قازاقستاندىق پاتريوتيزم – بۇل ازاماتتاردىڭ ءوز ەلىن ءسۇيۋى، ونىڭ ەگەمەندىگى مەن تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋعا، مەملەكەتتىك رامىزدەردى قۇرمەتتەۋگە، جانە ۇلتتىڭ مادەني قۇندىلىقتارىن ساقتاۋىنا نەگىزدەلگەن سەزىم مەن ارەكەت. بۇل ۇعىم قازاقستاننىڭ كوپۇلتتى قوعامىندا ەرەكشە ماڭىزعا يە، سەبەبى ول ءاربىر ۇلت وكىلىنە ورتاق بىرەگەيلىك پەن بىرلىكتى قالىپتاستىرادى. قازاقستاندىق پاتريوتيزم ۇلتتىڭ تاريحىنا، تىلىنە، مادەنيەتىنە دەگەن قۇرمەت پەن ماقتانىشتان تۇرادى.

قازاقستاننىڭ ۋنيتارلى مەملەكەتتىلىگى – ۇلتتىق ءپاتريتيزمنىڭ كىلتى

قازاقستان – ۋنيتارلى مەملەكەت. بۇل دەگەنىمىز ەلدىڭ بارلىق اۋماعىندا ءبىرتۇتاس زاڭنامالىق جۇيە جانە ورتالىقتاندىرىلعان بيلىك بار ەكەندىگىن بىلدىرەتىن مەملەكەتتىك فورما. قازاقستاننىڭ ۋنيتارلى قۇرىلىمى مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىن ساقتاپ، ايماقتار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن بىرلىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان. بۇل جۇيە ەلدىڭ ىشكى ساياسي تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى. ويتكەنى، ايماقتار اراسىنداعى اۆتونوميانىڭ شەكتەۋلى بولۋى سەپاراتيزم مەن دەزينتەگراتسيا قاۋپىن ازايتادى. سوندىقتان، قازىرگى كەزدە قازاقستان مەملەكەتى سەپاراتيستىك قاۋپى بار وڭىرلەرگە قاتىستى وتە ساق، ءارى، نازىك ساياسات جۇرگىزىپ وتىر. ەڭ باستىسى، ۋنيتارلى، ياعني، «ءبىر ۇلت ‑ ءبىر مەملەكەت» ساياساتىن مەيلىنشە دەموكراتيالىق كەسكىندە جۇرگىزۋ – مەملەكەت قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن وتە ماڭىزدى.

قازاقستاننىڭ تابيعي بايلىعىن حالىق يگىلىگىنە اينالدىرۋ

قازاقستاننىڭ تابيعي رەسۋرستارى، اسىرەسە مۇناي، گاز، كومىر، مەتالل رۋدالارى مەن جەر استى بايلىقتارى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. ەلدىڭ ەكونوميكالىق تۇراقتىلىعى مەن دامۋىنداعى باستى ماقسات – بۇل رەسۋرستاردى ءتيىمدى پايدالانىپ، ونى حالىقتىڭ يگىلىگىنە باعىتتاۋ. وسى ماقساتتا قازاقستان ۇكىمەتى مەملەكەتتىك ساياسات پەن رەفورمالار ارقىلى شيكىزاتتىق سەكتوردان الىناتىن تابىستى الەۋمەتتىك باعدارلامالارعا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا باعىتتاۋعا تىرىسادى. سوندىقتان، ەل بايلىعىن حالىق يگىلىگىنە اينالدىرۋ – وتاندىق ءپاتريوتيزمدى  بەرىك قالىپتاستىرۋدىڭ ەكونوميكالىق تۇتقاسى دەپ ساناۋعا بولادى.

قازاقستان حالقىنىڭ دەموگرافيالىق ءوسىمى نەنى بىلدىرەدى؟

قازاقستان حالقىنىڭ دەموگرافيالىق ءوسىمى سوڭعى جىلدارى تۇراقتى قارقىنمەن ءوسىپ كەلەدى. حالىق سانىنىڭ وسۋىنە تابيعي ءوسىم مەن كوشى-قون ۇردىستەرى اسەر ەتەدى. قازاقستاندا تۋ كورسەتكىشى جوعارى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ دامۋى ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ارتتىرىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، دەموگرافيالىق وسىمگە ەكونوميكالىق دامۋ، الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ جاقسارۋى، جانە كوشى-قون ساياساتتارى دا ىقپال ەتەدى. دەموگرافيالىق ءوسىم، سونىمەن قاتار، قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلتتىق مادەني پلاتفورماسىن بىرتەكتى ەتۋگە جەتەلەيدى. الەمدىك ارەناداعى بارلىق جەتىستىكتەر «قازاق» برەندىمەن تانىلا باستايدى. ول سپورتتا، ونەردە، وندىرىستە، عىلىم مەن بىلىمدە «وتاندىق ءونىم» اتىمەن تانىمال بولادى. بۇل، ۇلتتىق ءپاتريوتيزمنىڭ بەرىك بولۋىنىڭ ىشكى جانە سىرتقى فاكتورلارىن ءبىرتۇتاس قامتيتىن ورلەۋ جولى.

ۇلتارالىق قاتىناستاعى پاتريوتيزم ماسەلەسىن جەتىلدىرۋ

قازاقستاننىڭ كوپۇلتتى قوعامىندا ۇلتارالىق تاتۋلىق پەن ءپاتريوتيزمدى دامىتۋ ماڭىزدى. ءپاتريوتيزمدى جەتىلدىرۋ ءۇشىن بارلىق ەتنوس وكىلدەرىنە بىردەي قۇرمەت كورسەتۋ، تەڭ قۇقىقتار مەن مۇمكىندىكتەردى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. مەملەكەتتىك ساياسات وسى باعىتتا ازاماتتاردىڭ بارلىعىن ورتاق قۇندىلىقتارعا بىرىكتىرۋدى كوزدەيدى، بۇل ءوز كەزەگىندە قوعامنىڭ تۇراقتىلىعى مەن ىنتىماقتاستىعىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى وسى ماسەلەدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى، ۇلتتار اراسىنداعى بىرلىكتى نىعايتادى. ارينە، قازىر اسسامبلەيا جۇمىسىنا سىن كوپ ايتىلۋدا. سەبەبى، اسسامبلەيا ءوز جۇمىسىندا ءالى كۇنگە دەيىن «كوپۇلتتى مەملەكەت» شارتىن باسشىلىققا الۋدا. الايدا، ونىڭ جۇمىسى تەك «»ۋنيتارلى مەملەكەت» شارتىن قابىلداعاندا عانا ءوز ناتيجەسىن بەرەدى. باسقاشا بولۋى مۇمكىن ەمەس.

ۇلتتىق پاتريوتيزم – سىرتقى اگرەسسياعا قارسى كۇش

ۇلتتىق پاتريوتيزم ەلدى سىرتقى اگرەسسيا مەن قاۋىپتەردەن قورعاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. پاتريوتيزم ۇلتتىڭ بىرلىگى مەن ىنتىماعىن ارتتىرىپ، ازاماتتاردى ءوز وتانىنىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋعا ۇندەيدى. سىرتقى اگرەسسياعا توتەپ بەرۋ ءۇشىن قوعامنىڭ بارلىق مۇشەلەرىنىڭ پاتريوتتىق سانا-سەزىمى جوعارى دەڭگەيدە بولۋى قاجەت، بۇل ۇلتتىڭ قورعانىس قابىلەتىن كۇشەيتەدى.

ۇلتتىق پاتريوتيزم – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ قاينار كوزى

ۇلتتىق پاتريوتيزم قازاقستاننىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. ۇلتتىڭ مادەني جانە رۋحاني قۇندىلىقتارىن قۇرمەتتەۋ، ەلدىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك دامۋىنا ۇلەس قوسۋ ءپاتريوتيزمنىڭ اجىراماس بولىگى. ازاماتتاردىڭ ءوز ەلىنىڭ بولاشاعىنا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگى مەملەكەتتىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تۇراقتىلىعىنا ىقپال ەتەدى. ۇلتتىق پاتريوتيزم ءاربىر ازاماتتىڭ ءوز ەلىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋىنا تۇرتكى بولادى.

پاتريوتيزم – ءبىلىم مەن عىلىمعا سۇيەنەدى

پاتريوتيزم ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ دامۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. ەلدىڭ ينتەللەكتۋالدىق الەۋەتى، ءبىلىمدى ازاماتتارى ءپاتريوتيزمنىڭ ماڭىزدى كورىنىسى. پاتريوتتىق سەزىم تەك قانا ەموتسيالىق قۇندىلىقتارعا ەمەس، سونىمەن قاتار عىلىمي جەتىستىكتەر مەن بىلىمگە دە نەگىزدەلۋى ءتيىس. ءبىلىم مەن عىلىم ارقىلى ەلدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلەلەر شەشىلىپ، ۇلتتىڭ دامۋىنا قاجەتتى يننوۆاتسيالار ەنگىزىلەدى. جالپى، ءبىلىمدى ادامدار كوپ نارسەگە تولەرانتتى بولاتىندىقتان، ولار ءوز ۇلتىنىڭ ساياسي جانە رۋحاني ساپاسىن ارتتىرۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوسا الادى.

پاتريوتيزم – ادامداردىڭ ناقتى ءىس-ارەكەتىنىڭ كورىنىسى

پاتريوتيزم تەك ءسوز جۇزىندەگى ۇعىم عانا ەمەس، ادامداردىڭ كۇندەلىكتى ناقتى ءىس-ارەكەتتەرىندە كورىنەتىن قۇبىلىس. ەلدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋ، قوعامدىق جۇمىستارعا اتسالىسۋ، الەۋمەتتىك ادىلدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ءوز ەلىڭدى قۇرمەتتەۋ – ءپاتريوتيزمنىڭ شىنايى كورىنىستەرى. بۇل ازاماتتاردىڭ قوعامعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن كورسەتەدى جانە ءپاتريوتيزمنىڭ قوعامداعى ءرولىن نىعايتادى.

ءيا، بىزگە قوعامداعى وتكىر ماسەلەلەردى سىناۋعا رۇقسات ەتىلگەن. بىراق، سىناي وتىرىپ، ءاربىر ازامات «وزىنە وزگە وتان بەرىلمەگەندىگىن» ۇعار بولسا، وندا اركىم دە ءوز سىنىنان ناقتى قورىتىندى جاساۋعا مۇمكىندىك الادى...

ءابدىراشيت باكىرۇلى

Abai.kz