سولتۇستىك ارال قالپىنا كەلۋدە: ارال تەڭىزىن جانداندىرۋ ءۇشىن 1 ميلليارد تەكشە مەتر سۋ جىبەرىلىپ، جاسىل بەلدەۋلەر بوي كوتەردى. بۇل تۋرالى قر سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاتسيا مينيسترلىگى حابارلادى. 

«ارال تەڭىزىنىڭ قۇرعاپ، شولگە اينالۋى – الاڭداتارلىق ماسەلە. ەكولوگيالىق اپاتقا ۇشىراعان ايماقتى وڭالتۋ كەرەك. بۇعان قوسا، ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ سۋ قورىن ءتيىمدى پايدالانۋ قاجەت. ول ءۇشىن سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن كەڭىنەن قولدانۋ كەرەك», - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

2024 جىلدىڭ قازانىنان وسى جىلدىڭ قاڭتارىنا دەيىن سولتۇستىك ارال تەڭىزىنە 1 ميلليارد تەكشە مەتر سۋ جىبەرىلدى. بۇل جوسپارلانعان كولەمنەن 100 ميلليون تەكشەە مەترگە ارتىق. ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن قول جەتكىزگەن كەلىسىمدەرىنىڭ ناتيجەسىندە 2025 جىلعى ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن سولتۇستىك ارالعا جىبەرىلگەن سۋدىڭ جالپى كولەمى 1,6 ملرد تەكشە مەترگە جەتەدى.

بۇگىنگى تاڭدا سولتۇستىك ارال تەڭىزىندەگى سۋدىڭ جالپى كولەمى - 22,1 ملرد تەكشە مەتر. 2022 جىلدىڭ باسىندا 18,9 ملرد تەكشە مەتر بولدى. 2025 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي تەڭىزدەگى سۋ كولەمى 23,4 ملرد تەكشەە مەترگە دەيىن جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.

سولتۇستىك ارال تەڭىزىنىڭ اۋدانى دا ۇلعايۋدا. بۇگىنگى تاڭدا ول 3065 شارشى شاقىرىمعا جەتتى. بۇل 2022 جىلدىڭ باسىنداعى كورسەتكىشتەن 111 شارشى شاقىرىمعا كوپ.

سولتۇستىك ارال تەڭىزىنىڭ اۋدانى مەن كولەمىنىڭ ۇلعايۋى سۋدىڭ مينەرالدانۋىڭ ازايتۋعا جانە بالىقتىڭ 22 ءتۇرىنىڭ پوپۋلياتسياسىن قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەردى. جىل سايىنعى بالىق اۋلاۋ كولەمى 8 مىڭ تونناعا جەتتى.

«كوكارال بوگەتىن ساقتاۋ جانە سىرداريا وزەنى ساعالارىن قالپىنا كەلتىرۋ» جوباسى اياقتالۋعا جاقىن. بۇگىنگى تاڭدا «ءتاۋىر» قورعانىس بوگەتىن سالۋ، قاراشالانكولى مەن سىرداريا وزەنى اراسىنداعى ەكى ۋچاسكەدەگى بوگەتتەر مەن «قاراشالان-1» كانالىن جانە ونىڭ باس قۇرىلىسىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جۇمىسى اياقتالدى. جىل سوڭىنا دەيىن سولتۇستىك ارال تەڭىزىن ۇلكەن ارالدان بولەتىن كوكارال بوگەتىن قايتا جاڭارتۋ جۇمىسىن اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوبانى ىسكە اسىرۋ سولتۇستىك ارالدىڭ ساقتالۋىنا جانە سۋدىڭ تۇزدىلىعىن تومەندەتۋگە ىقپال ەتەدى.

قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كۇرىش القاپتارىن لازەرلىك جوسپارلاۋشىمەن تەگىستەۋ جانە سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ شامامەن 200 ملن تەكشە مەتر سۋ ۇنەمدەپ، ونى سولتۇستىك ارالعا جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەردى. 55 مىڭ گەكتار كۇرىش القابى لازەرلىك جوسپارلاۋشىنىڭ كومەگىمەن تەگىستەلدى، بۇل ورتاشا ونىمدىلىكتى گەكتارىنان 40-55 تسەنتنەردەن 70-80 تسەنتنەرگە دەيىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزدى.

سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن شارۋالاردىڭ ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋ، سۋ ۇنەمدەۋ جۇيەلەرىن ساتىپ الۋ جانە ورناتۋ شىعىندارىن سۋبسيديالاۋ مولشەرى 50%-دان 80%-عا دەيىن ۇلعايتىلدى. سۋ ۇنەمدەۋ جۇيەلەرىن پايدالاناتىن ديحاندار ءۇشىن سۋ ارمالىسۋعا سۋبسيديا مولشەرى تاريفكە بايلانىستى 85%-عا دەيىن ۇلعايتىلدى.

ارال تەڭىزى باسسەينىندەگى ايماقتى وڭالتۋ ماقساتىندا كوگالداندىرۋ جۇمىسى جالعاسىپ جاتىر. بۇگىندە ۇلكەن ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلعان اۋماعىندا 4,4 ملن كوشەت وتىرعىزىلدى.

2021-2024 جىلدار ارالىعىندا 475 مىڭ گەكتار جەرگە تۇقىم مەن كوشەت وتىرعىزىلدى. بيىل 428 مىڭ گەكتاردا كوگالداندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارلانعان. وسىنىڭ ناتيجەسىندە 2025 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ارال تەڭىزى تابانىن كوگالداندىرۋدىڭ جالپى كولەمى 1,1 ملن گەكتارعا جەتۋى ءتيىس.

ايتا كەتۋ كەرەك، 2024 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپا حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورىنا توراعالىق ەتۋ كەزەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ 2026 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن حاقق پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى. قازاقستاننىڭ 2024-2026 جىلدار ارالىعىنداعى توراعالىعى كەزەڭىندە حاقق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ جۇمىس جوسپارى بەكىتىلدى. قۇجات 10 ءتۇرلى باعىت بويىنشا 40-قا جۋىق ءىس-شارانى قامتيدى.

پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ 2000 مىڭعا جۋىق ادامدى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سولتۇستىك ارال تەڭىزىنىڭ سۋ كولەمى مەن اۋدانىنىڭ ۇلعايۋى سۋدىڭ مينەرالدانۋىن ازايتادى، بۇل ونىڭ بيولوگيالىق ارالۋاندىعىن ساقتاۋعا كومەكتەسەدى جانە قىزىلوردا وبلىسىنىڭ بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىتۋعا ىقپال ەتەدى.

سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ جانە سۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ سولتۇستىك ارالعا قوسىمشا سۋ كولەمىن جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، سونداي-اق ءوڭىردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا كومەكتەسەدى.

ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلعان اۋماعىن كوگالداندىرۋ توپىراق ەروزياسىنىڭ الدىن الادى جانە قۇمدى، تۇزدى داۋىلدارمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسەدى.

Abai.kz