اقىن-جازۋشىلاردىڭ كوركەم دۇنيەگە "جۇرەتىن قولىنان" كەيدە قوعامنىڭ تامىر بۇلكىلىن تاپ باسىپ، ۋاقىت پەن زامان تىنىسىن "سويلەپ بەرەتىن" كۇندەلىك بەتتەرى دە جازىلىپ جاتادى. تومەندەگى كۇندەلىك - جازۋشى اعامىز ورازبەك سارسەنبايدىكى. ورازبەك اعا قازاق جەرىن ساتۋعا قويعان قازاق وكىمەتىنە قارسى قالامگەرلەر ءبىر كەزدە قالاي ءۇن قاتقانى تۋرالى ەستەلىك ايتادى.

12 اقپان، 2003 جىل.

شەرحان مۇرتازا اعامىز بەن اكىم تارازي اعامىزدىڭ دا اتاۋلى جيىندارىنا قاتىستىق. ەكى جيىن دا جالپى العاندا جاقسى ءوتتى. شەر-اعانىڭ داستارحان باسىندا ۇزاق سويلەگەن ءا. نۇرپەيىسوۆتىڭ سوزىنە بىراق قۇلاق اسقان بىرەۋ بولمادى.

اكىم اعامىزدىڭ تويىندا سوڭعى ءسوز ايتقان زەينوللا قابدولوۆ اعامىز: «وسى تويدا دارىندىلار دا، دارىنسىزدار دا، ءتىپتى مانياكتار دا وتىر»، - دەدى. بۇنىسى مۇلدەم توسىن ءسوز بولدى. ب. مۇقاەۆ ءىنىمىز سول جەردە ماعان:

- زاكەڭ مانياكتار دەپ اناۋ پالەنشەنى ايتىپ تۇر، - دەپ تۇسىنىك بەردى. بۇدان سوڭ زاكەڭ ارتيست ا. ءاشىموۆتى ماقتاۋعا كىرىستى. – سەن قۇدايسىڭ، ءاسانالى، سونى بىلەمىسىڭ؟ – دەدى. ب. مۇقاەۆ سول جەردە ماعان:

- زەكەڭنىڭ مۇنىسى انشەيىن ءادىس قانا، - دەپ ءتۇسىندىردى. اكادەميك ۇستازىمىز ەجەلدەن وسىلاي استارلاپ، تۇسپالداپ سويلەۋدىڭ اسقان شەبەرى عوي.

5 شىلدە، 2003 جىل.

اقىن-جازۋشىلاردىڭ كوركەم دۇنيەگە "جۇرەتىن قولىنان" كەيدە قوعامنىڭ تامىر بۇلكىلىن تاپ باسىپ، ۋاقىت پەن زامان تىنىسىن "سويلەپ بەرەتىن" كۇندەلىك بەتتەرى دە جازىلىپ جاتادى. تومەندەگى كۇندەلىك - جازۋشى اعامىز ورازبەك سارسەنبايدىكى. ورازبەك اعا قازاق جەرىن ساتۋعا قويعان قازاق وكىمەتىنە قارسى قالامگەرلەر ءبىر كەزدە قالاي ءۇن قاتقانى تۋرالى ەستەلىك ايتادى.

12 اقپان، 2003 جىل.

شەرحان مۇرتازا اعامىز بەن اكىم تارازي اعامىزدىڭ دا اتاۋلى جيىندارىنا قاتىستىق. ەكى جيىن دا جالپى العاندا جاقسى ءوتتى. شەر-اعانىڭ داستارحان باسىندا ۇزاق سويلەگەن ءا. نۇرپەيىسوۆتىڭ سوزىنە بىراق قۇلاق اسقان بىرەۋ بولمادى.

اكىم اعامىزدىڭ تويىندا سوڭعى ءسوز ايتقان زەينوللا قابدولوۆ اعامىز: «وسى تويدا دارىندىلار دا، دارىنسىزدار دا، ءتىپتى مانياكتار دا وتىر»، - دەدى. بۇنىسى مۇلدەم توسىن ءسوز بولدى. ب. مۇقاەۆ ءىنىمىز سول جەردە ماعان:

- زاكەڭ مانياكتار دەپ اناۋ پالەنشەنى ايتىپ تۇر، - دەپ تۇسىنىك بەردى. بۇدان سوڭ زاكەڭ ارتيست ا. ءاشىموۆتى ماقتاۋعا كىرىستى. – سەن قۇدايسىڭ، ءاسانالى، سونى بىلەمىسىڭ؟ – دەدى. ب. مۇقاەۆ سول جەردە ماعان:

- زەكەڭنىڭ مۇنىسى انشەيىن ءادىس قانا، - دەپ ءتۇسىندىردى. اكادەميك ۇستازىمىز ەجەلدەن وسىلاي استارلاپ، تۇسپالداپ سويلەۋدىڭ اسقان شەبەرى عوي.

5 شىلدە، 2003 جىل.

