1939 جىلى، 12-جەلتوقساندا كەڭەس ساربازدارى فينليانديا جەرىندەگى جورىعىن جالعاستىردى. كسرو فينلياندياعا رەسمي تۇردە 39-دىڭ 30-قاراشاسىندا سوعىس جاريالاعان بولاتىن. فين اسكەرى ارتقا شەگىنە وتىرىپ، ۇرىس سالدى. قالىڭ قاردا شاڭعىمەن جۇيتكىپ، پارتيزاندىق سوعىس جۇرگىزدى. جول بويىنا قاراعاي، شىرشا جانە ەمەن اعاشتارىن قۇلاتىپ، جاۋ تەحنيكاسىن بوگەۋگە تىرىستى. بەتپە-بەت ۇرىستان قاشقاقتادى، سەبەبى كسرو-نىڭ سارباز سانى دا، تەحنيكا سانى دا فيندەردەن الدەقايدا كوپ بولاتىن.

الايدا 12-جەلتوقساندا كسرو مەن فينليانديا اسكەرى بەتپە-بەت سوعىستى. ماسكەۋ فينليانديانىڭ تولۆايارۆي كولىنىڭ بويىنداعى كىشى ەلدى-مەكەندەردى باسىپ الىپ، شەپتى بۇزىپ، بليتسكريگ جاساۋدى ويلادى. سول ماقساتتا 139-شى ديۆيزيانى اتتاندىردى. وندا 22 مىڭعا جۋىق سارباز بولاتىن. اسكەردى (كەيىنگى شەنى گەنەرال-مايور) نيكولاي بەلياەۆ باسقاردى.
فين اسكەرىنە پااۆو تالۆەلا باسشىلىق ەتتى. وندا بار بولعانى 4 مىڭعا جۋىق سارباز بولدى.

العاشقى شايقاستار 6-جەلتوقساندا باستالىپ كەتكەن ەدى. بۇل بارلاۋ جانە قارسى بارلاۋ جۇيەسىنىڭ ساربازدارى بولاتىن. ال ناعىز شايقاس ەكى اسكەر اراسىندا 12-جەلتوقساندا بولدى. فيندەر سانىنىڭ ازدىعىنا بايلانىستى كىشى توپتارعا ءبولىنىپ، كول ماڭىنا قورعانىس شەبىن قۇردى. شايقاس تولۆايارۆي ماڭىنداعى اۋىلدا جانە اۋىل تۇسىنداعى بيىكتىكتە ءوتتى. ورمان مەن قالىڭ قار ۇرىس قيمىلدارىن قيىنداتتى. فين جاۋىنگەرلەرى ورمانداعى كىشى جولايرىق ماڭىندا قارسىلاستى قورشاۋعا الىپ، بىرنەشە مارتە قىرىپ سالدى. سول كۇنگى شايقاستا كەڭەستىڭ 139-شى ديۆيزياسى 2000-4000 مىڭ ساربازىنان ايىرىلدى. تاعى 5 مىڭعا جۋىعى جاراقات الدى. جۇزدەگەن تەحنيكانى ۇرىس دالاسىنا تاستاپ كەتتى، ال جۇزدەگەنى جويىلدى. فين اسكەرى رەسەي تاريحشىلارىنىڭ باعالاۋىنشا 150-گە جۋىق ساربازىن جوعالتقان، 300-گە جۋىعى جاراقات العان. كەڭەس ساربازدارى شەگىنىپ كەتتى.

اراعا ون كۇن سالىپ، فين ساربازدارى 139-شى ديۆيزياعا ياگليايارۆي كولىنىڭ ماڭىندا تاعى ءبىر مارتە سوققى جاساپ، مىڭعا جۋىق ساربازىن قىرىپ تاستادى. جالپى بۇل 139-شى ديۆيزيا جەڭىلىستەن كوز اشپاعان كورىنەدى. ءوزى 1939-دىڭ كۇزىندە قۇرىلعان. فين سوعىسىندا تالاي جەڭىلىس تاپتى. 1941-جىلى كەڭەس-گەرمان سوعىسى باستالعاندا بىرنەشە مارتە ءتۇرلى باسقارۋ شتابتارىنىڭ قۇرامىنا ءوتىپ، اقىرى كيەۆتى قورعاۋ ءۇشىن جىبەرىلگەن. ءسويتىپ 1941 جىلى كيەۆتى قورعاۋ وپەراتسيالارىنا قاتىسىپ، گەرمانيا اسكەرىنىڭ قورشاۋىنا ءتۇسىپ، تۇبەگەيلى جويىلعان.

سۋرەتتە تولۆايارۆي شايقاسىنان كەيىن ولجا بولعان كەڭەستىك تەحنيكالار. 1939 جىل، 13-جەلتوقسان.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz