ءسىرا، قالامگەر تۋرالى، سونىڭ ىشىندە ولەڭى وزىنە، ءوزى ولەڭىنە اينالعان اقىن جايلى جازۋدان قيىن ەشتەڭە جوق شىعار. سوندىقتان بولار، قازاق پوەزياسىندا وزىندىك قولتاڭباسى بار، تاعدىرلى اقىن قىزدارىمىزدىڭ ءبىرى مارفۋعا ايتحوجا تۋراسىندا جازباق دۇنيەم كەيىندەي بەرگەن. شىنىن ايتسام، اقىننىڭ قيىن دا قىزىقتى عۇمىرىن، ونىڭ سان قىرلى شىعارماشىلىق الەمىن ءوز دارەجەسىندە اشىپ كورسەتە الامىن با دەگەن كۇماندى ويلار يەكتەپ الىپ، جازۋعا جۇرەكسىنگەن ەدىم. اقىرى نارتاۋەكەلگە بارىپ، كوپتەن بەرى كوكىرەگىمە سىر بولىپ قۇيىلعان ويلاردى اق قاعازعا تۇسىرۋگە كىرىستىم.

بالا كەزىمنەن ادەبيەتكە ءۇيىر بولعاندىقتان با، اقىن –جازۋشىلاردىڭ ەسىمدەرىنە ەرتە باستان قانىق بولىپ وسكەنمىن. بالكىم سودان شىعار، مارفۋعا اقىندى ەس بىلگەلى بىلەتىن سياقتى بولامىن دا تۇرامىن. ونىڭ ولەڭدەرىمەن قاي كەزدە، قالاي تانىسقانىم جادىمدا قالماپتى. بىراق، شۋاقتى جىرلارى جۇرەگىمە جىلىلىق ۇيالاتىپ، ءومىر جولىمدا بىرگە كەلە جاتقانداي اسەردەن ارىلعان ەمەسپىن. شىنايى پوەزيانىڭ باستى قاسيەتى دە وسى ەمەس پە.

ءسىرا، قالامگەر تۋرالى، سونىڭ ىشىندە ولەڭى وزىنە، ءوزى ولەڭىنە اينالعان اقىن جايلى جازۋدان قيىن ەشتەڭە جوق شىعار. سوندىقتان بولار، قازاق پوەزياسىندا وزىندىك قولتاڭباسى بار، تاعدىرلى اقىن قىزدارىمىزدىڭ ءبىرى مارفۋعا ايتحوجا تۋراسىندا جازباق دۇنيەم كەيىندەي بەرگەن. شىنىن ايتسام، اقىننىڭ قيىن دا قىزىقتى عۇمىرىن، ونىڭ سان قىرلى شىعارماشىلىق الەمىن ءوز دارەجەسىندە اشىپ كورسەتە الامىن با دەگەن كۇماندى ويلار يەكتەپ الىپ، جازۋعا جۇرەكسىنگەن ەدىم. اقىرى نارتاۋەكەلگە بارىپ، كوپتەن بەرى كوكىرەگىمە سىر بولىپ قۇيىلعان ويلاردى اق قاعازعا تۇسىرۋگە كىرىستىم.

بالا كەزىمنەن ادەبيەتكە ءۇيىر بولعاندىقتان با، اقىن –جازۋشىلاردىڭ ەسىمدەرىنە ەرتە باستان قانىق بولىپ وسكەنمىن. بالكىم سودان شىعار، مارفۋعا اقىندى ەس بىلگەلى بىلەتىن سياقتى بولامىن دا تۇرامىن. ونىڭ ولەڭدەرىمەن قاي كەزدە، قالاي تانىسقانىم جادىمدا قالماپتى. بىراق، شۋاقتى جىرلارى جۇرەگىمە جىلىلىق ۇيالاتىپ، ءومىر جولىمدا بىرگە كەلە جاتقانداي اسەردەن ارىلعان ەمەسپىن. شىنايى پوەزيانىڭ باستى قاسيەتى دە وسى ەمەس پە.

ەسىمى تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ ۇرانىنا اينالعان، اتى تاريحي ءبىر كەزەڭنىن وقيعالارىن ايشىقتايتىن، ءوز ۇلىسىنىڭ ارى مەن ۇياتىنداي ادامدار بولادى. قۇدايعا شۇكىر، الاشىم دا سونداي ازاماتتاردان كەندە بولىپ كورگەن ەمەس. مىسالى، اتيللا، توميريس، تولە، قازىبەك، ايتەكە، ماحامبەت پەن قۇرمانعازى، اباي مەن شاكارىم، ءىلياس پەن ساكەن اتاۋلارىنا انىقتاۋىش قوسۋدىڭ قاجەتى جوق.¦رپاققا ولاردىڭ قاي كەزدە دۇنيەگە كەلىپ، قاي كەزەڭدە ءومىر سۇرگەنى دە ماڭىزدى ەمەس. ولار كەشەگى، بۇگىنگى ءћام بولاشاقتىڭ قۇرداستارى. ومىردەن كەشە وزعان مۇقاعالي، قادىر، تۇمانبايلار دا قۇدىرەتتى پوەزيالارى ارقىلى ماڭگى جاس بولىپ قالا بەرمەك. وسىنداي ۇلى تۇلعالاردىڭ قاتارىنا ارامىزدا امان-ەسەن جۇرگەن مارفۋعا ايتحوجانى قوسسام، مۇنىمدى ەشكىم ابەستىك كورە قويماس. سەبەبى، مارفۋعا دەسە كەز-كەلگەن قازاق شۇرايلى جىر مەن شىنايى سەزىمدى ەسكە الارى حاق. مارفۋعا – ولەڭ بولىپ ورىلگەن قىز –عۇمىردىڭ بەينەسىنە اينالعان تۇلعا. دەمەك، ول تۋرالى ايتقاندا «مارفۋعا ايتحوجا» نەمەسە «مارفۋعا اقىن» دەمەي-اق «مارفۋعا» دەسەك جەتكىلىكتى. ەندەشە...

مەن مارفۋعانى تۇڭعىش رەت اقىن سارانىڭ ءجۇز جىلدىق مەرەيتويىندا كوردىم.سىمباتى مەن سىرى ۇيلەسىم تاپقان اسەم تۇلعاسىن اسقاق ۇستايتىن اقىننىڭ بولمىسىنان تاككاپارلىق اڭعارىلاتىن.ونى ءوز شاماسىن بىلگەن ادامنىڭ ايبىنى، رۋحى بيىك اقىننىڭ اسقاقتىعى، سۇلۋ ايەلدىڭ سۇڭعىلا نازى دەپ قاراساڭ دا جاراسادى. تولقىنداعان قولاڭ شاشىنىڭ شەكەسىندەگى ءبىر شوكىم بۋرىل شاش شىڭعا  تۇسكەن كىرشىكسىز اق قارداي اسەر قالدىرادى. ايتەۋىر مارفۋعا مەنىڭ ۇعىمىمدا پوەزيانىڭ ارۋ بەينەسىنە ەنگەن كورىنىسىندەي بولىپ ساقتالىپ قالىپتى.

 ولەڭ دەپ اتالاتىن ءومىر دوداسىنان دامەمىز بولسا دا، اۋىل بالاسىنا ءتان ۇياڭدىقپەن جانىنا بارىپ تىلدەسۋگە باتىلىمىز بارماي، الىستان قاراي بەرگەنبىز.بويىن تىك ۇستاپ جۇرگەن كەربەز ءجۇرىسى،توكپە اقىنداي توگىلدىرە سويلەيتىن شەشەندىگى، تىڭداۋشىسىنىڭ جانىن ەلجىرەتە وقىعان ءمولدىر ولەڭدەرى كىمنىڭ دە بولسا جان-جۇرەگىن باۋراپ الادى. پوەزياعا قۇشتار بوزبالانىڭ اقىن اپكەسىن العاش كورگەندەگى اسەرى وسىنداي بولعانى انىق.

جىلجىپ جىلدار ءوتتى. ءبىز دە ەسەيىپ، كەيىنگى تولقىن جاستارعا كەڭەس بەرەتىندەي كەزەڭگە كەلگەنبىز. ءوزىمىزدىڭ دە جازعان-سىزعانىمىز ءبىرشاما بولىپ قالعانىمەن، بالا كەزدەن ءپىر تۇتىپ وسكەن قالامگەرلەرگە دەگەن قۇرمەتىمىز ورتايماپتى. سول العاۋسىز سىيلاستىق مەنى جىر اققۋىنىڭ الدىنا جەتەلەپ اكەلدى. مىنە، ءبىز ەمەن-جارقىن اڭگىمەگە كوشكەلى دە ءبىراز ۋاقىت بولىپتى.‡نەمى اسىعىپ جۇرەتىن جۋرناليستەر قاۋىمىنىڭ ادەتىنە سالىپ، ازىرلەپ اكەلگەن سۇراقتارىما جاۋاپ الىسىمەن قايتامىن عوي دەگەن العاشقى جوسپارىم ادىرەم قالدى. الدىمەن قوناعىن شايعا قاندىرىپ العان اقىن اڭگىمەنىڭ تيەگىن اعىتقان. ءتىپتى، ءسوز اراسىنا ءسوز قىستىرۋ قيىن. ايتقانىن ۇمىتۋ، ءبىر ءسوزىن ەكى قايتالاۋ، وقيعا جەلىسىنەن جاڭىلۋ دەگەن بۇل كىسىدە بولمايدى ەكەن. جاي سوزدەرىنىڭ ءوزى ولەڭدەي ءورىلىپ، تۇيدەك-تۇيدەگىمەن تۇسەدى. قۇددى ءبىر، ولەڭ وقىپ وتىرعانداي اسەر قالدىرادى. سوناۋ ءبىر جىلدارى عافۋ قايىربەكوۆ اعامىزبەن بىرگە بولۋدىڭ ءساتى ءتۇسىپ، اڭگىمەسىن تىڭداعانىمىز بار ەدى. سوندا اقىننىڭ قارا سوزگە ەرەكشە جۇيرىكتىگىنە قايران قالعانمىن. كوكىرەگى ۇلتىنىڭ ۇلاعاتتى سوزدەرىنە تولى مۇنداي جاندارمەن از-كەم اڭگىمەلەسۋدىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت. بۇل جولى مارفۋعادا دا سونداي قاسيەت بار ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ايتا تۇسسە دەيسىڭ، تىڭداي بەرگىڭ كەلەدى.

ادامدى شىعارماشىلىققا باستايتىن – تاعدىر دەپ جاتادى. «مۇڭ بار جەردە پوەزيا بار»-دەيدى ديدرو. سىرتىنان قاراپ، ءتورت قابىرعاسى تۇگەل، ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانىپ وسكەن ەركەتوتاي بولىپ كورىنگەنىمەن، تاعدىر تاۋقىمەتى مارفۋعانى دا اينالىپ كەتپەپتى. ادامنىڭ باسىن ويىنشىققا اينالدىرعان كەشەگى زۇلمات زامان تەنتەكتى دە، تەكتىنى دە، مومىندى دا بىردەي  تەپكىگە سالعان ەكەن-اۋ. ايتپەسە، ءبىلىمى مەن وجەتتىگىنىڭ ارقاسىندا مەككەگە بارىپ، ءبىر قاۋىم ەلدىڭ سەركەسى بولىپ وتىرعان ايتحوجا بي، شەشەن ءارى قاجىنىڭ ۇرپاعى ازاپ پەن توزاقتىڭ سان سىناعىنا تۇسەم دەپ ويلاماعان بولار. جەتىسۋ ولكەسىنىڭ ەڭ شۇرايلى ايماعى،  اتاقتى مامان، تۇرىسبەك بايلاردىڭ قۇتتى قونىسى بولعان، مولىقباي مەن ءىلياستى، سارا مەن عاليدى قاناتتاندىرعان قاپالداي قاسيەتتى ولكەدە باقۋاتتى عۇمىر كەشىپ جاتقان الەۋەتتى اۋلەتتىڭ شاتتىقتى شاڭىراعىن شايقالتقان قازان توڭكەرىسى بولاتىن. بۇل قاسىرەتتى كۇندەردى مارفۋعا كورگەن جوق، ارينە. الايدا، قايمانا قازاقتى تۋعان جەرىن تاستاي قاشۋعا ءماجبۇر ەتكەن گولوششەكيننىڭ قىرىپ-جويۋ ساياساتىن باستان كەشىرگەن  اتا-انانىڭ  كوزدەرىنەن جاس ورنىنا قان اعا وتىرىپ ايتقان اڭگىمەلەرى  زەرەك جاستىڭ جۇرەگىنە ماڭگىلىك جازىلىپ قالىپتى.

سول ءبىر زۇلمات زاماننىڭ وقيعالارىن جانىڭ تۇرشىكپەي تىڭداۋ مۇمكىن ەمەس. قازاق ۇلتىن جاپپاي قىرعىنعا ۇشىراتقان قولدان ۇيىمداستىرىلعان گەنوتسيد ايتحوجا قاجىنىڭ دا شاڭىراعىن اينالىپ وتپەگەن. اتاقتى مامانيا مەكتەبىنەن ءبىلىم الىپ، قازاقشا، ورىسشا، اراپشا سويلەي دە، جازا دا بىلەتىن عالي ايتحوجين تىمىسكىلەرگە تاپتىرمايتىن ولجا ەكەنى بەلگىلى. بىلگىرلىگىمەن تانىلىپ، ەل بيلىگىنە ارالاسا باستاعان تالاپتى جىگىت العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ نىساناعا ءىلىنىپتى. «جاپون تىڭشىلارىنا مالىمەت بەرىپ جاتقان جەرىندە ۇستالدى»-دەگەن جالامەن ايىپتالعان ول ءوزى سياقتى سورماڭدايلارمەن بىرگە الماتىعا جاياۋ ايدالادى. مۇنشاما ازاپتى بۇرىن-سوڭدى بىلمەگەن تۇتقىنداردىڭ ءبىرازى جولعا شىداماي، قىزىلماي بولىپ ءولىپ جاتتى دەيدى وسىنى كوزىمەن كورگەندەر.

الماتىنىڭ قاباعى ەرەكشە قاتۋلى ەدى. قالاداعى تۇرمەلەردە ورىن بولماعاندىقتان عاليلاردى «ءمۇتتايىم باق» دەگەن باقتا تەرەڭ ەتىپ قازىلعان ورعا اكەلىپ توعىتادى. كۇندىز قارا جۇمىسقا جەگىلىپ، كەش باتا قايتا ورعا قامالاتىن تۇتقىنداردى سىرتتارىنان مىلتىق اسىنعان ساقشىلىر كۇزەتىپ جۇرەدى. كۇن سايىن شەتىنەن اكەتىپ جاتقانداردىڭ بىرەۋى دە قايتىپ ورالعان ەمەس. بۇل تىقىر عاليعا دا تاياپ قالعان. وسىنى سەزگەن ول امالىن تاۋىپ قاشىپ شىعادى دا، بارار جەر، باسار تاۋى قالماعاننان كەيىن شەكارا اسادى. ال، اۋىلدا قالعان «حالىق جاۋىنىڭ» جارى مەن بالالارى كيەتىن كەپ تە امبەگە ايان. وسىلايشا بيفاتيما اۋىر جۇمىسقا جەگىلىپ، ۇلدارى  قۇديارحان، تورەتۇرسىن، بالاتۇرسىن، ايتمۇحانبەت پەن قىزى گۇلمانۋار اشتىقتىڭ قۇربانىنا اينالعان. اجالدان تەك اتاسى ايتحوجا قاجىنىڭ تاربيەسىندەگى شاياحمەت قانا امان قالىپتى.

ءبىلىمدىنىڭ قاي جەردە دە بەتى اشىق. قىتايداعى اعايىندارعا اقىلشى بولىپ، اعاشتان مەكتەپ سالدىعان عالي ايتحوجين بۇل جاقپەن استىرتىن حابارلاسىپ وتىرىپ، اقىرى ورايىن كەلتىرىپ جارى مەن بالاسىن العىزادى.¦زاق جىلعى ساعىنىشتان كەيىن سۇيگەن جاندار وسىلايشا قايتا تابىسقان ەكەن. بولاشاق اقىن مارفۋعا مىنە، وسى ماحابباتتىڭ جەمىسى.

قايسىبىر وقىرمان ارعى تاريحتى ۇزىن-سونار بايانداپ جاتقانى نەسى دەپ ويلاۋى دا مۇمكىن. الايدا، الگىندە ايتقانداي، ادامدى اقىندىققا اكەلەتىن – تاعدىر دەيتىن بولساق، مارفۋعانى شىعارماشىلىققا باستاعان سوقتىقپالى-سوقپاقتى جول قالاي وربىگەنىن ءبىلۋىمىز قاجەت. سەبەبى، اتا جۇرتىنان جىراق كەتىپ،وزگە ەلدە تابان تىرەگەن وتباسىنىڭ قايعى-قاسىرەتى مۇنىمەن دە بىتپەگەن. ستالين مەن شىڭجاڭ ولكەسىنىڭ ءامىرشىسى شىڭ سى سايدىڭ استىرتىن قىلمىستىق ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە ونداعى از ۇلتتارعا جاسالىنعان وزبىرلىق ساياسات تاعى دا تالاي وعلاندارىمىزدى ورىپ تۇسىرگەن. سولاردىڭ قاتارىندا تاعى دا عالي ايتحوجاۇلى جۇرگەنى انىق. قىتايدىڭ سۇيدىنىندەگى قاتىگەگەزدىگىمەن اتى شىققان ايرانباق تۇرمەسىنە قامالىپ، كەيىننەن جىلىمىق كەزىندە امان-ەسەن ەلگە ورالعان اكەسىنىڭ ەستەلىكتەرىن ەستىپ وسكەن مارفۋعا جاقىنىنىڭ عانا ەمەس، جالپاق جۇرتىنىڭ جايىن ويلاپ قامىقپادى دەپ كىم ايتا الادى. كەيىننەن، قىزدار گيمنازياسىندا ۇستازدىق ەتىپ جۇرگەن ونى باي-باعلانداردىڭ اقساۋساق بالالارىن ەڭبەكپەن تۇزەۋ قاجەت دەگەن ۇرانمەن ءتورت تۇلىكتەن باسقا كوز سۇرىندىرەر قارايعانى جوق قۇلازىعان دالاعا  جەر اۋدارعانى شەرلى جۇرەككە شەر قوسىپ كەتكەن. سوڭىن الا قۇلجادان «قالاعا قايتارىلماسىن!»-دەگەن بۇيرىقتىڭ جەتكەنىن مارفۋعا اقىن قابىرعاسى قايىسا وتىرىپ ەسكە الادى. تەك، وزىنە قامقور بولعان اكەسىنىڭ دوسى قولعابىس جاساپ، سارى اۋرۋعا شالدىققان جاس قىز وتباسىنا ورالعان ەكەن. قىزىنىڭ تاعدىرىن ويلاعان اكە ەندى وعان جۇمىسقا شىعۋعا تيىم سالادى.

