قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ كاتارعا رەسمي ءىس-ساپارمەن بارعانىن وسىعان دەيىن تارقاتىپ جازعان ەدىك. بۇل ساپاردا كوتەرىلۋى ءتيىس نەگىزگى ماسەلەلەرگە دە توقتالدىق.

كەشە پرەزيدەنت توقاەۆ كاتار مەملەكەتىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى مۇشەلەرىنىڭ الدىندا ءسوز سويلەپ، بايانداما جاسادى. قازىرگى جاھاندىق جانە وڭىرلىك كۇن تارتىبىنە قاتىستى قازاقستاننىڭ ۇستانىمىن ءبىلدىردى. سونىمەن، پرەزيدەنت ءوز بايانداماسىندا قانداي ماسەلەلەرگە توقتالدى؟

كاتار قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەت

«بۇگىندە قاتار – وزىق جانە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكاسىمەن، سونداي-اق بەلسەندى ءارى بەيبىت سىرتقى ساياساتىمەن تانىمال. جوعارى مارتەبەلى شەيح ءتاميم بەن حاماد ءال ءتانيدىڭ باسشىلىعىمەن سىزدەردىڭ ەلىڭىز ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتتى. قاتار ءوزىنىڭ قۋاتتى ەكونوميكاسىن جانە وركەندەگەن قوعامىن ماقتان تۇتۋىنا بولادى. ءبىز بۇل مەملەكەتتىڭ «قاتار – 2030» ۇلتتىق باعدارلاماسىن جوعارى باعالايمىز. مەن قاتارلىق دوستارىمىزعا وسى يگى ميسسيانى جۇزەگە اسىرۋ جولىندا ساتتىلىك تىلەيمىن. وسىعان بايلانىستى كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەس اۋقىمدى رەفورمالارعا اسا ماڭىزدى زاڭنامالىق قولداۋ كورسەتەدى جانە نەگىزگى ىشكى پروتسەستەردى قاداعالاپ وتىرادى»، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

قازاقستانداعى ساياسي رەفورمالار تۋرالى:

قاسىم-جومارت توقاەۆ سوت تورەلىگى، زاڭ ۇستەمدىگى، تەڭدىك جانە جاۋاپكەرشىلىك قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن «ادىلەتتى قازاقستاندى» قۇرۋ جونىندە ايتتى.

«قازاقستان بارىنشا ينكليۋزيۆتى ساياسي جۇيە مەن ەكونوميكا قۇرىپ جاتىر. ءبىز ەسەپ بەرۋ جانە رەفورما جۇرگىزۋ قاعيداتتارىن ۇستانامىز ءارى وتكەنىمىزگە شىنايى كوزقاراسپەن قارايمىز. ءوز دامۋىمىزدى ماقتان تۇتامىز جانە بولاشاققا باتىل قادام باسامىز. سونداي-اق ادام قۇقىقتارىن ساقتاۋعا بەيىلدىمىز. گەندەرلىك تەڭدىكتى ساقتاۋ، ەڭبەكتى قورعاۋ سياقتى بىرقاتار باستامانى جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز»، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت توقاەۆ ءوز سوزىندە كاتاردى قازاقستانداعى ەڭ ءىرى 10 ينۆەستوردىڭ ءبىرى بولۋعا شاقىرىپ، مۇناي مەن گازدى بارلاۋ سالاسىن بىرلەسىپ يگەرۋگە ۇندەدى.

ءبىز ىزدەگەن «جاڭا جول»، «جاڭا باعىت» كاتاردان تابىلا ما؟

پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، حالىقارالىق كولىك جانە ترانزيتتىك باعدارلار تاعى ءبىر مۇمكىندىككە جول اشادى. بۇل تۇرعىدا ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك باعىتىنىڭ دامۋىنا جانە وسى ءدالىز ارقىلى جۇك تاسىمالى كولەمىنىڭ ەداۋىر ارتۋىنا زور ءۇمىت ارتىلادى.

«كەيىنگى ۋاقىتتا ەلدەرىمىز اراسىنداعى ىقپالداستىقتىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىنا كوڭىلىمىز تولاتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ەكى ەلدىڭ كاسىپكەرلەرى مەن ازاماتتارى ۆيزاسىز رەجيم مەن اپتا سايىن ۇشاتىن 20-عا جۋىق رەيستىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر. دەگەنمەن بۇل كورسەتكىشتى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بار. سوندىقتان الدىمىزدا اتقاراتىن قىرۋار جۇمىس تۇر. مەنىڭ ساپارىم جانە قاتار باسشىلىعىمەن بۇگىنگى پىكىر الماسۋلار ءوزارا قارىم-قاتىناسىمىزدى ودان ءارى نىعايتۋعا ىقپال ەتەتىنىنە سەنىمدىمىن»، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى توقاەۆ گەوساياسي قاقتىعىستار مەن قايشىلىقتاردىڭ، تەرروريزمنىڭ، توتەنشە كليماتتىق جاعدايدىڭ جاھاندىق كۇن تارتىبىنەن تۇسپەي تۇرعانىن ءارى بۇل دۇنيەجۇزىنىڭ قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىنا نۇقسان كەلتىرەتىنىن ءسوز ەتتى.

بۇۇ جارعىسى قاتاڭ ساقتالۋى ءتيىس!

ونىڭ ايتۋىنشا، بارلىق قاۋىپ-قاتەر بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسىندا بەكىتىلگەن حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىنىڭ ءبىر مەزگىلدە بۇزىلۋىنان تۋىندايدى.

«جاڭا قاعيداتتار مەن نورمالارعا ساي كەلىسىمگە كەلۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋدىڭ جالعىز جولى – ديالوگ. سوندىقتان بۇكىل جانجال بۇۇ جارعىسى جانە جالپىعا ورتاق حالىقارالىق قۇقىق نەگىزىندە شەشىلۋگە ءتيىس. مەن بۇعان سەنىمدىمىن. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە جان-جاقتى رەفورما جۇرگىزبەي، بۇل تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنىن شەشە المايمىز. ال قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تىعىرىقتان شىعاتىن جول تابا الار ەمەس. دەمەك، ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ قۇرامىن اناعۇرلىم كەڭەيتۋ قاجەت. بۇل رەتتە قازاقستان كەڭەستە ورتاشا دەرجاۆالار مەن دامۋشى ەلدەردىڭ دە ءۇنى ەستىلۋى كەرەك دەپ سانايدى. وسى ورايدا قازاقستان دا، قاتار دا دۇنيەجۇزىندەگى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ىسىندە ەلەۋلى ءرول اتقارا الادى»، – دەدى پرەزيدەنت.

پالەستينا داعدارىسى ءھام كاتاردىڭ بىتىمگەرلىك ميسسياسى

پرەزيدەنت توقاەۆ قاتاردىڭ بىتىمگەرلىك رولىنە جانە الەمدەگى كوپتەگەن جانجالدى، سونىڭ ىشىندەگى پالەستيناداعى جاعدايدى رەتتەۋدى كوزدەگەن مامىلەگەرلىگىنە توقتالدى.

«زورلىقتان تەك زورلىق تۋادى. مۇنىڭ سالدارى تاياۋ شىعىسقا دا، باسقا ەلدەرگە دە اۋىر تيەدى. سوندىقتان قاقتىعىستى ودان ءارى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن جوعارى دەڭگەيدەگى ديپلوماتيا قاجەت. جاعدايدى ىمىرالاسۋعا قاراي بەيىمدەپ، ەكى مەملەكەتتىڭ قاتار ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىراتىن شەشىم تابۋ ءۇشىن بارلىق مۇددەلى تاراپتار، سونىڭ ىشىندە وڭىرلىك سەرىكتەستەر مەن الەمدىك كوشباسشىلار ايرىقشا كۇش-جىگەر جۇمساۋى كەرەك. بۇل رەتتە قاتاردىڭ دامىلسىز ارەكەتتەرىن، اسىرەسە، ونىڭ داعدارىستى رەتتەۋگە جانە وشپەندىلىكتى، زورلىق-زومبىلىقتى، قانتوگىس پەن قايعى-قاسىرەتتى توقتاتىپ، ماڭىزدى بىتىمگەرلىك پروتسەستى ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان بەلسەندى ديپلوماتياسىن تاعى دا قۇپتايمىن»، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

ءبىز اۋعانستانعا ۇنەمى كومەكتەسىپ كەلەمىز!

