قۋاندىق شاماحايۇلى. دۇمشەلىك دىڭكەلەتكەن قوعامدى داڭعويلىق جايلاپ بارادى
ءمىنسىز قوعام اتاۋلى تەك قيال عاجايىپ ەرتەگىدە دە عانا بولاتىن شىعار. قوعامداعى ءتۇرلى پروبلەمالارعا بارىنشا تولەرانتتىلىق تانىتاتىندىعىمىز دا وسىنى ءتۇيسىنىپ، تىرشىلىك تۇيتكىلدەرىنە مويىنسىنۋدان تۋىندايتىن بولسا كەرەك. بۇل جەردە ەڭ باستىسى، قوعام ءومىرى ۇنەمى العا شىعارىپ وتىراتىن وزەكتى ماسەلەگە قالاي باعا بەرىپ، قانداي جولمەن شەشىپ جاتقاندىعىمىز ماڭىزدى. الايدا، ءدال بۇگىنگى تاڭدا تۋىنداپ وتىرعان ماسەلەلەرگە كوبىنەسە راتسيونالدىق تۇرعىدان كەلۋدىڭ ورنىنا ەموتسيونالدىعىمىز باسىم ءتۇسىپ جاتاتىن تۇستارىمىز كوپ-اق. ارينە، ونداي ءتاسىلدىڭ ءبىزدى ۇشپاققا شىعارۋى نەعايبىل دۇنيە.
قوعامدا تۋىنداعان ءاربىر وزەكتى ماسەلەنى شەشۋدىڭ اقىرعى ناتيجەسى ونىڭ تيىمدىلىگىمەن، حالىققا تيگىزگەن پايداسىمەن عانا ولشەنسە كەرەك. بۇگىن ءبىر كاسىپورىندى الاۋلاتىپ-جالاۋلاتىن اشىپ الىپ، ەرتەڭىندە ونىسى قاڭىراپ بوس تۇرسا، ەل ىشىندە ۇلتتىق برەندتى ايتپاعاندا تۇرمىسقا قاجەتتى ەشبىر ءونىم شىعارىلماسا، جاستارعا جۇمىس ورنىن ۇسىنباساق، ونىڭ قانداي ءمانى بار؟! قولعا الىنعان ءاربىر ءىس راتسيونالدىقپەن، الدىن الا ويلاستىرىلعان ەسەپپەن، ناقتى دەرەككە نەگىزدەلىپ جاسالماسا، ءبارى بوس ءسوز بولىپ قانا قالا بەرمەك.
ءمىنسىز قوعام اتاۋلى تەك قيال عاجايىپ ەرتەگىدە دە عانا بولاتىن شىعار. قوعامداعى ءتۇرلى پروبلەمالارعا بارىنشا تولەرانتتىلىق تانىتاتىندىعىمىز دا وسىنى ءتۇيسىنىپ، تىرشىلىك تۇيتكىلدەرىنە مويىنسىنۋدان تۋىندايتىن بولسا كەرەك. بۇل جەردە ەڭ باستىسى، قوعام ءومىرى ۇنەمى العا شىعارىپ وتىراتىن وزەكتى ماسەلەگە قالاي باعا بەرىپ، قانداي جولمەن شەشىپ جاتقاندىعىمىز ماڭىزدى. الايدا، ءدال بۇگىنگى تاڭدا تۋىنداپ وتىرعان ماسەلەلەرگە كوبىنەسە راتسيونالدىق تۇرعىدان كەلۋدىڭ ورنىنا ەموتسيونالدىعىمىز باسىم ءتۇسىپ جاتاتىن تۇستارىمىز كوپ-اق. ارينە، ونداي ءتاسىلدىڭ ءبىزدى ۇشپاققا شىعارۋى نەعايبىل دۇنيە.
قوعامدا تۋىنداعان ءاربىر وزەكتى ماسەلەنى شەشۋدىڭ اقىرعى ناتيجەسى ونىڭ تيىمدىلىگىمەن، حالىققا تيگىزگەن پايداسىمەن عانا ولشەنسە كەرەك. بۇگىن ءبىر كاسىپورىندى الاۋلاتىپ-جالاۋلاتىن اشىپ الىپ، ەرتەڭىندە ونىسى قاڭىراپ بوس تۇرسا، ەل ىشىندە ۇلتتىق برەندتى ايتپاعاندا تۇرمىسقا قاجەتتى ەشبىر ءونىم شىعارىلماسا، جاستارعا جۇمىس ورنىن ۇسىنباساق، ونىڭ قانداي ءمانى بار؟! قولعا الىنعان ءاربىر ءىس راتسيونالدىقپەن، الدىن الا ويلاستىرىلعان ەسەپپەن، ناقتى دەرەككە نەگىزدەلىپ جاسالماسا، ءبارى بوس ءسوز بولىپ قانا قالا بەرمەك.