ءتۇننىڭ ارتىنان كۇن شىعاتىنى سياقتى، ءبىر قايعىدان سوڭ ءبىر قۋانىش جۇرەتىنى بەلگىلى. سول سياقتى، قىتايداعى قازاقتار دا ۇنەمى تۇنەكتە بولماعان. قىس-قىستاۋىن اقسۋدىڭ باستاۋىندا وتكىزىپ،  جازدا  تالقى تاۋىنداعى سايرام كولىن جايلايتىن جۇرتشىلىق قاشاندا قازاقى ءسان-سالتاناتىن جوعالتپاۋعا كۇش سالعان. اتا-اناسىنىڭ ساعىنىپ كورگەن پەرزەنتى، ءدۇيىم ەلدىڭ اياۋلىسى مارفۋعا اسىلدان كيىم كيىپ، جورعادان جۇيرىك ءمىنىپ، بالا كەزىنەن ويىن-ساۋىقتىڭ ورتاسىندا وسكەن. «انام اۋىلدىڭ قىز-كەلىنشەكتەرىنە: «الدەكىمدەرشە البا-جۇلبا كيىنبەي، ءتاۋىر كيىمدەرىڭدى كيىپ جۇرىڭدەر!»-دەپ ءوزى قاداعالاپ وتىراتىن»-دەيدى مارفۋعا سول كۇندەردى ەسكە تۇسىرگەندە. ەكى ادام باس قوسسا جىر جىرلاپ، ءان سالۋعا بەيىم تۇراتىن ساۋىقشىل اۋىلدا ەسەيگەن ول بالا كەزىنەن قورجىنىنىڭ ءبىر باسىنا دومبىرا سالسا، ەكىنشى باسىنا ماندولين  ارتىپ جۇرەدى ەكەن. التى اي جازداي جايلاۋدا جاعاسىن كەڭگە جاياتىن جۇرتشىلىق شىلدەحانادان باستاپ، بەسىككە بولەۋ، تۇساۋ كەسەر، سۇندەت توي، قۇدا ءتۇسۋ، قىز ۇزاتۋ دەپ جالعاسا بەرەتىن بەرەكە-دۋمانداردىڭ بىردە-بىرەۋىن قۇر جىبەرمەيتىن. ال مۇنداي ساتتەرى سەرى جىگىتتەر مەن ونەرلى قىزداردىڭ ايى وڭىنان تۋاتىنى بەلگىلى. ءوز جانىنان ولەڭ شىعارىپ ايتاتىن بيفاتيما وسىندايدا وتىرىستىڭ  ءسانى بولاتىن. ول حالىق اندەرىمەن قوسا، ەلگە دەگەن ساعىنىشىن، باسىنان كەشىرگەن قاسىرەتتى جايلاردى ولەڭمەن  ءورىپ، جۇرەكتەردەگى شەمەن بولعان شەردى تارقاتۋدىڭ شەبەرى اتانعان. اناسى ايتقان اندەگى مۇڭ، ولەڭ جولدارىنداعى تالايلى تاعدىرلار، اتاجۇرتقا دەگەن العاۋسىز اڭساۋ،وزگەنىڭ قياناتىن كورۋمەن وتكەن ومىرگە دەگەن وكىنىش، ءبارى-ءبارى بالا مارفۋعانىڭ جادىندا ماڭگىلىك جازىلىپ قالعان. قىزىنىڭ تاربيەسىنە زەردەلى اكە دە بەيجاي قاراماعانى بايقالادى. ول قىتايدا قازاق تىلىندە شىعىپ جاتقان كىتاپ، گازەت-جورنالداردى ايتپاعاندا، قازاقستاندا جارىق كورگەن جاقسى دۇنيەلەردى ىزدەتىپ ءجۇرىپ الدىرىپ، وقۋعا ۇسىنىپ وتىرعان. «اباي جولىنىڭ» اراپ قارپىمەن باسىلعان ەكى تومدىعىن اكەلىپ: «بالام، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ وسى كىتابىن زەردەلەپ وقىپ شىقساڭ،  بۇكىل ومىرىڭە جول اشىلادى. سەن جازۋشى دەگەننىڭ كىم ەكەنىن، قالامگەر الەمىنىڭ جان-دۇنيەسىن وسىدان ۇعاسىڭ. بۇدان اسقان قۇدىرەت بولمايدى»-دەگەنى ەستەن كەتەر مە ەكەن. اباي، ءىلياس، قاسىم، وزگە دە قازاق اقىندارىنىڭ پوەزياسى مارفۋعاعا بالا كەزىنەن تانىس بولاتىنى سوندىقتان. «ەلگە بارا قالساڭ وندا عالي ورمانوۆ دەگەن اعاڭ بار. ونى اقسۋداعى قاراعاش مەكتەبىنە وقۋعا ورنالاستىرعان مەن ەدىم. قازىر ول قازاقستانداعى ۇلكەن اقىنداردىڭ ءبىرى. ەسىڭە ساقتاي ءجۇر، قىزىم»-دەيتىن كورىنەدى پەرزەنتىنىڭ بويىندا اقىندىق قاسيەت بار ەكەنىن اڭعارعان  اكە. ءوزىنىڭ ىقتيارىنان تىس، قالاۋىنان بولەك ، اتا قانىمەن، انا سۇتىمەن سىڭگەن قاسيەت ارقىلى قۇنارلى توپىراققا قونعان داندەي بالا جۇرەگىندە پوەزيا گۇلى ءبۇر جارعان ەدى.

