مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ۇلتتىق قۇرىلتايداعى سويلەگەن ءسوزى

«ەڭ الدىمەن بۇگىن امال كۇنى بارشاڭىزعا قۇتتى بولسىن دەگىم كەلەدى. قىستان امان-ەسەن شىعىپ، اعايىن-باۋىرمەن كورىسۋ – ەجەلدەن كەلە جاتقان اتا ءداستۇرىمىز. بۇل كۇن – ءاز-ناۋرىزدىڭ باستاۋى. ەلىمىزدىڭ ءتول مەرەكەسى بيىل دا قاسيەتتى ورازا ايىنا ورايلاس كەلىپ وتىر. قاستەرلى مەيرامدارىمىز حالقىمىزدى يگى امالدار جاساۋعا ۇندەيدى. اسىل قاسيەتتەرىمىزدى كەڭىنەن دارىپتەيدى. قۇرىلتايدىڭ ۇلىق مەرەكەلەرمەن قاتار ءوتىپ جاتقانى – جاقسىلىقتىڭ نىشانى»، - دەدى.

وسىعان دەيىن اتقارىلعان جۇمىستار مەن الداعى جوسپارلار تۋرالى پرەزيدەنت نە دەدى؟ قاراڭىز:

«وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ناۋرىز ايىندا ارنايى جولداۋ جاريالادىم، ونى بىلەسىزدەر. ەلىمىزدى تۇبەگەيلى جاڭعىرتۋ ءۇشىن اۋقىمدى رەفورما جاسايتىنىمىزدى ايتتىم. سول كەزدە العاش رەت ۇلتتىق قۇرىلتاي تۋرالى باستاما كوتەردىم. ءۇش جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان جاڭا تۇرپاتتى ەل بولدى. ساياسي رەفورمالار جان-جاقتى وزگەرىستەر جاساۋعا مۇمكىندىك بەردى. جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ارقىلى اتا زاڭعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. پارلامەنتتىڭ قۇزىرى كەڭەيدى، ۇكىمەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ارتتى. ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ جۇيەسى جاقساردى. كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرىلدى. شەشىم قابىلداۋ ۇدەرىسىنە ازاماتتاردىڭ بەلسەنە قاتىسۋىنا جول اشىلدى. باسقا دا باعىتتاردا ماڭىزدى رەفورمالار جاسالدى»، - دەدى.

***

«جەرگىلىكتى بيلىك تۇبەگەيلى جاڭعىرتىلدى. ءۇش جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە اۋىل اكىمدەرىنىڭ 72 پايىزى جاڭاردى. ونىڭ ۇشتەن ءبىرى – بۇرىن مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولماعان ازاماتتار. ءبىر سوزبەن ايتساق، ايماقتارداعى اتقارۋشى بيلىككە جاڭا ادامدار كەلىپ جاتىر. پيلوتتىق جوبا رەتىندە اۋداندار مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ 45 اكىمى سايلاندى. بيىلدان باستاپ بارلىق اۋدان اكىمدەرىن حالىق تىكەلەي سايلايتىن بولادى. ءتۇرلى دەڭگەيدەگى ءماسليحات سايلاۋى وكىلدى بيلىك ورگاندارىنىڭ جۇمىسىنا تىڭ سەرپىن بەردى. وبلىستىق جانە اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ 90 پايىزى ءبىر مانداتتى وكرۋگتەن، ياعني تىكەلەي داۋىس بەرۋ ارقىلى سايلاندى. بيلىك جۇيەسىندە مۇنداي اۋقىمدى وزگەرىس بۇرىن-سوڭدى بولمادى»، - دەدى.

***

«ەل ىشىندەگى وزگەرىستەرگە ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرى دە وراسان زور ۇلەس قوستى. جۇرتىمىزدى ورتاق ماقساتقا ۇيىستىرىپ، يگى ىستەرگە جۇمىلدىردى. القالى جيىن العاشقى كۇننەن باستاپ جالپىحالىقتىق جاڭعىرۋدىڭ سيمۆولىنا اينالدى. قوعامدىق ديالوگتىڭ جاڭا ۇلگىسى قالىپتاستى. ءوزارا تۇسىنىستىك پەن قۇرمەت بار جەردە كەلىسىم بولادى. قۇرىلتايدىڭ تۇپكى ماقساتى دا – وسى»، - دەدى.

