ياحيا سينۆاردىڭ بيلىككە كەلۋ جولى قانداي؟ بۇگىن سول تۋرالى جازايىق:

حاماس ساياسي بيۋروسىنا يسمايل حانيا قازاسىنان كەيىن باسشى بولعان ياحيا سينۆار 2023 جىلعى 7 قازانداعى يزرايلگە قارسى شابۋىلدى ۇيىمداستىرعان ادام. حاماس-تىڭ قولباسشىسى، اسكەرباسى بولعان. حاماس-تاعى نەگىزگى فيگۋرالاردىڭ ءبىرى.

2023 جىلدىڭ 7 قازانىنان بەرى يزرايل ءدال وسى ياحيانىڭ ىزىنە تۇسكەن. ءتىپتى، ونىڭ باسىنا بايگە تىگىلگەن. ويتكەنى، يزرايل: «7 قازانداعى 1200 يزرايلدەگى ادام قازا تاپقان شابۋىلعا تىكەلەي جاۋاپتى ادام وسى - سينۆار! ول يزرايل تاريحىنداعى ەڭ قانقۇيلى شابۋىلدى جاساعان ادام جانە ونىڭ قازاسى «سوعىستىڭ اياقتالۋىنىڭ باسى»، - دەپ مالىمدەگەن.

سينۆار 1962 جىلى گازانىڭ وڭتۇستىگىندە تۋعان. ونىڭ اتا-اناسى اشكەلوننان باس ساۋعالاپ قاشقان بوسقىندار بولعان. بۇل 1947-1949 جىلعى ءبىرىنشى اراب-يزرايل سوعىسىندا بولعان.

ول گازاداعى يسلام ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم العان. اراب ءتىلىنىڭ مامانى. ول جاس كەزىنەن «مۇسىلمان باۋىرلار» راديكالدى توبىنىڭ جاقتاۋشىسى بولعان. سويتە ءجۇرىپ ونىڭ ساياسي بەلسەندىلىگى قالىپتاسقان.

1982 جىلى ول «ەكسترەميستىك ىستەرى» ءۇشىن تۇتقىندالىپ، كەيىن 1985 جىلى قايتادان تۇرمە كورەدى. سول جەردە حاماس شەيحى احمەد ءياسيننىڭ كوزىنە تۇسەدى، سەنىمىنە كىرەدى.

ال 1987 جىلى حاماس رەسمي قۇرىلىپ، تولىققان سوڭ، سينۆار «ءال-ءمادج» دەيتىن ىشكى قاۋىپسىزدىك قۇرىلىمىن قۇرادى.

سينۆار ناعىز اسكەري ادام بولعان دەدىك قوي. ول قۇرعان قۇرىلىم دا ءوزىنىڭ قاتالدىعىمەن، رەپرەسسيۆتىلىگىمەن اتى شىعادى. يزرايلمەن بايلانىسى بار دەگەن كۇدىكتىلەردى اياۋسىز جازالايدى.

1988 جىلى 4 رەت ومىربويعى تۇرمە جازاسىنا كەسىلگەن. نە ءۇشىن دەسەڭىزدەر: 12 پالەستينالىقتى ولتىرگەنى ءۇشىن جانە يزرايل ساربازدارىن ۇرلاۋعا ارەكەتتەنگەنى ءۇشىن.

ول يزرايل تۇرمەسىندە ۇزىن-سانى 22 جىل وتىرعان. سول 22 جىلدا سينۆار تۇرمەدەگىلەردىڭ ليدەرى اتانىپ، ءتارتىپ پەن قۇقىقتىڭ ساقتالۋى سەكىلدى ماسەلەلەرمەن بەلسەندى اينالىسقان.

يزرايل ونىڭ تۇلعاسى تۋرالى زەرتتەۋىندە: «ياحيا سينۆار - وتە قاتال، قانىپەزەر جانە ءمانيپۋلياتيۆتى ادام. ليدەرلىك قابىلەتى وتە جوعارى. ول يۆريت ءتىلىن بىلەدى»، - دەپ سيپاتتايدى.

