ەۆرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتاعى كەدەندىك تابىستى بولۋدە قازاقستاننىڭ ۇلەسىن كوبەيتۋ قاجەت. بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن ەرلان بارلىباەۆ جاريالادى. 

 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
پرەمەر-ءمينيسترى
و. بەكتەنوۆكە!

سۋ تاسقىنى اپاتىنىڭ سالدارىن جويۋ بارىسىندا مەملەكەت زارداپ شەككەن بارلىق وتباسى مەن شارۋاشىلىقتارعا كومەك كورسەتىلەتىنىن جاريالادى.  ساراپشىلاردىڭ ەسەبىنشە، شىعىننىڭ جالپى كولەمى جارتى ميلليارد دوللاردان اسىپ جىعىلادى.

بيزنەس بۇگىندە ايماقتارعا بارىنشا كومەكتەسىپ جاتقانىمەن، نەگىزگى اۋىرتپالىق بيۋدجەتكە تۇسەتىنى انىق.

وسىعان بايلانىستى بيۋدجەتتى تولىقتىرۋ كوزىن كەڭەيتۋ ماسەلەسى وتە وزەكتى بولىپ وتىر.

«اق جول» فراكتسياسى سونداي قاينار كوزدىڭ ءبىرىن ەسكە سالۋدى قاجەت دەپ سانايدى.

2015 جىلى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمشارت كۇشىنە ەندى.

وسى كەلىسىم اياسىندا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ سىرتقى ساۋدا قىزمەتىنەن تۇسەتىن كەدەندىك تولەمدەر كەلەسى پروپورتسيا بويىنشا قايتا ءبولىندى:

ارمەنيا – 1,22%;  بەلارۋس – 4,86%;  قازاقستان – 7,25%;  رەسەي فەدەراتسياسى – 86,97%.

بىرىڭعاي كەدەندىك كەڭىستىك ەاەو-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكاسىن جاڭعىرتۋ، ونەركاسىپتىك كووپەراتسيا جانە باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى دەپ بولجانعان بولاتىن.

كەيىنىرەك، 2020 جىلى، قىرعىزستان وداققا قابىلدانىپ، ونىڭ 1,9 پايىزدىق ۇلەسى بولىنگەن كەزدە قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ارقايسىسىنىڭ ۇلەسى 1,5 پايىزعا بىردەي تومەندەسە، بەلارۋس پەن ارمەنيانىڭ ۇلەسى وزگەرىسسىز قالدى.

بۇل تۇزەتۋدى راتيفيكاتسيالاۋ كەزىندە «اق جول» فراكتسياسى كەلىسپەيتىنىن بىلدىرگەن ەدى.

ءاربىر مەملەكەتتىڭ ۇلەسىن پروپورتسيونالدى تۇردە قىسقارتۋ دۇرىسىراق بولار ەدى دەپ ەسەپتەيمىز. سوندا، شامامەن العاندا، قازاقستاننىڭ ۇلەسى 1,5 پايىزعا ەمەس، 0,5 پايىزعا تومەندەر ەدى.

ماسەلە بيۋدجەت ءۇشىن كەرەك جۇزدەگەن ميلليوندار مەن ميللياردتار تۋرالى بولىپ وتىر.

بۇگىنگى تاڭدا ەاەو كەدەندىك تولەمدەرىن بولۋدەگى ديسپروپورتسيا بۇرىنعىدان دا ايقىندالىپ، قايتا قاراۋدى تالاپ ەتۋدە.

ماسەلەن، ساۋدا-ەكونوميكالىق سانكتسيالار اياسىندا كەيىنگى ەكى جىلدا رەسەي مەن بەلارۋس ەلدەرىنىڭ سىرتقى ەكونوميكالىق اينالىمى ايتارلىقتاي قىسقارسا، باسقا مۇشە ەلدەردە، اسىرەسە، قازاقستاندا، كەرىسىنشە، ايتارلىقتاي ءوسىم بايقالىپ جاتىر.

مىسالى، ەگەر 2020 جىلى قازاقستاننىڭ سىرتقى ساۋدا اينالىمى 86,4 ميلليارد اقش دوللارىن قۇراسا، 2022 جىلدان باستاپ كۇرت ءوسىپ، 2023 جىلى 140 ميلليارد دوللارعا جەتتى، ياعني، بىردەن 40 پايىزعا وسكەن.

رەسەيدە وسى كەزەڭدە سىرتقى ساۋدا اينالىمى 16 پايىزعا قىسقاردى.

وسى كورسەتكىشكە قاراماستان، رەسەي فەدەراتسياسى ءالى دە ءوزىنىڭ 85 پايىزىن، ال قازاقستان 6,95 پايىزىن الۋدى جالعاستىرۋدا.

وسىعان بايلانىستى 2022 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا «اق جول» دەمپارتياسى ۇكىمەتكە كەدەندىك تولەمدەردىڭ ءتۇسۋىن قايتا ەسەپتەۋ جانە قازاقستاندىق ۇلەستى ۇلعايتۋ كەرەكتىگى تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان بولاتىن.

ول كەزدە بۇرىنعى ۇكىمەت مۇنداي كەلىسسوزدەرگە ءالى ەرتە دەپ ساناعان ەدى.

دەگەنمەن، ءومىر بۇل ءۇردىستىڭ قىسقا مەرزىمدى ەمەس، ۇزاققا سوزىلاتىنىن، ءالى دە بەلگىسىز مەرزىمگە دەيىن جالعاسۋى مۇمكىن ەكەندىگىن كورسەتتى. سوندىقتان، ءبىز كەدەندىك تولەمدەردەن تۇسەتىن تابىستى ءبولۋدىڭ بۇرىنعى ءتارتىبىن ساقتاۋ ەلىمىز ءۇشىن ادىلەتسىز جانە ەاەو-نىڭ ورتاق «جيناعىنا» قوساتىن ناقتى ۇلەسىمىزگە سايكەس كەلمەيدى دەپ سانايمىز.

وعان قوسا ەلىمىزدىڭ تابيعي اپاتتى ەڭسەرۋدە دە، ودان ارعى ەكونوميكالىق دامۋدا دا قاجەتتىلىگى زور بولىپ تۇر.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ كۇردەلى حالىقارالىق ماسەلەلەر بويىنشا رەسپۋبليكانىڭ تاۋەلسىز ۇستانىمىن بىرنەشە رەت جەتكىزە وتىرىپ، وتە سالماقتى جانە كورەگەن سىرتقى ساياسي باعىتتى جۇزەگە اسىرىپ جاتقانى بەلگىلى.

سونىمەن بىرگە، مەملەكەت باسشىسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ينتەگراتسيالىق كەلىسىمدەردەگى، ونىڭ ىشىندە ەاەو-عا مۇشەلىكتەگى بىرىزدىلىگىن ۇنەمى اتاپ كەلەدى.

وسى جاعدايدا «اق جول» دەمپارتياسىنىڭ فراكتسياسى ۇكىمەتكە ەاەو بويىنشا ارىپتەستەرى الدىندا وداقتىڭ سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەتىنەن تۇسەتىن كىرىستى بولۋدەگى قازاقستاننىڭ ۇلەسىن قايتا قاراۋ جانە ۇلعايتۋ ماسەلەسىن كوتەرۋدى ۇسىنادى.

قۇرمەتپەن، «اق جول» قدپ فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى:

ە.بارلىباەۆ
ا.پەرۋاشەۆ
د.ەسپاەۆا
ق.يسا
ا.سادىقوۆ
ە.بەيسەنباەۆ

Abai.kz