***

«ەندى بىرقاتار ماسەلەگە ارنايى توقتالىپ وتكىم كەلەدى. ەڭ الدىمەن قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان سالىق رەفورماسىنا قاتىستى پىكىرىمدى ايتايىن. سالىق جۇيەسى، بۇل – بۇكىل مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ تىرەگى. بيۋدجەتتە قارجى بولماسا، مەملەكەت ءوز مىندەتىن تولىق اتقارا المايدى، الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەر دە ورىندالمايدى. بۇل تۋرالى جاڭا عانا بەلگىلى ەكونوميست جاقسىبەك قۇلەكەەۆ جاقسى ايتىپ ءوتتى. سونداي-اق قۇرىلتاي مۇشەلەرى قايىربەك ارىستانبەكوۆ، مارات باشيموۆ، ەرلان سايروۆ، راسۋل رىسمامبەتوۆ جانە مۇرات ابەنوۆ سالىق-بيۋدجەت ماسەلەسىنە قاتىستى ورىندى پىكىر ءبىلدىردى. ەلىمىز ءۇشىن اسا قاجەت شارالاردىڭ ءمان-ماڭىزىن حالىققا ەگجەي-تەگجەيلى ءتۇسىندىرۋ كەرەك. جۇرتتىڭ ءبارى ەكونوميست نەمەسە قارجىگەر ەمەس. مەملەكەتتىڭ قانداي شارانى نە ءۇشىن قولعا الىپ جاتقانىن ءبارى بىردەي تۇسىنە بەرمەۋى مۇمكىن. سوندىقتان رەفورمانىڭ ءمانىن ادامعا تۇسىنىكتى تىلمەن جەتكىزۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ۇكىمەت سالىق رەفورماسىنا قاتىستى جاڭا تاسىلدەردى ۇسىندى. بۇل شارالار، جالپى العاندا، دۇرىس. وندا نەگىزگى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك فاكتورلار ەسكەرىلگەن. كاسىبي ماماندار دا، جالپى جۇرتشىلىق تا قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسىن كوتەرۋ قاجەتتىگىنە تۇسىنىستىكپەن قارايدى. دەگەنمەن ۇسىنىلعان شارالارعا، سونىڭ ىشىندە، قوسىمشا قۇن سالىعىنا قاتىستى سىن-پىكىرلەر دە ەستىلىپ قالادى. بىراق مۇنداي پايىم شىنايى احۋالعا نەگىزدەلمەگەن. ءتۇرلى سەبەپكە بايلانىستى وزىنە اۋقىمدى الەۋمەتتىك مىندەتتەمە المايتىن ەلدەر از ەمەس. ال قازاقستاننىڭ بيۋدجەت قارجىسىنىڭ جارتىسىنان كوبى الەۋمەتتىك سالانىڭ ەنشىسىندە. ءبىزدىڭ ەلىمىز – الەۋمەتتىك مەملەكەت. سوندىقتان ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا ينۆەستيتسيا سالۋدى جالعاستىرامىز. بۇل – ءبىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق مىندەتىمىز. بىراق شىن مۇقتاج ازاماتتارعا عانا كومەك كورسەتىلۋى كەرەك. قىزمەتىن اسىرا پايدالانۋعا، الاياقتىققا جول بەرىلمەيدى. سوندىقتان باسىمدىق بەرىلمەگەن جوبالارعا بولىنەتىن قارجى ازايادى. بۇل قاجەت شارا ەكەنى ايدان انىق. ۇكىمەت وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ونى قالاي وڭتايلاندىرۋ كەرەكتىگىن ءبىرجولا انىقتاپ الۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«قازاقستاندا ءتۇرلى سالىق رەجيمى، كوپتەگەن جەڭىلدىكتەر مەن پرەفەرەنتسيالار بار. ونىڭ ءبارى ەلىمىزدە سالىق وفشورى سياقتى احۋال قالىپتاستىردى. كاسىپكەرلەردىڭ ەكى نەگىزگى توبى پايدا بولدى. ولار – زاڭناماداعى ولقىلىقتاردى پايدالانىپ، سالىق سالىناتىن تابىسىن ءوزى ءۇشىن ازايتىپ كورسەتەتىندەر جانە بارلىق سالىقتى ادال تولەيتىندەر. كاسىپكەرلەردىڭ وسى ەكىنشى توبى باسەكەگە توتەپ بەرە الماي جاتىر. ۇكىمەت سالىق تولەۋدەن جالتارۋ ءۇشىن بيزنەسىن بولشەكتەيتىندەردىڭ ارەكەتىنە ورىندى نازار اۋداردى. وكىنىشكە قاراي، مۇنداي جاعداي جاپپاي بەلەڭ العان»، - دەدى.

***

«زاڭناماداعى ولقىلىقتار بيزنەستى بولشەكتەۋگە جول بەرىپ وتىرعانىن مويىنداۋ كەرەك. بۇل ماسەلەگە ۇكىمەت تە، دەپۋتاتتار دا جەتە ءمان بەرمەگەن. تاعى دا ادەمى كورسەتكىشتەرگە اۋەستەنىپ كەتتىك: ەلىمىزدە ەكى ميلليوننان استام سالىق تولەۋشى، ياعني جەكە كاسىپكەرلەر مەن زاڭدى تۇلعالار تىركەلگەن دەسەدى. بىراق ولاردىڭ قانداي كاسىپورىندار ەكەنىنە، قالاي پايدا بولعانىنا، قانشا سالىق تولەيتىنىنە، ءتىپتى ونى تولەپ جاتىر ما، جوق پا دەگەنگە ەش تالداۋ جاسالماعان. بىراق قۇر كىنالاۋدان ءىس وڭعا باسپايدى. ەندى احۋالدى شۇعىل تۇزەتۋ قاجەت. ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە ايتارىم – زاڭناماعا جەدەل تۇردە ءتيىستى تۇزەتۋلەردى ەنگىزۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ءادىل ءارى ءتيىمدى سالىق جۇيەسىن قۇرۋ ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا، كەيىنگى ۇرپاقتىڭ تۇرمىسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىنىن ۇعىنعان ءجون. بيلىك بيزنەسكە قولداۋ كورسەتىپ كەلدى، كورسەتە دە بەرەدى. بۇعان كۇمان بولماۋعا ءتيىس. بىراق بيزنەستىڭ ءوزى زاڭدى جانە زاڭسىز بولادى. ءبىز زاڭدى ساقتاۋ، تارتىپكە باعىنۋ كەرەك دەپ جاتامىز. ەندەشە ۇكىمەتتىڭ جانە جالپى بيلىكتىڭ قولداۋ شارالارىنىڭ يگىلىگىن، ءبىرىنشى كەزەكتە، ادال ءارى جاۋاپتى، ەڭ باستىسى، زاڭ اياسىندا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەر كورۋگە ءتيىس. سالىق رەفورماسىنا كەلسەك، باتىل شارالاردى ءدال قازىر قابىلداۋ كەرەك. ايتپەسە، بۇدان دا زور قيىندىققا تاپ بولامىز»، - دەدى.

