ەستىمەدىڭىزدەر مە؟ مەنى اتىپ كەتتى... تۋرا قاق ماڭدايىمنان، سوسىن «كانترولنىي» دەپ جۇرەگىمنەن اتىپ تاستادى. اۋەلى نە ءۇشىن اتقاندارىن سۇراعىم كەلگەن، ۇلگەرە المادىم، سۇراۋعا ۋاقىتىم دا جوق ەدى، جان ءتاسىلىم ەتىپ بارا جاتىرمىن عوي. ءبىر كەزدە ءولى دەنەمنەن جان بولىپ ۇشىپ شىقتىم. جەپ- جەڭىلمىن، بەس گرامم دا شىقپايتىن شىعارمىن؟ ءمايىتىمدى قيماي تۇرىپ: «ە-ە، بەيشارا قازاق، نەگە ولگەنىڭدى بىلەسىڭ بە؟ بيلىككە جاقپاي قالدىڭ. جاڭاشا ويلاي باستادىڭ، جاعىمپازدانۋدى بىلمەدىڭ، كلاندارعا قىرعي بولدىڭ، وتىرىك پاتريوتتار مەن ۇرانشىلداردى اشكەرەلەدىڭ. ال، نە بولدى؟ ءولدىڭ دە قالدىڭ... ساۋاپ ساعان!» دەدىم مىرس-مىرس كۇلىپ.

        ءبىر قىزىعى، مەنىڭ داۋسىمدى ەشكىم ەستىمەدى، ەشكىم مەنى كورمەدى. شولدەگەن سوڭ سۋ ءىشىپ ەدىم،  سۇلبامنىڭ ءار جەرى جىرتىق ەكەن، سارىلداپ اعىپ كەتە بەردى. قاراسام، مەنى اتىپ تاستاعان جالدامالىلار قارق-قارق كۇلىپ، كولىكتەرىندە كەتىپ بارادى ەكەن، ۇشىپ بارىپ، بىرەۋىنىڭ  باسىنا سالىپ قالدىم. ول «ساعان نە بولدى؟» دەپ جانىنداعى قانىشەردەن سۇرادى. ء«وي، سەن نەگە مۇرنىمنىڭ ىشىندەگى ءجۇنىمدى جۇلىپ جاتىرسىڭ؟» دەپ سۇرادى اناۋ بۇرىلىپ. جىنىم كەلدى. بەتتەرىنە تۇكىرىپ ەدىم، ءبىر-بىرىنەن: «نەگە جىلاپ وتىرىمىز، ا؟» دەپ سۇراستى.

ەستىمەدىڭىزدەر مە؟ مەنى اتىپ كەتتى... تۋرا قاق ماڭدايىمنان، سوسىن «كانترولنىي» دەپ جۇرەگىمنەن اتىپ تاستادى. اۋەلى نە ءۇشىن اتقاندارىن سۇراعىم كەلگەن، ۇلگەرە المادىم، سۇراۋعا ۋاقىتىم دا جوق ەدى، جان ءتاسىلىم ەتىپ بارا جاتىرمىن عوي. ءبىر كەزدە ءولى دەنەمنەن جان بولىپ ۇشىپ شىقتىم. جەپ- جەڭىلمىن، بەس گرامم دا شىقپايتىن شىعارمىن؟ ءمايىتىمدى قيماي تۇرىپ: «ە-ە، بەيشارا قازاق، نەگە ولگەنىڭدى بىلەسىڭ بە؟ بيلىككە جاقپاي قالدىڭ. جاڭاشا ويلاي باستادىڭ، جاعىمپازدانۋدى بىلمەدىڭ، كلاندارعا قىرعي بولدىڭ، وتىرىك پاتريوتتار مەن ۇرانشىلداردى اشكەرەلەدىڭ. ال، نە بولدى؟ ءولدىڭ دە قالدىڭ... ساۋاپ ساعان!» دەدىم مىرس-مىرس كۇلىپ.

        ءبىر قىزىعى، مەنىڭ داۋسىمدى ەشكىم ەستىمەدى، ەشكىم مەنى كورمەدى. شولدەگەن سوڭ سۋ ءىشىپ ەدىم،  سۇلبامنىڭ ءار جەرى جىرتىق ەكەن، سارىلداپ اعىپ كەتە بەردى. قاراسام، مەنى اتىپ تاستاعان جالدامالىلار قارق-قارق كۇلىپ، كولىكتەرىندە كەتىپ بارادى ەكەن، ۇشىپ بارىپ، بىرەۋىنىڭ  باسىنا سالىپ قالدىم. ول «ساعان نە بولدى؟» دەپ جانىنداعى قانىشەردەن سۇرادى. ء«وي، سەن نەگە مۇرنىمنىڭ ىشىندەگى ءجۇنىمدى جۇلىپ جاتىرسىڭ؟» دەپ سۇرادى اناۋ بۇرىلىپ. جىنىم كەلدى. بەتتەرىنە تۇكىرىپ ەدىم، ءبىر-بىرىنەن: «نەگە جىلاپ وتىرىمىز، ا؟» دەپ سۇراستى.

ۇشىپ ءجۇرمىن. قازاقستانىمدى اينالىپ. قۇدايىم-اۋ، ادىلەتسىزدىكتەردەن كوز اشپاي كەلەدى ەكەنبىز عوي! سوتىڭ دا، فينپولىڭ دا، سالىقشىڭ دا، ءبىلىم مينيسترلىگىندەگى شەنەۋنىكتەر دە  پارا الىپ جاتىر!  ءبارىنىڭ قولدارىن قاقتىم، بەتتەرىن تىستەدىم، جۇگىرىپ كەلىپ تەۋىپ جىبەرەمىن. بىلق ەتسەيشى. ەندى... مەن اشەيىن... جانمىن عوي. سۇلبامىن... و توبا، ەرتەڭىنە مەن تۋرالى گازەتتەردە بىلاي دەپ جازىپتى: «ول ءوزىن-ءوزى جەك كورگەنى سونشالىق، ءوزىن-ءوزى اياماستان ءتورت رەت اتتى... ءتىرى بولعاندا، ءوزىن اتقانى ءۇشىن سوتتالاتىن ەدى...» دەپتى. بيلىكتە بەت جوق ەكەن عوي!

ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ  كابينەتىنە ۇشىپ باردىم. مينيستر كوفە ءىشىپ وتىر ەكەن. «وڭباعانسىڭ! قالاي ۇيالمايسىڭ، ا؟» - دەدىم ايقايلاپ. ەستىمەدى. كوفەسىنىڭ ىشىنە ءتۇسىپ، شومىلا باستاعان ەدىم، ول مەنى ءىشىپ قويدى. كەڭىردەگى ارقىلى سىرعاناپ، اسقازانىنا توپ ەتىپ ءتۇستىم. اسقازانى قاپ قاراڭعى ەكەن، نە سۆەت جوق، نە گاز جوق، نە تەلەديدار جوق، جاتا-جاتا ءىشىم پىستى. ءوزىنىڭ دە مەملەكەتتەن جەمەگەن نارسەسى جوق ەكەن! اسقازانىنىڭ ەكولوگياسى ءجۇدا ناشار... كەڭىردەگىنە جابىسا ورمەلەپ، جۇرەگىن تىڭدادىم. سويتسەم، تاپسىرىس الۋشىلار تاعى ءبىر ساياسي تۇلعانى كومەكشىلەرىمەن قوسا اتىپ تاستاپتى. جۇرەگى سوعان قۋانا سوعىپ تۇر! ول ەسىنەپ جاتقاندا، اۋزىنان ۇشىپ شىقتىم.

«قازاقتى قازاق قورلادى-اۋ!» - دەپ كۇيىنىپ، شەكارا جاققا ۇشىپ كەلسەم، قۇدايىم-اۋ، شەكارا گەنەرالى شپيوندارمەن ءشاي ءىشىپ وتىر! ءبىز جاققا وتكىزگەنى ءۇشىن پارا الدى مەنىڭ كوزىمشە... موينىنان قىلعىندىرىپ ەدىم، تاماعىن قاسىدى دا قويدى. كوزىن شۇقىپ ەدىم، كوزىن جۇمىپ قالعاندا، ساۋساعىم كىرپىكتەرىنە قىسىلىپ قالىپ، ايقايلاپ جىبەردىم. جامان اۋىرىپ كەتتى... «قۇدايا بەتىڭ قۇرىسىن!» - دەپ ۇشىپ كەتتىم.

ۇشىپ جۇرسەم، كوكتە مەن سياقتى جان رۋحتارى كوپ ەكەن! جەر بەتىندەگى جازىقسىز قىرىلعانداردىڭ جاندارى قالىقتاپ ءجۇر. جەلتوقسان قۇرباندارىنىڭ، جاڭاوزەندە قىرىلعان­دار­دىڭ جان پەرىشتەلەرى ۇشىپ كەلىپ، مەنىڭ اتىلىپ ولگەنىمە كوڭىل ايتىپ جاتىر. ءبىر كەزدە بىرەۋ يىعىمنان ءتۇرتتى. جاس جىگىتتىڭ جانى ەكەن. «اعا، امەريكا پرەزيدەنتى وباما ايەلىمەن اجىراسايىن دەپ جاتىر دەيدى، ايەلىنە قىرىنداپ قايتسام بولا ما؟» دەپ سۇرايدى. «جىندىسىڭ با؟ ولار تويعاننان اجىراسادى، ءوزىڭ نەگە ءولدىڭ؟» دەپ سۇرادىم. ء«بىر بايدىڭ بالاسى ماشيناسىمەن مىجىپ كەتتى... بىراق سوتتالعان جوق...» - دەدى ول مۇڭايىپ. سودان جارىق دۇنيەدەگى ۇيىنە قوناققا شاقىردى. ۇيىنە بارساق، جىلى وتپەي جاتىپ، ايەلى كوڭىلدەسىمەن قۇشاقتاسىپ وتىر ەكەن. جىگىتتىڭ جىنى كەلىپ، ايەلىنىڭ شاشىنان تارتتى. كوڭىلدەسىنىڭ كىندىگىن شۇقىلادى. مۇرنىنان شەرتتى. ولار ەلەڭ قىلماي، شەشىنە باستاعاندا، ۇيالعانىمنان ۇشىپ كەتتىم. ال، ۇيالمايتىندار جەر بەتىندە  جىبىرلاپ ءجۇر...

ء اي، ادامدار-اي، كەيبىرىڭ ادام ەمەسسىڭدەر عوي!

Abai.kz