– وزگەنى قايدام، مەن ەس بىلگەلى اكە-شەشەمنىڭ اسىل ارمانى –تۋعان جەرگە، اتا جۇرتقا قايتىپ ورالۋ بولاتىن. ول ويلارىن جاريا ەتۋگە قىتايدىڭ جىمىسقى ساياساتىنان جاسقانسا دا، ىشتەرىندەگى ساعىنىشتى جاسىرۋ مۇمكىن ەمەس،- دەيدى اقىن الىستا قالعان سول كۇندەردى ەسىنە ءتۇسىرىپ.- ءتىپتى اكەم بىزگە قازاقستاننىڭ كۋالىگىن دە الدىرىپ قويعان بولىپ شىقتى. بۇل كەيىننەن ەكى مەملەكەت اراسىنداعى جىلىمىق كەزىندە  ءبىزدىڭ العاشقىلىردىڭ ءبىرى بولىپ ەلگە وتۋىمىزگە سەپتىگىن تيگىزدى. وسىلايشا 1958 جىلى قازاقستانعا قايتىپ ورالدىق.

ء بىزدى سول كەزدەگى قاپال اۋدانىنا قاراستى اباي اتىنداعى كەڭشاردىڭ توراعاسى نۇربولات تۇشكەنوۆ دەگەن كىسى قورعاس شەكاراسىنان قارسى الدى. ازدى-كوپتى الىپ وتكەن جۇگىمىزدى قوراپتى ماشيناعا تيەپ، ءوزىمىزدى جەڭىل كولىكپەن الىپ ءجۇردى. ول كەزدە قازىرگىدەي تاس جول جوق، ءوزىمدى قۇلازىعان قۋ دالاعا كەلە جاتقانداي سەزىنگەنىم ەسىمدە. ءبىر تۇسقا كەلگەندە اكەم ماشينانى توقتاتۋدى ءوتىندى. كولىكتەن تۇسكەن ول ون قادامداي ءجۇرىپ بارىپ، تىزەرلەي وتىرا كەتكەن. قوس قولىمەن توپىراقتى ۋىستاپ الىپ، قۇشىرلانا يىسكەپ، سۇيگەنى ءدال قازىرگىدەي ەسىمدە. سەلكىلدەگەن يىقتارىنان اكەمنىڭ جىلاپ وتىرعانىن ءتۇسىندىم. جالالى بولىپ تۇسكەن ورىستىڭ تۇرمەسىنەن قاشقاندا دا، قىتايدىڭ تۇرمەسىندە باسىنا شەڭبەر سالىپ، كوزىن سىرتىنا شىعارىپ ازاپتاعاندا دا قارا ەمەندەي قاسقايىپ، كوزىنەن ءبىر تامشى جاس شىعارماعان بولاتتاي قايسار جاننىڭ  توپىراقتى قۇشاقتاپ جىلاعانىن كورگەندە تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشتىڭ قانداي بولاتىنىن تۇڭعىش سەزىنگەندەي ەدىم. كەيىن بىلگەنىمدەي، بۇل اكەمنىڭ بالالىق، جاستىق شاعى وتكەن ەشكىولمەس تاۋىنىڭ باۋرايى ەكەن.

وتباسى كوشكەنتال اۋىلىنا قونىس تەپكەننەن كەيىن كوپ ۇزاماي مارفۋعا ارمان قالا – الماتىعا اتتانادى. دومبىرادا قۇيقىلجىتا كۇي تارتىپ، ءان سالاتىن  كورىكتى قىزدىڭ العاشقى ويى - ءارتىس بولۋ بولعانىمەن، بۇل جولى دا اكە بالاعا جول سىلتەپ، قىزىنا اقىندىقتىڭ جالىنا جارماسۋعا كەڭەس بەرگەن.وسى كەڭەستى قابىل العان مارفۋعا سول كەزدەگى س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. ولەڭ جازۋدى ومىرلىك مۇرات ەتكەن ول توگىلدىرە جىر جازۋعا كىرىسكەن. ولەڭسۇيەر قاۋىمنىڭ  «اسپاننان كۇتىپ جۇرگەن اقىنىمىز قاسىمىزدان تابىلدى»-دەيتىنى دە وسى تۇس. العاشقى تۋىندىلارى قىتايداعى «شۇعىلا» جۋرنالىنا شىعىپ تۇرعان مارفۋعانىڭ ولەڭدەرى ەندى ءبىزدىڭ باسىلىمداردا توپ-توبىمەن جاريالانىپ جاتتى. كوپ كەشىكپەي «بالقۇراق» اتتى تۇڭعىش جىر جيناعى دا دۇنيەگە كەلگەن.

سوناۋ قۇلجادا جۇرگەندە كىتاپتارىن وقىپ، ولەڭدەرىنە ءتانتى بولعان اقىنداردىڭ كوزىن كورۋ، قاسىندا ءجۇرىپ، اقىل-كەڭەستەرىن تىڭداۋدى ارمان ەتكەن مارفۋعا «كوركەم ادەبيەت» باسپاسىنىڭ تابالدىرىعىنان اتتايدى. باسقا ورىن بولماعاندىقتان ماشينكا باسۋشى جۇمىسىن اتقارۋعا كەلىسكەن ول وسى قىزەتىنە دە ريزا بولعان. باسپانىڭ ديرەكتورى مۇحامەتجان قاراتاەۆ، باس رەداكتورى تايىر جاروكوۆ، پوەزيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى عافۋ قايىربەكوۆ، ونىڭ قول استىندا جاپ-جاس تۇمانباي مولداعاليەۆ پەن ءشامىل مۇحامەتجانوۆ، قايرات جۇماعاليەۆ، بايروندى قازاقشا سويلەتكەن تەنتەك اقىن تولەۋباي سمايلوۆتار وسى جەردە ەڭبەك ەتەتىن. ولار جاندارىنا كەلگەن جاس اقىن قىزدى الاقاندارىنا سالىپ ەركەلەتە ءبىلدى، قاستەرلەي الدى. قاسىم قايسەنوۆ اندا-ساندا كەلىپ: «مارفۋعا، سەن اقىنسىڭ عوي، سوندىقتان قاتەسىز باساسىڭ. مىنا دۇنيەمدى تەرىپ بەرە قويشى؟»-دەپ، اعالىق بازىناسىن ايتۋىنىڭ ءوزى نە تۇرادى. الىستاعى قاراقالپاق ەلىندە جۇرگەن تولەگەن ايبەرگەنوۆ:

سەن قارايسىڭ مەن بە دەپ،

جارالعاندى ايتۋعا.

مەن قارايمىن سەن بە دەپ،

جەلبىرەگەن بار تۋعا.

ەي، سىرلى ساز، سىرلى ساز،

‡لبىرەگەن مارفۋعا.

سەندەي قىزعا ولەڭ از،

ءومىر كەرەك تارتۋعا...! - دەپ ارقالى اقىننىڭ اسقاق جىرىن ارناسا، كەيىن ەلگە تانىلىپ، اقىن قىزداردىڭ الدىڭعى لەگىندە اتالا باستاعان تۇستا كەرىم ەلەمەس:

انا-قىران،

مارفۋعا – جىر اناسى.

بوبەك جىر جۇرەگىڭە ەم،

جىلاماشى.

بوبەك جىر

اناڭ وسى –ايتحوجينا،

انا-قىران – مارفۋعا،

جىر اناسى،- دەپ اقتارىلدى.

 سول اعالارىنىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا كەيىن مارفۋعا ماسكەۋدەگى ماكسيم گوركي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ جانىنداعى جوعارعى ادەبي كۋرسىنا وقۋعا اتتانعان. جەلكىلدەپ ءوسىپ كەلە جاتقان ەكى قىزىن قيماي قينالعانى ەسىندە. سوندا تاعى دا اكەسى اقىل قوسىپ: «بالام، بالالارىڭ ەر جەتەدى، سەن ولار ءۇشىن الاڭ بولما. ال، بولاشاعىڭ ءۇشىن ءبىلىم كەرەك. مەن سەنىڭ ۇلكەن اقىن بولاتىنىڭا سەنەمىن»-دەگەن ەدى-اۋ.

ماسكەۋ. ول كەزدە بۇل قالا كسرو اتالاتىن الىپ وتانىمىزدىڭ جۇرەگى ەدى-اۋ. قازاقستاننان سايىن مۇراتبەكوۆ، ايان نىسانالين، ەرلان ابەنوۆتارمەن بىرگە الەم ادەبيەتى جونىنەن ءدارىس الدى، وسى ءبىر عاجاپ ونەردىڭ تىلسىمىنا بويلادى. تەرەڭ ءبىلىم شالقار شابىت شاقىرادى. وسىندا جۇرگەندە مارفۋعا وندىرە ولەڭ جازعان. تىڭ تۋىندىلارىن وزىمەن بىرگە وقيتىن ەرلى-زايىپتى ورىس اقىندارى تاتيانا كۋزەۆلەۆا مەن ۆلاديمير سوۆەلەۆتەر بىردەن ورىسشاعا ءتارجىمالاپ، «ليتەراتۋرنايا گازەتا»، «پراۆدا»، «درۋجبا نارودوۆ»، «زناميا» گازەتتەرىنە جاريالانىپ جاتتى. وسى كەزەڭدە  ماسكەۋدەگى «حۋدوجەستۆەننايا ليتەراتۋرا»، «سوۆەتسكي پيساتەل»، «مولودايا گۆارديا»، «دەتسكايا ليتەراتۋرا» سياقتى ۇلكەن باسپالارىنان مارفۋعانىڭ «ءبىر ۋىس توپىراق» -«گورست زەملي»، «دالا پەرنەسى» - «سترۋنا ستەپەي»، «تۇلپار تۇرمانى» - «ۋكراشەنيە كونيا»، «جازعى شىق» -«لەتنيە روسى» كىتاپتارى بىرىنەن كەيىن ءبىرى جارىق كوردى. اقىن ماسكەۋدە ءوتىپ جاتاتىن، جالپى وداق كولەمىندەگى كوپتەگەن مادەني شارالاردىڭ قۇرمەتتى قوناعى بولىپ، قازاق ۇلتىنىڭ ابىرويىن سان اسقاقتاتقان. تىرسەگىنە تۇسەتىن تولقىنداعان قارا شاشىنا قاراپ ونى بىردە «سۋ پەرىسى –رۋسالكا» دەپ اتاسا، ەندى بىردە ويلى دا كوركەم ولەڭدەرى مەن اققۋداي اسەم مۇسىنىنە وراي «پۋشكين كۇندەرىنىڭ حانشايىمى – كورولەۆا پۋشكينسكيح دنەي» دەپ اسپەتتەيتىن. قاي جەردە جۇرسە دە مارفۋعا قازاق قىزى دەگەن اتتى جورعارى ۇستاپ، دالا پەرزەنتىنىڭ دارحاندىعى مەن دارالىعىن، العىرلىعى مەن اساۋلىعىن تانىتا ءبىلدى.سول قاسيەتى ارقىلى قادىرىن ارتتىردى.

–ماعان باسشىلار ەشقاشان قىزمەت ۇسىنعان ەمەس،- دەيدى مارفۋعا ماسكەۋدەن كەلگەننەن كەيىنگى كەزەڭدى ەسكە العاندا.- مەن دە ونى سۇرامادىم، بىلەم. مەن ءوز باقىتىمدى ولەڭنەن تاپقان اداممىن. وسى جولدا كوپ ەڭبەكتەندىم. ءبىر جاققا دەمالۋعا بارسام دا، ىسساپارعا شىقسام دا، قوناقتا جۇرسەم دە قولىمنان قالام تۇسپەيتىن. ءتىپتى، كولىك ىشىندە كەلە جاتىپ تا ولەڭ جازا بەرەتىنمىن.

  اقىننىڭ بۇل سوزىمەن كەلىسپەسكە بولمايدى.مىسالى، قازاقستاندىق دەلەگاتسيا قۇرامىندا بولگارياعا بارعانىندا باس-اياعى ءبىر اپتادا 700 جول ولەڭ جازىپ قايتقان ەدى. ولاردىڭ بارلىعى كەيىن بولگار تىلىنە اۋدارىلىپ باسىلدى. وسى جايلى اقىننىڭ ءوزى: «ساپارلارعا شىققاندا مەن اس ءىشىپ، اياق بوساتپاي، ولەڭ ارقالاپ قايتاتىنمىن،- دەيدى.- بۇل مەنىڭ ادەتىمە اينالعان. بارعان جەردىڭ ادامدارى، تابيعاتى، مولدىرەگەن كولى مەن تاۋ-تاسى ولەڭ بولىپ ورىلە بەرەدى. جانە جازار الدىندا ۇيقاس، فورما ىزدەپ قينالمايمىن. ويلارىم بىردەن لاق ەتىپ قۇيىلىپ تۇسەدى. جازعاندارىمدى نەكەن-ساياق تۇزەتەمىن»