***

«ەندى بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋىنە كوشۋگە قاتىستى پىكىرتالاسقا توقتالايىن. ۇكىمەت پەن پارلامەنت بۇل ماسەلەنى تالقىلادى. ارنايى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى، شەشىمگە كۇمان كەلتىرگەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ قاۋپى مەن كۇمان-كۇدىگى راستالعان جوق. ۇكىمەتتىڭ جانە دەپۋتاتتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ، سونداي-اق مامانداردىڭ ۋاجىمەن كەلىسەمىن: ءبىزدىڭ كەڭ-بايتاق جەرىمىز بار، حالقىمىزدىڭ سانى دا سالىستىرمالى تۇردە العاندا كوپ ەمەس. سوندىقتان ەلىمىزدە بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋى بولۋعا ءتيىس. بۇل ءتاسىل مەملەكەتتى باسقارۋ ءىسىن جەڭىلدەتەدى، لوگيستيكا مەن كوپتەگەن بيزنەس-ۇدەرىستى وڭتايلاندىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. وسىمەن پىكىرتالاستى دوعارۋ قاجەت دەپ ويلايمىن، ونىڭ ۇستىنە بۇل ماسەلەنى ساياسيلاندىرۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەدى.

***

«سونداي-اق بۇگىن بەكزات التىنبەكوۆ، ودان بۇرىن باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ پەن سۆەتقالي نۇرجان قوعامدىق ادەپ ماسەلەسىن قوزعادى. بۇل وتە ورىندى دەپ ويلايمىن. قازىر الەۋمەتتىك جەلىدە ادامعا ءتىل تيگىزۋ، ار-نامىسىن اياققا تاپتاۋ كوبەيىپ كەتتى. جالعان مالىمەت تاراتۋشىلار بار. مۇنداي كەلەڭسىز ۇردىستەردى تىيۋ جولىن قاراستىرۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالعا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ ءجۇر. قۇرىلتاي مۇشەلەرى دانيا قىدىرباەۆا جانە ولجاس سۇلەيمەن جات ءدىني اعىمداردىڭ جاستار اراسىندا، اسىرەسە سپورت سالاسىندا ىقپالى كۇشەيىپ بارا جاتقانىن ايتتى. تەرىس اعىمدارعا، قازاقتىڭ بولمىسىنا جات يدەولوگيالارعا توسقاۋىل قويۋ قاجەت ەكەنىنە ەش كۇمان جوق. ەلىمىزدە ءدىن بوستاندىعىنا كەپىلدىك بەرىلگەن. بىراق جۇگەنسىزدىككە، تارتىپسىزدىككە جول بەرۋگە بولمايدى. ءدىننىڭ اسا ماڭىزدى ميسسياسى – ۇلتتى ۇيىستىرۋ. ءدىني ۇيىمداردىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن قۇجاتتار وسى تالاپقا ساي بولۋعا ءتيىس. بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى قاراۋ كەرەك. سونىڭ ىشىندە زاڭنامانى جاڭا جاعدايعا بەيىمدەپ وتىرۋ وتە ماڭىزدى»، - دەدى.

***

«قۇرىلتاي مۇشەلەرى تاعى ءبىر جايتقا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىر. سوڭعى كەزدە ەل ىشىندە ءتۇرلى الاياقتىق ارەكەتتەر جيىلەپ بارادى. تەرىس پيعىلدى ادامدار قايىرىمدىلىققا دەپ اقشا جيناپ، ونى جەكە باسىنىڭ پايداسىنا جاراتادى. سونداي-اق كوپ ادام ينتەرنەت-الاياقتاردان زارداپ شەگۋدە. بۇدان بولەك، قازىر جۇرتقا اقىل ايتىپ اقشا تاباتىن جالعان پسيحولوگتار مەن «كوۋچتار» كوبەيىپ كەتتى. ولارعا سەنىپ، الدانىپ قالعاندار كوپ. ماعان بۇل تۋرالى كوپتەگەن شاعىم ءتۇسىپ جاتىر. بۇل ماسەلەنى قۇرىلتاي مۇشەسى ايگۇل ورىنبەك دۇرىس كوتەرىپ وتىر. جاۋاپتى ورگاندار بۇل ماسەلەنى دە نازارعا الۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«تاعى ءبىر تۇيتكىل – قازىر كينوتەاتردا كورسەتىلەتىن فيلمدەرگە قاتىستى قوعامدىق سىن بار. بىلتىر قازاقستاندىق ماماندار تۇسىرگەن 94 فيلم شىققان، ياعني، نەگىزىنەن ءوزىمىزدىڭ ءونىم شىعارىلىپ جاتىر. بۇل – جاقسى ءۇردىس. بىراق ءبىز ەڭ الدىمەن سانعا ەمەس، ساپاعا كوڭىل اۋدارۋىمىز كەرەك. كورەرمەننىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، كۇلكى سىيلاۋ – ءبىر بولەك، جاعىمسىز ادەتتەردى ناسيحاتتاۋ – ءبىر باسقا. زورلىق-زومبىلىقتى، قاتىگەزدىك پەن قىلمىستى ناسيحاتتايتىن فيلمدەر دە پايدا بولدى. وسى جەردە ءبىر نارسەنى ەسكەرگەن ءجون. بۇگىندە فيلمدەردىڭ باسىم كوپشىلىگى مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن ەمەس، جەكە قارجىعا تۇسىرىلۋدە. كينو ماڭىزدى يدەولوگيالىق قۇرال ەكەنىن ءبارىمىز جاقسى تۇسىنەمىز. سوندىقتان جەكە قارجىعا تۇسىرىلسە دە، ءفيلمدى كينوتەاترعا شىعارماس بۇرىن الدىن الا سۇزگىدەن وتكىزۋ جولدارىن قاراستىرعان ءجون»، - دەدى.