وسىنداعى ءبىر شاعىن رەستوران-كافەدە وتكەن قازاقستان قىپشاقتارىنىڭ جيىنىنا مەنى دە شاقىرىپتى. سويتسەم قازاقستان قىپشاقتارى ءبىرىنشى «قۇرىلتايىندا» وزدەرىنىڭ «كوسەمدەرىن» سايلاپ الىپتى. باس كوسەم ەكى دۇركىن سوۆەتتىك باتىر تالعات بيگەلدينوۆ اعامىز بولىپتى. ونىڭ ورىنباسارى ءجۇرسىن ەرمانوۆ (شتاب باستىعى ءارى قارجى-قاراجات جيناۋشى) ەكەن.

...اقىن م. شاحانوۆ: «ەڭ الدىمەن قىپشاقتاردىڭ الەمدىك وركەنيەتكە قوسقان ۇلەستەرىن كورسەتۋىمىز كەرەك!» - دەپ ۇسىنىس جاسادى. ءسوز اراسىندا ءىنىمىز م. ماعاۋيندى ىلگەشەكتەپ، ج. ەرمانوۆتى، ق. سالعاريندى («قازاقتىڭ ءنومىرى ءبىرىنشى تاريحشىسى»), مەنى ماقتاپ قويدى. ج. ەرمانوۆ ءىنىمىز قايتا-قايتا: «اقشا كەرەك! اقشا كەرەك!» دەۋمەن بولدى.

...م. شاحانوۆ وسىندا شىققان شاپىراشتىلار شەجىرەسىن سىناپ قويدى: - كىتاپتىڭ سىرتىنا ءتورت-بەس شاپىراشتىنىڭ سۋرەتىن باسىپتى. ىشىندە تۇمانباي مولداعاليەۆ تە بار...» - دەپ. «تۇمانباي اقىن ەشكىمنىڭ تاقياسىنا تار كەلمەيتىن تۇلعا عوي» دەپ وعان جاۋاپ ايتقان ەشقايسىمىز بولعامىز جوق.

ارينە، بۇگىنگى جيىندا وتىرعان بۇل قاۋىم كەشەگى مۇستافا شوقايدىڭ ۇرپاقتارىنا ۇقساي قويماس ەدى. مۇستافا كوكەمىز قىپشاقشىل ەمەس، ەڭ الدىمەن قازاقشىل، ۇلتشىل، تۇركىشىل ەكەنىن ءوزى دە جازىپ كەتتى ەمەس پە؟

5 قاراشا، 2003 جىل.

بۇگىن وسى الماتىنىڭ «جەتى قازىنا» اتتى مەيرامحانا تورىندەگى وڭاشا بولمەدە توسىنداۋ باسقوسۋ بولىپ ءوتتى.

ءبىزدى، بىرنەشە جازۋشىلاردى، قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى بۇرىنعى ەلشىسى (جاقىندا ءوز ەركىمەن بوساعان) – التىنبەك سارسەنباەۆ ءىنىمىز اۋىزاشار داستارحانىنا شاقىردى. شاقىرىلعاندار: ق. ءجۇمادىلوۆ، ق. ىسقاقوۆ، س. يماناسوۆ، م. ماعاۋين، ب.نۇرجەكەەۆ، ت. نۇرماعانبەتوۆ. جاستار گازەتتەرىنىڭ بىرنەشە باسشىلارى بار.

...التىنبەك ءسوزىنىڭ نەگىزگى ءتۇيىنى – قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە قازىر قاۋىپ ءتونىپ تۇر. قازىر رەسەي باسشىلارى ويلاپ تاۋىپ جاتقان ءبىرتۇتاس ەكونوميكالىق ايماق، كەدەن وداعى دەگەندەر – بۇرىنعى وتارشىلدىق قامىتتى قايتا كيگىزۋدىڭ ايلا-تاسىلدەرى...

- ەسكى بيۋروكراتيا وزگەرىستەردى، دەموكراتيانى قولدامايدى. بيلىكتەن ءسىرا دا ايرىلعىسى جوق. وسىنداي جاعدايدا ۇلتتىق-دەموكراتيالىق كۇشتەردىڭ بىرلىگى كەرەك ەمەس پە؟ – دەدى التىنبەك...

9 قاشارا، 2003 جىل.

بۇگىن ءبىر توپ جازۋشىلار «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ءىىى سەزىنە قوناق رەتىندە قاتىستىق...

جازۋشىلاردىڭ ۇندەۋىن حالىق جازۋشىسى ق. ءجۇمادىلوۆ مىنبەردەن وقىپ شىقتى. پارتيا جەتەكشىلەرى ء(ا. بايمەنوۆ) «ءبىزدىڭ قۇرىلتايىمىزعا ۇلى جازۋشىلار قاتىسىپ وتىر» دەسە، ا. سارسەنباەۆ «قازاق ادەبيەتىنىڭ شوق جۇلدىزدارى قاتىسىپ وتىر» - دەپ ءبىزدى ءبىراز كوتەرمەلەدى. شوق جۇلدىزدار مىنالار ەدى: م. ماعاۋين، ق. ءجۇمادىلوۆ، س. يماناسوۆ، و. سارسەنباەۆ، ت. نۇرماعانبەتوۆ، ت. مەدەتبەكوۆ، ب. مۇقاەۆ، ءا. سىعاەۆ، يران-عايىپ...

