ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسۋشى، قازاق سسر حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ وزىق قىزمەتكەرى حاكىم سۇلەيمەنۇلى سۇلەيمەنوۆتىڭ 1938-2024 جىلدار ارالىعىن قامتيتىن قۇجاتتارى جيناقتالعان ەكەن. بۇگىن استانا قالاسىنىڭ مەملەكەتتيك ارحيۆىنە سول قۇجات-مۇرالارىن ۇرپاقتارى اكەلىپ وتكىزدى.

بۇل شارا دوڭگەلەك ۇستەل فورمىندا ۇيىمداستىرىلىپ، تاريحىمىزدىڭ ماڭىزدى پاراقتارىن اشۋعا مۇمكىندىك بەردى. حاكىم سۇلەيمەنۇلىنىڭ ەڭبەكتەرى مەن جەتىستىكتەرى ۇرپاققا ۇلگى بولىپ، ونىڭ ءومىر جولى قازاق حالقىنىڭ مادەني جانە ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۇلكەن جەتىستىكتەرىمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن تاعى ءبىر رەت كورسەتتى.

حاكىم سۇلەيمەنۇلى 1919 جىلى كوكشەتاۋ وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىلدەر اۋدانىنا قاراستى ساۋلە كولحوزىندا دۇنيەگە كەلىپتى. 32-نىڭ اشارشىلىعىندا اكە-شەشەسى وپات بولعان.  سوسىن، بالالار ۇيىندە تاربيەلەنەدى.

1941 جىلى ارنايى دايىندىقتان وتكەن ح.سۇلەيمەنۇلى 22 ماۋسىمىندا باستالعان سوعىستا، 168-ءشى اتقىشتار پولكىنىڭ قۇرامىندا سوعىسادى، 1941 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنىڭ ورتاسىندا نەمىستەر قولىنا ءتۇسىپ، تۇتقىندالادى.

مۇستافا شوقايدىڭ كومەگىمەن بوساعان تۇرىك تۇقىمدارى ىشىندە «تۇركىستان لەگيونىندا» بولادى. ايتا بەرسەك كوپ-اق.

ح.سۇلەيمەنۇلى 1945 جىلدىڭ 22 جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭىندا فرانتسيانىڭ وڭتۇستىگىنەن البا قالاسىنان وتانىنا پروكوپەۆسك قالاسىنا ورالىپ، 1945 جىلدىڭ  جەلتوقسانىنان 1946 جىلدىڭ 1 ماۋسىمىنا دەيىن «پروكوپەۆسك كومىرىندە» (بۇرىن ارنايى كەڭسە دەپ اتالعان) جەراستى ورتتەرىن ءسوندىرۋ  جۇمىسىندا ىستەيدى.

ح.سۇلەيمەنۇلىن بىرگە تۇتقىندا بولعاندار فرانتسيادا قالۋعا كوندىرمەكشى بولادى، بىراق ول ەلگە قايتقىسى كەلدى، دالانىڭ ءيىسىن اڭسادى، تۋعان ءتىلدى جانە دومبىرانىڭ ءۇنىن ەستۋدى ارماندادى. ول تۇتقىندالاتىنىنا سەنبەدى، سەبەبى ارتىندا اسكەري شايقاستار، كەۋدەسىندە جاۋىنگەرلىك ماراپاتتار بولدى. ول كەزدە بۇل كادىمگىدەي باتىل ارەكەت ەدى، ويتكەنى ەلىندە ونى ەشكىم كۇتپەيتىنىن ءبىلدى، ونى پويىزدان تەك نكۆد جەندەتتەرى قارسى الادى.

1946 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا كوكشەتاۋ وبلىسىنىڭ ەڭبەكشيلدەر اۋدانىندا «دونوس» بويىنشا قاماۋعا الىنىپ، 8 جىلعا سوتتالادى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ كوپتەگەن اسكەرلەرى ورالمادى، ولاردىڭ ۇرپاقتارى قازىرگى تاڭدا فرانتسيادا تۇرادى.

1947 جىلدىڭ ساۋىرىنەن 1955 جىلعا دەيىن ستاليندىك لاگەرلەردە كولىمادا اعاش دايىنداۋ جۇمىستارىندا، سودان كەيىن ماگادان وبلىسىنىڭ قيىر سولتۇستىگىندەگى كومىر شاحتالارىندا 60-70 ͦ  ايازدا تۇتقىنعا بەرىلەتىن تويىمسىز استى ءىشىپ 15-16 ساعاتتىق ادام توزگىسىز اۋىر جۇمىسقا شىداپ، جازىقسىز جازاسىن وتەيدى.

ودان 1955 جىلى بوساپ كەلەدى. كەلگەن سوڭ قالعان ءومىرىن قازاقتىڭ وقۋ-اعارتۋ ىسىنەن ارناعان ول ۇستازدىق جولىن باستاپتى. قالعان سانالى عۇمىرىن ەلدىڭ وقۋ-اعارتۋ ىسىنە ارناعان ەكەن.

ح.سۇلەيمەنۇلى وقۋ-اعارتۋداعى 30 جىلعا جۋىق ەڭبەگىندە اۋدان، وبلىس، وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى، مادەنيەت بولىمدەرى مەن قازاق كسر ءبىلىم مينيسترلىگىننەن 25-تەن استام قۇرمەت گراموتالارىمەن جانە «قازكسر حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى» ماراپاتىنا يە بولعان ۇلاعاتتى ۇستاز.

سونشاما اۋىر تاعدىردى باستان كەشكەن حاكىم سۇلەيمەنۇلى 1999 جىلى شىلدە ايىندا قايتىس بولدى.

Abai.kz