***

«جاقىندا «شوقان. قاشقاريا ساپارى» دەگەن مۋلتفيلم شىعىپتى. بۇل وسكەلەڭ ۇرپاققا ايگىلى تاريحي تۇلعا شوقان ءۋاليحانوۆ تۋرالى مالىمەت بەرەتىن وتە جاقسى تۋىندى دەپ ايتۋعا بولادى. قازاق تىلىندە ۇلتتىق ناقىشتا تۇسىرىلگەن وسىنداي مۋلتفيلمدەر كوپ بولۋى قاجەت. بۇل – ۇلت بولاشاعىنا تىكەلەي ىقپال ەتەتىن ماسەلە. سوندىقتان انيماتسيانى دامىتۋ ماسەلەسىن قولعا الۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە. ماعان بەلگىلى ادۆوكات ايمان وماروۆا حات جولدادى. ول ءوز حاتىندا كۇردەلى تاقىرىپتى قوزعاپ، ايەلدەر كولونياسىنداعى احۋالعا توقتالدى. اسىرەسە، جۇكتى ايەلدەر مەن كىشكەنتاي بالالارى بار ايەلدەردىڭ جاعدايىنا باسا نازار اۋداردى. ەلىمىزدەگى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىنىڭ ماقساتى سوتتالعان ازاماتتاردى جازالاۋ ەمەس، تۇزەتۋ بولۋى كەرەك دەگەن پىكىرمەن كەلىسەمىن. ەر ادام نەمەسە ايەل بولسىن، باس بوستاندىعىنان ايىرىلعانداردىڭ ءبارى زاڭ الدىندا بىردەي ەكەنى تۇسىنىكتى. دەگەنمەن ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى باسشىلىققا الىپ، «زاڭ مەن ءتارتىپ» قاعيداتىن ساقتاي وتىرىپ، كامەلەتكە تولماعان بالاسى بار ايەلدەرگە قاتىستى كەيبىر زاڭدىق ۇستانىمداردى قايتا قاراۋعا بولادى دەپ ويلايمىن. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن دەپۋتاتتار وسى ماسەلەنى بايىپتى ءارى جان-جاقتى زەرتتەپ، شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن ۇسىنىستار ەنگىزۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«دميتري پاۆلەنكو دۇرىس ماسەلە كوتەردى. كاسىبي تەحنيكالىق كوللەدجدەر جاڭا ماماندىقتارعا سۇرانىستى جانە ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايدى ەسكەرۋگە ءتيىس. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ءبىراز جىلدان سوڭ سولتۇستىكتەگى حالىقتىڭ سانى ەداۋىر ازايىپ، وڭتۇستىكتەگى تۇرعىندار الدەقايدا كوبەيۋى مۇمكىن. بۇل – وتە وزەكتى ماسەلە. سەبەبى ايماقتاردىڭ ەڭبەك نارىعىندا تەڭسىزدىك ودان ءارى ۋشىعا تۇسەدى دەگەن ءسوز. وسى ماسەلەمەن ۇكىمەت مۇقيات اينالىسۋى كەرەك. قوستانايداعى كوللەدجدىڭ تاجىريبەسىن سولتۇستىك ايماقتاردا كەڭىنەن قولدانۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«جالپى قۇرىلتاي مۇشەلەرى قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەردى ۇنەمى كوتەرىپ ءجۇر. ءبارىن سىناپ-مىنەپ وتىراتىن بازبىرەۋلەر باستى تۇيتكىل – بۇل ەمەس، مەملەكەت نازار اۋدارۋعا ءتيىس باسقا دا پروبلەمالار بار دەۋى مۇمكىن. ازاماتتارىمىز كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە كوپتەگەن قاراپايىم تۇيتكىلگە تاپ بولادى. ونى ەلەمەي، نازاردان تىس قالدىرۋ دۇرىس ەمەس ەكەنىن ەسكەرگەن ءجون. ءبىز ازاماتتاردىڭ تۇرمىسىنا قاتىستى ماسەلەلەردى الداعى ۋاقىتتا دا كوتەرەمىز، ەڭ باستىسى، بۇل پروبلەمالاردى شەشەتىن بولامىز»، - دەدى.

***

«ءبىز بىرتىندەپ بارلىق سالادا اۋقىمدى رەفورمالار مەن ناقتى وزگەرىستەردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز. ونىڭ ءبارى حالىقتىڭ تىلەگى مەن زاماننىڭ تالابىنا ساي جاسالۋدا. بۇل جەردەگى تۇپكى ماقسات – بارلىعىن وزگەرتۋ ەمەس. ەڭ باستىسى – اتقارىلىپ جاتقان شارۋانى وڭتايلاندىرىپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ. الدىمىزدا تۇرعان نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى – جەكەلەگەن باعىتتار بويىنشا مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ جۇمىسىن جۇيەلەپ، رەتكە كەلتىرۋ. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، ەلىمىزدە ءتۇرلى سالاعا قاتىستى باعدارلامالار مەن كەشەندى جوسپارلار بار. بيىل وسىنداي بىرقاتار قۇجاتتىڭ مەرزىمى اياقتالادى. ارينە، ونىڭ كەيبىرى جالعاسادى، كەيبىرى مۇلدەم توقتاتىلادى. ۇكىمەت مۇقيات ويلاستىرىپ، ناقتى شەشىم قابىلداۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«ەل بولاشاعى ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزى بار سالالار بويىنشا جۇمىس ۇزدىكسىز جالعاسۋعا ءتيىس. ناشاقورلىققا جانە ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس تۋرالى كەشەندى جوسپاردىڭ مەرزىمى بيىل بىتەدى. بۇل قۇجات 2023 جىلى مەنىڭ تاپسىرماممەن ازىرلەنگەن. مۇنداي جوسپار ەلىمىزگە قاجەت ەكەنى انىق. ويتكەنى وسى قاۋىپتى كەسەلگە قارسى كۇرەس – وتە ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى. جاڭا قۇجاتتى دايىنداۋعا قازىردەن باستاپ كىرىسۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«بيىل بالالاردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋ، وزىنە-ءوزى قول سالۋدىڭ الدىن الۋ تۋرالى جوسپاردىڭ مەرزىمى دە اياقتالادى. ءبىز ايەلدەر مەن بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ءۇشىن ناقتى شارالار قابىلدادىق. وتكەن جىلى بارلىق ايماقتا بالالاردى پسيحولوگيالىق قولداۋ ورتالىقتارى اشىلدى. زاڭدارعا ماڭىزدى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقپەن كۇرەسكە قاتىستى زاڭ قابىلدانعان سوڭ احۋال ءبىرشاما جاقساردى. بىراق كەيبىر شالعاي اۋدانداردا ءالى كۇنگە دەيىن مۇنداي كەلەڭسىز وقيعالار تىيىلماي تۇر. جات ءدىني اعىمنىڭ جەتەگىندە جۇرگەن ادامدار جاعدايدى ءتىپتى ۋشىقتىرۋدا»، - دەدى.

***

«جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى مەن قوعام بەلسەندىلەرى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن-الۋ جۇمىسىنان شەت قالىپ وتىر. ونىڭ ۇستىنە، وسى باعىتتاعى جۇمىستار قازىر ءارتۇرلى قۇجاتپەن رەتتەلەدى. شاشىراڭقى بولىپ تۇر ءبارى. سونىڭ ءبارىن ءبىر جەرگە جيناقتاعان دۇرىس دەپ ويلايمىن. وسىعان وراي «قازاقستان بالالارى» اتتى ءبىرتۇتاس باعدارلاما قابىلداعان ءجون. وزىق ويلى ۇرپاق ءوسىرۋ ءۇشىن ءبىلىم مەن تاربيە ءاردايىم قاتار ءجۇرۋى كەرەك. اشىعىن ايتساق، بالا وقىتۋ ىسىندە بۇعان دەيىن بىلىمگە كوبىرەك نازار اۋدارىلدى. ال ۇرپاق تاربيەسىنە قاتىستى جۇيەلى ۇستانىم بولعان جوق. بۇل سالاعا ءتيىستى دەڭگەيدە كوڭىل بولىنبەي كەلدى. «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى». سوندىقتان بىلىممەن قاتار تاربيەگە ايرىقشا نازار اۋدارۋ وتە ماڭىزدى»، - دەدى.

***

«بىلتىر مەكتەپتەردە «ءبىرتۇتاس تاربيە» باعدارلاماسى قولعا الىندى. باعدارلامانى قابىلداۋ – ءىستىڭ باسى عانا. ەندى جاڭارعان قۇجاتتى ەلىمىزدەگى بارلىق مەملەكەتتىك ءبىلىم وشاعىنا ەنگىزۋ كەرەك. بۇل قۇجاتتى الداعى ۋاقىتتا جەكەمەنشىك مەكتەپتەر دە باسشىلىققا الۋعا ءتيىس. سەبەبى تاربيە جۇمىسى بالالاردى تۇگەل قامتۋى قاجەت. سوندا عانا بۇل باستاما جالپىۇلتتىق اۋقىمعا يە بولادى. جوبانىڭ تۇپكى ماقساتى – وتانشىل، ءبىلىمدى، جاسامپاز ۇرپاق تاربيەلەۋ. مۇنىڭ ءبارى – ادال ازاماتقا ءتان قاسيەتتەر. قۇرىلتاي مۇشەلەرى الداعى ۋاقىتتا وسى باعدارلامانى «ادال ازامات» دەپ اتاۋدى ۇسىنىپ وتىر. مەن بۇل ۇسىنىسپەن تولىق كەلىسەمىن»، - دەدى.

***

«قۇرىلتاي مۇشەلەرى ءزۇلفيا بايساقوۆا مەن بانۋ نۇرعازيەۆا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىستىڭ كريتەريلەرىن قايتا قاراۋ جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار تۋرالى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى. ازاماتتىق سەكتور رەفورمالاردى جۇرگىزۋ جانە قوعامدى دامىتۋ ىسىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. مەملەكەت پەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ سەرىكتەستىگى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە، جاسامپاز قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋگە جانە ۇلتتىڭ جاڭا ساپاسىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىستىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن قازىرگى زاماننىڭ تالاپتارىنا ساي كەلەتىن جەكە زاڭ كەرەك. ارينە، زاڭ جوباسىن ازىرلەۋ بارىسىندا قۇجاتقا تەرەڭ جانە جان-جاقتى ساراپتاما جاسالۋعا ءتيىس. قۇزىرلى ورگاندار ساراپشىلار مەن قوعامدىق ۇيىمداردى تارتا وتىرىپ، بۇل ماسەلەمەن اينالىسۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«ءبىز سوڭعى جىلدارى مەملەكەتتىك ناگرادالار ماسەلەسىن قايتا قاراپ، ءبىر جۇيەگە تۇسىردىك. ەندى ۆەدومستۆولىق (مەكەمەلىك) ماراپاتتاردى رەتكە كەلتىرۋ قاجەت. مەملەكەتتىك ورگاندار بۇل جۇمىستى نازاردان تىس قالدىردى. ناقتى ەرەجە جوق، بارىنە ورتاق مالىمەتتەر قورى دا جوق. سونىڭ كەسىرىنەن كەيبىر ماراپاتتار ورىنسىز تاراتىلىپ جاتىر. ءتىپتى، ءبىر مەملەكەتتىك ورگاننىڭ توسبەلگىسىن ءبىر ادام بىرنەشە رەت العان جايتتار دا كەزدەسەدى. ۆەدومستۆولىق ناگرادا – ناعىز بىلىكتى ماماندارعا عانا بەرىلەتىن، سول ارقىلى كاسىبي مارتەبەنى كوتەرەتىن ماڭىزدى ناگرادا. بۇعان بەي-جاي قاراۋعا بولمايدى. سوندىقتان مەكەمەلىك ماراپاتتاردىڭ بىرىڭعاي ستاندارتىن جانە ءتىزىمىن جاساۋ قاجەت. ارينە، ءار مەكەمەنىڭ ءوز ەرەكشەلىگىن ەسكەرگەن ءجون. بىراق بارىنە ورتاق ۇستانىم بولۋى كەرەك. قۇزىرلى ورگاندارعا وسى شارۋانى قولعا الۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى.

***

«مەنىڭ باستاماممەن ونوماستيكا سالاسىن رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن اۋقىمدى جۇمىس باستالدى. كوشەلەر مەن ەلدى-مەكەندەرگە اتاۋ بەرۋ نەمەسە اتاۋلاردى وزگەرتۋ ماسەلەسىنە كەلگەندە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار كوپ قاتەلىك جىبەرگەن، بۇل رەتتە ءتىپتى، جەرلەستىك پەن تامىر-تانىستىققا جول بەرىلگەن. سوندىقتان بۇل ءىستى ورتالىقتاندىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. دەپۋتاتتار باستاماعا قولداۋ ءبىلدىردى. سونىڭ ناتيجەسىندە بىزدە ونوماستيكا سالاسىنداعى جۇمىستىڭ بىرىڭعاي ءارى ناقتى رەگلامەنتى بار. الايدا ءتيىستى راسىمدەردى وزگەرتىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە، بۇل جۇمىسپەن تياناقتى اينالىسۋ كەرەك. تاريحي ادىلدىك قاعيداتىن قاتاڭ ۇستانۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«ءبىزدىڭ كورنەكتى تاريحي تۇلعالارىمىز ۇلىقتاۋعا ابدەن لايىق. ولاردىڭ ەسىمىن ەل جادىندا ساقتاۋ – پەرزەنتتىك پارىزىمىز ءارى جالپىۇلتتىق بولمىسىمىزعا ءتان قاسيەت. بىراق ونوماستيكانى «تاريحي ەڭبەگى» ەشقانداي ارحيۆ قۇجاتتارىمەن راستالماعان تۇلعالاردى ۇلىقتاۋ قۇرالى ەتۋگە بولمايدى. تاۋەلسىز قازاقستاندا جوعارى قىزمەت اتقارعان ازاماتتاردىڭ ءوزى كەڭەس ءداۋىرىنىڭ قايراتكەرلەرىن، سونىڭ ىشىندە اشارشىلىقتى ۇيىمداستىرۋعا قاتىسى بار ادامداردى اسىرە ماداقتاۋمەن اينالىسىپ ءجۇر. بۇل – وكىنىشتى ءارى تۇسىنىكسىز نارسە. جالپى بۇل جۇمىستى رەتكە كەلتىرۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ەل تاريحىندا ايرىقشا ءرول اتقارعان ايگىلى بابالارىمىزدىڭ ەسىمى كوپتەگەن ەلدى مەكەندەر مەن كوشەلەرگە بەرىلگەن. ەندى وسىمەن توقتايىق. وتكەن زامان قايراتكەرلەرىنىڭ اتىن ەل جادىندا ساقتاۋ ماسەلەسىنە مەيلىنشە سالماقتى كوزقاراسپەن قاراعان ءجون. قالالار مەن كوشەلەردىڭ اتاۋىنان حالقىمىزدىڭ ءتول تاريحى كورىنىس تابۋى قاجەت. ءبىز ادەمى جەر-سۋ اتاۋلارىن جانە حالىق ىشىندە كەڭ تارالعان ءداستۇرلى اتاۋلاردى تولىق پايدالانباي ءجۇرمىز. بىراق اۋىل-ايماقتاردىڭ تاريحي تۇرعىدان ەسكىرگەن اتاۋلارىن وزگەرتۋ ماسەلەسىنە مۇقيات قاراعان ءجون. بۇل جەردە ەشقانداي ناۋقانشىلدىق بولماۋى كەرەك. حالىق اراسىندا جان-جاقتى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ، تۇرعىنداردىڭ پىكىرىن ەسكەرۋ ماڭىزدى. قازىر ەلدى مەكەندەردىڭ اۋماعى ۇلعايىپ جاتىر، قالالاردا جاڭا اۋداندار بوي كوتەرۋدە. وسىعان بايلانىستى اتاۋى قايتالاناتىن نەمەسە مۇلدەم اتاۋى جوق مىڭداعان كوشە پايدا بولدى. بۇل جاعداي ءورت سوندىرۋشىلەرگە، ءتارتىپ ساقشىلارىنا، جەدەل جاردەم مەن باسقا دا قۇرىلىمدارعا قيىندىق تۋعىزادى. ەڭ الدىمەن وسىنداي كوشەلەردىڭ اتاۋىن رەتكە كەلتىرۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«جەكەمەنشىك نىساندارعا اتاۋ بەرگەندە دە جۇگەنسىزدىك بولماۋى كەرەك. كەيدە قالا كوشەلەرىندە ايتۋعا ىڭعايسىز اتاۋى بار تاقتايشالار ءىلۋلى تۇرادى. كرەاتيۆ دەگەن، ارينە، جاقسى، بىراق قوعامدىق ءتارتىپ جانە ادەپ نورمالارىن ساقتاۋ كەرەك. سوندىقتان كاسىپكەرلەردىڭ دە ونوماستيكا ماسەلەسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانى ءجون. قازىر دەپۋتاتتار ونوماستيكا كوميسسياسىنىڭ كەلىسىمىمەن عانا جەكە نىساندى ادام اتىمەن اتاۋعا رۇقسات بەرەتىن تۇزەتۋلەردى قاراپ جاتىر. بۇل – دۇرىس شەشىم»، - دەدى.

***

«ونوماستيكا سالاسىن، مەملەكەتتىك جانە مەكەمەلىك ماراپاتتار جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، جاسامپازدىق قۇندىلىقتارىن دارىپتەۋ، الەۋمەتتىك كەسەلدەردى جويۋ، ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ – مۇنىڭ ءبارى اۋقىمدى يدەولوگيالىق جۇمىستىڭ اجىراماس بولىگى. سوندىقتان ىشكى ساياساتتاعى شارۋانىڭ ءبارىن جۇيەلەيتىن ءبىرتۇتاس تۇجىرىمدامالىق قۇجات كەرەك دەگەن پىكىرمەن كەلىسەمىن»، - دەدى.

***

«ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرى – ەدىل جاڭبىرشين، ايدوس سارىم، نيكيتا شاتالوۆ، گۇلميرا يلەۋوۆا، اندرەي چەبوتارەۆ، دانيار اشىمباەۆ، مارات شيبۇتوۆ جانە باسقا دا ازاماتتار وسىنداي ۇسىنىس ايتتى. ولار ءوز باستاماسىن ىسكە اسىرىپ، ىشكى ساياسات تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسىن دا ازىرلەدى. مەملەكەتتىك ورگاندار بۇل جوبانى جان-جاقتى زەردەلەپ، بارلىق ماسەلەنى پىسىقتاۋى قاجەت. قۇجاتتا قۇزىرلى ورگاندار مەن مۇددەلى تاراپتاردىڭ قىزمەتى ءبىر ارناعا توعىسۋى كەرەك. وندا مەملەكەتتىك يدەولوگيا جۇمىسىنىڭ ماقسات-مىندەتتەرى مەن باسىمدىقتارى ناقتى بەلگىلەنۋگە ءتيىس. تۇجىرىمدامادا حالقىمىزدىڭ بىرەگەي بولمىسىن، ءومىر سالتىن سيپاتتايتىن جالپىۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن نەگىزگى نىشاندار ايقىن كورسەتىلۋى كەرەك. بۇل، ەڭ الدىمەن، وسى قۇندىلىقتار مەن نىشانداردى قوعامدا ورنىقتىرۋ، ولاردى كەڭىنەن دارىپتەۋ جانە قورعاۋ ءۇشىن قاجەت»، - دەدى.

***

«كەلەسى ماسەلە. ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى نىعايتۋ جولىندا مادەنيەت سالاسى ايرىقشا ءرول اتقارادى. اسىرەسە، ءتول مادەنيەتىمىزدەگى ءاز-ناۋرىز مەيرامىنىڭ ورنى بولەك. ناۋرىز مەرەكەسى تۋرالى جاڭا تۇجىرىمداما ازىرلەندى. ەلىمىز ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىن 14 ناۋرىزدان، ياعني امال كۇنىنەن باستاپ، ون كۇن بويى اتاپ وتەتىن بولدى. ءار كۇنگە ناقتى اتاۋ بەرىلدى. جۇرتشىلىق بۇل باستامانى جاقسى قابىلدادى. اسىرەسە، ناۋرىزناماداعى «ۇلتتىق كيىم كۇنى» قوعامنىڭ زور قولداۋىنا يە بولدى. ۇلتتىق كيىمدەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتا ءتۇستى. مەكتەپتەردە، ءتۇرلى مەكەمەلەردە، سونداي-اق، ءىرى كومپانيالاردا ۇلتتىق كيىمگە ءمان بەرىلە باستادى. سۇرانىسقا ساي تىگىن تسەحتارى اشىلىپ، جاڭا برەندتەر، دۇكەندەر پايدا بولدى. وسىلايشا، ۇلتتىق كيىم كيۋ بىرتىندەپ قالىپتى كورىنىسكە اينالىپ كەلەدى. بۇل – وتە جاقسى ءۇردىس. بەت-ءجۇزدى تۇمشالايتىن قارا كيىمنەن گورى ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق كيىمدەرىمىز الدەقايدا ارتىق. اسىرەسە، ايەلدەردىڭ ءداستۇرلى كيىمى وتە عاجاپ كورىنەدى. سەبەبى ۇلتتىق كيىم بۇل – ءبىزدىڭ بىرەگەي ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ماڭىزدى كورىنىسى. ونى جان-جاقتى دارىپتەۋىمىز كەرەك»، - دەدى.

***

«تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا مادەنيەت سالاسىندا كوپ جۇمىس اتقارىلدى. كلاسسيكالىق جانە زاماناۋي مۋزىكاعا ارنالعان ساۋلەتتى عيماراتتار سالىندى. كوپتەگەن تەاتر اشىلدى. قازاقستاندا تەاتر ونەرىنە قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلەدى. زال كورەرمەنگە تولى، قويىلىمداردىڭ پرەمەراسىنا بيلەتتەر ەكى-ءۇش اپتا بۇرىن ساتىلىپ كەتەدى. ساحنا ونەرىنە قۇشتار جانداردىڭ اراسىندا جاستاردىڭ كوپ بولۋى كوڭىلگە ەرەكشە قۋانىش ۇيالاتادى. قازىر قازاقستاندا 46 ايماقتىق تەاتر بار. الايدا ونىڭ كوپشىلىگىنىڭ جاي-كۇيى ءماز ەمەس. مىسالى، سەمەيدە ءبىر عيماراتتا ءۇش بىردەي تەاتر سىعىلىسىپ وتىر. اسىرەسە، ايماقتاردا تەاترلاردى دامىتۋعا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك. حالقىمىزدىڭ مادەني ارالۋاندىعىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ورىس جانە باسقا دا ۇلتتىق تەاترلاردى قولداۋ ماڭىزدى. ەلىمىزدە ونەردىڭ بۇل ءتۇرى دە تابىس اكەلەتىنىن دالەلدەپ جۇرگەن جەكە تەاترلار از ەمەس. سوندىقتان بيزنەس وكىلدەرىن ايماقتاعى تەاترلارعا بەلسەنە قولداۋ كورسەتۋگە شاقىرامىن»، - دەدى.

***

«بيىل اباي قۇنانبايۇلىنىڭ تۋعانىنا 180 جىل تولادى. مەن وسىدان بەس جىل بۇرىن ۇلى ويشىلدىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولۋىنا وراي سەمەيدە ابايتانۋشى عالىمدارمەن كەزدەستىم، سول كەزدە اباي ينستيتۋتىن قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتتىم. بۇگىندە بۇل باستاما تسيفرلىق پلاتفورما فورماتىندا ىسكە اسىرىلدى، ياعني ءبىزدىڭ دياسپورالار مەن باسقا دا شەتەلدىكتەرگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ قۇرالى رەتىندە جۇمىس ىستەپ تۇر. ەندى وسى جوبانى تولىققاندى مادەني-اعارتۋ مەكەمەلەرىنە اينالدىرۋ قاجەت. بۇل قۇرىلىم كونفۋتسي، گەتە، سەرۆانتەس ينستيتۋتتارى سياقتى جۇمىس ىستەۋى كەرەك. اباي ينستيتۋتى نەگىزگى سەرىكتەس ەلدەردىڭ بارىندە ءتول مادەنيەتىمىزدى ناسيحاتتايتىن ورتالىق بولۋعا ءتيىس. بىرقاتار ەلدە، مىسالى، قىتاي، تۇركيا، موڭعوليا جانە باسقا دا مەملەكەتتەردە وسىنداي ورتالىقتار اشىلاتىن بولدى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن «وتانداستار» قورىنا مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، شەتەلدە وسىنداي ورتالىقتار اشۋ ماسەلەسى بويىنشا ءتيىستى جۇمىستى جالعاستىرۋدى تاپسىرامىن. حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى بەلسەنە اينالىسۋدا. بۇل ۇيىمنىڭ باستامالارىن ءبىز تۇتاس قوعام بولىپ ءارى قاراي قولداۋىمىز كەرەك. مادەنيەت دەگەنىمىز – جاي عانا عيماراتتار مەن مەكەمەلەر ەمەس. بۇل – ۇلتتىق سانا-سەزىمدى جاھاندىق اۋقىمدا نىعايتا تۇسەتىن مىقتى تۇعىر»، - دەدى.

