شەتەلدەگى قازاق جاستارىنا ۇندەۋ: نە ءول، نە كەل!
“شەتەلدەگى” دەسەكتە اتا-بابامىزدان قالعان ءوز جەرىمىزدە وتىرعان ارداقتى باۋىرلارى، اعالارىم، جەڭگەلەرىم، ءىنى-قارىنداستارىم!!
سوڭعى كەزدە الەمدە بولىپ جاتقان وقيعالاردى ءبىلىپ،كورىپ جاتقان بولارسىڭدار! رەسەي زورەكەر-شاپقىنشىلارى تاۋەلسىز ۋكراين ەلىنىڭ تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قول سۇعىپ، قىرىم پارلامەنتىن قارۋلى ادامدارمەن قورشاپ، دەپۋتاتتاردىڭ وتباسىن،بالا شاعاسىن قورقىتۋ ارقىلى رەسەيگە قوسىلۋعا ءماجۇبىر ەتتى. بۇل بارىپ تۇرعان زورەكەرلىك!
وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر، قازاق ەلى العاش تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ شەتەلدەگى قانداستارىن شاقىردى. 20 جىل بويى كوشى-قون ساياساتى ۇزبەي ءجۇرىپ كەلدى. سونىڭ ارقاسىندا ەلگە ءبىر ميلليون قازاق ورالدى. ولار قازاق ەلىندە ءوسىپ-ءونىپ، ءتيىستى ەڭبەك ەتىپ، جاقسى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. ارينە، وسى بارىستا كەيبىر ورىسقۇل، قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، قاۋىپسىزدىگىن ويلامايتىن، كورسوقىرلاردىڭ كەسىرىنەن كوشكە قولدان كەدەرگى جاسالعانى بەلگىلى. دەگەنمەن وتكەن 20 جىل ىشىندە قازىرگىدەن دە كوپ قازاقتىڭ اتاجۇرتىنا ورالۋىنا بولار ەدى. مۇمكىن ءومىردىڭ بىتپەيتىن ۇساق تىرلىگى مۇرشا بەرمەگەن بولار. ءتىپتى، كەيبىر كەرەناۋ ويلايتىن قانداستارىمىز ەلگە وكپە-ناز ايتىپ،كوشتىڭ بايسالدى بولۋىنا كەدەرگى كەلتىردى.
“شەتەلدەگى” دەسەكتە اتا-بابامىزدان قالعان ءوز جەرىمىزدە وتىرعان ارداقتى باۋىرلارى، اعالارىم، جەڭگەلەرىم، ءىنى-قارىنداستارىم!!
سوڭعى كەزدە الەمدە بولىپ جاتقان وقيعالاردى ءبىلىپ،كورىپ جاتقان بولارسىڭدار! رەسەي زورەكەر-شاپقىنشىلارى تاۋەلسىز ۋكراين ەلىنىڭ تەرريتوريا تۇتاستىعىنا قول سۇعىپ، قىرىم پارلامەنتىن قارۋلى ادامدارمەن قورشاپ، دەپۋتاتتاردىڭ وتباسىن،بالا شاعاسىن قورقىتۋ ارقىلى رەسەيگە قوسىلۋعا ءماجۇبىر ەتتى. بۇل بارىپ تۇرعان زورەكەرلىك!
وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر، قازاق ەلى العاش تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ شەتەلدەگى قانداستارىن شاقىردى. 20 جىل بويى كوشى-قون ساياساتى ۇزبەي ءجۇرىپ كەلدى. سونىڭ ارقاسىندا ەلگە ءبىر ميلليون قازاق ورالدى. ولار قازاق ەلىندە ءوسىپ-ءونىپ، ءتيىستى ەڭبەك ەتىپ، جاقسى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. ارينە، وسى بارىستا كەيبىر ورىسقۇل، قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، قاۋىپسىزدىگىن ويلامايتىن، كورسوقىرلاردىڭ كەسىرىنەن كوشكە قولدان كەدەرگى جاسالعانى بەلگىلى. دەگەنمەن وتكەن 20 جىل ىشىندە قازىرگىدەن دە كوپ قازاقتىڭ اتاجۇرتىنا ورالۋىنا بولار ەدى. مۇمكىن ءومىردىڭ بىتپەيتىن ۇساق تىرلىگى مۇرشا بەرمەگەن بولار. ءتىپتى، كەيبىر كەرەناۋ ويلايتىن قانداستارىمىز ەلگە وكپە-ناز ايتىپ،كوشتىڭ بايسالدى بولۋىنا كەدەرگى كەلتىردى.
مىنە، ءدال قازىرگى ۋاقىتتا جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىنا قاۋىپ ءتونىپ تۇر دەسەك تە بولادى. “وگىزگە تۋعان كۇن بۇزاۋعادا تۋادى!”. ەگەر راسىندا قىرىمداعى جاعداي ءبىزدىڭ سولتۇستىك وبىلىستاردا قايتالانسا، وندا شەتەلدە ءجۇرىپ “ماقتان ەتەتىن” جالعىز وتاندارىڭنىڭ تاعدىرى نە بولماق؟ وتان – سىرتتاي تاماشالاپ، قىزىقتاپ، جىر-ءسوز ارناپ قانا قوياتىن زات ەمەس. ول – سەنىڭ اناڭ! اناڭا وكپەلەپ، جاۋ قولىنا تاستايتىن بولساڭ نەسىنە قازاقسىڭ؟ نەسىنە ادامسىڭ؟ قالاي دەسەك تە، قانشا كەدەرگى جاسالسا دا، مىڭ جەردەن بوگەت، ءجۇز جەردەن اسۋ قويىلسا دا ءدال وسى سىن-ساعاتتا كەۋدەسىندە وتى بار شەتەلدەگى قازاق جاستارى ەلگە بەت بۇرۋى ءتيىس.
“باستارىڭا ءىس تۇسكەندە شاقىردىڭدار ما؟” دەپ تاناۋلارىڭدى كوككە كوتەرمەڭدەر. مەنىڭ باسىما تۇسكەن ۋايىم – سەنىڭ باسىڭا تۇسكەن ازاپ! ەلدەگى كەيبىر ماڭگۇرت شەنەۋنىكتەرگە وكپەلەپ، وتانىڭنان جەرىمە! “بيتكە وكپەلەپ تونىڭدى وتقا جاقپا” دەگەن اتالارىمىز! اتالى سوزگە توقتايتىن حالىق ەدىك، «ەلىم» دەيتىن جاستار قازاقستان جەرىنە بەت السىن! تۇپ-تۋرا جوعارىداعى كارتادا كورسەتىلگەن قازاقتىڭ ۇلەس سالماعى تومەن وڭىرلەرگە شاڭىراق كوتەرسىن! “تامشى تاس تەسەدى،ءجىپ اعاش كەسەدى!” دەيدى. ءوز وتانىمىزعا تامشىداي تامىپ، كولىمىزدى كوبەيتپەسەك،ءبىزدى كىم جارىلقايدى؟ ءبىزدى ازۋىن ايعا بىلەگەن اقش تا، ەۋروپادا قۇتقارا المايدى. قازاقتى تەك قازاق قانا قۇتقارادى.
قازاقتى جامانداما قازاق بالا،
حالىقپىز قازاق دەگەن از-اق قانا!
ماڭگىلىك اي استىندا،جەر ۇستىندە،
قازاقتىڭ جاناشىرى قازاق قانا!(كۇلاش احمەتوۆا)
مىڭ اۋىز سوزدەن ءبىر قادام ىسكە كوشەتىن ۋاقىت كەلدى! سىن-ساعاتتا اتقا قونباساڭ، كەيىن ەرلىگىڭنىڭ كەرەگى قالمايدى. نە وسىندايدا كەلىپ وتانىڭا ۋىق بول، نە ماڭگى كەلمەي-اق تويعىزعان جۇرتتىڭ توپىراعىنا سىڭەرسىڭ…
“جاۋ كەتكەن سوڭ قىلىشتى بوققا شاپپايمىن!” دەگەن قازاق بۇگىننەن باستاپ ەلگە تارتسىن.كەلسىن دە قازاقتىڭ ءبىر-ءبىر قىزىن جار ەتىپ، ازاماتتىقتى تەز السىن. ەش كەدەرگى جوق!
سەرىك مۇراتحان