ءۇزىلىس كەزىندە بەكسۇلتان نۇرجەكەەۆ ماعان بۇرىلىپ قاراپ:

 -ارتىمىزدا ءبىر-ءبىر اڭدۋشى جۇرگەن شىعار، ءا؟ – دەگەن.

مەن: - جۇرە بەرسىن. بۇل جەردە مەملەكەت مۇددەسىنە قارسى ءسوز سويلەگەن ەشكىم جوق قوي، - دەدىم.

بەكسۇلتان ۇندەمەدى. بىراق ارتىنشا، تۇسكى اسقا دا قاراماي، كەتىپ قالىپتى. «جاس الاشتىڭ» باس رەداكتورى ج. قورعاسبەك ونى شارق ۇرىپ ىزدەپ، تابا الماي:

- بەكەڭدى كوردىڭدەر مە؟ – دەپ سۇراپ ءجۇردى.

- ءبىر شارۋاسى بولىپ كەتىپ قالعان شىعار، - دەدى ساكەن يماناسوۆ.

14 اقپان، 2004 جىل.

...مۇحتار بۇدان سوڭ 1957 جىلى الماتىعا قازاق جەرىنىڭ ءار قيىرىنان وقۋعا كەلگەن ءۇش جىگىت تۋرالى ءوزى شىعارعان انەكدوتتى ايتىپ بەردى (مۇحتار، ءابىش، نۇرسۇلتان – باستى كەيىپكەرلەر رەتىندە قاتىسقان ەكەن).

- ءاي، سەنىڭ بۇل ايتقانىڭ ناعىز وپپوزيتسيونەرلىك اڭگىمە عوي! – دەپ كۇلدىم.

8 شىلدە، 1999 جىل.

جازۋشىلار وداعىندا جەر تۋرالى زاڭدى تالقىلاۋعا ارنالعان قىزۋ جيىن بولىپ ءوتتى. بۇل جولى جازۋشىلار (عالىمدار مەن ساياساتكەرلەر دە قاتىستى) ءبىر اۋىزدان جەردى جەكە مەنشىككە بەرۋگە، ساتۋعا قارسى شىعىپ، ۇندەۋ قابىلدادى. اسىرەسە م. ماعاۋين، م. ەسەناليەۆتەر قاتتى اشىنىپ سويلەدى. ق.قايسەنوۆ، ق. مۇحامەتجانوۆ، س. قيراباەۆ، ي. ورازباەۆ، ا. ءاشىموۆ، س. اقتاي ت.ب. حالىق مۇددەسىنە سايكەس كەلەتىن پىكىرلەر ايتتى.

ال جەر رەسۋرستارى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورىن پرەزيدۋمعا شاقىرعاندا، مەن ورنىمنان تۇرىپ:

- بىزگە جەردى ساتۋ كەرەك دەپ ۇگىت ايتاتىن كىسىنىڭ كەرەگى جوق! – دەپ داۋىستاپ ەسكەرتۋ جاسادىم.

وزگەلەر دۋىلداتىپ قول سوقتى.

- كەرەگى جوق!

- نە نادو!

- ونىڭ نە ايتاتىنى بەلگىلى عوي! – دەگەن داۋىستار ەستىلدى.

ديرەكتور بايعۇس بۇدان سوڭ پرەزيدۋمعا سايلانباي قالدى.

مەنىڭ قاسىمدا وتىرعان م. ماعاۋين:

- پارلامەنت ءبارىبىر وسى زاڭدى قابىلدايدى، - دەدى.

- جوق، كەيىنگە قالدىرار. قوعامدىق پىكىرمەن ساناسۋعا ءتيىس، - دەدىم مەن.

- قوعامدىق پىكىر قازىر كىمگە قاجەت؟ – دەپ رەنجىدى م. ماعاۋين. ارتىنشا جينالىستىڭ اياقتالۋىن كۇتپەي كەتىپ قالدى.

21 شىلدە، 1999 جىل.

قازاقستان ۇكىمەتى پارلامەنتتەن جەر تۋرالى زاڭىن كەرى قايتارىپ الىپتى. بۇل – بۇگىنگى تاڭداعى قازاق زيالىلارىنىڭ (ۋاقىتشا بولسا دا) كىشكەنتاي ءبىر جەڭىسىنە ۇقسايدى.

بىراق جازۋشىلار اراسىندا اۋىزبىرلىكتى بۇزۋشىلار دا تابىلىپ تۇر. ماسەلەن، د. يسابەكوۆ تەلەديداردان سويلەگەن ءبىر سوزىندە: «جەردى ساتۋعا دا بولادى، ساتپاۋعا دا بولادى: بۇل ماسەلەگە ءبارىبىر ونشاقتى جىلدان سوڭ قايتىپ ورالامىز»، - دەپ ەكىۇشتىلاۋ پىكىر ايتقانىن ءوز قۇلاعىمىزبەن ەستىدىك.

Abai.kz