ماقسات يباعاروۆ: ءوندىرىستى مودەرنيزاتسيالاۋ جوباسى ويداعىداي جۇزەگە اسۋدا
«كومپانيامىز وتاندىق كاسىپورىن رەتىندە دامي بەرەدى» دەيدى «وزەنمۇنايگاز» اق باس ديرەكتورى ماقسات يباعاروۆ «ماڭعىستاۋ» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا.
– ماقسات وڭعاربايۇلى، ءوزىڭىز باسقارىپوتىرعان ۇجىم جاڭاوزەن قالاسىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە بەلسەندى ارالاسىپ، قالانىڭ الەۋمەتتىكسالاسىنىڭ وركەندەۋىنە قال-قادىرىنشە ءوز ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن بىردەن-ءبىر ۇلكەن كومپانيا ەكەنى ءسوزسىز. ءسىز باس ديرەكتور بولىپتاعايىندالعاننان كەيىن 2013 جىلدىڭ ءساۋىرايىندا العاش رەت ايلىق جوسپاردى 1862 تونناعا ارتىق ورىندادى. بۇنى نەمەن بايلانىستىرۋعابولادى؟
– بۇل جاعدايدى كەزدەيسوقتىقپەن نەمەسە ءبىرادامنىڭ ەڭبەگىمەن بايلانىستىرۋعا استە بولمايدى. جوسپاردىڭ ورىندالۋىنىڭ وزىندىك سەبەپتەرىبار. ولار: گەولوگيالىق-تەحنيكالىق ءىس-شارالاردىڭجوعارى دەڭگەيدە ناتيجەلى جۇزەگە اسۋى جانە قابات قىسىمىن ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ رەتكە كەلتىرىلۋى. سۋ ايداۋ جانە قىسىم ساقتاۋدىڭ قالىپتا تۇرۋىدا جوسپاردىڭ ورىندالۋىنا وزىندىك اسەرىن تيگىزگەنىن جوققا شىعارا المايمىز. ەڭ ازى حيميالىقرەاگەنتتەردىڭ ۋاقىتىندا جانە ءتيىستى مولشەردەجەتكىزىلۋىنىڭ ءوزى دە مۇناي جوسپارىنىڭ ورىندالۋىنا وزىندىك ءرولى بار. ماۋسىم ايىنداعى ءمۇنايوندىرۋ جوسپارى 434 252 توننانى كورسەتسە، ال ىسجۇزىندە مۇنايشىلارىمىز 435 703 توننا «قارا التىن» ءوندىردى. قىسقاشا ايتقانداي ماۋسىم ايىنداعىمۇناي جوسپارى 100,30 پايىزعا ورىندالدى.
«كومپانيامىز وتاندىق كاسىپورىن رەتىندە دامي بەرەدى» دەيدى «وزەنمۇنايگاز» اق باس ديرەكتورى ماقسات يباعاروۆ «ماڭعىستاۋ» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا.
– ماقسات وڭعاربايۇلى، ءوزىڭىز باسقارىپوتىرعان ۇجىم جاڭاوزەن قالاسىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە بەلسەندى ارالاسىپ، قالانىڭ الەۋمەتتىكسالاسىنىڭ وركەندەۋىنە قال-قادىرىنشە ءوز ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن بىردەن-ءبىر ۇلكەن كومپانيا ەكەنى ءسوزسىز. ءسىز باس ديرەكتور بولىپتاعايىندالعاننان كەيىن 2013 جىلدىڭ ءساۋىرايىندا العاش رەت ايلىق جوسپاردى 1862 تونناعا ارتىق ورىندادى. بۇنى نەمەن بايلانىستىرۋعابولادى؟
– بۇل جاعدايدى كەزدەيسوقتىقپەن نەمەسە ءبىرادامنىڭ ەڭبەگىمەن بايلانىستىرۋعا استە بولمايدى. جوسپاردىڭ ورىندالۋىنىڭ وزىندىك سەبەپتەرىبار. ولار: گەولوگيالىق-تەحنيكالىق ءىس-شارالاردىڭجوعارى دەڭگەيدە ناتيجەلى جۇزەگە اسۋى جانە قابات قىسىمىن ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ رەتكە كەلتىرىلۋى. سۋ ايداۋ جانە قىسىم ساقتاۋدىڭ قالىپتا تۇرۋىدا جوسپاردىڭ ورىندالۋىنا وزىندىك اسەرىن تيگىزگەنىن جوققا شىعارا المايمىز. ەڭ ازى حيميالىقرەاگەنتتەردىڭ ۋاقىتىندا جانە ءتيىستى مولشەردەجەتكىزىلۋىنىڭ ءوزى دە مۇناي جوسپارىنىڭ ورىندالۋىنا وزىندىك ءرولى بار. ماۋسىم ايىنداعى ءمۇنايوندىرۋ جوسپارى 434 252 توننانى كورسەتسە، ال ىسجۇزىندە مۇنايشىلارىمىز 435 703 توننا «قارا التىن» ءوندىردى. قىسقاشا ايتقانداي ماۋسىم ايىنداعىمۇناي جوسپارى 100,30 پايىزعا ورىندالدى.