شىنىمەن، ياحيا ەۆرەي ءتىلىن مەڭگەرگەن ساناۋلى اسكەرباسىنىڭ ءبىرى. ول ءيۆريتتى يزرايلگە قارسى سوعىسۋ ءۇشىن ماقساتتى تۇردە مەڭگەرگەنىن ءوزى دە ايتقان. ول ءيۆريتتى گازەت وقىپ ءجۇرىپ ۇيرەنگەن جانە تۇرمەدە ول ءبىلىمى پايداعا اسقان. ءتىل بىلگەندىكتەن كەلىسسوز جۇرگىزە العان.

سينۆار تۇرمەدەن 2011 جىلى تۇتقىن الماسۋ كەزىندە بوساتىلادى. ول كەزدە يزرايل گيلادا شاليت دەيتىن ءبىر يزرايل ساربازىنا 1027 پالەستينالىق تۇتقىندى الماستىرعان. سول مىڭنىڭ ءبىرى بولىپ، سينۆار دا بوساپ شىعادى.

سينۆار گازاعا قايتا ورالىپ، حاماس ىشىندەگى ءوز پوزيتسياسىن تولىق قايتارادى. ءسويتىپ، حاماس ليدەرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ شىعادى. ول جولىنداعى ەشكىمدى ايامايتىن، يزرايلگە قانى قاس، كەگى زور، حاماس ىشىندەگى ەڭ قاتال ءارى قانىپەزەر باسشىلاردىڭ ءبىرى اتاندى.

ونىڭ «حان ءجۇنىستىڭ قاساپشىسى» دەگەن لاقاپ اتى بولعان.

ءدال وسى سينۆاردىڭ باسشىلىعىمەن حاماس يرانمەن بايلانىسىن نىعايتىپ، تەگەران تارابىنان قارۋ-جاراق جەتكىزىلىمى ءھام ەكونوميكالىق دەمەۋشىلىكتى ارتتىردى. 2021 جىلى سينۆار يراننىڭ قولداۋىن اشىق مالىمدەپ: «يراننىڭ قولداۋىنسىز گازاداعى پالەستينالىق قارسىلاسۋ وسىنداي الەۋەتكە يە بولماس ەدى»، - دەپ مالىمدەدى.

يزرايل ياحيا سينۆاردى «زۇلىمدىق ءجۇزى» دەپ اتايدى. ال ونىڭ قازاسى گازا سەكتورىنداعى سوعىستى اياقتاۋدىڭ باسى بولۋى ابدەن مۇمكىن. سەبەبى، يزرايلمەن كومپروميسكە كەلمەي، تابانداپ قارسىلىق كورسەتكەن دە وسى سينۆار ەدى.

ساراپشىلار، ەگەر حاماس-تىڭ ەندىگى باسشىلارى يزرايلمەن كەلىسىم جولىن تاڭداسا، يزرايل دە ونى قابىل الۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. ارينە، تالاپ-شارتتار جاسالاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

ءتۇيىن: سينۆار 2020 جىلعى ءبىر سۇحباتىندا: «مەن اق توسەكتە، ادەمى جاتىپ ولگىم كەلمەيدى. مەن ءۇشىن ول - قورلىق ءولىم. مەن ناعىز ەرلەرشە، مايداندا ولگىم كەلەدى»، - دەپتى.

سينۆار سول ارمانىنا جەتتى، اقىرى. قانقاساپ مايداندا، ءۇيىندى-قيراندىنىڭ اراسىندا، قولىنداعى سوڭعى «قارۋى» قالعانشا كۇرەسىپ ءولدى.

ايتپاقشى، ول حاماس-تىڭ وزگە باسشىلارى سەكىلدى شەتەلگە قاشىپ-تىعىلعان جوق. گازادان كەتپەدى! گازادا تۋدى. گازادا ءولدى!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz