قازاقتىڭ قايسار قىزى كەمبريدجدى ۇزدىكتەر قاتارىندا ءبىتىرىپ، ەلىنە Amazon مەن Ebay سىندى الپاۋىتتاردى الىپ كەلىپ، كەلىسىم-شارت جاساتادى. ءدال وسى كەزدە مەملەكەت ودان سۋ تۇبىنە كەتكەن «قازپوشتانى» قۇتقارۋدى سۇرايدى. ءبىر جاعىنان شەتەلدە مىقتى ۇسىنىس، تابىسى مول جۇمىس كۇتىپ تۇردى. ەكىنشى جاعىنان قوردالانعان قارىزى 24 ميلليارد تەڭگەدەن اسىپ كەتكەن، ايلىعى شايلىعىنا جەتپەيتىن 17 مىڭ ادام اۋىزعا قاراپ وتىرعان پروبلەمالىق كاسىپورىن تۇر. ءبىرىنشىسى – ءوزىنىڭ جاعدايىن جاساۋ، ەكىنشىسى – وتانعا قىزمەت ەتۋ.

2022 جىلدىڭ اياعىندا اسەل جاناسوۆا وسى ەكىنشى جولدى تاڭدادى. ودان نە شىقتى؟ مەملەكەت وعان وكىنبەدى مە؟ وسىنىڭ بارلىعىن تارقاتىپ باياندايتىن بولامىن.

2020 جىلى الەمدى شارپىعان پاندەميادان كەيىن كوپ ساراپشىلار «قازپوشتانىڭ» ەندى اياققا تۇرۋى مۇمكىن ەمەس دەگەن دياگنوز قويعان بولاتىن. ۇلتتىق كومپانيانىڭ ءوزىن-ءوزى ارەڭ الىپ جۇرگەن، اقتاپ جۇرگەن زامانى 2019 جىلمەن اياقتالدى. 2019 جىلى سوڭعى رەت 54,4 ميلليون تەڭگە تازا پايدا كوردى. ال 2020 جىلى 5,1 ميلليارد تەڭگە شىعىنعا باتتى. بىراق مۇنىمەن شىڭىراۋعا قۇلدىراۋ توقتامادى. 2021 جىلى قازپوشتا 7,1 ميلليارد تەڭگە، 2022 جىلى 12,4 ميلليارد تەڭگە شىعىن اكەلدى. مەملەكەت ءتىپتى ونى ساتىپ جىبەرۋ تۋرالى ويلانا باستاعان ەدى. ەڭ توقىراۋ ۋاقىتى – رەكوردتى شىعىن كەلگەن 2022 جىلدىڭ اياعىندا قازپوشتا اكتسيونەرى «سامۇرىق-قازىنا» قورى جاعدايدى وزگەرتىپ، باتىل رەفورمالار جاساۋ ءۇشىن اسەل جاناسوۆانى باسقارما باسشىسى قىلىپ تاعايىندايدى. نەگىزى، اسەل جاناسوۆانىڭ انتيكريزيستىك شارالارى 2024 جىلدان كەيىن عانا جەمىسىن بەرە باستايدى دەپ كۇتىلگەن. الايدا ول نەبارى 12 ايدىڭ ىشىندە جاعدايدى تۇبەگەيلى وزگەرتىپ، 2023 جىلى قازپوشتا ايدى اسپانعا شىعارىپ، 85,9 ميلليارد تەڭگە ۆىرۋچكا، ونىڭ ىشىندە 2,4 ميلليارد تەڭگە تازا پايدا كورسەتتى. ودان مەملەكەتكە 1,5 ميلليارد تەڭگە ديۆيدەند تولەدى. قازپوشتا اكەلگەن ديۆيدەند بار، باسقا دا تابىستاردىڭ ءبارىن قوسىپ «سامۇرىق-قازىنا» سۋ تاسقىنى كەزىندە مەملەكەتكە قوسىمشا 100 ميلليارد تەڭگە قارجى جىبەردى.

قارجىلىق وڭالتۋ رەفورمالارى قالاي ءجۇردى؟

الدىمەن قازپوشتادا بيزنەس-پروتسەستەر وڭتايلانىپ، كۇماندى شىعىندار باقىلاۋعا الىنىپ، بارلىعى قىسقارتىلدى. ودان كەيىن ۇلكەن تابىس اكەلگەن قادام – سامۇرىقتىڭ پورتفەلدى كومپانيالار توبى ىشىندە قازىناشىلدىق اگەنت فۋنكتسياسىن اتقارا باستاۋى بولدى. قازپوشتا شەتەل، اسىرەسە قىتاي ماركەتپلەيستەرىندە ادامدار تاپسىرىس بەرەتىن تاۋارلاردى جەتكىزىپ بەرۋدى وزىنە بۇرا الدى. ءدال وسى كەزدە وزىنە سەنە باستاعان قازپوشتا باسشىلىعى كەدەندىك راسىمدەۋ باعىتىن، كەدەن وكىلى قىزمەتىن يگەرە باستايدى. وسى جاڭا جول كومپانياعا كادىمگىدەي قوماقتى تابىس اكەلدى. سوندا ەكى جاڭا قىزمەت ءتۇرىن اشۋ، بۇعان دەيىن قاتىپ قالعان بيزنەس-پروتسەستەردى وڭتايلاندىرۋ جانە باسى ارتىق شىعىنداردى قىسقارتۋ. وسى قاراپايىم ءۇش قادام ءبىر جىلدىڭ ىشىنە جاعدايدى 180 گرادۋسقا وزگەرتتى. رەفورما دەپ وسىنى اتايدى.

ءبىز ءبارىمىز جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن، كومپانيالارىمىز تابىستى بولۋى كەرەك. ولار بيۋدجەتكە جاقسى سالىق تولەپ، ادامدارعا لايىقتى جالاقى بەرىپ وتىرسا، ەكونوميكادا تۇراقتى ءوسىم بولادى. سوندىقتان كومپانيالاردىڭ ءوسىپ جاتقانى ءسىز بەن بىزگە تەك جاقسىلىق الىپ كەلەدى. ال وسى دامۋدىڭ ارتىندا تۇرعان، ءبىلىمى مەن تاجىريبەسىن، ومىرلىك ەنەرگياسىن سارپ ەتكەن جانداردى «وتانعا قىزمەت ەتىپ ءجۇر» دەپ باعالاعانىمىز ابزال.

ايبار ولجاەۆتىڭ جازباسى

Abai.kz