وسى جىلدىڭ العاشقى 6 ايداعى وندىرىستىك جوسپار 2 540 633 توننا ەدى. الايدا ءتۇرلى وندىرىستىكسەبەپتەرگە بايلانىستى 2 538 995 توننا مۇنايوندىردىك. بىلايشا ايتقاندا، جىل باسىنان بەرىوندىرىلۋگە ءتيىس نەگىزگى جوسپاردان 1 638 توننا كەيىنكەلە جاتىرمىز. پايىزبەن ەسەپتەگەندە جىل باسىنان 6 ايدىڭ جوسپارى 99,94 پايىزعا ورىندالىپ تۇر.
دەسەك تە، سوڭعى ءۇش ايدا جوسپار ورىنداۋدا بىرقاتار ارتىقشىلىقتارعا قول جەتكىزدىك. اتاپ ايتقاندا،ءساۋىر ايىندا 1862 توننا، مامىر ايىندا 1748 توننا، ال، ماۋسىم ايىندا 1451 توننا مۇناي جوسپاردانارتىق ورىندالدى.
مۇناي ونىمدىلىگىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشىنىڭ ورىندالۋىنا كومپانيامىزدىڭ ءاربىر قىزمەتكەرىنىڭ قوسقانۇلەسى بار. قايتالاپ ايتايىن، مۇناي جوسپارىنىڭورىندالۋى مۇنايشىلاردىڭ ەرەن ەڭبەكتەرىنىڭارقاسىندا ەكەنى ءسوزسىز. ىرىس تا، باق تا، بايلىق تا،ىنساپ تا بىرلىك بار جەردە عانا تۇرادى. قازاق «بىرىككەن بىتىرەدى، ۇيىمداسقان ۇتادى» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. ءسىز بەن ءبىز جۇمىس اتقارىپ وتىرعان الىپكاسىپورىندى ۇلكەن دۆيگاتەلگە تەڭەيتىن بولساق،وسى دۆيگاتەلدىڭ ساپالى جۇمىس جاساۋى ءۇشىنونىڭ ءتۇرلى تەتىكتەرىنىڭ قىزمەتىن اتقاراتىن ءبىزدىڭ ارقايسىمىزدىڭ الاتىن ورنىمىز زور.
بۇدان باسقا كاسىپورىننىڭ ءوز كۇشىمەن 4 نىسانبويىنشا 12 شاقىرىم قۇبىردى قالپىنا كەلتىرۋمەنقاتار قوسىمشا اگرەگاتتىڭ ىسكە قوسىلۋى دا مۇنايونىمدىلىگىن ايتارلىقتاي جوعارى دەڭگەيگە كوتەردى.
وسىنىڭ ناتيجەسىندە تاۋلىگىنە 270 توننا مۇناي ارتىق ءوندىرىلدى.
ءبىزدىڭ كومپانيا مۇناي ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭنەگىزگى جولى ءوندىرىس سالاسىنا جاڭا تەحنيكا مەنتەحنولوگيانى قارقىندى تۇردە ەنگىزۋ ەكەنىنجاقسى تۇسىنەدى. وسىعان وراي بۇل پروتسەسس باتىلتۇردە جۇزەگە اسىرىلۋدا. كەنورىنداعى ەڭبەكجاعدايىن جاقسارتۋ، جازاتايىم وقيعالاردىڭ الدىن- الۋ ءۇشىن «گەيزەر» گيدراۆليكالىق شىبىقتىجەتەك قوندىرعىسىن جانە گيدراۆليكالىق ءۇزىنجۇرىستى سوراپتى ەنگىزۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. «تاتنەفت» كاسىپورنىمەن بىرىگىپ، بولاشاقتا جاڭاوزەنقالاسىندا جاڭا تەحنيكالار شىعاراتىن كاسىپورىنقۇرۋ جانە ونى ەنگىزۋ جۇمىستارى كوزدەلىپ وتىر.