ءدال بۇگىن باسى تاۋداي، سوڭى قىلداي بولىپ، سۋ اياعى قۇرىدىمعا كەتىپ جاتقان شارۋا بىزدە قانشاما. مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە، ءبىزدى داعدارىستان الىپ شىعاتىن شىن كوسەمنىڭ جوقتىعىنىڭ سالدارى سەكىلدى كورىنە بەرەدى. ول ءۇشىن وزگەنىڭ دەن سياو ءپينىن نەمەسە لي كۋان ءيۋىن قارىزعا الا سالاتىنداي ول ءبىر الەمدىك بانكىدەن بەرىلە سالاتىن كەزەكتى كرەديت ەمەس قوي. باقانداي ادام، ادام بولعاننىڭ وزىندەي ناعىز التىن باستى، ءتاپتىرمايتىن ءتىرى كاپيتال.
بىزدەگى ساندا بار، ساناتتا جوق پارتيالار ءوز قاتارلارىنان كوسەم تۋدىرماق تۇرماق وزدەرى ءجونى دۇرىس ساياسي كۇش بولىپ قالىپتاسا الماي جاتىر. سوتسياليزمنەن بۇرىن تورەلەردى حان ەتىپ كوتەرىپ، بيلەردىڭ ءپاتۋالى سوزىنە توقتادىق. وتارلانا باستاعان تۇستا «اق پاتشا» مەن «جاندارالداردى» كوسەم تۇتتىق. كەڭەس وداعى كەزىن ءازىر ەشكىم ۇمىتا قويماعاندىقتان ايتپاي-اق قويعانىمىز ءجون. ال، جاڭا 21-عاسىردا ءوز قولىمىز ءوز اۋزىمىزعا جەتىپ، دەربەس دامىپ كەتەيىك دەسەك، ارامىزدان كوسەمدى بىلاي قويعاندا ءجىبى ءتۇزۋ زيالى تاپپاي شارق ۇرىپ ءجۇرمىز. اينالاعا قاراساق، ءبارىمىز مۇحتار-اعام ماعاۋين ايتقانداي «ورتاشا جانە ودان تومەن» دەڭگەيدەگى عانا اتقارۋشىلار بولىپ شىقتىق. جالپى، كوسەمسىز ءھام شىن زيالىسىز مەملەكەت قايدا بارىپ تۇراقتاماق؟!
قازىرگى اكىم-قارالاردىڭ، مينيسترلەردىڭ، دەپۋتاتتاردىڭ ىستەرىن، سوزدەرىن، بولمىستارىن كورگەندە كوسەمدى قويا تۇرىپ الدىمەن ءجىبى ءتۇزۋ وقىعان-توقىعان قاۋىمدى قالىپتاستىرىپ الۋ كەرەك ەكەن عوي دەگەن ويدىڭ جەتەگىندە كەتەسىڭ. بيۋدجەت قارجىسىن دۇرىستاپ يگەرە الماي ميللياردتاعان قارجىنى كەرى قايتارىپ وتىرعان، پورتفەلدەرىندە ىلىككە الار ءبىر دامۋ باعدارلاماسى جوق، قابىلەت-قارىمى تىم تومەن ۇكىمەت پەن ونى باقىلاۋعا پارمەنى جەتپەيتىن پارلامەنتتەن نە ءۇمىت، نە قايىر؟!
ساياسي، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، ۇلتتىق رۋحاني، مورالدىق تەرەڭ داعدارىسقا ۇشىراپ وتىرعان ءدال بۇگىنگى كۇنى قازاق قوعامى جەمقورلىقتىڭ وتىن «كوسەۋشىلەر» مەن قازىنا قارجىسىن اتادان قالعان مۇراداي الاڭسىز «اساۋشىلاردان» ابدەن مەزى بولدى. وتارشى زالىم يمپەريانىڭ قولتىعىنىڭ استىنان تولىقتاي دەربەس سۋىرىلىپ شىقپايىنشا، قازاق حالقى ءوزى تۋدىرعان ءتول كوسەمىن تانىپ، مويىندامايىنشا دەموكراتيانىڭ دا كۇنى قاراڭ. ءدال قازىر كوپپارتيالىمىز دەۋدىڭ ءوزى ەش قيسىنعا كەلىپ تۇرعان جوق.
