلى قازاقستان ازاماتى بولعاندىقتان، ونىڭ وسى قىلىعى بىزگە ەۋرووداق پەن اقش سانكتسيالارىن الىپ كەلۋى ابدەن مۇمكىن.

ءبىر قىزىعى، لۋكاشەنكو تاسماعامبەتوۆكە «باكيەۆ ستسەناريى» بويىنشا گارانتيا بەرىپ قويعان. ەگەر «جاڭا قازاقستان» مەن «ەسكى تاسماعامبەتوۆ» اراسى سۋىپ جاتسا، وندا تاسماعامبەتوۆ قازاقستاننىڭ كوك پاسپورتىن جىرتىپ تاستاپ، سول ساتتە بەلارۋس ازاماتتىعىن الا الادى. بۇل ۇسىنىس نۋرگاليەۆيچكە ۇناسا دا، ونىڭ تۇپكى جوسپارى باسقا.

قازاقستان 2024 جىلدان باستاپ «ودكب» توراعالىعىن قولىنا الادى. جاڭا جىلدان باستاپ تاسماعامبەتوۆ مانداتىن تاپسىرسا، «سول جاعالاۋ» ونىڭ ورنىنا «ودكب» باسشىسى قىلىپ ۇيدە جۇمىسسىز جاتقان ەرالى توعجانوۆتى جىبەرۋدى ويلاستىرا باستادى. توعجانوۆ ءبىر اي بولدى ۇيدە كىشكەنتاي بالا باعىپ وتىر. ەگەر قازاقستان «ودكب-نى» ىدىراتۋدى ماقسات ەتسە، وندا ەرالى توعجانوۆتان ارتىق كانديدات جوق. توعجانوۆ كەز-كەلگەن شارۋانى جارتى جىلدىڭ ىشىندە كەرى كەتىرىپ، ۇلكەن جوبالاردى ءىرىتىپ جىبەرە الاتىنىن بىرنەشە رەت دالەلدەدى.

تاسماعامبەتوۆ نەگە ءويتتى؟

يمانعالي نۇرعاليۇلى قازاقستان ءوزىن كەزىندە باعالامادى دەپ سانايدى. ال رەسەي كەرىسىنشە ونى باعالاپ، كوتەرمەلەپ، كوپشىك قويىپ، ءوز ماقساتىنا پايدالانا باستاعان. تاسماعامبەتوۆ باياعى امبيتسياسىن جوعالتقان جوق. سول سەبەپتى، 2029 جىلى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ءتۇسۋ ستسەناريىن ويلاستىرىپ وتىر. جانە كرەمل مەن «فسب» قولداۋىن سۇرادى. كرەمل تاسماعامبەتوۆتى سوڭىنا دەيىن قولداپ، قازاقستان پرەزيدەنتى قىلۋعا دايىن. تەك يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ءوز كەزەگىندە قازاقستاندى رەسەي-بەلارۋس وداعىنا كىرگىزىپ، كىشى كسرو قۇرۋعا بارىنشا ات سالىسۋى ءتيىس.

ازىرگە كرەمل تاسماعامبەتوۆكە تاتارستاننان جاقسى اقشا ءتۇسىپ تۇراتىن بيزنەس بەرىپ قويدى. يمانعالي نۇرعاليۇلى بيىلدان باستاپ ءوزىنىڭ شىن قوجايىنى ۆلاديمير پۋتين ەكەنىن انىق ءتۇسىندى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ تاسماعامبەتوۆتىڭ بۇلاي وزگەرەتىنىن ەش كۇتپەگەن بولاتىن. سوندىقتان، ەندى جەدەل قيمىلداماسا ەرتەڭ جاعداي ۋشىعىپ كەتەرىن اقوردا اناليتيكتەرى ءبىلىپ وتىر. كرەمل مەن «ەسكى قازاقستان» كۇش بىرىكتىرىپ، تاسماعامبەتوۆكە دەم بەرسە، بولاشاقتا قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ تونەتىن بولادى.

Abai.kz