– قالاعا كومەك كورسەتۋدە قانداي جۇمىستارجۇزەگە اسۋدا؟
– قالانىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىنە كەلەتىنبولساق، كومپانيانىڭ نەگىزگى مىندەتى مۇناي وندىرۋبولعانمەن، تۋعان ولكەنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىنشەشۋگە اتسالىسۋدى ءوزىنىڭ قاسيەتتى پارىزى سانايدى. ءبىز ەشقاشان ماڭگىلىك قۇندىلىقتاردى ەستەنشىعارمايمىز. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋ ءۇشىن، ءبىرسىپىرا مالىمەتتەرگە توقتالىپ وتەيىن.
قالامىزداعى مۇنايشىلار قاراجاتىنا بويكوتەرگەن 200 پاتەرلىك تۇرعىن ءۇيدىڭ كىلتتەرىمۇجالسىز وتباسىلارىنا، اۋعان سوعىسى ارداگەرلەرىنە، وتباسى جاعدايىنا بايلانىستى پاتەرگەمۇقتاج 20 مۇنايشىعا، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە تابىس ەتىلدى. جالپى ءبىزدىڭ كومپانيادانجىل سايىن جاڭاوزەن قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ينفراقۇرىلىمدىق سالاسىن دامىتۋ ماقساتىندا750 ملن. تەڭگە بولىنەدى. اتالعان قاراجات ەسەبىنەنقالامىزداعى اسا وزەكتى ماسەلەلەر رەتىمەن شەشىلىپكەلەدى. ماسەلەن، شاعىناۋدانىشىلىك اۆتوكولىك جولدارى، «قىزىلساي» كەنتىندەگى 300 ورىندىق، «تەڭگە» كەنتىندەگى 300 ورىندىق قوس بىردەي مادەنيەت ۇيلەرى،نەكە سارايىنىڭ قۇرىلىسى ءبىزدىڭ دەمەۋشىلىگىمىزبەن سالىنۋدا. سونىمەن قاتار، قاراقيا اۋدانىناجىلىنا 150 ملن. تەڭگە قارجىلاي قولداۋ كورسەتىپ،اۋداننىڭ الەۋمەتتىك نىساندارمەن تولىعۋىنا مۇرىندىق بولىپ وتىرمىز. «وزەنمۇنايگاز» اق تەكجاڭاوزەن قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىمەنشەكتەلىپ قويمايدى. ايتالىق، تۇپقاراعان اۋدانىنىڭ ليتسەي-مەكتەبىنە اۆتوبۋس الىپ بەردىك.
قالامىزداعى مەكتەپ-گيمنازيانىڭ وقۋشىلارىسپورت كيىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتىلدى. قالالىقاۋرۋحاناعا مەديتسينالىق قوندىرعى الىندى. سونداي-اق، ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرى، وبلىستىقبالالار ءۇيى مەن مۇگەدەكتەر قوعامى، سپورت ۇيىمدارى، ءمۇجالسىز وتباسىندا تاربيەلەنىپ جاتقانبالالاردى جازعى كانيكۋل كەزىندە لاگەرگە ءبارۋۇشىن جولدامالارمەن قامتاماسىز ەتۋ سياقتىقايىرىمدىلىق شارالار ءبىزدىڭ كومپانيادا جاقسىۇردىسكە اينالعان. ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان 2011 جىلىجەلتوقسان وقيعاسىندا قازا بولعان جانە زارداپشەككەن ازاماتتاردىڭ وتباسىلارىنا ماتەريالدىقكومەك بەرىلدى.
– كەز كەلگەن بەدەلدى كومپانيا ەڭبەكتى قورعاۋجانە تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىنە قاتتى ءمان بەرەدى. «ومگ» اق-ىندا بۇل ماسەلە قالاي شەشىلگەن؟
– وتە ورىندى سۇراق. ءبىزدىڭ كومپانيادا بۇلماسەلە جاقسى جولعا قويىلعان. ەڭبەكتى قورعاۋ جانەتەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ ماقساتىندا جاڭا ەرەجەجاساقتالىپ، جاسامپاز ساياسات جۇرگىزىلۋدە. تەحنيكاقاۋىپسىزدىگىنىڭ التىن ەرەجەلەرى جۇمىسشىلارعا تانىستىرىلىپ، بەينەروليكتەر ارقىلى ناسيحاتتالۋدا. سكۆاجينالاردى جەراستى جابدىقتارىن جوندەۋبريگاداسىنىڭ وپەراتورىنىڭ ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىنجاقسارتۋ ءۇشىن بەكىتىلگەن سىزبا بويىنشا قابىلداۋشانالارىنىڭ الاڭشاسى تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىمەنسايكەستەندىرىلدى. 2013-2016 جىلدارعا ارنالعانەڭبەكتى قورعاۋ جانە تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىگىنە ورايجاڭا باعدارلاما جاساقتالىپ، جۇزەگە اسۋدا. زاماناۋي ەكونوميكالىق جاعدايدا قوعامنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىنا جۇمىس ورىندارىنداقاۋىپسىز جانە دۇرىس ەڭبەك ەتۋ جاعدايىن جاساۋايتارلىقتاي اسەر ەتەدى.
– ماقسات وڭعاربايۇلى، ءجيى ايتىلىپ جۇرگەنمۇنايشىلاردىڭ ارنايى كيىمدەرىنىڭ پروبلەماسى شەشىلدى مە؟
– شەشىلدى. جۇمىسشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىنارنايى كيىم تىگىلگەن «Flame Fort» ماتاسىنداعى اۋاوتكىزۋ قابىلەتى جوعارى، ماي، سۋ وتكىزۋ قورعانىشى بار.
ارنايى كيىم دۇكەنى ارنايى كيىمدەردى ولشەمدەرىنە سايكەس جۇمىسشىلارعا تاراتىپ جاتىر. ساپاسى جوعارى جۇمىسشىلار ەتىگى بەرىلە باستادى.مۇنايشىلار ارنايى كيىمنىڭ اۋا وتكىزبەيتىندىگىجانە ەتىكتىڭ اۋىرلىعى جونىندە قىنجىلىس بىلدىرەتىن. ال مىنا جاڭا ارنايى كيىمگە شاعىم ايتقانمۇنايشىنى كورگەن جوقپىن. سوعان قاراعاندا ارنايى كيىم ولاردىڭ كوڭىلدەرىنەن شىققان سياقتى.مۇنايشىلاردىڭ الاڭسىز ەڭبەك ەتۋىنە جاعداي تۋدىرۋ - ءبىزدىڭ نەگىزگى مىندەتىمىز ەكەنىن ءبىز ەشۋاقىتتاەسىمىزدەن شىعارمايمىز.
– ءوندىرىستى مودەرنيزاتسيالاۋ جوباسى ويداعىداي جۇزەگە اسۋدا ما؟
– «ءيا» دەپ سەنىمدى ايتۋعا تولىقتاي نەگىز بار دەپويلايمىن. ءسىز ايتىپ وتىرعان ءوندىرىستى مودەرنيزاتسيالاۋ جوباسى بويىنشا «وزەن» كەنورنىندا جاڭانىساندار بوي كوتەرۋدە. اتاپ ايتاتىن بولساق، جەراستى جابدىقتارىن جوندەۋ جانە دياگنوستيكادانوتكىزۋ تسەحى اشىلدى. بۇل نىساننىڭ قۇرىلىسىنا «قازمۇنايگاز» ءبو» اق 4,799 ملرد. تەڭگە ءبولدى.سكۆاجينالاردى جوندەۋ كەزىندە پايدا بولاتىنمۇناي بۇرقاعىن تۇنشىقتىرۋ ءۇشىن پايدالاناتىنەرىتىندى دايىنداۋ تسەحىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى.
1000 ارنايى تەحنيكاعا ارنالعان سەرۆيستىك ورتالىق، جانارماي قۇيۋ ستانتسياسى، مۇناي بازاسىنىڭقۇرىلىستارى دا باستالماق. بۇل – اۋقىمدى جاڭارتۋدىڭ باستاماسى عانا.
اڭگىمەلەسكەن بيبىگۇل بوبەكباي.
Abai.kz
