ورتالىق ازيا ەلدەرىنە باتىستىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتۋدا. 2022 جىلى رەسەي اسكەرى ۋكرايناعا باسىپ كىرىپ، الەمنىڭ كەلبەتى وزگەرە باستادى. بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

ەۋروپا ەلدەرى رەسەيلىك مۇناي مەن گاز، كومىر جانە باسقا رەسۋرستاردان باس تارتۋدا جانە ماسكەۋگە دۇركىن-دۇركىن سانكتسيا سالۋدا.

ەۋروپا ەلدەرى باسقا ايماقتان رەسۋرس ىزدەۋدە. افريكا مەن ورتالىق ازيا ەۋروپا ءۇشىن تارتىمدى ايماق سانالادى. رەسۋرسقا باي جانە تاسىمالداۋعا ءتيىمدى ايماقتار بولعاندىقتان، ەو ەلدەرى 2022 جىلدان باستاپ اتالعان ايماقتارمەن بايلانىسىن كۇشەيتۋگە تىرىسۋدا.

افريكاداعى تۇراقسىزدىقتار سانى ارتىپ، بىرنەشە مەملەكەتتە بيلىككە توڭكەرىس ارقىلى انتيباتىستىق كوزقاراس ۇستاناتىن توپتار كەلدى. بۇل ەۋروپا ەلدەرى ءۇشىن ورتالىق ازيانى ءتىپتى قۇندى ەتە ءتۇستى. قازىرگى ۋاقىتتا ورتالىق ازيا مەن ەۋروپا اراسىندا بىرنەشە ديالوگتىق الاڭدار قۇرىلعان. ولار «ەو+وا» فورماتىندا جانە جەكەلەگەن مەملەكەتتەر فورماتىندا جۇمىس ىستەيدى. مىسالى «ۇلىبريتانيا+وا»، «گەرمانيا+وا» فورماتتارى بويىنشا بىرنەشە كەڭەيتىلگەن جيىندار ءوتىپ، ەكونوميكالىق، ساۋدا-ساتتىق جانە لوگيستيكالىق ماسەلەلەر تالقىلاندى.

ەندىگى تاڭدا ورتالىق ازياعا «ۇلكەن جەتىلىك» (G7) ەلدەرى دە قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا. «ۇلكەن جەتىلىككە» ەۋروپاداعى بەدەلدى بىرنەشە مەملەكەت مۇشە سانالادى.

قازىرگى تاڭدا «ۇلكەن جەتىلىك» ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ينفراقۇرىلىمىنا ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن ەكەنىن ايتۋدا. «جاھاندىق ينفراقۇرىلىم جانە ينۆەستيتسيا بويىنشا سەرىكتەستىك» باعدارلاماسى بويىنشا اقش-تىڭ ارنايى كوورديناتورى سانالاتىن حەلاينا ماتتسانىڭ سوزىنشە، وا-عا سالىناتىن ينۆەستيتسيا كولەمى 200 ملرد دوللارعا جەتۋى مۇمكىن.

بۇل تۋرالى حەلاينا ماتتسا مەن قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ءنازيرا نۇرباەۆانىڭ استانادا وتكەن كەزدەسۋىندە ايتىلدى. كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمدەمەسىندە قازاقستاندى «ۇلكەن جەتىلىك» ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا ايماقتاعى نەگىزگى سەرىكتەستەردىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىراتىنى ايتىلعان.

حەلاينا ماتتسا ءوز سوزىندە الەمدەگى تاۋار جانە رەسۋرس تاسىمالداۋ توراپتارىن ءارتاراپتاندىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ وتكەن. بۇل الەمدەگى ازىق-تۇلىك جانە ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ءۇشىن ماڭىزدى سانالادى.

ورتالىق ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى بايلانىس ترانسكاسپي باعىتىنىڭ قارقىن الۋىمەن ارتا ءتۇستى. ينفراقۇرىلىم كەشەندەرىن دامىتۋ ينۆەستيتسيالارى ارنايى پورتتار سالۋ، تاسىمال جولدارىن كەڭەيتۋ ارەكەتتەرىن قامتيتىن بولادى.

Abai.kz