بۇگىن قازاقستاننىڭ ەگەمەندىگى جاريالانىپ، دەكلاراتسيا قابىلدانعان كۇن! 1990 جىلى 25 قازان قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ جارلىعىمەن قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراتسيا قابىلدانعان بولاتىن.

دەكلاراتسيادا قازاق كەڭەستىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ ەگەمەندىگى جاريالانىپ، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندەگى ساياسي-قۇقىقتىق نەگىزدەرى ايقىندالدى.

العاش رەت رەسپۋبليكا كۇنى مەملەكەتتىك مەرەكە بولىپ 1995 جىلى قازاندا جاريالاندى. 2009 جىلدان بەرى رەسپۋبليكا كۇنى ۇلتتىق مەرەكەلەر تىزىمىنەن سىزىلىپ قالدى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ 2022 جىلدىڭ 16 شىلدەسىندە ۇلتتىق قۇرىلتايدا رەسپۋبليكا كۇنىنە ۇلتتىق مەرەكە مارتەبەسىن قايتارۋدى ۇسىنىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلەر تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى.

قۇجاتقا سايكەس، رەسپۋبليكا كۇنى – ۇلتتىق مەرەكەگە، ال تاۋەلسىزدىك كۇنى (16 جەلتوقسان) – مەملەكەتتىك مەرەكەگە اينالدى.

وسىعان بايلانىستى ءبىز ەل ازاماتتارىنان پىكىر سۇرادىق.

بۇل كۇندى «تاۋەلسىزدىك كۇنى» نەمەسە «جەلتوقسان كۇنى» رەتىندە قاراستىرۋ قاجەت!

سۋرەت qazaqtimes.com سايتىنان الىندى.

دوس كوشىم، ساياساتكەر:

– كەزىندە رەسپۋبليكا كۇنى 25 قازان بولىپ بەكىتىلگەن ەدى، كەيىننەن 16 جەلتوقسانعا اپارىپ تىرەدى. بۇل دا سول بيلىكتىڭ جاساعان قيتۇرقى ساياساتى دەپ بىلەمىن. قازىر قايتادان بەكىتتى، بىراق جەكە ءوزىمنىڭ كوڭىلىم تولمايتىن تۇستار بار...

بىرىنشىدەن، «رەسپۋبليكا كۇنى» دەگەن اتاۋدىڭ ءوزى دۇرىس پا، بۇرىس پا، تاعى ءبىر ويلانايىق؟! سەبەبى، كەڭەستىك كەزەڭنىڭ وزىندە 1920 جىلى اۆتونوميالىق رەسپۋبليكا بولدىق،1936 جىلى وداقتاس رەسپۋبليكالار قۇرامىنا كىردى، ياعني وسى كەزدە-اق بىزدە رەسپۋبليكا دەگەن اتاق بولدى.

رەسپۋبليكا - مەملەكەت دەگەن ءسوز ەمەس، باسقارۋ ءتۇرى ەكەنىن ناقتىلايىق. مونارحيا نەمەسە رەسپۋبليكا. ءبىز رەسپۋبليكانى تاڭدادىق. سوندىقتان بۇل كۇننىڭ اتاۋىن «تاۋەلسىزدىك كۇنى» دەگەن دۇرىس بولادى. بىراق، «تاۋەلسىزدىگىمىز قايتا كەلگەن كۇن» نەمەسە «تاۋەلسىزدىكتى قايتا جەڭىپ العان كۇن»، دەپ ناقتىلاۋ قاجەت.

سوندا عانا اتاۋى مەرەكە مازمۇنىنا دا، ۇعىمىنا دا ساي كەلەدى.

