ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ باستاعان قازاقستان پارلامەنتىنىڭ دەلەگاتسياسى پارلامەنتارالىق وداقتىڭ 148-ءشى اسسامبلەياسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىنا قاتىسۋ ءۇشىن جەنەۆاعا باردى.

ءماجىلىس سپيكەرى ءوز ءسوزىن جۋىردا ماسكەۋ وبلىسىندا بولعان تەررورلىق شابۋىلعا بايلانىستى رەسەي حالقىنا كوڭىل ايتۋدان باستادى.

ەرلان قوشانوۆ پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسىندا سويلەگەن سوزىندە «پارلامەنتتىك ديپلوماتيا: بەيبىتشىلىك پەن ءوزارا تۇسىنىستىك جولىندا بايلانىس ورناتۋ» اتتى كەزدەسۋ تاقىرىبىنىڭ وزەكتىلىگى ايرىقشا ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

سۋرەتتى تۇسىرگەن ج.جۇمابەكوۆ

– پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازاقستان ورنىقتى دامۋعا جانە بۇكىل ادامزاتتىڭ ۇيلەسىمدى بولاشاعىن قالىپتاستىرۋعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەلەدى. وعان، اسىرەسە، سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان اۋقىمدى ساياسي رەفورمالار ايقىن دالەل. قازىرگى كەزدە دەموكراتيالىق ەل، ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. بۇل – بەيبىتشىلىك پەن وركەندەۋدىڭ كەپىلى. قازاقستان پارلامەنتى دە بۇل جۇمىسقا بەلسەنە اتسالىسۋدا. بۇدان بولەك، ەلىمىزدىڭ يادرولىق، حيميالىق جانە بيولوگيالىق قارۋعا قارسى باستامالارىن، تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ كەلەتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزدەرىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى، –  دەدى ەرلان قوشانوۆ.

سۋرەتتى تۇسىرگەن ج.جۇمابەكوۆ

ءماجىلىس توراعاسى بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن ىلگەرىلەتۋگە بۇكىل الەم پارلامەنتتەرىنىڭ قاتىسۋىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋدارىپ، الماتىدا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن بۇۇ-نىڭ ورنىقتى دامۋ جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىعىن قۇرۋ باعىتىنداعى جوسپارلارى تۋرالى ايتتى. سونداي-اق ورتالىق ازيا ەلدەرى ايەلدەرىنىڭ ديالوگى مەن «TechnoWomen Central Asia» قوعامداستىعى الاڭدارىندا وتكىزىلەتىن گەندەرلىك جۇمىسقا جەكە توقتالدى.

سۋرەتتى تۇسىرگەن ج.جۇمابەكوۆ

– دەپۋتاتتار حالىقارالىق جانجالداردىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى رەتتەۋ ءۇشىن پارلامەنتتىك ديپلوماتيا تەتىكتەرىن قولدانۋ ماڭىزدى ەكەنىن قۇپتايدى. جاقىندا ءبىز پارلامەنتتە قازاقستاننىڭ بىتىمگەرشىلىك كونتينگەنتىن گولان اسۋلارىنا جىبەرۋ جونىندەگى شەشىمدى ماقۇلدادىق. بۇل – بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مانداتى بويىنشا ءبىزدىڭ بىتىمگەرلەرىمىزدىڭ العاشقى دەربەس ميسسياسى. بۇل قازاقستاننىڭ جاھاندىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىققا قوسقان ۇلەسى دەپ بىلەمىز، – دەدى ەرلان قوشانوۆ.

ءماجىلىس توراعاسى حالىقارالىق كولىك-لوگيستيكا ىنتىماقتاستىعىن دامىتۋ جونىندە ۇسىنىس ايتىپ، قازاقستان بۇكىل ەۋرازيا قۇرلىعى بويىنشا ترانسكونتينەنتالدىق تاسىمالداردى ءارتاراپتاندىرۋ باعىتىندا تىنىمسىز جۇمىس ىستەپ جاتقانىنا نازار اۋداردى. وسى ورايدا ورتا ءدالىزدىڭ ناقتى قۇقىقتىق رەجيمىن قۇرۋدىڭ ماڭىزى ەرەكشە.

ءماجىلىس سپيكەرى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمىنىڭ جۇمىسىن مىسال ەتە وتىرىپ، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرىنە ءمان بەردى. سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ تۋرالى ايتا كەلە، ءماجىلىس توراعاسى قازاقستان مەن فرانتسيا پرەزيدەنتتەرىنىڭ باستاماسىمەن نيۋ-يوركتە «One Water» ءسامميتى وتەتىنىن جانە 2026 جىلى قازاقستان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى اياسىندا وڭىرلىك كليماتتىق سامميت وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ايتتى.

پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسى اياسىندا ەرلان قوشانوۆ پارلامەنتارالىق وداقتىڭ ءتورايىمى تۋ́ليا ا́كسونمەن كەزدەستى. كەزدەسۋدىڭ باستى تاقىرىبى قازاقستان پارلامەنتىنىڭ پارلامەنتارالىق وداقپەن ءوزارا ءىس-ارەكەتىن نىعايتۋ بولدى، ونىڭ جۇمىسىنا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى بەلسەنە قاتىسۋدا.

سۋرەتتى تۇسىرگەن ج.جۇمابەكوۆ

– ساياسي، ەكونوميكالىق جانە گۋمانيتارلىق بايلانىستارعا جاردەمدەسۋ ءۇشىن پارلامەنتتىك ديپلوماتيا الەۋەتىن پايدالانۋ – ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياسات تۇجىرىمداماسى باسىمدىعىنىڭ ءبىرى. ءبىزدىڭ ەلىمىز جاھاندىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە بەيبىتشىلىكتى، قاۋىپسىزدىك پەن ورنىقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋدە بەلسەندى پوزيتسيا ۇستانادى جانە وعان ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىر، – دەدى ءماجىلىس توراعاسى.

ءوز كەزەگىندە، پارلامەنتارالىق وداق باسشىسى كليماتتىڭ وزگەرۋى، دەموكراتيا جانە ادام قۇقىقتارى، بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىك، گەندەرلىك تەڭدىك، جاستاردىڭ بەلسەندىلىگى مەن ورنىقتى دامۋ سياقتى باعىتتار بويىنشا پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسىنىڭ قۇرامىنداعى قازاقستاندىق دەپۋتاتتاردىڭ ناتيجەلى جۇمىسىن اتاپ ءوتتى.

اڭگىمە سوڭىندا ەرلان قوشانوۆ تۋ́ليا ا́كسوندى قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلىپ، 2025 جىلى وتەتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنە قاتىسۋعا شاقىردى.

پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسىنىڭ الاڭىندا ءماجىلىس توراعاسى ەگيپەت اراب رەسپۋبليكاسى وكىلدەر پالاتاسىنىڭ سپيكەرى حانافي دجەباليمەن جانە پاكىستان يسلام رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق اسسامبلەياسىنىڭ توراعاسى ساردار ساديكپەن كەزدەسۋلەر وتكىزدى. ەرلان قوشانوۆ شەتەلدىك ارىپتەستەرىنە قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ولارمەن پارلامەنتارالىق ديپلوماتيا باعىتىنداعى ىقپالداستىقتىڭ جولدارىن تالقىلادى.

جەنەۆاداعى پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسىنىڭ جۇمىسىنا ۇيىمعا مۇشە 150-دەن استام ەلدىڭ دەلەگاتتارى قاتىستى. ءماجىلىس دەپۋتاتتارى نەگىزگى سەسسيادان باسقا تۇراقتى كوميتەتتەردىڭ، ازيا پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ ۇيلەستىرۋ كەزدەسۋىنە، پانەلدىك پىكىرتالاستارعا، سونداي-اق ايەل-پارلامەنتشىلەر مەن جاس دەپۋتاتتاردىڭ فورۋمدارىنا قاتىستى. بۇل سەسسيادا 2023 جىلى لۋاندادا بەيبىتشىلىك جانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇراقتى كوميتەتتىڭ ءۇش جىلعا توراعاسى بولىپ سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتى ايگۇل قۇسپان ءوز مىندەتىن اتقارۋعا كىرىستى.

پارلامەنتارالىق وداق - 1889 جىلى قۇرىلعان ەڭ ءىرى حالىقارالىق پارلامەنتتىك ۇيىم. وعان 180 ەلدىڭ پارلامەنتتەرى كىرەدى. قازاقستان 1993 جىلدان باستاپ پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسىنا مۇشە.

پارلامەنتارالىق وداق اسسامبلەياسى پارلامەنتتىك ديپلوماتياعا ىقپال ەتەدى جانە پارلامەنتتەر مەن پارلامەنتشىلەرگە بۇكىل الەمدە بەيبىت ساياساتتى، دەموكراتيانى جانە تۇراقتى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ وكىلەتتىكتەرىن بەرەدى.

سۋرەتتى تۇسىرگەن  ج.جۇمابەكوۆ.

Abai.kz