قالاي دەسەك تە مەملەكەت ءۇشىن كوسەم اۋاداي قاجەت. اقىل. پاراسات. ءبىلىم. ارينە، تۋمىسىندا تۇك كورمەگەن، پارا بەرىپ لاۋازىمعا جەتكەن ورتاشا دەڭگەيدەگى كوپ الاياقتاردىڭ اراسىنان اتالمىش ءۇش قاسيەتتى بويىنا تولىق سىڭىرگەن ءبىر تۇلعانى تابۋدىڭ ءوزى مۇڭ. دەربەس قادىر-قاسيەتىمەن، دارا قابىلەت-قارىمىمەن مويىندالىپ، ءوزىن جان-جاقتى كەشەندى تۇردە دامىتقان ءىرى ساياسي تۇلعا عانا كوسەمدىككە كوتەرىلە السا كەرەك. ال، ولاي ەتە الماعاندار سول كوپ توبىردىڭ اراسىندا شاڭعا باسىلىپ قالا بەرمەك.
الدىمەن وزىنە بەتبۇرىس جاساپ، ورتادان وقشاۋلانىپ، كوز اشقان، ەل كورىپ، جەر تانىعان، الەمدىك دەڭگەيدە كەڭىنەن ويلاپ-تولعانا الاتىن، ونىڭ وزىندە تالاي قيىن-قىستاۋ سىناقتاردان وتكەن شىن ساپالى ساياسي تۇلعا عانا كوسەم رەتىندە تانىلماق. وسىدان ەكىمىڭ جارىم جىلداي بۇرىن گرەك فيلوسوفى پلاتون ادامدار وزدەرىن قاراڭعى ۇڭگىردە قامالىپ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعانداي سەزىنگەن كەزىنەن باستاپ الەم ەلدەرى دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەنىن ايتقان. ۇڭگىردەن شىعىپ، كۇننىڭ شۋاعىندا ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگى تۋرالى جازعاندا پلاتون وعان دا ەرىك كۇش پەن قابىلەت كەرەك بولاتىنىن ەسكەرتكەن. ونىڭ تۇپكىلىكتى ماعىناسى، ادام بالاسى ءوزىنىڭ سەنىم-نانىمىنىڭ جەتەگىنە سوقىرلىقپەن ەرىپ كەتۋ ەمەس، ونى تەكسەرىپ، اداسۋشىلىقتان شىعىپ، بارىنە كوز جەتكىزگەندە عانا جاساي الاتىندىعىن مەڭزەگەندىگىندە. وعان مىسال رەتىندە پلاتون كوپ ادام كۇننىڭ كوزىنە شاعىلىسقان قوس جانارىن اشا الماي قايتادان ۇڭگىرگە قاراي ۇمتىلاتىندىعىن، وعان توزگەندەر عانا جەڭەتىندىگىن كەلتىرگەن.
بۇل جەردە جوعارى دەڭگەيدەگى كوسەم تۋرالى اڭگىمەنى ءبىز ويدان شىعارىپ وتىرعان جوقپىز. بۇل ۇعىمنىڭ ءتۇپ اتاسى گەرمان فيلوسوفى فريدريح نيتسشە. ول 20-عاسىردىڭ باسىندا «جوعارى ادام» دەگەنگە جەتۋ ءۇشىن «مەن» دەگەننەن اجىراپ «جوعارى مەن»-گە جەتۋگە مۇمكىندىك بولاتىنىن «ساراتۋسترا وسىلاي ايتتى» دەگەن كىتابىندا جازعان كورىنەدى. وندا كوسەمدىككە جەتۋدىڭ قانشالىقتى اۋىر ءارى كۇردەلى ەكەندىگىن ەگجەي-تەگجەي بايانداي وتىرىپ، ادامنىڭ وزگەرۋى جاڭادان دۇنيەگە قايتا كەلگەنمەن بىردەي دەپ تۇسىندىرگەن.