ەكىنشىدەن، 1990 جىلى 25 قازاندا قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قاۋلىسى بويىنشا قابىلدانعان تاريحي قۇجات –مەملەكەتتىك ەگەمەندىك تۋرالى دەكلاراتسيادا ءبىز قازاق حالقى توبەمىزدى كوككە كوتەرىپ، ءماز بولاتىنداي اۋقىمدى ەشتەڭە ايتىلماعان. باسقا رەسپۋبليكالار تاۋەلسىزدىك دەكلاراتسياسىن جاريالاعاننان كەيىن، باسشىلىقتىڭ باسقا رەسپۋبليكالاردان قالىسپاۋ ماقساتىندا جاريالاعان دەكلاراتسياسى. سول ۋاقىتتا كوممۋنيستىك پارتيا باسشىلارى ءبىزدىڭ قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريالايتىنداي جاعدايدا بولدى دەگەنگە سەنەسىزدەر مە؟ بۇل -ابسۋرد، ماعىناسىز، مازمۇنسىز، اقىلعا سىيمايتىن، لوگيكاعا نەگىزدەلمەگەن تۇجىرىم. ءدال سول ۋاقىتتاردا بارلىق باسشىلار توتاليتارلىق رەجيمگە قىزمەت قىلدى، كەڭەس ۇكىمەتىن ساقتاپ قالۋعا تىرىستى، ءبىزدىڭ ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگى تۋرالى وي دا بولمادى.

دالەل رەتىندە ن.ءا.نازارباەۆتىڭ سوڭعى كىتابىن ۇسىنا الامىن. كىتاپ جەلىسىندە جاڭا فورماتتاعى كەڭەس وداعىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ساياساتتىڭ قالاي جۇرگىزىلگەندىگىنە دەيىن بارلىعى اشىق جازىلعان. ياعني،دەكلاراتسيا ماقساتى – جەكە ەل بولىپ شىعامىز دەگەن نەگىزدە بولعان جوق. ءسوز جۇزىندە بىرنەشە ماسەلە كوتەرىلدى، ءىس جۇزىندە ورىندالمادى. سونىمەن قاتار ەڭ نەگىزگى باستى ماسەلە كوتەرىلمەدى. جەكە مەملەكەت بولىپ ءبولىنىپ شىعاتىنىمىز، جەكە ءوز اسكەرىمىزدىڭ بولاتىندىعى ناقتى ايقىندالمادى. ماسەلەن، امەريكا تاۋەلسىزدىك دەكلاراتسياسىندا بۇل ماسەلەلەرگە ناقتى توقتالىپ، جان-جاقتى اشىپ كورسەتكەن بولاتىن.

ەڭ قىزىعى – كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ باسقا رەسپۋبليكالارىنىڭ دەكلاراتسياسىندا جەكە ارميا ۇستاۋعا بولادى دەگەن ءبولىم بولسا، ءبىزدىڭ قازاقستان دەكلاراتسياسىندا بۇل ءبولىمنىڭ قاراستىرىلماۋى... تەك ىشكى اسكەردى ۇستاۋعا بولاتىنى جازىلعان، ارميا – كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ارمياسى. بۇل قانداي تاۋەلسىزدىك دەكلاراتسياسى؟! دەكلاراتسيا قابىلدانعاننان كەيىن، ەكى ايدان سوڭ العاشقى جاساعان قادامىمىز – قازاق رەسپۋبليكاسى دەگەن اتاۋدى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەپ وزگەرتۋىمىز، ءبىز قازاق رەسپۋبليكاسى دەپ جاريالاۋدان دا قورىقتىق...

قازاق ۇلتى ءوز الدىنا جەكە مەملەكەت بولدى دەپ ايتۋدان قورىققاندىعىمىزدىڭ سالدارىنان «قازاقستان» دەگەن جاساندى ءسوزدى كىرگىزدىك.

ارينە، قازىرگى ۋاقىتتا رەسپۋبليكا كۇنىن ارنايى مەرەكە رەتىندە قاراستىرۋ كەرەك بولعاننان كەيىن بەكىتىلدى. بىراق، مەنىڭ ويىمشا بۇل كۇندى «تاۋەلسىزدىك كۇنى» نەمەسە «جەلتوقسان كۇنى» رەتىندە قاراستىرۋ قاجەت سياقتى! ەندى بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن كەلەشەك ۇرپاق بىلەدى دەپ سەنەمىز.

دەكلاراتسيادا ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ ماقساتى انىق ايتىلعان ەدى!

سۋرەت Abai.kz مۇراعاتىنان الىندى.

بەيبىت قويشىباەۆ، تاريحشى:

– «قازاق كسر-ءنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى» دەكلاراتسيا قابىلدانعان 1990 جىلعى 25 قازان بەس جىلدان كەيىن رەسپۋبليكا كۇنى دەپ جاريالاندى. بولاشاق تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ ىرگەتاسىن وسى دەكلاراتسيا قالادى، رەسپۋبليكا كۇنىنىڭ تاريحي ماڭىزدىلىعى سوندا. قازاق سوۆەتتىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى وسى دەكلاراتسيامەن مەملەكەتتىك ەگەمەندىگىن، مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك نەگىزىنە تاپتىق تۇرعىدان قاراۋدان باس تارتاتىنىن جاريا ەتتى، كەلەشەكتە تۇتاس ۇلتتىق مەملەكەت قۇرىلاتىنىن مالىمدەپ، قۇرىلماق ساياسيقۇقىقتىق تاۋەلسىزدىكتىڭ باعدارلاماسىن تاراتىپ ايتتى.

دەكلاراتسيادا بەلگىلەنگەن قۇزىرەتتىلىكتىڭ ءبارىن تولىعىمەن جۇزەگە اسىرۋعا دەكلاراتسيانى دامىتۋ رەتىمەن قابىلدانعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» 1991 جىلعى 16 جەلتوقسانداعى كونستيتۋتسيالىق زاڭ مۇمكىندىك بەردى. رەسپۋبليكا كۇنى قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ دامۋىنداعى تاريحي ءمانى زور وقيعانى ەسكە الىپ تۇرۋ ءۇشىن ۇلتتىق مەيرام رەتىندە بەلگىلەنگەن ەدى، الايدا 2001 جىلى ونىڭ ۇلتتىق مەرەكە مارتەبەسى وزگەرتىلىپ، مەملەكەتتىك مەيرامدار قاتارىنا جاتقىزىلعان-تىن، ال 2009 جىلى ءتيىستى زاڭي وزگەرىستەر جاسالىپ، ونى اتاپ تۇرۋ دوعارىلعان-دى.

سودان تەك 2022 جىلى عانا رەسپۋبليكا كۇنىنىڭ ۇلتتىق مەرەكە مارتەبەسى قايتارىلدى.

دۇرىس جاسالدى. ويتكەنى 19- شى عاسىردا رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇلاقكەستى وتارىنا اينالعان، دەربەس مەملەكەتتىگىن جوعالتقاننان كەيىن قيلى ارپالىستى باستان كەشىپ، 20-شى جۇزجىلدىقتا اۋەلدە ۇلتتىق تۇتاستىعىن ساقتاي وتىرىپ، سوسىن، وعان مۇمكىندىك بەرىلمەگەن سوڭ، تاپتىق تۇرپاتتا بولسا دا ەلدىگىن جاڭعىرتۋعا تىرىسقان، سول جولىندا قيلى ارپالىستى باستان كەشكەن حالقىمىز ءۇشىن بۇل اسا ەلەۋلى ءجايت-ءتىن.

اسا ەلەۋلى ءجايت دەيتىنىمىز – رەسپۋبليكا كۇنى اتاۋىنا باستاۋ بولعان 1990 جىلعى دەكلاراتسيا مەملەكەتتىگىمىزدىڭ ناقتى ماقساتىن، تاۋەلسىز ەل رەتىندە دامۋ باعىتىن نۇسقاعان وتە ماڭىزدى قۇجات بولاتىن. وسىناۋ ءمانى تەرەڭ قۇجاتقا جانە وعان دەيىنگى قيلى وقيعالارعا جاستاردىڭ 1986 جىلعى جەلتوقسان ايىندا توتاليتارلىق مەملەكەتتى – سوۆەت وداعىن، ءتىپتى كۇللى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ساياسي كوتەرىلىسى سەرپىن بەرگەن-ءتىن. ارادا ءۇش-ءتورت جىل وتكەندە ءتوتاليتاريزمنىڭ تەمىر قۇرساۋى تاس-تالقان بولىپ، سوۆەتتىك يمپەريا اۋماعىندا «سۋۆەرەنيتەتتەر پارادى» ورىستەدى، ياعني سىرتقى ساياسي وقيعالاردىڭ دامۋى دا دەكلاراتسيادا ماقسات ەتىلگەن تاۋەلسىز ەل بولۋدىڭ ماڭىزىن ارتتىرا ءتۇستى.

قازىرگى تاڭدا تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن ۇلتتىق بىرلىك يدەياسىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، كۇشەيتە ءتۇسۋ جولىندا شارشاماي ەڭبەك ەتە بەرۋگە مىندەتتىمىز. بۇل ءۇشىن ازاماتتاردى تاريحپەن تاربيەلەۋدى، ەلىمىزدىڭ، قازاقتىڭ قاسىرەتتى دە قاستەرلى تاريحى ارقىلى تاربيەلەي بەرۋدى بىلىكتىلىكپەن جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىسپىز. وسى ورايدا قازاق ەلىندە تۇراتىن بارشا ۇلت شاشىراندىلارى قازاق ۇلتىنىڭ توڭىرەگىنە ۇيىسىپ، ورتاق ماقسات ءۇشىن ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارۋعا ۇمتىلاتىنداي جاعدايعا قول جەتكىزۋ ءجون ەكەنىن ەستە ۇستايىق. دەكلاراتسيادا ايتىلعان ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ ماقساتىنا ءالى كۇنگى تولىق مانىندە قول جەتكىزە الماي وتىرعانىمىزدى ەش ۇمىتۋعا بولمايدى.

ەلدىڭ بولاشاعى جاستارعا تيەسىلى ەكەنى تۇسىنىكتى، تەك سونى بۇگىنگى جاس ۇرپاق ايقىن ۇعىنىپ، تاۋەلسىزدىك دەكلاراتسياسىندا كوزدەلگەن ماقساتتاردىڭ ورىندالۋىنا اتسالىسۋ ءۇشىن وزدەرىن وزدەرى وتانشىل ازامات ەتىپ تاربيەلەۋگە رەسپۋبليكا كۇنىندە ايرىقشا ءمان بەرە، ويلانا قاراسا قۇبا-قۇپ. بۇل رەتتە، ارينە، ەلىمىزدەگى بارشا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق شارالاردى جۇرگىزۋشىلەر، كۇللى مادەني-اعارتۋ، ناسيحات، تاربيە جۇيەسى ءوز مىندەتتەرىن سىني كوزبەن سارالاپ، ءتىپتى قايتا قۇرسا دا ارتىق بولماس ەدى. ماسەلەن، جاستارعا قازاق جەر-سۋىنىڭ شىن مانىندەگى قوجايىنى بولۋعا نەگە ۇمتىلماسقا؟ جەردەن تيەسىلى ۇلەستەرىن يەمدەنىپ، سەرىكتەستىكتەر قۇرسا، ۇكىمەتتەن قاجەتتى ماتەريالدىق قولداۋ بولگىزىپ، جۇرگىزبەك شارۋاشىلىقتارىنىڭ تۇرىنە قاراي تەحنيكا الىپ، بىرنەشە سەرىكتەستىكتى قامتاماسىز ەتۋگە لايىقتالعان جەل، كۇن قۋاتىن پايدالاناتىن ەلەكتر ستانسالارىن سالسا، سەرىكتەستىكتەر مەن ءىرى ورتالىقتار اراسىن جالعايتىن زاماناۋي جول قۇرىلىسىن قولعا السا قايتەدى؟

ەلىمىزدى وسىنداي جاڭاشا تۇرلەندىرۋ شاراسى قولعا الىنسا – جۇمىسسىزدىقتى جويىپ، جالپاق دالاعا كىم يەلىك ەتەتىنىن انىق كورسەتپەيمىز بە؟ وتانشىلدىقتىڭ وسىنداي جولىن نەگە ويلاستىرىپ كورمەسكە؟

رەسپۋبليكا كۇنىن جوعارى دەڭگەيدە اتاپ وتۋگە، ارينە، ەرەكشە ءمان بەرۋ كەرەك. دەگەنمەن قۇر مەيرامداۋ ەمەس، ۇلتتىق مەرەكەنىڭ شىن مانىندەگى ۇلت مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋىن دە تەرەڭ ۇعۋعا اپاراتىن وسى تاقىلەتتەس جاڭا تۇيسىكسەزىم تاربيەلەۋ ماقسات ەتىلسە ورىندى بولار ەدى.

دەن رەسپۋبليكي دولجەن ستات سيمۆولوم سمەلوگو شاگا سترانى ك گوسۋدارستۆەننوستي!

سۋرەت mysl.kazgazeta.kz سايتىنان الىندى.

كەريمسال جۋباتكانوۆ، كانديدات يستوريچەسكيح ناۋك:

– اۆگۋستوۆسكي پۋتچ گكچپ 1991 گودا پريۆەل ك راسپادۋ سسسر. ك كونتسۋ وكتيابريا منوگيە رەسپۋبليكي سسسر وبياۆيلي سۆويۋ نەزاۆيسيموست - ليتۆا، لاتۆيا، ەستونيا، گرۋزيا - ي وبياۆيلي و ۆىحودە يز سوستاۆا سسسر. اۆتوريتەت سويۋزنوگو تسەنترا ۆو گلاۆە س گورباچەۆىم دەن وتو دنيا وسلابەۆال، ا پوليتيچەسكايا ناپرياجەننوست نا ۆسەي بىۆشەي تەرريتوري سسسر ۋسيليۆالاس.

ۆ پەرۆوي پولوۆينە دەكابريا 1991 گودا ليدەرى ترەح رەسپۋبليك – روسسي، ۋكراينى ي بەلورۋسي - پروۆەلي پەرەگوۆورى ۆ بەلوۆەجسكوم لەسۋ، پود مينسكوم، كوتورىە بىلي ناپراۆلەنى نا ليكۆيداتسيۋ دوگوۆورا سسسر وت 1922 گودا ي سوزدانيە سلاۆيانسكوگو وبەدينەنيا يز ترەح بىۆشيح سوۆەتسكيح رەسپۋبليك سسسر – رسفسر، ۋسسر ي بسسر. دوكۋمەنتى پو ەتيم ۆوپروسام بىلي پودپيسانى. پەرۆىي پرەزيدەنت كازاحستانا نازارباەۆ ي درۋگيە ليدەرى تسەنترالنوي ازي نە بىلي پريگلاشەنى نا ەتۋ ۆسترەچۋ. تاكيم وبرازوم، سسسر يسچەز پو ينيتسياتيۆە ەلتسينا، كراۆچۋكا ي شۋشكەۆيچا.

25 وكتيابريا 1990 گودا بىلا پرينياتا دەكلاراتسيا و گوسۋدارستۆەننوم سۋۆەرەنيتەتە كازاحستانا. ەتو بىل پەرۆىي شاگ ناشەي سترانى نا پۋتي ك نەزاۆيسيموستي. دەكلاراتسيا و گوسۋدارستۆەننوم سۋۆەرەنيتەتە.

دەكلاراتسيا و گوسۋدارستۆەننوم سۋۆەرەنيتەتە بىلا پرينياتا 25 وكتيابريا 1990 گودا پوستانوۆلەنيەم ۆەرحوۆنوگو سوۆەتا. ونا پروۆوزگلاشالا سۋۆەرەنيتەت كازاحسكوي سسر ي دەكلاريروۆالا پوليتيكو-پراۆوۆىە وسنوۆى كازاحستانا كاك نەزاۆيسيموگو گوسۋدارستۆا.

ۆ نەي ۆپەرۆىە بىلي زاكرەپلەنى تاكيە پرينتسيپى كازاحستانسكوي گوسۋدارستۆەننوستي كاك تسەلوستنوست، نەدەليموست ي نەپريكوسنوۆەننوست تەرريتوري، رازۆيتيە كۋلتۋرى نارودوۆ كازاحستانا ي يح يازىكوۆ، ۋكرەپلەنيە ناتسيونالنوي ساموبىتنوستي.

ۆ دوكۋمەنتە تاكجە بىل پروۆوزگلاشيون پرينتسيپ ساموستوياتەلنوگو رەشەنيا پوليتيچەسكيح، ەكونوميچەسكيح ي سوتسيالنىح پروبلەم. كازاحسكايا سسر پولۋچالا پراۆو نا سوزدانيە سوبستۆەننىح ۆنۋترەننيح ۆويسك، ورگانوۆ گوسۋدارستۆەننوي بەزوپاسنوستي ي ۆنۋترەننيح دەل. ا پرەزيدەنت پريزناۆالسيا رۋكوۆوديتەلەم سترانى، گلاۆوي ادمينيستراتيۆنو-يسپولنيتەلنوي ۆىسشەي ۆلاستي.

بلاگوداريا ەتوي دەكلاراتسي كازاحستان سموگ پريوستانوۆيت دەيستۆيە سوۆەتسكيح زاكونوۆ ي ناچات سوزداۆات سۆوي سوبستۆەننىە. پوەتومۋ نا وسنوۆە ەتيح پرينتسيپوۆ پوزجە – 16 دەكابريا 1991 گودا – بىل پرينيات كونستيتۋتسيوننىي زاكون «و گوسۋدارستۆەننوي نەزاۆيسيموستي رەسپۋبليكي كازاحستان».

ۆ سوۆە ۆرەميا منوگيە ەكسپەرتى پولاگالي، چتو ۆ دەكلاراتسي بىل پروۆوزگلاشيون سۋۆەرەنيتەت كازاحسكوي سسر، ا نە كازاحستانا. تام پودچيوركيۆالوس، چتو ليۋدي موگۋت سوحرانيت گراجدانستۆو سسسر. ونا تاكجە نە گارانتيروۆالا ساموستوياتەلنوست كازاحستانۋ ۆ مەجدۋنارودنىح وتنوشەنياح. سترانا ناحوديلاس ۆ سوستاۆە سسسر، حوتيا ي يمەلا پراۆو ۆىيتي يز نەگو.

تولكو پوسلە پرينياتيا زاكونا «و گوسۋدارستۆەننوي نەزاۆيسيموستي» كازاحستان وبريول يۋريديچەسكي وفورملەننىي ستاتۋس نەزاۆيسيموگو گوسۋدارستۆا، پريزناننوگو ميروۆىم سووبششەستۆوم.

12 دەكابريا 1991 گودا ليدەرى كازاحستانا، كىرگىزستانا، ۋزبەكيستانا، تادجيكيستانا ي تۋركمەنيستانا ۆسترەتيليس ۆ اشحابادە. نا ۆسترەچە وني پريشلي ك ەدينومۋ منەنيۋ، چتو راسپاد سسسر ي وبەدينەنيە پو ليني سلاۆيانسكوگو ەتنوسا چرەۆات ۆ بۋدۋششەم ەتنيچەسكيمي كونفليكتامي، پوەتومۋ ليدەرى تسەنترالنو-ازياتسكيح رەسپۋبليك ۆوشلي ۆ سنگ ي پريسوەدينيليس ك رەشەنيۋ و راسپادە سسسر، كوتوروە بىلو پرينياتو ۆ بەلوۆەجە روسسيەي، ۋكراينوي ي بەلورۋسيۋ.

ليدەرى كازاحستانا، كىرگىزستانا، ۋزبەكيستانا، تادجيكيستانا ي تۋركمەنيستانا ۆىستۋپيلي س ينيتسياتيۆوي پودپيسات نوۆوە سوگلاشەنيە و سويۋزنيچەستۆە مەجدۋ بىۆشيمي سويۋزنىمي رەسپۋبليكامي بىۆشەگو سسسر.

ناچالوس وسۆوبوجدەنيە وت سوۆەتسكوي سيستەمى، رەسپۋبليكي ناچالي وتكازىۆاتسيا وت سۆويح «سوۆەتسكيح» ي «سوتسياليستيچەسكيح» نازۆاني. 10 دەكابريا 1991 گودا نا سەسسي ۆەرحوۆنوگو سوۆەتا رەسپۋبليكي نازۆانيە «كازاحسكايا سسر» بىلو پەرەيمەنوۆانو ۆ «رەسپۋبليكا كازاحستان». 16 دەكابريا 1991 گودا ۆ ۆەرحوۆنوم سوۆەتە رەسپۋبليكي پرينيماەتسيا كونستيتۋتسيوننىي زاكون «و گوسۋدارستۆەننوي نەزاۆيسيموستي رەسپۋبليكي كازاحستان».

ۆ يۋلە 2022 گودا نا زاسەداني ناتسيونالنوگو كۋرۋلتايا پرەزيدەنت زاياۆيل، چتو ناستالو ۆرەميا ۆنەستي رياد يزمەنەني ۆ پەرەچەن ناتسيونالنىح پرازدنيكوۆ ي يۋبيلەەۆ. «پرەدلاگايۋ ۆەرنۋت دنيۋ رەسپۋبليكي ستاتۋس ناتسيونالنوگو پرازدنيكا.

نەوبحوديمو زامەتيت، چتو پرينياتيە دەكلاراتسي و گوسۋدارستۆەننوم سۋۆەرەنيتەتە كازاحستانا 25 وكتيابريا 1990 گودا — ەتو پەرۆىي شاگ ناشەي سترانى نا پۋتي ك سۆوەي نەزاۆيسيموستي. «وچەن ۆاجنۋيۋ رول ۆ پرينياتي ەتوگو دوكۋمەنتا سىگرال پەرۆىي پرەزيدەنت نۋرسۋلتان نازارباەۆ»، — سكازال كاسىم-جومارت توكاەۆ.

پو منەنيۋ پرەزيدەنتا، دەن رەسپۋبليكي دولجەن ستات سيمۆولوم سمەلوگو شاگا سترانى ك گوسۋدارستۆەننوستي. «رازۋمەەتسيا، پەرۆوناچالنوە زناچەنيە دنيا نەزاۆيسيموستي بۋدەت سوحرانەنو. ەتوت دەن وستاەتسيا گلاۆنىم ناتسيونالنىم پرازدنيكوم. ودناكو ەگو سلەدۋەت وتمەچات كاك دەن پامياتي ناشيح ناتسيونالنىح گەروەۆ، ۆنەسشيح زناچيتەلنىي ۆكلاد ۆ وبرەتەنيە نەزاۆيسيموستي»، — پوياسنيل ك-ج.توكاەۆ.

دەن رەسپۋبليكي ستال ناتسيونالنىم پرازدنيكوم رەسپۋبليكي كازاحستان، ا نە گوسۋدارستۆەننىم. ۆو ۆرەميا ناتسيونالنىح پرازدنيكوۆ وبيازاتەلنو پروۆوديات وفيتسيالنىە مەروپرياتيا ۆ گوسورگاناح، تاك كاك وني سيمۆوليزيرۋيۋت سوبىتيا، كوتورىە يمەلي وسوبوە يستوريچەسكوە زناچەنيە ي وكازالي سۋششەستۆەننوە ۆليانيە نا رازۆيتيە ناشەي گوسۋدارستۆەننوستي.

دەن نەزاۆيسيموستي يمەەت ستاتۋس گوسۋدارستۆەننوگو پرازدنيكا رەسپۋبليكي كازاحستان. ەتو داتى، كوتورىە پوسۆياششەنى سوبىتيام، يمەيۋششيم وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكوە زناچەنيە دليا سترانى ي ۆسەگو نارودا كازاحستانا. يح پرازدنوۆانيە سوپروۆوجداەتسيا وفيتسيالنىمي مەروپرياتيامي.

ماتەريالدى ازىرلەگەن ارۋجان بايجان

Abai.kz