پرەزيدەنت توقاەۆ اۋعانىستان ماسەلەسى تۋرالى دا ءسوز ەتتى. بۇيدەدى:

«قازاقستان بۇۇ ارنالارى جانە باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمدار ارقىلى اۋعانستانعا كومەك كورسەتىپ كەلەدى. اتالعان ەلمەن ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ءۇشىن قازاقستان «تاليبان» قوزعالىسىن لاڭكەستىك ۇيىمدار تىزىمىنەن الىپ تاستادى. بۇل قادام، سونداي-اق ەلىمىزدىڭ الماتىدا ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن اۋعانستان ءۇشىن بۇۇ-نىڭ ورنىقتى دامۋ جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى باستاماسى اۋعانستاننىڭ الەمدىك قوعامداستىققا قوسىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ سانايمىز. سونىمەن قاتار بۇل اۋعان حالقىنا گۋمانيتارلىق قولداۋ كورسەتۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىنە جول اشادى دەپ سەنەمىز، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ورتالىق ازيا قازىر بەتبۇرىس كەزەڭىن وتكەرىپ جاتىر

پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، ورتالىق ازيا قازىر ءوز تاريحىنداعى بەتبۇرىس كەزەڭىن وتكەرىپ جاتىر. وڭىردەگى ساياسي جانە ەكونوميكالىق بايلانىستار ەداۋىر جاندانا ءتۇستى.

«ءبىز ورتالىق ازيانىڭ جاڭا كەلبەتىن قالىپتاستىرىپ جاتىرمىز. ەجەلگى زاماننان بەرى وركەنيەتتەردىڭ دامۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقارعان بۇل ولكە قازىر دە، كەلەشەكتە دە بىرەگەي مۇمكىندىكتەرگە جول اشادى. بۇل رەتتە ءبىز قاتارمەن كەڭ اۋقىمدى سەرىكتەستىكتى دامىتۋعا ەرەكشە ءمان بەرەمىز. بىلتىر جيددا قالاسىندا وتكەن «ورتالىق ازيا + شىعاناقتاعى اراب مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعى كەڭەسىنىڭ» ءبىرىنشى ءسامميتى ەلدەرىمىزدىڭ وڭىرىشىلىك ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا ۇمتىلاتىنىن كورسەتتى. جوعارى دەڭگەيدەگى وسى كەزدەسۋدىڭ ناتيجەلەرى ساياسي-ەكونوميكالىق، مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى ودان ءارى كۇشەيتىپ، ايماقتىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتى، حالىقتار اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى نىعايتۋعا، سونداي-اق جاھاندىق اۋقىمداعى تۇراقتى دامۋ تالپىنىستارىن قولداۋعا ىقپال ەتەتىنىنە سەنىمدىمىن»، – دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ الدىندا سويلەگەن سوزىندە قازاقستان شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ توراعاسى رەتىندە سەرىكتەستىكتەرىمەن جانە باقىلاۋشىلارىمەن، سونىڭ ىشىندە قاتارمەن ديالوگ جونىندەگى ىقپالداستىقتى جانداندىرا ءتۇسۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن جەتكىزدى.

ايتا كەتەيىك، پرەزيدەنت توقاەۆ كاتار مەملەكەتىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى مۇشەلەرىنىڭ الدىندا ءسوز سويلەگەن العاشقى شەتەلدىك مەملەكەت باسشىسى.

Abai.kz