سوڭعى 20 جىل بىزگە كوپ دۇنيەنى اڭعارتقانداي بولدى. تاۋەلسىزدىك الۋ، دەموكراتيالىق زايىرلى قوعام قۇرۋ دەگەنىمىز وزىنەن ءوزى گۇلدەنىپ دامىپ كەتۋ دەگەن ءسوز ەمەس سەكىلدى. «دامۋشى» دەپ اتالاتىن ارتتا قالعان ەلدەر قاتارىندا الداعى ۋاقىتتا دا قالا بەرەتىن ءتۇرىمىز بار. بۇل قاتاردان شىعىپ، «جوعارى دامىعان وركەنيەتتى ەل» قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشىن بىزگە كوسەم كەرەك ەكەن.
فرانتسۋز جازۋشىسى ءارى ۇلى ويشىلى الەكساندر ديۋما «گراف مونتە كريستو» رومانىندا «جوعارى دەڭگەيدەگى ادام» ياعني، كوسەم دايىنداۋدىڭ كلاسسيكالىق تاجىريبەسىن بەينەلەگەنى ءمالىم. ول روماننىڭ جازىلعانىنا 160 جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە ماڭىزدىلىعىن جويدى ەشكىم ايتا الماس. رومانداعى باس كەيىپكەر ەدمون دانتەس دەگەن تەڭىزشىنىڭ اباقتىداعى 14 جىل ىشىندە فيلوسوف فاريا «تومەنگى» توبىردان «جوعارى» دەڭگەيدەگى تۇلعا ەتىپ قالىپتاستىرمايتىن با ەدى. فاريا – وتە كوپ وقىعان فيلوسوف، تەورياشى ادام. ونى ادەبيەتتانۋشىلار سوڭعى كەزدە كەيبىر تىلگە اۋدارىلعاندا ءپىرادار، ءدىندار ىسپەتتى قاتە تارجىمالانعان دەپ ءجۇر.
قالاي دەسەك تە تەڭىزشى ەدمون دانتەستى سول فاريا قاريانىڭ بىلىمگە باۋليتىنى راس. فيلوسوفيادان باستاپ، شەت ءتىلىن مەڭگەرتىپ شىعادى. ونىڭ وزىندە وقۋ، ۇيرەنۋ دەگەنىمىز قۇر جاتتاۋ مەن وزگەگە ەلىكتەپ، ونى قايتالاۋ ەمەس دەگەندى قۇر جاتتاۋ مەن وزگەگە ەلىكتەپ، ونى قايتالاۋ ەمەس دەگەندى اڭعارعانداي بولامىز. اقىرى، ەدمون دانتەس ەليتالىق ورتادا ءوزىن قالاي ۇستاۋدى، قالاي سويلەۋدى يگەرىپ الادى. ابايدىڭ ايتاتىن «تولىق ادام» بولۋ ءۇشىن الگى تەڭىزشىگە 14 جىل قاجەت بولدى. ابايدىڭ وسيەتتەرىندە «جارتى ادام، جارتى مولدا، جارتى مۇسىلمان» ياعني، ءبىلىم مەن عىلىمدى جارتىلاي يگەرگەننەن يگەرمەگەننىڭ ارتىق ەكەنىن مەڭزەيدى. راسىندا، ءبىزدى قۇرتاتىن، قازىر دە دىڭكەلەتىپ وتىرعان فاكتور – دۇمشەلىك بولسا كەرەك. ونىڭ بەتىنە تۋرا قاراپ، ءمىنىن كورسەتۋدىڭ ورنىنا داڭعازا ماداققا بولەپ داڭعويلاردىڭ ءبىر جەرلەرىن شەلەيتىپ تاستايمىز.
بيىلعى جىلى مەمحاتشىنىڭ قوزعاۋ سالۋىمەن بىزدە تاريحقا دەگەن ەرەكشە «تاعزىم» كەڭ ورىستەپ، اسقان ءبىر ناۋقانشىلىقپەن قولعا الىنىپ جاتىر. كەيدە ءتىپتى اسىرە قىزىلدىققا بوي الدىرىپ جاتقاندىعىمىز قىلاڭ بەرۋدە. بۇل جەردە «اسىرە قىزىل تەز وڭاتىندىعىن» ەسكە العانىمىز ابزال بولار. قازاق بەكەر ايتپاعان عوي، «ءداستۇردىڭ وزىعى دا توزىعى دا بار» دەپ. جاس بۋىن تاريح وقۋلىقتارىن وقىعان سوڭ «وسىنداي ءداستۇرىمىز، سالتىمىز بولعان ەكەن عوي» دەگەن ۇعىمدى عانا تانيدى. ايتپەسە، باس سالىپ ونى بۇگىن جۇزەگە اسىرماققا ۇمتىلسا، اداسۋشىلىق بولار ەدى. تاريح تانىم رەتىندە سول كىتاپتىڭ ىشىندە تۇراتىن قۇندىلىق. بىراق، ول قازىر جۇزەگە اسىرلاتىن دامۋ باعدارلاماسى ەمەس.
«مەن ءوزى كىم ەدىم؟» دەگەن سۇراقتى وزىنە قويىپ كورمەگەن تىراشتاردىڭ ارەكەتتەرىنە 20 جىل بويى ابدەن قانىق بولدىق. «جوعارى ادام» بولۋعا «اۋىردىڭ استى، جەڭىلدىڭ ۇستىمەن» ءجۇرىپ تە جەتۋگە بولادى دەپ اداسقاندار ءبارىن اقشامەن، پارامەن ساتىپ الماققا ۇمتىلىپ قاتتى شاتاسىپ جاتىر. كەشەگى كۇندەرى «عىلىم دوكتورى، كانديداتى» دارەجەسىن، «پروفەسسور، اكادەميك» اتاقتارىن لاۋازىمنىڭ بۋىمەن، تامىر-تانىستىقتىڭ ىقپالىمەن جاۋلاپ كەلسە، ولار ەندى «PhD, ماگيستر» دارەجەسىن سول تاسىلمەن يگەرۋگە كوشتى. ولاردىڭ اراسىنان ءبىر كىتاپتى ءتۇپ نۇسقاسىنان تولىقتاي وقىپ شىققاندارىن كەزدەستىرۋدىڭ ءوزى مۇڭ.
سوۆەت وداعى قۇلاعاننان كەيىن ەلدەگى ازىن-اۋلاق ءوندىرىس ورىندارىن، كولحوز-سوۆحوزداردى تاراتىپ، جەكەشەلەندىرىپ «ءىشىپ-جەپ» العان ات توبەلىندەي توپ وليگارحتارعا اينالدى دا بۇرىن الاتىن جالاقىسى مەن ءتاپ-ءتاۋىر تىرشىلىگى بارلار كەدەيلەردىڭ قاتارىن تولىقتىردى. بارىن ساتىپ ۇلكەن قالالارعا جەتكەندەرى ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردىڭ جەمىنە اينالدى. نەسيەسىن تولەي الماعاندارى باسىنداعى جالعىز باسپاناسىنان ايىرىلعاندارىنا توزە الماي وزدەرىن ورتەپ نەمەسە بيىكتەن سەكىرىپ جارىق دۇنيەمەن مەزگىلسىز قوش ايتىسىپ جاتىر.
جەمقورلىقتىڭ ارقاسىندا بايىپ العاندارى قاڭىراپ بوس تۇرعان بىرنەشە تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىن رەتىن تاۋىپ ۇكىمەتكە ەسەلەپ ساتىپ، شەتەلدەردەن قىمبات ۆيللا الماققا ۇمتىلىپ، جەمتىكتەستەرىن جاعالاپ ءجۇر. قوعامداعى ەكى تاپ تا وسىلاي جانتالاس پەن قاربالاس ۇستىندە. الايدا، ايتەۋىر، جانتالاسىپ-قاربالاسىپ جۇرگەندىگىنە سىرتتاي قاراپ بىزدە الەۋمەتتىك تەڭدىك پەن دەموكراتيا بار ەكەن دەپ اداسىپ جۇرمەسەك بولعانى.
