سانكتسيا قۇدايى OFAC مىنەزىن بىلگەندىكتەن، رەسەيدەگى بيرجالارعا تىقىر تاياناتىنى ءاۋ باستا بەلگىلى بولعان ەدى. سوندىقتان ماسكەۋ بيرجاسى (موسبيرجا، MOEX) مەن ۇلتتىق كليرينگتىك ورتالىققا سالىنعان سانكتسيا اسا جاڭالىق بولمادى. سپب دەپ اتالاتىن سانكت-پەتەربۋرگ بيرجاسى سانكتسياعا ۇشىراعالى بەرى، باسقالارى دا دايىندالىپ جۇرگەن بولاتىن.

ساراپشىلارعا سانكتسيادان كەيىنگى ۆاليۋتا قۇنىن انىقتاۋ مەن ايىرباستاۋ ارحيتەكتۋراسى، ياعني رۋبل كۋرسىنىڭ باعامى بيرجادان تىس ورتادا قالاي قۇرىلاتىنى قىزىق بولىپ وتىر. ارينە، ماسەلەگە ۇستىنەن قاراساق، قاتتى وزگەرگەن ەشتەڭە جوق. رۋبل بۇعان دەيىن دە ەركىن كونۆەرتتەلمەيتىن جانە سىرتقى ساۋدادا دوللار/ەۆرو تاندەمىمەن بايلانىسىن ۇزگەن. بىراق قانشا دەگەنىمەن ماسكەۋ بيرجاسىندا ينۆەستورلار، بانكتەر بار ۆاليۋتالىق ساۋدانى قىزدىرىپ، دوللار-رۋبل-ەۆرو الىس-بەرىسى ءجۇرىپ، سودان ءرۋبلدىڭ نارىقتىق قۇنى انىقتالىپ كەلگەن ەدى.

ەندى رۋبل قۇنى ەكى فاكتور ارقىلى بەلگىلەنبەك.

فاكتور 1. بانكتەردەگى، ۆاليۋتا ايىرباستاۋ بەكەتىندە بەكىتىلگەن ساتۋ مەن ساتىپ الۋ باعاسىنىڭ ورتاشا ءمانى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، سبەربانك دوللاردى 100 رۋبلگە ساتسا، ال ۆتب 95, اتب 96 رۋبلگە ساتسا، وندا ونىڭ ورتاشا دەڭگەيى 97 دەپ الىناتىن بولادى.

فاكتور 2. يۋان ارقىلى جاسالاتىن كروسس-كۋرس. كروسس-كۋرس دەگەنىمىز تىكەلەي كوتيروۆكاسى جوق ۆاليۋتا قۇنىن باسقا ۆاليۋتا ارقىلى انىقتاۋ. موسبيرجادا دوللار مەن ەۆرو ەندى ساۋدالانباسا دا، يۋان ەركىن ساتىلادى. ءيۋاننىڭ موسبيرجاداعى رۋبلگە شاققانداعى كۋرسىن الامىز دا، Forex-تەگى يۋان/دوللار جۇبىنا كوز تىگەمىز. سول ارقىلى ءرۋبلدىڭ ادىلەتتى قۇنىن ەسەپتەپ الامىز.

قازاقستانعا قاتىسى بار ما؟

شىن ايتساق، بۇل قۇبىلىستاردىڭ قازاقستانعا ءدال قازىر تىكەلەي اسەرى شامالى. تەك ەرتەڭ مۋلتيپليكاتيۆتى ۇرۋى مۇمكىن. مىسالى، بولاشاقتا رۋبل قۇنى نارىقتىق مەحانيزمدەردەن مۇلدە تىس قالاتىن بولسا، وندا ءبىزدىڭ رەسەيمەن ساۋدامىزدا ديسبالانستار پايدا بولادى. رەسەي رۋبل قۇنىن قولدان ءتۇسىرىپ تاستاسا، ءبىزدىڭ تاۋار وندىرۋشىلەر قيىن جاعدايعا ۇرىنباق. ءبىز قازىر تاياۋ شىعىس پەن ورتالىق ازيانىڭ استىق نارىعىندا رەسەيمەن وتە قاتتى باسەكەگە ءتۇسىپ وتىرمىز. يا، ايتارلىقتاي پاريتەت ساقتالىپ وتىر، بىراق رۋبل قۇلاسا رەسەي استىعى سىرتقى نارىقتار ءۇشىن الدەقايدا ءتيىمدى بولىپ شىعا كەلەدى. ءدال وسىنداي جاعداي ۋران جانە مۇناي ونىمدەرىنە دە قاتىستى.

سانكتسياعا ۇشىراعان موسبيرجا بىزدەگى قازاقستان قور بيرجاسىنىڭ (KASE) اكتسيونەرلەرىنىڭ ءبىرى. ءبىز ءوز بيرجامىزدا وسى موسبيرجانىڭ تەحنولوگيالىق پلاتفورماسىن قولدانامىز. كەزىندە ساتىپ العانبىز. اكتسيونەر رەتىندە موسبيرجانىڭ بىزدەگى ۇلەسى ۇلكەن ەمەس – 13,1%. سوندىقتان بىزگە جاناما سانكتسيا كەلمەيدى. ول كەلۋ ءۇشىن موسبيرجا ءبىزدىڭ 51 پايىزدان كەم ەمەس اكتسيامىزدى ۇستاپ وتىرۋى ءتيىس ەدى. بىراق سانكتسيا تىزىمىندە تۇرعان مەكەمەنىڭ سەندە اكتسيونەر بولىپ وتىرۋى نارىققا جاعىمدى سيگنال ەمەسى انىق. سوندىقتان KASE كەلىسسوزدەر باستاپ، موسبيرجانى باسقا اكتسيونەرگە الماستىرىپ كورەتىن بولادى. ءتىپتى وسى ۇلەستى ۇلتتىق بانك ۋاقىتشا ساتىپ الۋى مۇمكىن. باستى سۇراق – قازاقستانداعى بيرجانىڭ ۇلەسىن موسبيرجا قانشاعا ساتۋعا دايىن؟ بۇگىن KASE اكتسيالارىنىڭ كوتيروۆكاسى 88 999 تەڭگە بولىپ تۇرعانىن ەسكەرسەك، ولاردىڭ قولىنداعى 140 مىڭ ءجاي اكتسيا 12,45 ميلليارد تەڭگەگە تەڭ.

موسبيرجانىڭ سانكتسياعا ۇشىراعانىن العا تارتىپ، باسقا ينۆەستورلار ءۇشىن ونىڭ وسى ۇلەسىنە ساۋدالاسىپ، ارزانعا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بار.

تەڭگەگە نە بولادى؟

نەگىزى، رۋبل ەندى قۇلاي ما، جاتا ما، تەڭگەنىڭ وندا ەش شارۋاسى جوق. قازىر ۇلتتىق ۆاليۋتامىز تەك قانا مۇناي باعاسى مەن سىرتقى تولەم بالانسىنا قاراپ وتىر. مۇنايدىڭ باررەلىنە 80 دوللار دياپازونىنان تۇسپەي جۇرگەندىگىن، جانە بولاشاقتا دا تۇسپەيتىنىن ەسكەرسەك، بىزگە باستىسى يمپورتتى تىم كوبەيتىپ الماۋ كەرەك. سول كەزدە تەڭگە دە تۇراقتى بولادى.

كوزى قاراقتى وقىرماننىڭ يۋان جاققا دا نازار سالا باستاعانى دۇرىس شىعار. رەسەي كەشە ونى ءوزىنىڭ نەگىزگى يمپورتتىق ۆاليۋتاسى دەپ جاريالادى. وسىمەن دوللار مەن ەۆرو رەسەيدەن رەسمي كەتتى دەپ ايتۋعا بولادى. قازىر رەسەيدە بار بارلىق شەتەلدىك ۆاليۋتانىڭ 54 پايىزى يۋان. بولاشاقتا قىتاي رەسەي ءۇشىن سولتۇستىك كورەياداعىداي الەمدىك نارىققا شىعار جالعىز ەسىك رەتىندە ورنىعۋى دا عاجاپ ەمەس.

سوندىقتان ءبىزدىڭ ايماقتا يۋان پوزيتسياسى كۇشەيە باستايتىن بولادى. جانە قىتايدىڭ اقش-تى تولەي الۋ پاريتەتى بويىنشا ەسەپتەلگەن ەكونوميكا رەيتينگىندە باسىپ وزعانىن ەسكەرسەك، الەمدە قازىر اقش ەمەس، قىتاي №1 ەكونوميكا دەپ سانالادى. ال نومينالدى ىشكى جالپى ءونىم بويىنشا قىتاي 2030 جىلدارى اقش-تى باسىپ وزاتىنى ايدان انىق.

بۇل رەتتە، يۋان ءدال قازىر 100% رەزەرۆتى ۆاليۋتا. ال 10-15 جىلدان كەيىن، ەگەر بەيجىڭ بار ىنتاسىمەن بىرىسسە، وندا الەمدەگى باستى ۆاليۋتاعا اينالىپ، دوللاردى ىعىستىراتىنىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. بريكس پەن وسەان ءيۋاندى نەگىزگى ۆاليۋتا دەپ قابىلداسا بولعانى.

كرىلوۆ مىسالىنداعىداي رۋبل سورعا قۇلاپ، باتىپ بارا جاتىر. ال تەڭگە جەردە جورعالاپ ءجۇر. يۋان بولسا قانات قاعىپ ۇشىپ بارادى.

ايبار ولجاەۆتىڭ جازباسى

Abai.kz