بولگاريا دەگەننەن شىعادى، ‡ستەمتاپتىڭ وزبىرلىعىنا توزە الماي اكە-شەشەسىنىڭ شەكارا اسۋعا ءماجبۇر بولعانى عۇمىر بويى مارفۋعانىڭ الدىنان شىعىپ وتىرعانىن ايتا كەتۋ كەرەك شىعار. مىسالى، «سترۋنا ستەپەي» كىتابى ءۇشىن ماسكەۋدەن بۇكىلوداقتىق كومسومول سىيلىعىنا ۇسىنىلعاندا ەل جاقتان: «وعان بۇل سىيلىقتى بەرۋگە بولمايدى، سەبەبى ايتحوجينا قىتايدىڭ تىڭشىسى»-دەگەن دومالاق ارىز جەتىپ، جولى كەسىلسە، تالاي رەت شەت ەلگە شىعار ساپارىندا وسى ايىپپەن ماسكەۋدەن قايتقانىن قايتىپ ۇمىتسىن. «ءيتتىڭ يەسى بولسا، ءبورىنىڭ ءتاڭىرىسى بار»،-دەيدى ول بۇل جايلى اڭگىمە قوزعالعان كەزدە.- مەن اتاق-ابىروي ىزدەگەن جوقپىن. تاباندارىن تاس ءتىلىپ، تاۋ اسىپ، قۇم شايناپ، كوزدەرىنەن جاس ورنىنا قان اعىپ، ەلگە دەگەن ساعىنىشتارىنان قۇلىنداعان داۋىستارى قۇراققا جەتە جىلاپ جۇرگەن شەتتەگى قازاقتاردىڭ مۇڭ-زارىن، سولاردىڭ اماناتىن ارقالاپ كەلىپ، اق قاعازعا ولەڭ ەتىپ ءتۇسىردىم. بالكىم سول ساعىنىش، سول امانات مەنى اقىن ەتكەن بولار. ەندەشە مەن باقىتتى اداممىن»

مارفۋعا تۋرالى جازباق بولعانىمدا ونىڭ شىعارماشىلىعى جايلى، سىرلى دا نازىك ولەڭدەرى تۋراسىندا وي تولعاماق بولعانىمدى جاسىرىپ قايتەيىن. الايدا، اقىن اڭگىمە تىزگىنىن بىردەن ءوز قولىنا الدى دا، ءوزىنىڭ تاعدىرلى ءومىر-تاريحىن بايانداي بەرگەن. ولەڭ وقىعانداي ورەلى ءسوز تىركەستەرىمەن ورىلگەن بۇل بايان مەنى بىردەن باۋراپ الا جونەلدى. مارفۋعانىڭ باسىنان كەشكەندەرى اعا ۇرپاقتىڭ ءجۇرىپ وتكەن اۋىر دا ازاپتى جولىن الدىما اكەلگەندەي ەدى. وسى كەزدە «ادامدى شىعارماشىلىققا اكەلەتىن – تاعدىر»-دەگەن تامسىلگە يلانا تۇسكەنمىن.

«سەن مەنەن حال سۇراما، جىردى سۇرا...»- دەپ مۇقاعالي ايتقانداي، ءبىز دە اپامىزدىڭ اقۇلپا بۇلتتارداي جوڭكىلگەن جىرلارىن ەستىگىمىز كەلگەن. ول جايلى ءوتىنۋدىڭ ءوزى قاجەت بولماي قالدى. ازعانا وتىرىستا اقىن الدەنەشە ولەڭىن وقىپ ۇلگەردى. ءار كەزەڭدەردە جازىلعان تۋىندىلارىن جاڭىلماي، جاتقا وقۋى مەنى تاڭداندىرعان ءارى سۇيسىندىرگەن. وسى كەزدە ءوز ولەڭدەرىمدى جاتقا بىلمەيتىنىم ەسىمە ءتۇسىپ، قاراداي وتىرىپ قىسىلعانىم بار.

   مەنىڭ تالدىقورعاندىق ابەن داۋرەنبەكوۆ دەگەن اقىن اعام، توپىراعى تورقا بولعىر، جازعانى جايلى ايتا باستاعان اقىن ىنىلەرىنە: «ءاي، ولەڭگە كومەنتاري جاساپ كەرەگى جوق. سەن وقى، جاقسى بولسا ءوزىمىز-اق ءتۇسىنىپ الامىز»-دەۋشى ەدى. شىندىعىندا، جۇرەكتەن شىققان جاقسى جىر جۇرەكتەرگە بارىپ قۇيىلىپ جاتادى. مارفۋعا ولەڭدەرىنىڭ ارتىقشىلىعى دا وسىندا جاتىر ما دەيمىن. ايتپەسە قاراقالپاقستاندىق دارينا جاڭاباەۆا دەگەن سازگەر اقىننىڭ 30-عا جۋىق ولەڭدەرىنە ءان شىعارار ما ەدى.

 ەندى ءبىر ءسات اقىن اپامىز الدەنەنى ەسىنە تۇسىرگىسى كەلگەندەي تەرەزە سىرتىنا سۇقتانا كوز سالدى دا، ءبىر ولەڭىن وقي جونەلدى:

دۇلەي تەڭىز مەندەگى سەزىم دەگەن،

جان بار ما سەزىم كۇشىن سەزىنبەگەن.

بار ومىرگە قيماس ەم، اتتەڭ دۇنيە-اي،

جالعىز ءساتتى وتكىزگەن وزىڭمەنەن...

مولدىرەگەن سەزىم، سارتاپ بولعان ساعىنىش كوز الدىڭا ءتۇزىلىپ جۇرە بەرەدى.

– پوەزيانىڭ ءوزى ماحابباتتان باستالادى ەمەس پە. مىنا ولەڭىڭىز شىنايى سەزىمنەن تۋعان تولعانىس قوي...-دەيمىن.

– مەن ءبىر ادامعا عاشىق بولىپ، وعان قول جەتكىزە الماعان جانمىن،- دەدى كەنەت اقىن اعىنان جارىلىپ.- بالكىم، قوسىلعان بولساق، ىنتىق سەزىمدەرىمىز تۇرمىستىڭ تولقىندارىنا شايىلىپ، كومەسكى تارتار ما ەدى، قايتەر ەدى. الايدا وسى ماحاببات عۇمىر بويى مەنىڭ جۇرەگىمە نۇر قۇيىپ، جانىمدى جىلىتۋمەن كەلەدى. ايتپەسە:

ءوزىڭ ەدىڭ ومىردەگى ءبىر تەڭىم،

ءار كەۋدەگە قونا بەرمەس جىر تەگىن.

كوڭىل دىمقىل، كۇن كوزىنە قۇرعاتىپ،

كوز جاسىمدى اق بۇلتتارعا سۇرتەمىن...

نەمەسە:

وتەر جاستىق، كەلمەس قايتا ورالىپ،

وتەر كۇلكى، وتەر قايعى – ول انىق.

وتەر ءبارى، تەك ماحاببات مىزعىماس،

قالعانىڭشا جەر كورپەگە ورانىپ،- دەگەن ولەڭ تۋار ما ەدى؟! ول ادام قازىر ومىردە جوق. بالالارىمنىڭ اكەسى دە دۇنيەدەن وتكەن. الايدا سول ىڭكارلىك شوعىن ۇرلەۋمەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ماحاببات جايلى ولەڭدەر جازىپ كەلەمىن.

–       جارىڭىز تۋرالى بىلگىمىز كەلەدى؟

–       ول دا سول جاقتاعى بەلگىلى ازاماتتاردىڭ ءبىرى ەدى. بىراق، جۇرەككە ءامىر جۇرمەيدى ەمەس پە. ءسىرا، نەكەنىڭ بۇزىلۋىنا ۇيىتقى بولعان مەن شىعارمىن...

    بۇل جاقتا وتاسقان جارى كينواكتەر، ءانشى ءارى كومپوزيتور ابىلاي جۇماحانۇلى بولعانى بەلگىلى. ول دا ونەر سالاسىندا وزىندىك الەمى بار ازامات ەمەس پە. الايدا بۇل اڭگىمەگە تاعى ءبىر ورايى كەلگەندە ورالا جاتارمىز.

«ەگەر ادام تالانتتى بولسا، ول بار جاعىنان تالانتتى»- دەگەن ءتامسىل بار. وسى جولى مارفۋعا اپامىزدىڭ سازگەرلىك قىرىنا ءتانتى بولىپ قايتتىق. ەڭ العاش پاكىستانعا ساپارعا شىعار الدىندا  «يسلامابات اسپانى» دەگەن ولەڭ تۋىپ، ىزىنشە اۋەنى دۇنيەگە كەلگەن ەدى. سودان بەرگى ون جىل شاماسىندا ول تىڭدارماندارىنىڭ جۇرەگىنە جول تارتقان رومانستار شىعارۋمەن كەلەدى ەكەن. تابيعات، سەزىم، ادامدىق تۋراسىنداعى دۇنيەلەرى ءوز باعاسىن الىپ ۇلگەرسە، ەلباسىنا ارنالعان «دارا تۇلعا» رومانسىنا پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپتى. «كوكىرەگىمە ءبىر اۋەن كەلىپ قۇيىلادى دا، انگە اينالىپ جۇرە بەرەدى. ونى قىزدارىم، ىنىلەرىم نوتاعا ءتۇسىرىپ، قالىپقا كەلتىرىپ بەرىپ ءجۇر. ءبىر كونتسەرتتەن كەيىن تالعامى جوعارى تاماشا ءانشىمىز ەرمەك سەركەباەۆ: «مارفۋعا، اينالايىن، ءانىڭ كەرەمەت. زامانعا لايىق وسىنداي ءبىر ءان كەرەك ەدى. ەگەر وپەرا جازار كومپوزيتورلار بولسا سەنەن كەڭەس سۇراۋى كەرەك ەكەن»- دەپ ءازىل-شىنى ارالاس ايتقانى بار»-دەيدى سازگەر-اقىن جاڭا اۋەسقويلىعى جايلى.

   وتكەن جىلدار ماڭدايىنا ءوز ءىزىن قالدىرعان مارفۋعا ايتحوجا ازىرگە جاسىم ۇلعايدى دەپ وتىرعان جوق. العى كۇندەرگە شىعارماشىلىق جوسپارلار قۇرىپ، بەلەستەردى باعىندىرۋعا ءالى دە بەيىم ەكەنىن اڭعارتادى. «جانارىمنىڭ ءسال جاسىعانى بولماسا، ولەڭ جازۋدان، ءان شىعارۋدان جالىققان ەمەسپىن. ولەڭسىز ءوز ءومىرىمدى ەلەستەتە المايمىن»-دەيدى ول ءسوزىن قورىتىندىلاپ.

ايتپاقشى، مارفۋعا اپاي وزگە تۇستاستارى سياقتى بالالارىن، نەمەرەلەرىن ماقتان ەتەدى.  «اكەلەرى دە، شەشەلەرى دە ءوزىم بولا ءجۇرىپ ءاليا مەن جانبوتا اتتى قىزدارىمدى تاربيەلەپ ءوسىردىم. ەكەۋى دە جوعارى ءبىلىم الىپ، بىلىكتى مامان اتانعان. ولاردان وربىگەن نەمەرەلەرى – ايجان، ءمولدىر، نازىك جانە ەرمۇرات اجەلەرىنىڭ پوەزياسىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ۇلتتىق بولمىسىمىزدى بويلارىنا ءسىڭىرىپ وسكەن جەتكىنشەكتەر. ايتا بەرسە ولاردىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى جەتەرلىك ەكەن. مارفۋعا اپامىزدىڭ ايتقان اڭگىمەسىنەن وعان دا قۇلاعىمىزدىڭ قۇرىشى قانعان.

ءبىز ءبىراز وتىرىپ اڭگىمەلەستىك.  اڭگىمەلەستىك دەگەنىم بەكەر بولار، نەگىزىنەن ول سويلەدى، مەن تىڭدادىم. ءومىر ءۇشىن، ولەڭ ءۇشىن، ورەن ءۇشىن ادامنىڭ، اقىننىڭ، انانىڭ بىتىسپەس مايدانى كوز الدىمدا كينوداي ءجۇرىپ ءوتتى. سونداعى تۇيگەنىم، كەز-كەلگەن ادامنىڭ ءومىرى – جازىلماعان كىتاپ دەيتىن بولساق، مارفۋعا اقىننىڭ سوقتىقپالى- سوقپاقتى عۇمىرى توم-توم كىتاپ بولارى انىق. مىنا بايانىمىز سونىڭ باستاماسى عانا شىعار، ءسىرا.

Abai.kz