مىڭ مارتە مىلجىڭداپ، تىڭداعان جۇرتتى ابدەن مەزى ەتسەك تە مەملەكەتتىك تىلگە بىزدەن جينالعان سالىقتىڭ ارقاسىندا شالقىپ ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەن شەنەۋنىكتەر پىسقىرىپ تا قاراماي قويدى. ول از بولعانداي وتارشى يمپەريانىڭ وكتەم ءتىلىن ورگە سۇيرەپ، تورگە شىعارىپ قويدىق. اينالا الەممەن سولاردىڭ تىلىندە قاتىناسىپ، دۇنيەگە كورشىنىڭ كوزىمەن قارايتىن بولدىق. وركەنيەتتى الەمنىڭ وزىق ويلارىن، ۇزدىك تەوريالىق تۇجىرىمدارىن سولاردىڭ تەرىس-بۇرىس اۋدارماسىمەن، دۇمبىلەز جارتىكەش پايىمدارىنا سۇيەنىپ قاتە ءتۇسىنىپ، اداسقان ۇستىنە شاتاسىپ ءجۇرمىز. بىراق، سونى تۇپنۇسقامەن قايتا سالىستىرىپ، تىكەلەي قازاقشاعا اۋدارىپ، قاتەلىكتەردى تۇزەۋدىڭ ورنىنا جالعان اقپارمەن جىلماعاي ەسەپ تاپسىرىپ، «مادەني مۇرا» ارقىلى بولىنگەن قارجىنى ء راسۋا ەتتىك.
جوو مەن مەكتەپتەردىڭ ورىس توپتارى تۇلەكتەرىنە قازاق ءتىلىن مەڭگەرتۋدىڭ ورنىنا كۇندەلىكتى ومىرگە قاجەتتىلىگى شامالى قۇرعاق ەرەجەلەردى، ءتىل ءبىلىمىنىڭ تەوريالارىن تىقپالاپ ودان ارى قۇتىن قاشىردىق. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا دۇنيەگە كەلگەن، سوۆەتتىك يمپەريانىڭ ءجابىرىن، قىسىمىن كورمەگەن، تازا قازاق مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى، جوو قازاق توبىندا ءبىلىم الىپ جاتقان ستۋدەنتتەر ساباقتان تىس ۋاقىتتا ءوزارا ورىسشا سويلەسۋدى ادەتكە اينالدىردى. مۇنى اداسۋ مەن شاتاسۋدىڭ قاي تۇرىنە جاتقىزۋعا بولادى؟
«جوعارى ادام» نەمەسە كوسەمدىككە جەتۋ ءۇشىن كوپتەگەن مۇمكىندىكتەردەن باس تارتۋ قاجەت بولماق. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا دەموكراتيا ءۇشىن بيىك لاۋازىمنان باس تارتقان نەشە لاۋازىم يەسىن كوردىك؟
كەرىسىنشە، ءبىزدىڭ قازىرگى بيلىكتەگىلەر لاۋازىمىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ار-ۇياتتى جيناپ قويىپ، بارىنە بارۋى مۇمكىن. كەيبىرى پلاگياتتىقپەن ۇستالىپ جاتسا دا ءمىز باقپايتىن بولىپ الدى. وركەنيەتتى جۇرتتىڭ مينيسترلەرى جازعان مونوگرافياسى مەن ديسسەرتاتسياسىنان بولماشى ىلىك تابىلعان كۇنى كەشىرىم سۇراپ قىزمەتىن تاستاپ كەتىپ جاتىر.
ال، ءبىزدىڭ جيىرما جىلدا قالىپتاستىرعان ۇردىستەرىمىزدىڭ ءوزى قورقىنىشتى. ءاربىر ۇجىمدا اۆەرزيوندىق ياعني، ءبىر بىرىنە دەگەن وشپەندىلىك پەن جاۋىزدىق بەلەڭ العان. «ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستى ءبارى بوس» دەگەن ابايدىڭ وسيەتى ۇمىتىلعان. ورتالارىنان وزىپ شىققان ءبىرىن قولداۋدىڭ ورنىنا جۇندەي ءتۇتىپ، جۇيكەسىنە ءتيىپ رەتى كەلسە قاڭعىتىپ جىبەرۋگە بار. اينالاعا كوز سالساڭىز، كورەتىنىڭىز ەشتەڭەنى زەرتتەمەگەن «عالىمدار»، وقىماي-بىلمەي اقىل ايتاتىن «دانىشپاندار». كوشەلى وي قوزعاپ، ءپاتۋالى ءسوز ايتۋدىڭ ورنىنا ەفير اتاۋلىدان كورىپ، ەستيتىنىمىز – جاعىمپازدانعان، ءمۇلايىمسىپ كولگىرسىگەن ءمان-ماعىناسىز كوپىرىپ-لەپىرگەن كوك مىلجىڭداۋلار عانا. مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە، قازاق ساناسىنا زور سىلكىنىس جاسايتىن شىن مانىندەگى ۇلت كوسەمىنىڭ قاجەت ەكەندىگىن اڭعارتادى.
Abai.kz
