شەشەمنىڭ ءحالى كۇرت ءتۇسىپ كەتتى. دالاعا ارەڭ كىرىپ شىعادى.توسەگى قاڭىلتىر پەشتىڭ تۇبىنە جەرگە سالىنعان. كۇندىز-ءتۇنى ىڭىرانىپ جاتادى دا قويادى. وت جانعاندا قاڭىلتىر پەش قىزىپ كەتەدى دە، تەرلەيدى. وت سونسە، تەز سۋيدى دا، جاڭا عانا بالبىراپ تەرلەپ جاتقان انام ەندى توڭازي باستايدى. ءسويتىپ، اسا جايسىز جاعدايدا جاتقاندىقتان، اۋرۋىنا اۋرۋ جامالا بەرەدى.

شەشەمنىڭ قوينىندا كۇندىز-ءتۇنى جىلاۋدان جاعى سەمبەيتىن تۇردىبەك. اۋرۋ انانىڭ قۇر سۇلدەر شاندىر ماماسىن سۇلىكتەي قادالىپ سورۋدان ول دا جالىقپايدى.

ءبيبىجامال جەڭگەم، ءوزىنىڭ شەكتەن شىققان لاستىعىنا قاراماستان، تۇردىبەكتەن سونداي جيرەنگىش. بالانىڭ جورگەك-جايالىعىن توسەگىندە ىڭىرانىپ وتىرىپ شەشەم ءوزى جۋىپ تازالايدى.

شەشەمنىڭ ءحالى تومەندەگەن سايىن، ءۇي ىشىنە ۇلكەندەر مەنەن جاسىرۋعا تىرىساتىن قۇپيا ءبىر ابىگەر كىرە باستادى. ولاردىڭ ءوزارا كۇبىر-سىبىرى كوبەيدى. اڭگىمەلەرىنىڭ شەت جاعاسىن كەيدە قۇلاعىم شالىپ، ەستىپ قالام. شەشەم جونىندە سويلەسەدى. بەتى بەرى قاراۋى قيىن ەكەن، قامسىز بولماۋ كەرەكتىگىن ايتادى.

جالقاۋ، جايباسار اكەم ەندى شيراي باستادى. وتىن-سۋدى مول دايىنداپ، ءۇي ماڭىنان ونشا كوپ ۇزامايتىن بولدى.

شەشەمنىڭ كوڭىلىن سۇراۋعا كەلگەن ايەلدەر ەسىكتەن شىعار-شىقپاستان-اق ويىنداعىسىن ايتىپ قالادى. «بىتكەن ادام»، «مال بولمايدى» دەيدى. كىم جونىندە ەكەنى بەلگىلى. الگىدەي سۇمدىق ءسوزدى ەستىگەندە جۇرەگىم سۋ ەتىپ، ىشىمە ءبىر قاپ ۇرەي ءبىر-اق كىرگەندەي بولادى.

شەشەمنىڭ ولەتىنىنە مەنىڭ دە كوزىم جەتە باستادى. جىلاۋدان سىلەسى قاتقان تۇردىبەك قالجىراپ، ۇيىقتاپ كەتەدى. سول كەزدە شەشەمنىڭ دە ءبىر ساتكە كوزى ءىلىنىپ، ءۇي ءىشى تىم-تىرىس بولا قالادى. مەن اياعىمدى ۇشىنان باسىپ، اپاتايىمنىڭ قاسىنا كەلەم. ونىڭ قايعى مەن قاسىرەتتەن، جانىنا باتقان سىرقاتتان ابدەن جۇدەپ بىتكەن، ال بىراق ءدال قازىر سونىڭ بارىنەن دە بىرنەشە مينۋتكە تىنىشتىق تاپقان جۇزىنە بارلاپ قاراۋمەن بولام. ولىمگە بەت العان ادام قانداي بولادى؟ شىنىمەن-اق راس پا ولەتىنى؟ وسىنى بايقاعىم، بىلگىم كەلەدى.

شەشەمنىڭ ءبىر كەزدەگى ادەمى نۇرلى جۇزىندە تەك بوزارعان تەرى عانا قالعان. تەرىنىڭ ار جاعىنان سۇيەك كورىنىپ تۇرعانداي. ادەمى قىر مۇرىنى ءارى جۇقارىپ، ءارى بيىكتەپ وسە تۇسكەن. كىرپىگىنىڭ تالشىعى دا ۇپ-ۇزىن، ءسال عانا اشىلعان قانسىز-ءسولسىز ەرىندەرى بوپ-بوز. ەكى كوزىنىڭ الدىنا ولىك تاڭباسىنداي سۇپ-سۋىق بولىپ كوك تاڭداق كولەڭكە جۇققان. مەن وتە-موتە وسى كولەڭكەدەن قورقىپ، سەلك ەتە قالعانداي بولۋشى ەدىم.

ءۇڭىلىپ كوپ قاراۋعا ءداتىم شىدامايدى دا، تاعى دا اياعىمنىڭ ۇشىنان باسىپ، دەرەۋ شەگىنىپ كەتەم. شەشەمنىڭ قۋ اعاشقا ۇقساعان ارىق دەنەسى جۇقالاڭ كورپە استىندا ءبىرتۇرلى ۇپ-ۇزىن بوپ، بەينە ءبىر جانسىز دەنەدەي سوزىلا ءتۇسىپ جاتادى.

شەشەم ولەدى، مەنىڭ كۇنىم نە بولادى دەگەن وي كۇندىز-ءتۇنى باسىمنان شىقپايدى. جەتىمدىك، پاناسىزدىق ءومىر بەتپە-بەت كەلىپ، شابايىن دەپ تۇرعان قاسقىرداي سۇمدىق قورقىنىشتى. مەن وعان قانداي قايرات كورسەتەمىن؟ قالاي قارسىلاسىپ، جان ساقتايمىن؟ ءتىپتى قارسىلاسا الام با؟ ءالى ءومىر بوساعاسىنان سىعالاپ قاراماي جاتىپ مەنىڭ دە بىتكەن، قۇرىعان جەرىم وسى بولعانى ما؟

جەتىم! نە دەگەن سۋىق تا جەكسۇرىن ءسوز!

اۋىلدا ول كەزدە قازا كوپ. قۇداي تاعالا ءوزى جاراتقان پەندەسىنىڭ اسىل-اسىلدارىن ءوزى تاڭداپ اكەتىپ جاتادى. ءبىر كۇنى مەنىمەن بىرگە وقيتىن قانشايىم دەگەن قىزدىڭ شەشەسى ءولىپ قالدى. ۇيلەرىنىڭ ءىشى ۋ-شۋ. اۋىل ادامدارى جىلاپ كەلىپ جاتىر. ابىسىن-اجىندارى ۇيگە جەتەر-جەتپەستەن داۋىس سالىپ، از اۋىلدى باستارىنا كوتەرەدى.

توپىردىڭ اراسىمەن الگى ۇيگە مەن دە باردىم. قانشايىم قالاي جىلاپ جاتىر؟ نە ايتىپ جىلاپ جاتىر؟ كورمەكشىمىن. ەرتەڭ مەنىڭ دە انام ولەدى عوي. سول كەزدە جوندەپ جىلاي الماسام، ماسقارا ەمەس پە؟ توپىردىڭ اراسىمەن ۇيگە كىرىپ، قانشايىمدى ىزدەدىم..

قانشايىم شەشەسىنىڭ توسەگىنىڭ ۇستىندە ەكى بەتىن قولىمەن باسىپ الىپ، ەتپەتتەپ جاتىر ەكەن. ماعان بۇل بىردەن ۇنادى. تىكەدەن تىك تۇرىپ نەمەسە وتىرىپ جۇرتقا قاراپ جىلاۋدان بەتىڭدى قولىڭمەن كومىپ الىپ جىلاۋ ءتيىمدى كورىنەدى. «ە، جاقسى بولدى، شەشەم ولگەندە مەن دە ءوستىپ جىلايىن» دەگەن ويمەن ۇيدەن شىقتىم. ايتپەسە، شەشەم ولگەندە قالاي جىلايمىن، نە ايتىپ جىلايمىن دەپ ۋايىم شەگىپ ءجۇر ەدىم.

ءنويابردىڭ ءىشى. قاقاعان قارا سۋىق. جىرتىلعان قاعاز ءتارىزدى دالادا بولار-بولماس اعاراڭداپ جاتقان قار بار. مەكتەپتەن ۇيگە قايتىپ كەلە جاتىرمىن. ويىمدا ۇيدەگى باعانا تاڭەرتەڭ مەن كەتەردە ءحالى كۇندەگىدەن دە ناشارلاپ، ءجون تارتىپ جاتقان شەشەم. ساباقتا وتىرىپ تا مەن شەشەمدى ويلاۋمەن بولعان ەدىم.

شەشەمدى كۇتىمىلدەپ جۇرگەن ۇلكەندەردىڭ قاس-قاباعى دا بۇگىن ەرەكشە بولاتىن. تالايدان كۇتكەن سۇمدىقتارى تاقالعانداي ابىرجىسىپ، اۋرۋ ادام شىنداپ ءجون تارتقاندا ىستەيتىن ارەكەتتەر ىستەپ جاتقان. كورشى كيىكباي اۋىلىنان جاقاي مولدانى شاقىرۋعا تەزدەتىپ ادام جىبەرگەن.

ودان كەيىن نە بولعانىن مەن ازىرشە بىلمەيمىن. وزىممەن ءوزىم بوپ، مىنە، ەندى ماڭگىرىپ، بالالاردان ءبىر وقشاۋ كەلە جاتىرمىن. ۋ-شۋ بىردەڭە ەستىلمەس پە ەكەن دەگەندەي ءوزىمىزدىڭ ءۇي جاققا ەلەڭدەپ كوز تىگەمىن. ازىرشە تىنىش سەكىلدى. ۇيگە كەلدىم. ءبىراز ايەل-ەركەك جينالىپ قالعان. ەكى-ءۇش شالدىڭ ورتاسىندا كوزى سۇمدىق جايناڭداعان جاقاي مولدا. بىرەۋلەر شەشەمدى قورشالاپ العان. ماعان وتە ءبىر جات كوزبەن قاراسادى.

جۇرەگىم جامانشىلىق تاقاپ قالعانىن بىردەن سەزىندى. شۇبەرەك سومكەمدى تەرەزەنىڭ الدىنا ەلەۋسىز تاستاي بەرىپ، دەرەۋ سىرتقا شىعىپ كەتتىم. جامانشىلىقتى كورمەيىن، ونىڭ باسى-قاسىندا بولمايىن، سوڭىنان ءبىر-اق ەستيىن دەدىم.

جاردىڭ استىمەن تەكەستىڭ سۋىن جاعالاپ كەلە جاتىرمىن. قايدا بارام، نە ىستەيمىن، ءوزىم دە بىلمەيمىن. تەك تەزىرەك ءۇي ماڭىنان ۇزاپ كەتسەم، ەشكىمنىڭ كوزىنە تۇسپەسەم بولعانى.

و، تەكەس! جانىم قىسىلىپ ساسقاندا مەن ساعان كەلىپپىن. سەن داعى مەنىڭ انامسىڭ. كىشكەنتايىمنان سۋىڭا شومىلىپ، جاعاڭدا ءوستىم. ىستەرگە ءىس تاپپاي زەرىككەندە، قولدان جاساعان، جالمانسىز تەبەن قارماقپەن بالىعىڭدى اۋلايمىن. ءسويتىپ، سەنەن ەرمەك تابامىن، سەنىمەن كوڭىل كوتەرەمىن. اش، جالاڭاش جۇرسەم دە اۋىرماۋىم، بەرىك بولۋىم، تەكەس، ول داعى سەنىڭ ارقاڭ. سەنىڭ قويمالجىڭ لاي سۋىڭا تۇسە-تۇسە شىنىعۋدىڭ ارقاسى. جۇرت:

تەكەستىڭ سۋى ارىق ەمەس پە!

بەردىبەك بالىق ەمەس پە! —

دەگەن ءسوزدى بەكەر شىعارماعان.

تەكەس، سەن مەنى بالىعىڭمەن اسىراعان، شىنىقتىرعان انام بولساڭ جانە ءبىر مەنى وسى جارىق دۇنيەگە الىپ كەلگەن انام ۇيدە حال ۇستىندە. ول داعى ءوزىڭ سەكىلدى اياۋلىم، قيماسىم ەدى. سول اسىل انام بۇل دۇنيەنىڭ تىزىمىنەن سىزىلۋعا جاقىن جاتقان سەكىلدى. وسى ءبىر مەن ءۇشىن ءتىل جەتپەس اۋىر كەزەڭدى — مەن ونىڭ شىراعى جالپ ەتىپ سونگەن شاعىن كوزبەن كورىپ، شىداي الار ەمەسپىن. سوندىقتان دا باسىم اۋعان جاققا قاڭعىپ كەتىپ بارام. اينالايىن تەكەسىم، ول ءۇشىن سەن مەنى كىنالاما، كەشىر.

و، عاجاپ! ادام مەن تابيعات ءبىر-ءبىرىنىڭ ءتىلىن تۇسىنەتىن، بىرىمەن ءبىرى ۇعىنىسىپ سويلەسەتىن كەز بولادى ەكەن. جاعاسىنا جىرىم-جىرىم مۇز تۇرا باستاعان تەكەس مەنىڭ باسىمداعى اۋىر ءحالدى تۇسىنەتىن ءتارىزدى. مەنىمەن كادىمگىدەي تىلدەسكىسى كەلگەندەي مۇز قاباققا جوڭكىپ كەلىپ، ىشقىنا سوعىلادى. مۇزدىڭ ۇستىنە اسىپ شىعىپ، قۇلدىر-قۇلدىر ەتەدى دە، قايتا شەگىنىپ كەتەدى. اعىننىڭ ءوز تىلىندە بىلدىرلاپ بىردەڭە ايتقانداي بولادى. نە دەيدى؟ نە ايتادى؟ انا ءتىلىن بالا قالايدا ۇعادى عوي. تەكەس انا، مەن دە سەنىڭ نە ايتىپ جاتقانىڭدى بىلەمىن. «مەن وسى ولكەگە اتى ءمالىم كارى تەكەسپىن. مىڭداعان جىلدار بويىنا مال مەن جانعا، دالانىڭ اڭ-قۇسىنا سارقىلماس-سۋسىنىمىن. عاسىردان عاسىرعا سوزىلعان ۇزاق ءومىرىمنىڭ ىشىندە مەنىڭ كورمەگەنىم قالعان جوق. ءبارىن دە كوردىم، سەندەي جەتىمدەردىڭ تالايىنىڭ كوز جاسىنىڭ كۋاسى بولدىم. بالاپانىم، ەگىلمە! ەگىلگەنمەن، ەشتەڭە ونبەيدى. تىرلىكتىڭ وسىنداي بەت قاراتپاس سۇراپىل زاڭى بولادى. سوعان توتەپ بەرە العاندار ءومىر كەشەدى دە، توتەپ بەرە الماعاندار قاۋساپ قالادى. ودان دا وزىڭە ءوزىڭ بەرىك بول، سىلكىن! سىلكىن دە بەكىن!

جي ەسىڭدى، بالاپانىم! قايت ۇيىڭە! اقىماق بولما! اياۋلى اناشىڭنىڭ شىراعى ماڭگىلىككە سونەتىنىن ءبىلىپ، ەستيمىسىڭ؟ سوڭعى يەك قاعىسىنا دەيىن، تىم قۇرىسا، كوز الدىندا بولىپ، قوشتاسىپ قال. اناڭ سەنىڭ بۇل ساپاردان ەندى قايتىپ كەلمەيدى. سەن ونىڭ انالىق مەيىربان ءجۇزىن ەندى قايتىپ ەش ۋاقىتتا دا كورە المايسىڭ. وكىنبەي، كەشىكپەي تۇرعاندا، قايت! تەزىرەك قاسىنا جەت شەشەڭنىڭ! ءومىرىنىڭ ەڭ سوڭعى مينۋتىندا، ۇزىلەتىن شاعىندا ول قالايدا سەنى ىزدەيدى. «بەركەنىم... بەردىبەگىم قايدا؟ اكەلىڭدەرشى، كورسەتىڭدەرشى» دەيدى. وزەگىن جارىپ شىققان بالاپانى بولعاندىقتان، سەنىڭ ءيىسىڭدى ءبىر يىسكەپ، بەتىڭنەن ءبىر ءسۇيۋدى ارمان ەتەدى. و دۇنيەگە سەنىڭ جۇپار ءيىسىڭدى وزىمەن بىرگە الىپ كەتكىسى كەلەدى. اقىماق بالا، سەن وسىنى تۇسىنەمىسىڭ، سەزەمىسىڭ؟ بويىنداعى ەڭ سوڭعى تىرشىلىك قۋاتىن ۋىسىنان شىعارماي، اناڭ سەن ءۇشىن، سەنى ءبىر كورىپ، قوشتاسۋ ءۇشىن اجالمەن ارپالىسىپ جاتقانىن بىلەمىسىڭ؟ قايت! قايت ۇيىڭە».

قايعىنىڭ قارا دۇلەي جارتاسى ۇستىمە قاڭعىر-كۇڭگىر قۇلاپ كەلە جاتقاندا تەكەس انانىڭ ماعان ايتىپ جاتقان اقىل-وسيەتى، مىنە، وسىنداي ەدى.

دالادا ماڭگىرىپ قانشا قاڭعىرىپ جۇرگەنىم ەسىمدە جوق. ءبىر كەزدە ۇيگە قايتتىم. ءوزىمىزدىڭ ءۇي جاقتان جىلاعان داۋىس كۇتىپ، ەلەڭدەپ قارايمىن. ازىرشە ەشتەڭە ەستىلمەيدى. قازىر، وسى ەندى قازىر ەستىلۋى كەرەك، جۇرەگىم ونى انىق سەزەدى دە، ءۇي جاققا جولاعىسى كەلمەيدى.

قىستاقتىڭ سۋ جاق شەتىندە وزىممەن بىرگە وقيتىن سىدىقجان دوسىمنىڭ ءۇيى بار. مەن سوندا كەلدىم. سىدىقجاننىڭ اكەسى دە، شەشەسى دە مەيىربان جاقسى ادامدار.

مەن بۇل ۇيگە بىلاي دا ءجيى كەلىپ تۇرامىن. سىدىقجانمەن ويناپ، ۋاقىت وتكىزىپ قايتام. نۇراقىن ۇيىندە ساۋىن بار. اق ۇزىلمەيدى. ايران، ءسۇت ءىشىپ، شەگىمنىڭ ءبىر سۇيەم جەرى اعارىپ قالعانداي بولادى.

سىرت كيىمىمدى دە شەشپەستەن، نۇراقىن ۇيىندە وتىرمىن. تەمىر پەشتىڭ ارت جاعىندا ءبىر شولكە تۇر ەكەن، سوعان قالاي بولسا، سولاي جانشىلىپ وتىرا كەتكەم.

كەنەت ەسىكتى قاتتى جۇلقىپ اشىپ، كولحوز پرەدسەداتەلى جاكىبايدىڭ ءارى ەركە، ءارى سوتقار بالاسى تىلەۋ كىرىپ كەلدى. الدەكىمدى ىزدەگەندەي الاق-جۇلاق ەتىپ، مەنى كوردى دە:

— ەي، نەعىپ وتىرسىڭ؟ شەشەڭ ءولىپ قالدى! — دەگەنى.

توبەمنەن شاتىر ەتىپ اسپان قۇلاعانداي بولدى.

الگىندە مەنىڭ وسىندا كىرىپ بارا جاتقانىمدى تىلەۋ كورگەن ەدى.

وتىرعان ورنىمنان قالاي اتىپ تۇرعانىمدى بىلمەيمىن. اڭىراپ ەسىككە ۇمتىلدىم. ءبىزدىڭ ءۇي الگى ارادان كورىنىپ تۇرادى ءارى جاپ-جاقىن. ەسىكتىڭ الدىنا ءبىراز جۇرت جينالىپ قالعان. ىشتەن جىلاعان داۋىستار ەستىلەدى. مىنە، ەندى ەنەسىنەن ايىرىلعان بوتاشا بوزداپ كەلە جاتىرمىن.

ەسىكتەن كىرە بەرىپ، وڭ جاق بوساعاعا شي قۇرىلىپ قالعانىن بايقادىم. ولىكتى سوعان سالعان ەكەن. اڭىراعان بويدا ءشيدىڭ اۋزىنا ۇمتىلدىم. بىراق الگى ارادا تۇرعان ايەلدەر جىبەرمەدى، ۇستاپ الدى. سوسىن انەۋگى قانشايىمشا جىلاماقشى بولىپ، انامنىڭ اعاش توسەگىنە ەتپەتتەي بارىپ قۇلادىم.

وكىرىپ، باقىرىپ جىلاپ جاتقاندار، نەگىزىنەن، ءوزىمىزدىڭ ءۇيدىڭ ادامدارى. ءبيبىجامالدا داۋىس دەگەنىڭ بار-اق ەكەن.

«ويبوي، جەڭەشە-اۋ! باس يە، اقىلشىم-اۋ!» دەپ اڭىراعاندا، ءۇنى كوكتەگى قۇدايعا جەتەدى. بولمەنىڭ ءدال ورتا تۇسىندا جەردە وتىر. ەكى ءبۇيىرىن بالۋان قولدارىمەن تايانىپ العان. تەبىرەنىپ، شىن جىلاپ وتىرعانىمدى كورىڭدەر دەگەندەي، سەمىز بەتىنەن سەگىز تارام بوپ سورعالاعان كوز جاسىن، قۇداي ءۇشىن، ءسۇرتىپ تە قويمايدى.

ساتىلعان اعايىم تۇردىبەكتى قۇشاقتاپ، تىكەسىنەن تىك جىلاپ تۇر. التى-جەتى ايلىق جاس نارەستە اياقاستى نەندەي سۇمدىق بولىپ قالعانىن بىلە المايدى. باس-باسىنا شۋلاعانى نەسى دەگەندەي، جان-جاعىنا باعجاڭ-باعجاڭ قارايدى.

اكەم ارقاسىن قابىرعاعا تىرەپ، جۇرەسىنەن وتىرىپ العان. داۋىسىن ونشا شىعارماي، پىش-پىش جىلايدى.

دالادان ويباي سالىپ كىرگەن ايەلدەر ءۇي ىشىندە جانە ازىراق ويبايلاپ جىلاعان بولادى دا، قويا قويادى. سوسىن، ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، سۋسىپ شىعىپ كەتىپ، جاڭادان جىلاپ كەلەتىندەرگە ورىن بوساتادى.

ەرتەسىندە شەشەمنىڭ دەنەسى اتا-بابامىزدىڭ تالاي ۇرپاعى ماڭگىلىك مەكەن تاپقان جاۋىرتوعانداعى بەيىتكە اپارىلىپ جەرلەندى. جول شەتىنە تامان جاڭا ءبىر جاس تومپەشىك قابىر پايدا بولدى دا، ءبىراز كۇن ارلى-بەرلى وتكەن جولاۋشىنىڭ نازارىنا شالىنىپ، مۇڭلى وي سالىپ جاتتى.

شەشەمنىڭ باسىنا قورعان سوعىلعان جوق، ەسكەرتكىش تۇرعىزىلمادى. بىردەڭە قالقيتۋعا بىزدە ەشقانداي دا شاما جوق ەدى. ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلگەنى كوزىمىزدىڭ جاسىن كول ەتىپ، جىلاۋ-سىقتاۋ عانا بولدى.

ماڭگىلىككە كوز جۇمار كەزدە شەشەم جانتالاسىپ مەنى ىزدەپتى. «الگى بەردىبەك قايدا؟ بەردىبەك... شاقىرىڭدارشى»، — دەپ ساندىراقتاپ جاتىپ، مەنىڭ اتىمدى اتاي بەرىپتى. التىن انامنىڭ دۇنيەدەن قايتار الدىنداعى ءبىر اۋىز لەبىزىن ەستي الماعانىما كۇنى بۇگىنگە دەيىن وكىنىشتىمىن. قوش بول، عازيز انام!

...قازەكەڭ دە ايتادى-اق: «شەشەسىز جەتىم — شەرلى جەتىم. اكەسىز جەتىم — ارسىز جەتىم». مەن شەرلى جەتىممىن.

شەرلى ەكەنىم راس. قايتىس بولعان شەشەمدى كۇندىز-ءتۇنى ويلايمىن. ءولۋ — ول ماڭگى-باقي عايىپ بولۋ، جوعالۋ. مەن ەندى شەشەمدى ەش ۋاقىتتا دا كورە المايمىن. وسىنى ويلاعاندا، ءىشى-باۋىرىم ءبىرتۇرلى ءجيدىپ كەتكەندەي بولادى.

ولگەن ادام ماڭگىلىك ولمەيتىن بولسا. ارادا ون جىل ما، ون بەس جىل ما وتكەندە، ءتىرىلىپ، قايتا قايتىپ كەلسە. مەن وندا قايعىنىڭ ءتۇپسىز شىڭىراۋىنا قۇلاماس ەدىم. اياۋلى شەشەمنىڭ قايتىپ كەلەر مەرزىمىن قالايدا شىداپ، كۇتەر ەدىم. باسىما نەندەي اۋىرتپالىق تۇسسە دە، توزەر ەدىم. ءوزىمدى ءوزىم جۇباتار ەدىم.

التىن انام ەندى ون بەس جىل تۇگىل، مىڭ جىل وتكەن سوڭ دا قايتىپ تىرىلمەيدى. مەن بۇنى جاقسى بىلەمىن. سوندىقتان دا ومىردەن قارمانار سۇيەنىش تابا المايمىن. ءبارى ءبىتتى، سەندى. مەن ونىڭ «بەركەنىم» دەگەن انالىق مەيىربان ءسوزىن ەندى ەش ۋاقىتتا دا ەستىمەيمىن.

وزەگىمدى ورتەگەن اششى قايعى وڭاشادا كوزىمنەن مونشاق بولىپ دومالاپ-دومالاپ كەتەدى. بىراق ەشكىمگە كورسەتپەۋگە تىرىسامىن.

ءسويتىپ، جەتىمدىك ءومىردى باستان كەشە باستادىم. «جەتىم» دەگەن سوزدە نەندەي سۋىق ماعىنا جاتقانىنا مەن بۇرىن زەيىن قويمايدى ەكەم. شەشەم ولگەن سوڭ، ەندى ءبىلدىم. ادامنىڭ ار-وجدانىن تىلدەۋگە دە دۇنيەدە بۇدان قاتال، بۇدان اياۋسىز ءسوز بولمايدى ەكەن.

ۇلكەندەر جەتىم ەكەنىمدى اياۋشىلىقپەن ەسىمە سالادى. ال بالالار ۇرسىسىپ قالعاندا «جەتىم» دەپ بوقتايدى. مەن ءۇشىن ەكەۋىنىڭ ماعىناسى بىردەي. اياپ ايتسا دا، ۇرسىپ ايتسا دا، «جەتىم» دەگەن ءسوز مەنىڭ جۇرەگىمە قانجار بولىپ قادالادى. دۇنيەدە مەن ءۇشىن بۇدان جەكسۇرىن ءسوز جوق. تاقياسىن قورىعان تازشاداي وسى ءسوز قاي جاعىمەن ساپ ەتە قالادى دەپ زارەم ۇشىپ، ۇرەيلەنىپ تۇرامىن.

مەنىڭ وسى وسالدىعىمدى جاۋكەس بالالار وتە جاقسى بىلەدى. ءسال شەكىسىپ قالسا، دايار تۇرعان وزگە بوقتىق ءسوزدىڭ ءبىرىن دە اۋزىنا الماي: «ءوي، اكەڭنىڭ اۋزىن... جەتىم! شەشەسىن جالماعان قۋ جەتىم!» — دەپ شىعا كەلەدى. بولدى، مەن ءولدىم، كۇيرەپ ءتۇستىم. بۇدان كەيىنگى قارسىلىعىم — ول ارسىزدىعىم.

بالالار، مەنىڭ قىمباتتى جاس دوستارىم. مىناۋ قاتال دۇنيەدە اكەسى نە شەشەسى ءولىپ جەتىم قالۋ سەكىلدى باقىتسىزدىق اركىمنىڭ-اق باسىندا كەزدەسۋى مۇمكىن. ول سەكىلدى جانى جارالى بالالار، مۇمكىن، ارالارىڭدا دا بار شىعار. سەندەر قانشا اراز بولساڭدار دا، ولارعا «جەتىم» دەگەن تاجالداي سۋىق ءسوزدى ايتپاڭدار، اينالايىندار. ۇر، سوق، توبەلەس. ءتىپتى ەتىنەن ەت كەسىپ ال. ال بىراق الگىدەي دەپ تىلدەمە. تاعدىر ونسىز دا اياۋسىز جازالاعان بەيشارانىڭ ادامشىلىق مەنمەندىگىن «جەتىم» دەگەن ءسوز ءبىرجولاتا جەر ەتىپ، تاپتاپ كەتەتىنىن سەندەر ۇعىڭدار. اياڭدار!

بەردىبەك سوقپاقباەۆ

"بالالىق شاققا ساياحات" كىتابىنان ءۇزىندى

Abai.kz