دەپۋتاتتاردىڭ ءرولى كۇشەيتىلۋى كەرەك!

«ءماسليحات حاتشىسى» دەگەن اتى «توراعا» لاۋازىمىنا اۋىسقاننان، ءماسليحات تورگە شىعىپ، ءىسى ورگە شىعىپ كەتكەن جوق…

اكىمدەردىڭ ماسليحاتتارعا تولىق ۇستەمدىگى انىق، ويتكەنى ناقتى بيلىك اتقارۋشى تارماققا تيەسىلى.

حالىق سايلاعان دەپۋتاتقا ءبىر تۇلعا تاعايىنداعان اكىمنىڭ ۇستەمدىك ەتۋى دەموكراتيالىق ۇعىمعا ەشقانداي ساي كەلمەيدى.

اكىمنىڭ رۇقساتىنسىز ءماسليحات دەپۋتاتتارى ەشنارسە ىستەي المايدى

ءماسليحاتتىڭ دەربەس قۇرامىن اكىمدىكتىڭ كەلىسىمىمەن ايقىنداۋدى توقتاتۋ قاجەت. دەپۋتاتتاردى اكىم تاڭداماي، حالىق سايلاۋى قاجەت!

وكىلەتتىگى ءالسىز بولعاندىقتان ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ دابىلىن اكىمدەر قۇلاقتارىنا قىستىرماعاننىڭ ارتى مىنە، الاپات سۋ تاسقىنى مەن قىرعىن مال مەن ءۇي، مۇلىك شىعىندارىنا الىپ كەلدى.

بۇل ەلىمىزدىڭ اتقارۋشى بيلىگىنە اششى ساباق بولۋى ءتيىس جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارى وكىلەتتىگىن كۇشەيتۋدى جەدەلدەتۋ قاجەت!

كونستيتۋتسيادا ءماسليحاتتىڭ مارتەبەسى مەن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى تولىق اشىپ كورسەتىلۋى ءتيىس.

ءماسليحاتتا ءمان بولماسا، وكىلەتتى ورگاندا ونىڭ وكىلەتتىگىن كۇشەيتەتىن زاڭ بولماسا، حالىق سايلاعان دەپۋتاتتار قالاي جۇمىس ىستەمەك؟

«اق جول» فراكتسياسى سالىقتى تومەندەتۋ تۋرالى ۇكىمەتكە جانە وبلىس اكىمدەرىنە ءۇش رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جولداۋى ارقاسىندا ايماقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىندە بولشەك سالىق مولشەرى تومەندەتىلدى.

بۇگىن، 2024 جىلى 2 ساۋىردە قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆكە جەرگىلىكتى وكىلەتتى ورگان - ءماسليحاتتاردىڭ ءرولىن كوتەرۋ تۋرالى «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن جاريالادى.

قر پرەمەر-ءمينيسترى و.بەكتەنوۆكە!

قازىر ەل كوپ ماسەلەدە دەپۋتاتتارعا جۇگىنەتىن بولعاندىقتان، حالىق سايلاعان وكىلەتتى ورگاننىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ - زامان تالابى.

بۇل وتە وزەكتى ماسەلەنى مەملەكەت باسشىسى ق. توقاەۆتىڭ ءوزى 2022 جىلعى 16 ناۋرىزداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «ازاماتتاردىڭ وكىلدى بيلىككە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ ءۇشىن ماسليحاتتارعا باسا ءمان بەرگەن ءجون. مىقتى ءماسليحاتتار وزەكتى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋعا جانە ايماقتارداعى تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋعا اسەر ەتە الادى» دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن.

حالىقتىڭ وكىلدى بيلىككە سەنىمىن نىعايتۋ ءۇشىن ءماسليحاتتاردىڭ ءرولىن ارتتىرىپ، دەربەستىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ءماسليحات توراعاسى لاۋازىمى ەنگىزىلدى. سونداي-اق، ءماسليحاتتاردىڭ ىقپالىن كۇشەيتۋ ءۇشىن وبلىس اكىمدەرىن تاعايىنداۋ ءتارتىبى وزگەرتىلدى.

بىراق «ءماسليحات حاتشىسى» دەگەن لاۋازىم «توراعاعا» اۋىسقاننان، ءماسليحات تورگە شىعىپ، ءىسى ورگە شىعىپ كەتكەن جوق.

شىن مانىندە، بۇگىندە اكىمدىكتەردىڭ ماسليحاتتارعا تولىق ۇستەمدىگى انىق، ويتكەنى ناقتى بيلىك اتقارۋشى تارماققا تيەسىلى.

بۇل حالىق سايلاعان دەپۋتاتقا تاعايىندالعان اكىمنىڭ ۇستەمدىك ەتۋى دەموكراتيالىق ۇعىمعا ەشقانداي ساي كەلمەيدى.

وكىنىشكە وراي، جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردىڭ قىزمەتىن حالىقتىڭ كوپشىلىگى بايقاي الماۋدا.

مىسالى، سالىق كودەكسىنىڭ 696-3-بابىندا جەرگىلىكتى ماسليحاتتارعا بولشەك سالىقتىڭ مولشەرىن ەكى ەسە ازايتۋ قۇقىعى بەرىلگەن.

بۇل شاعىن كاسىپكەرلەردىڭ اياعىنا تۇرىپ كەتۋىنىڭ مىقتى تەتىگى.

ال ءماسليحات دەپۋتاتتارى وسى قۇقىعىن قالاي پايدالانۋدا؟

وتكەن جىل كورسەتكەندەي، ءماسليحاتتاردىڭ بۇل قۇقىعى، اكىمدىكتەردىڭ رۇقساتىنسىز جۇزەگە اسپايدى.

«اق جول» فراكتسياسى سالىقتى تومەندەتۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى ۇكىمەتكە جانە وبلىس اكىمدەرىنە ءۇش رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

سونىڭ ارقاسىندا ايماقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىندە 2024 جىلعا ارنالعان بولشەك سالىق مولشەرى تومەندەتىلدى.

وسى بولشەك سالىق تۋرالى پىكىرتالاس، جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردىڭ جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى مەن ۋاكىلەتتىلىگىنىڭ ناقتىلانباعاندىعىن كورسەتۋدە.

قاعاز جۇزىندە ءماسليحاتتىڭ ۋاكىلەتتىلىگىنە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتى بەكىتۋمەن قاتار، سالىق كودەكسى بويىنشا سالىقتىڭ 6 تۇرىنە تولەم مولشەرىن بەكىتۋ كىرەدى ەكەن.

الايدا، بۇل ماسەلەلەردىڭ ءبارى قارجىمەن بايلانىستى بولعاندىقتان، اكىمنىڭ رۇقساتىنسىز ءماسليحات دەپۋتاتتارى ەشنارسە ىستەي المايدى قازاقشا ايتقاندا…

ماسەلەنىڭ شەشىمى ءماسليحاتتاردىڭ اكىمدىكتەرگە تاۋەلدىلىگىن جويۋ جولىمەن شەشىلۋى ءتيىس. ءماسليحاتتىڭ دەربەس قۇرامىن اكىمدىكتىڭ كەلىسىمىمەن ايقىنداۋدى توقتاتۋ قاجەت. دەپۋتاتتاردى اكىم تاڭداماي، حالىق سايلاۋى قاجەت!

ەلىمىزدىڭ جارتىسىن باسىپ قالعان سۋ تاسقىنىنا دەر كەزىندە توسقاۋىل بولماۋى جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ وكىلەتتىگىنىڭ السىزدىگىنە دە بايلانىستى. سەبەبى وڭىرلەردە سۋ تاسقىنى بولاتىنىن ەسكەرتكەن ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ دابىلىن اكىمدەر قۇلاقتارىنا قىستىرماعان. ونىڭ ارتى مىنە، الاپات سۋ تاسقىنى مەن قىرعىن مال مەن ءۇي، مۇلىك شىعىندارىنا الىپ كەلدى. بۇل ەلىمىزدىڭ اتقارۋشى بيلىگىنە اششى ساباق بولۋى ءتيىس جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارى وكىلەتتىگىن كۇشەيتۋدى جەدەلدەتۋ قاجەت!

مەملەكەت باسشىسى، اتالمىش جولداۋىندا «ساياسي جاڭعىرۋ اياسىندا ءماسليحاتتار جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ نەگىزگى بۋىنىنا اينالۋعا ءتيىس. بۇگىندە ولار جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ ءارى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ينستيتۋتى رەتىندە گيبريدتى سيپاتقا يە بولىپ وتىر. سوندىقتان ءماسليحاتتاردىڭ وكىلەتتىگىن ناقتى بەلگىلەۋ قاجەت» دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى. ال بيلىك تارماقتارى قۇزىرەتتەرىنىڭ تەپە-تەڭدىگى ەڭ الدىمەن بيۋدجەتتى بەكىتۋگە بايلانىستى بولۋى ءتيىس.

ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىندا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تۋرالى» زاڭىندا ءماسليحات مارتەبەسى مەن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى تولىق اشىپ كورسەتىلۋى ءتيىس.

ياعني، حالىقتىڭ اتىنان وكىلدىك ەتەتىن ورگاننىڭ تاۋەلسىزدىك، دەربەستىك، جاريالىلىق سەكىلدى باستى تىرەكتەرى زاڭمەن بەكىتىلۋى كەرەك.

ءماسليحاتتا ءمان بولماسا، جالپى وكىلەتتى ورگاندا ونىڭ وكىلەتتىگىن كۇشەيتەتىن زاڭ بولماسا، حالىق سايلاعان دەپۋتاتتار قالاي جۇمىس ىستەمەك؟

وسىعان بايلانىستى، قۇرمەتتى ولجاس ابايۇلى، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ فراكتسياسى، 2022 جىلعى كونستيتۋتسيالىق رەفورمالاردا قاراستىرىلعان جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ اياسىندا،

«كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» فورمۋلاسىن جەرگىلىكتى دەڭگەيدە «ىقپالدى ءماسليحات – ەسەپ بەرەتىن اكىم» فورمۋلاسىنا جالعاستىرىپ، ولاردىڭ وكىلەتتىكتەرى اراجىگىن ايقىنداپ، ءماسليحاتتى اكىمدىككە تاۋەلسىز ينستيتۋت رەتىندە بيلىك تارياقتارىنىڭ تەپە-تەڭدىگىنە جەتكىزۋ شارالارىن قاراستىرۋ قاجەت!

قازىبەك يسا،

قۇرمەتپەن، «اق جول» فراكتسياسى مۇشەلەرى

Abai.kz