الاش ارىستارىنا قاتىستى بولعانى سەبەپتى كەڭەستىك تاريحنامادا بۇرمالانعان تاريحىمىزدىڭ كەيبىر بەتتەرى، وكىنىشكە وراي، ءالى كۇنگە تۇزەتىلمەي كەلەدى. سونىڭ ءبىرى قازاقتىڭ ايتۋلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى، ەڭ العاشقى جوو، بۇگىنگى قازاقتىڭ اباي اتىنداعى ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ء(بىر كەزدەگى قازپي، ودان المۋ) تۋعان جىلىن ءالى كۇنگە دۇرىس كورسەتە الماۋى بولىپ وتىر.  

الاش ارىستارىنا قاتىستى بولعانى سەبەپتى كەڭەستىك تاريحنامادا بۇرمالانعان تاريحىمىزدىڭ كەيبىر بەتتەرى، وكىنىشكە وراي، ءالى كۇنگە تۇزەتىلمەي كەلەدى. سونىڭ ءبىرى قازاقتىڭ ايتۋلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى، ەڭ العاشقى جوو، بۇگىنگى قازاقتىڭ اباي اتىنداعى ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ء(بىر كەزدەگى قازپي، ودان المۋ) تۋعان جىلىن ءالى كۇنگە دۇرىس كورسەتە الماۋى بولىپ وتىر.  

پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارلاۋىنان ارىلىپ، بولشەۆيكتەر وكىمەت باسىنا كەلگەن تۇستاعى قازاق قوعامىنىڭ ساياسي ارەناداعى بەلسەندى ءىس-ارەكەتى نەگىزىنەن تاشكەنت پەن ومبى قالالارىندا، ارتىنان ورىنبوردا وتكەنى ءمالىم. قازىر بۇل قالالاردىڭ ءبارى دە ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ شەكاراسىنان تىس، كورشى ەلدەردە قالدى. وكىنىشتىسى سول، ولاردىڭ ارحيۆتەرىندەگى باي مۇراعاتتار تولىعىمەن زەرتتەلگەن جوق. ەلىمىز ءبىرتۇتاس وداقتىڭ قولاستىندا بولعاندا تام-تۇمداپ جازىلعانىمەن، حح عاسىردىڭ باسىنداعى قازاق ومىرىنەن سىر شەرتەتىن ونداعى مول مۇرالار كوبىنەسە شاڭ باسقان كۇيىندە قالىپ جاتىر. ونىڭ باستى سەبەبى – حالقىمىزدى ىرگەلى ەل قىلامىز دەپ شۋ دەگەننەن اتقا مىنگەن الاش ارىستارىنىڭ ءبارىن دە كەڭەس وكىمەتىنىڭ جاۋ كورىپ، كوپ ۇزاتپاي قۇبىجىق قىلىپ، حالىقتان الاستاپ شىعارعاندىعى. ال ول كەزدەگى تاريحتىڭ ءبارى سولاردىڭ ەسىمدەرىمەن تىعىز بايلانىستى ەدى. ءسويتىپ، ولاردىڭ باسىن جويىپ، ىستەگەن ارەكەتتەرىنىڭ ءبارىن دە حالىققا جەتكىزبەي، جاسىرىپ تاستاعان. سوندىقتان الاش ارىستارىنىڭ ەسىمدەرى ارالاسقان تاريحتى قوزعاۋعا ەشكىم دە باتا المايتىن. ال گورباچەۆتىك جىلىمىق بولىپ، الاش ارىستارى اقتالعان تۇستا بالاپان باسىنا، تۇرىمتاي تۇسىنا كەتكەن الماعايىپ زامان بولدى، ارتىنان ولاردىڭ ءبارى شەت ەلدىڭ ارحيۆتەرىندە قالدى.  سايىپ كەلگەندە ارىستاردىڭ ەڭبەكتەرىن كورشى ەلدەردىڭ ارحيۆتەرىنەن ىزدەگەن ادامدار كوپ بولا قويعان جوق.

  ءبىزدىڭ عالىمدارىمىزدىڭ سول ولقىلىقتارىن جاقىن شەت ەلدەردە تۇراتىن كەيبىر ىزدەنگىش اعايىندارىمىز تولتىرىپ جاتقانعا ۇقسايدى. سونىڭ ىشىندە قازاقى قايماعى بۇزىلماي وتىرعان تاشكەنتتىك قازاق عالىمدارىنىڭ ەڭبەگى زور. وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنا بارعان ساپارىمىزدا بىزگە سولاردىڭ ءبىرى، قازاق تاريحى ءۇشىن جانكەشتى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن اعامىز، تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، 30 جىل بويى تاشكەنتتىڭ نيزامي اتىنداعى مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولعان، پروفەسسور سەيدۋالى تىلەۋقۇلوۆ اقساقالمەن ۇزاق اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. مەنىڭ قازاقستانعا قونىس اۋدارۋىما «كەدەرگى» بولىپ جۇرگەن وسى قالانىڭ باي ءارحيۆى دەدى ول ەكەۋارا اڭگىمەمىز شۋ دەپ باستالعان ساتتەن. جاسىم 80-گە تاياپ قالسا دا مۇراعات ماتەريالدارىنا باتىپ كەتكەندە جاس جىگىتتەي سەرگىپ قالامىن. مەنىڭ تاريحقا دەگەن قۇشتارلىعىم سونداي، شىراعىم، دەدى  قارت تاريحشى.

  مىنە، وسى كىسى باس بولىپ قۇراستىرعان ورىس تىلىندەگى «پەرۆىي كازاحسكي ينستيتۋت ۆ تاشكەنتە» دەگەن جيناقتا قازاقتىڭ العاشقى جوعارى وقۋ ورنى 1918 جىلى تاشكەنتتە اشىلىپ، 1928 – ءشى جىلى ول الماتىعا كوشىرىلگەندىگى ارحيۆتىك قۇجاتتارمەن تايعا تاڭبا باسقانداي ەتىپ دالەلدەنگەن. بۇل قازىرگى ايتۋلى وقۋ ورنىمىز – اباي اتىنداعى قازاقتىڭ ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى ەدى. ونى اشىپ، جوعارى ءبىلىمدى العاشقى قازاق پەداگوگ كادرلارىن دايىنداعان الاشورداشى اعالارىمىز ەدى.  

  بىراق، جوعارىدا ايتىلعانداي، الاشورداشىلاردىڭ وزدەرىنەن دە، ىستەرىنەن دە قاشىپ، وقۋ ورىنى ءوزىنىڭ قۇرىلعان جىلىن ءالى دە 1928 جىل دەپ كورسەتۋدە. قازۇپۋ-ءدىڭ تاشكەنت پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ نەگىزىندە قۇرىلعانى قازاق ەنتسيكلوپەدياسىندا دا اتالىپ وتكەن. (قسە.، 6 توم.، 247 ب، ا-تى، 1975 ج.). بىراق كەيىنگى، «قازاقستان» ۇلتتىق ەنتسيكلوپەدياسىندا بەلگىسىز سەبەپپەن وقۋ ورنىنىڭ العاش رەت تاشكەنتتە قۇرىلعانى ايتىلماعان. («قازاقستان» ۇە، 1 توم، 286 ب.، ا-تى، 1998 ج). 

 بۇل وقۋ ورىنى ءوزىنىڭ 75 جىلدىق، ودان 2008 جىلى 80 جىلدىق مەرەيتويلارىن دا 1928 جىلى تۋعاندىعىمەن ساناپ، وتكىزدى. وسىنىڭ ءوزى تاريحقا قيانات ەمەس پە؟ بىرەۋلەر قازاقتىڭ جوو وزبەك استاناسى تاشكەنتتە قۇرىلعانىنا نامىستاناتىن دا شىعار. بىراق ول كەزدە تاشكەنت شاھارى وزبەكتەن گورى قازاققا جاقىن بولعاندىعىن، ال وقۋ ورىنىن قازاقتىڭ الاششىل ايماڭداي ازاماتتارى اشقانىن ۇمىتۋعا قاقىمىز جوق ەدى عوي.  

*              *              *

1917 جىلعى توڭكەرىسشىلەر (اعى دا قىزىلى دا) قاراپايىم حالىقتى قايتسە دە ءوز جاعىنا شىعارۋ ماقساتىمەن شۋ دەگەننەن ولاردىڭ ەڭ ءزارۋ دەگەن ماسەلەلەرىن شەشىپ بەرۋدى قولعا الدى. ماسەلەن، ورىس شارۋالارىنا جەر، جۇمىسشىلارىنا فابريك-زاۋىتتى تەگىن بەرەمىز دەپ جار سالدى. ال قازاقتىڭ ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى ءزارۋ ماسەلەسى - وقۋ ەدى. سوندىقتان دا توڭكەرىستەن كەيىن قازاق دالاسىنىڭ جەر-جەرلەرىندە وقۋ ورىندارى اشىلدى. ماسەلەن، ومبىدا 1918 جىلى كولچاك وكىمەتى الاشوردانىڭ وتىنىشىمەن مۇعالىمدىك كۋرس اشتى. ونىڭ العاشقى ديرەكتورى اقىن ماعجان جۇماباەۆ بولدى. جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆتىڭ سول كۋرستا وقىعانى بەلگىلى. ارتىنان بۇل وقۋ ورىنى قىزىلجارعا كوشىرىلدى. قازىرگى م.جۇماباەۆ اتىنداعى پەداگوگيكالىق كوللەدجدىڭ سۇيەگى سول وقۋ ورنىنان.

  سول سەكىلدى تاشكەنتتە دە قىزىلدار 1918 جىلدىڭ 5 جەلتوقسانىندا قازاق بالالارى ءۇشىن ولكەلىك پەداگوگيكالىق كۋرستار اشىپتى. ونىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ ي.توقتىباەۆ،  مۇعالىمدەرى بولىپ ح.بولعانباەۆ، س.قوجانوۆ، ق.حودجيكوۆ، ف.قۇلتاسوۆ جانە ە.تابىنباەۆ بولعان. وسى اعالارىمىزدىڭ ءبارى دە ارتىنان «الاشورداشىلار» اتالىپ، قىزىل يمپەريانىڭ قاندى قاساپتارىنا ۇشىرادى. قازىرگى وقىرماندار بىلە بەرمەيتىن كەيبىرەۋلەرىن عانا اتاپ كەتەر بولساق، كۋرستىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزىلوردالىق يسا توقتىباەۆ 1933 جىلى ماسكەۋدەگى اسكەري اكادەميادا مۇعالىمدىك قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن جەرىندە ۇستالعان. الاش زيالىلارىن زەرتتەپ جۇرگەن مامبەت قويگەلدىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا كوپ جىل قۋعىن كورسە دە وسى كىسى ايتەۋىر اجالدان امان قالىپتى. (م.قويگەلدى، «ايقىن» گاز، 31.05.2013 ج).

اقمولالىق حايرەتدين بولعانباەۆ تا ەكى رەت رەپرەسسياعا ۇشىراپ، سونىڭ 1937-ءشى جىلى بولعان ەكىنشىسىندە اتىلعان. («باق،كز»، «بولعانباەۆ كىم بولعان؟»، 26.09.2012 ج.، اۆت. د.اساۋوۆ).

ال باسقا اعالارىمىز تۋرالى كوپ جازىلعاندىقتان ولاردىڭ جارقىن ەسىمدەرىن وقىرماندار جاقسى بىلەدى عوي دەپ ويلايمىز. جوعارىدا اتالعان، تاشكەنتتىك قازاق زيالىلارى قۇراستىرعان جيناقتىڭ 15 بەتىندە كەلتىرىلگەن قۇجاتقا قاراعاندا وسى كۋرس الدىمەن ۋچيليششەگە، ارتىنان ينستيتۋتقا اينالعان ەكەن. قۇجاتتى تولىعىراق كەلتىرسەك:

«1. پوستانوۆلەنيەم مۋسۋلمانسكوگو كوميتەتا وت 7-15 وكتيابريا 1918 گودا، ۋتۆەرجدەننىم سوۆەتوم نارودنوگو وبرازوۆانيا 20 وكتيابريا 1918 گودا № 34, پ.1-ي، پري رۋسسكوم پەداگوگيچەسكوم ۋچيليششە وتكرىتو كيرگيزسكوە پەداگوگيچەسكوە وتدەلەنيە.

2. س 1-گو يۋليا 1919 گودا پەداگوگيچەسكوە وتدەلەنيە ۆىدەلەنو ۆ ساموستوياتەلنوە پەداگوگيچەسكوە ۋچيليششە، كوتوروە س 1-گو وكتيابريا 1920 گودا رەورگانيزوۆانو ۆ كراەۆوي كيرگيزسكي (كازاحسكي ج.س.) ينستيتۋت پروسۆەششەنيا س 4-ميا وسنوۆنىمي، 3-ميا پودگوتوۆيتەلنىمي كلاسسامي ي وبرازتسوۆوي شكولوي پري نەم. (تسگا رۋز، ف.372, وپ.1, د.60, ل.5)».

  تاعى ءبىر قۇجاتتا وندا كىمدەردىڭ ساباق بەرگەنىنە دەيىن كورسەتىلگەن. قۇجاتتىڭ اتاۋى: «كراتكيە سۆەدەنيا و ۆوزنيكنوۆەني كازينپروسا ۆ تاشكەنتە».  «ۆ نەم پرەپوداۆالي: م.تىنىشپاەۆ، ح.دوسمۋحامەدوۆ، س.حودجانوۆ، ي.توحتىباەۆ، م.جۋماباەۆ، ك.جالەنوۆ، ح.بولگانباەۆ، ك.حودجيكوۆ، ف.كۋلتاسوۆ، ە.تابىنباەۆ، س.ۋتەگەنوۆ، ا.بايتۋرسىنوۆ، ج.ايماۋىتوۆ، د.اديلوۆ، د.سارسەنوۆ ي در». (اتالمىش كىتاپتىڭ 18 بەتى).

  كورىپ وتىرعانىمىزداي ءاليحان بوكەيحانوۆ پەن مىرجاقىپ دۋلاتوۆتان باسقا الاشتىڭ ارىستارى ءتورت كوزى تۇگەل وسى ينستيتۋتقا ساباق بەرگەن ەكەن. ارينە، ءبىر كەزدە «الاشورداشى» اعالارىمىزدىڭ اتتارىن اتاۋدىڭ ءوزى ايىپقا بۇيىرىلىپ تۇرعان زامانداردا قازپي-ءدىڭ ءوز تاريحىن ولاردىڭ اشىپ، ساباق بەرگەن ينستيتۋتىنان باستاۋى مۇمكىن دە ەمەس ەدى. سوندىقتان، بۇل ءۇشىن، قازپي-ءدىڭ تاريحىن 1928-ءشى جىلدان باستاعان اعالارىمىزعا كىنا دا تاعا المايمىز.

بىراق قازىر زامان باسقا، زاڭ باسقا عوي. قۇدايعا شۇكىر، ءوز قولىمىز ءوز اۋزىمىزعا جەتكەن تاۋەلسىز ەل ەمەسپىز بە؟ سوندىقتان تاريحي ادىلەتتىكتى ورناتىپ، وقۋ ورنىنىڭ 1918 جىلدان اشىلعانىن ايتاتىن بولساق، ونىڭ قانداي ايىبى بار؟ ازىرگە، قازۇپۋ-ءدىڭ جاساعان «ادىلەتتىگى»، وقۋ ورنىنىڭ تاريحى تۋرالى انىقتاماعا العاشقى ۇستازداردىڭ قاتارىنا ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ ەسىمىن قوسىپتى. ال قالعان ارىستار قايدا سوندا؟ ولاردىڭ قانداي جازىعى بار؟ 

*      *      *

ء بىز ءۇشىن سونى دەرەكتەر تۇنىپ تۇرعان جوعارىدا اتالعان «پەرۆىي كازاحسكي ينستيتۋت ۆ تاشكەنتە» جيناققا ورالا بەرگىڭ كەلەدى. ونىڭ 25 بەتىندە كەلتىرىلگەن قۇجاتتا سول كەزدەگى ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلاردىڭ سانىنا دەيىن كورسەتىلىپتى: «زانياتيا ناچاليس س 1 وكتيابريا 1920 گ. (بۇل ينستيتۋت بولعان ۋاقىتى ج.س.)  كوليچەستۆو ۋچاششيحسيا ك ناچالۋ 1920 ۋچەبنوگو  گودا –224, ك كونتسۋ 1920 ۋچەبنوگو گودا –202. ك ناچالۋ 1921 ۋچەبنوگو گودا –221, ك كونتسۋ ۋچەبنوگو 1921 گودا –178. وبششەە كوليچەستۆو پرەپوداۆاتەلسكوگو سوستاۆا 1920 گ –33, 1921گ.–33».

  جيناقتىڭ 48 بەتىندە ينستيتۋت مۇعالىمدەرىنىڭ قازاق تىلىندە جازعان عىلىمي ەڭبەكتەرى مەن اۆتورلارىنىڭ ءتىزىمى بەرىلگەن. سونىڭ ىشىندە ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ قازاق الىپپەسى، ەكى بولىمنەن تۇراتىن قازاق ءتىلىنىڭ گرامماتيكاسىن، م.دۋلاتوۆتىڭ قازاق حرەستوماتياسىن (جاقاڭ دا وسىندا جەتكەن ەكەن), م.جۇماباەۆتىڭ قازاق ءتىلى سوزدىگى تەورياسىن جانە ت.ب. جازعانى تۋرالى قۇجات كەلتىرىلگەن. ماعجاننىڭ «پەداگوگيكا» اتتى وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەرگە ارنالعان اتاقتى ەڭبەگى دە وسىندا قىزمەت ەتكەن جىلدارى جارىق كورگەن. الاش ارداقتىلاردىڭ سوتسرەاليزمنىڭ قۇرساۋىنسىز، ۇلتتىق بولمىستى ەسكەرە وتىرىپ، كەڭ تىنىسپەن جازىلعان سول ەڭبەكتەرىنە كۇنى بۇگىنگە دەيىن باعا جەتپەيدى. سول ەڭبەكتەردى تەرەڭدەتىپ وقىعان، زەرتتەگەن ادامنىڭ ءالى كۇنگە كوزقاراسى دا كەڭەيىپ، تىنىسى دا اشىلىپ قالادى ەمەس پە؟      

جيناقتىڭ 53 بەتىندە وقىتۋشىلار مەن قىزمەتشىلەردىڭ تولىق ءتىزىمى جانە العان ەڭبەكاقىلارى دا كورسەتىلگەن. ال 55 بەتتە 1923 جىلعى 1 قازانداعى ءنومىر ءبىرىنشى بۇيرىقپەن ماعجان جۇماباەۆتىڭ ماسكەۋگە وقۋعا كەتۋىنە بايلانىستى قىزمەتتەن بوساتىلعانى تۋرالى دا دەرەك تۇر.

  1925 جىلعى 20 مامىرداعى بۇيرىقپەن كازينپروس-تىڭ سول كەزدەگى ديرەكتورى سەگىزباي ايۇزىنوۆ قىزمەتىنەن بوساتىلادى دا ونىڭ ورنىنا دالەل سارسەنوۆ تاعايىندالادى. 1925 جىلدان قازاق ۇكىمەتى جاڭادان قازاق جوو اشۋ ماسەلەسىن قولعا الادى. ونى اۋەلدە پوليتتەحنيكالىق ينستيتۋت قىلامىز دەپ بىلىكتى ادامدارعا حاتتار جازىلعان ەكەن (ونىڭ ءماتىنى دە وسىندا ءجۇر), بىراق ارتىنان پەداگوگيكالىق ينستيتۋت قىلۋعا توقتاعان سەكىلدى. 79 بەتتە وسى پەداگوگيكالىق ينستيتۋت تۋرالى ۋاقىتشا، ال 83 بەتتە تۇپكىلىكتى ەرەجە جاريالانعان. 1926 جىلعى 2 مامىردا قكسر حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا تاشكەنتتتەگى كازينپروستى پەداگوگيكالىق جوعارعى وقۋ ورنىنا اينالدىرۋ تۋرالى ماسەلە قارالادى: «بىۆشي كازينپروس ۆ گ.تاشكەنتە سچيتات پرەوبرازوۆاننىم ۆ پەدۆۋز پود نازۆانيەم «كازاحسكي پەداگوگيچەسكي ينستيتۋت» دەگەن قاۋلى الىنادى. جانە وسى قاۋلىدا ونىڭ بارلىق مۇلكى جاڭا ينستيتۋتقا كوشەتىنى ايتىلعان. 1926 جىلعى 13 شىلدەدە بۇرىنعى رەكتور دالەل سارسەنوۆ قىزمەتىنەن بوساتىلىپ، ونىڭ ورنىنا تەمىربەك جۇرگەنوۆ تاعايىندالادى.

ءسويتىپ، قازاق جاستارى اراسىنان التى جىل بويى مۇعالىمدەر دايىنداپ كەلگەن العاشقى اعارتۋشى ينستيتۋت ەندى پەداگوگيكالىق وقۋ ورنىنا اينالادى. 1926 جىلعى 29 قازاندا، ينستيتۋتتىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا قازاقستاننىڭ حالىق اعارتۋ كوميسسارى سماعۇل سادۋاقاسوۆ ۇزاق ءسوز سويلەگەن ەكەن. بۇل قۇجاتتى العاش رەت «سماعۇل سادۋاقاسوۆ» اتتى قوس تومدىق جيناق قۇراستىرعان پروفەسسور ديحان قامزابەكوۆ جاريالاعان ەدى. سماعۇل سادۋاقاسوۆ سونداعى ءسوزىنىڭ ءبىر جەرىندە: «يا ۋبەجدەن، چتو بۋدۋششي يستوريك كازاحستانا، بەزۋسلوۆنو پوسۆياتيت وسوبۋيۋ گلاۆۋ ۆ سۆوەي كنيگە –وتكرىتيۋ پەرۆوگو كازاحسكوگو ۆۋز-ا» دەپتى. وكىنىشكە قاراي ولاي بولماي شىقتى. سول جوو قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسى بولعان الماتىعا 1928 جىلى كوشىرىلگەندە تاشكەنتتەگى بارلىق كەزەڭى ۇمىتىلىپ، دالىرەك ايتساق ۇمىتتىرىلىپ، «بۋدۋششي يستوريكتەردىڭ» ءبارى ونى اۋىزعا دا المايتىن بولدى. تۋعان جىلىن دا 1928 دەپ كورسەتىپ، الاش ارىستارى قىزمەت ەتكەن 10 جىل سانادان ءوشىرىلدى.

مىنە، قازپي-ءدىڭ، قازىرگى اباي اتىنداعى ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۋ تاريحى وسىنداي. ونى تاشكەنت ءارحيۆىن اقتارىپ جۇرگەن وزبەكستاندىق قازاق عالىمدارى جارىققا شىعارىپ وتىر. ەندى، تاۋەلسىز ەلدە، الاش ارىستارى اقتالعان زاماندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان اباي اتىنداعى قازمپۋ ءوزىنىڭ شىن تۋعان كۇنىن كورسەتەتىن ۋاقىت جەتتى.

ارينە، بۇل دەرەكتى جالعىز ءبىز عانا ءبىلىپ وتىرعان جوقپىز. تالاي تاريحشىلاردىڭ دا حابارى بارىنا كامىلمىز. تاشكەنتتى عالىمداردىڭ جوعارىدا اتالعان جيناعىن دا تالايلار بىلەتىن بولۋى كەرەك. ءتىپتى، ءوزىمىز دە ءدال وسى دەرەكتى العاش رەت «ەگەمەنگە» 2007 جىلى جاريالاعان ەدىك. («قازاقتىڭ تۇڭعىش جوو» «ەق».، 29.08.2007 ج.). بىراق قىمس ەتىپ قولداعان، دۇرىس ەكەن دەپ بەلسەنىپ شىققان ءبىر ادام بولعان جوق. ءبارى دە سول سالعىرت، جابۋلى قازان جابۋلى كۇيىندە قالعانىن قالايتىن سياقتى. ءتىپتى، «وندا تۇرعان نە بار، 5-10 جىلدىڭ ءارىسى نە، بەرىسى نە» دەيتىن باياعى قازاقى ەنجارلىق پەن بويكۇيەزدىككە سالاتىندار دا بار ەكەنى سەزىلىپ تۇر. اۋ، سوندا ارداقتى اعالارىمىزدىڭ رۋحىن سىيلاعانىمىز كانە؟ ولاردىڭ ەڭبەگىنە وبال جاساپ وتىر ەمەسپىز بە؟ بارىنشا قيىن كەزەڭدە ولار باسقا جۇرتپەن تالاسىپ ءجۇرىپ، وزدەرىنىڭ كۇنكورىسى ءۇشىن جوو اشقان جوق، قازاقتىڭ بالاسى وقىسىنشى، كوزى اشىلسىنشى دەپ جاتپاي-تۇرماي ەڭبەك ەتتى ەمەس پە؟ ءتىپتى سول ءۇشىن باستارىن دا بايگەگە تىگىپ، تاباندارىنان توزىپ، قايتسەم قازاقتى كوزى اشىق ەل قىلامىن دەدى ەمەس پە؟ ەندەشە، ولاردىڭ ەڭبەگىن قالاي ۇمىتامىز؟ تەك بۇگىنگىنى ماقتاپ، بۇگىنگىگە ءماز بولىپ وتىرا بەرسەك، ءبىز ماڭگىلىك ەل بولا المايمىز.

وسى، جوو-نىڭ جاسىن 10 جىلعا ۇزارتۋ ءتىپتى قيىن دا شارۋا ەمەس، وعان قازىرگى رەكتور سەرىك پىراليەۆتىڭ-اق قۇزىرەتى جەتەدى. نەگىز بولاتىن قۇجاتتار دا جەتكىلىكتى. سوندا، بەس جىلدان كەيىن قازاق حالقى ءوزىنىڭ العاشقى جوعارى وقۋ ورنىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىن دا تويلاپ تاستار ەدى. ەڭ باستىسى بۇل جوو ءبىزدىڭ ارداقتى اعالارىمىزدىڭ، ۇلتتىق رۋحتى بويلارىنا ءسىڭىرىپ وسكەن جانە ونىڭ وزىق ۇلگىلەرىن جاستاردىڭ بويىنا ەگۋگە تىرىسقان ارىستارىمىزدىڭ باستاعان ءىسى ەكەنىن بۇگىنگى ۇرپاق بىلەر ەدى. اللا سوعان جەتكىزسىن.

استانا

Abai.kz