***

«ءبىز يۋنەسكو-مەن ىنتىماقتاستىق اياسىندا قازاقستاننىڭ ماتەريالدىق جانە ماتەريالدىق ەمەس مۇرالارىن حالىقارالىق تىزىمدەرگە ەنگىزۋگە ايرىقشا ءمان بەرىپ جاتىرمىز. بۇعان قوسا، ءتۇرلى ۇلتتىڭ بارشا ادامزاتقا ورتاق ءبىلىم قازىناسىنا قوسقان زياتكەرلىك ۇلەسىن كورسەتەتىن «الەم جادى» تىزىمىنە دەرەكتى مۇرالارىمىزدى ەنگىزۋ جۇمىسىن جانداندىرۋ قاجەت. جاڭا زاماندا ءبىزدىڭ الدىمىزدا جاڭا مىندەتتەر تۇر. كوپتەگەن ەل ءوزىنىڭ سالت-ءداستۇرى مەن قازىرگى يننوۆاتسيالاردى ءوزارا ۇيلەستىرۋ ارقىلى دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەنىن تاريحتان كورىپ-ءبىلىپ وتىرمىز. سول سەكىلدى ءبىز دە ءتول مادەنيەتىمىزدى قازىرگى الەمدەگى شىنايى جاعدايعا بەيىمدەۋىمىز قاجەت. بۇگىنگى تاڭدا مادەنيەت جانە يدەولوگيا سالاسى جاساندى ينتەللەكتىنىڭ ىقپالىمەن تۇبەگەيلى وزگەرە باستادى. بىراق وعان تولىق ءۇمىت ارتۋعا بولمايدى. ادام فاكتورى ءالى دە ماڭىزدىلىعىن جوعالتقان جوق»، - دەدى.

***

«تانىمال سەرۆيستەرگە قازىرگى زامانعى قازاقستان تۋرالى سۋرەت نەمەسە ۆيدەو ازىرلەۋگە سۇرانىس بەرسەك، كوبىنەسە شىندىققا جاناسا بەرمەيتىن ءونىم ۇسىنادى. سەبەبى جاھاندىق نەيروجۇيەلەر ءبىزدىڭ تاريحىمىزدى، مادەنيەتىمىز بەن سالت-ءداستۇرىمىزدى تولىق بىلمەيدى. ازىرگە ينتەرنەت كەڭىستىگىندە قازاقستان تۋرالى الەمنىڭ كەڭ تارالعان تىلدەرىندەگى، اسىرەسە، اعىلشىن تىلىندەگى اقپاراتتار كوپ ەمەس. ۇكىمەت قولدا بار وراسان زور دەرەكتەردى، سونىڭ ىشىندە مۇراعاتتار مەن انىقتامالىق مالىمەتتەردى، عىلىمي زەرتتەۋلەردى، يلليۋستراتسيالار مەن فوتوسۋرەتتەردى، مۋزىكالىق شىعارمالاردى جانە ونەر تۋىندىلارىن تسيفرلىق فورماتقا كوشىرۋ جۇمىسىن باستاپ كەتتى. ۇلتتىق تسيفرلىق مۇراعات قۇرىپ، ونى ەلىمىزدەگى جانە شەتەلدەردەگى نەيروجۇيە جاساۋشىلاردىڭ ەركىن پايدالانۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«سوڭعى جىلدارى ءبىز ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدىڭ ماڭىزدى فاكتورى – تاريح عىلىمىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ جاتىرمىز. بۇگىنگى قۇرىلتاي تاعى ءبىر تاريحي بەلەسكە تۇسپا-تۇس كەلدى. بيىل ەل استاناسىن قىزىلورداعا كوشىرۋ تۋرالى تاريحي شەشىمنىڭ قابىلدانعانىنا ءجۇز جىل تولىپ وتىر. وسى رەتتە قۇرىلتايدىڭ كەلەسى وتىرىسىن سىر بويىندا، كەزىندە قازاق ەلىنىڭ استاناسى بولعان قىزىلوردا قالاسىندا وتكىزۋدى ۇسىنامىن»، - دەدى.

***

«حالقىمىزدىڭ «قازاق» دەگەن بايىرعى اتاۋى دا ءبىر عاسىر بۇرىن قايتارىلدى. ءبىزدىڭ مەملەكەتتىگىمىز مىڭجىلدىقتاردان باستاۋ الادى، ونىڭ تامىرى تىم تەرەڭدە جاتقانى داۋسىز. بىراق وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن ۇلتىمىزدىڭ ءوز اتاۋىنىڭ ورالۋى تاريحي ادىلدىك ورناتۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام بولعانىن اشىق ايتۋىمىز كەرەك. بۇل ىستە سول كەزدەگى ۇكىمەت باسشىسى ساكەن سەيفۋللين ايرىقشا ءرول اتقاردى. ول «قازاقتى قازاق دەيىك، قاتەنى تۇزەتەيىك» دەگەن ماقالا جازىپ، ارنايى يدەولوگيالىق ناۋقاندى باستاپ بەردى. مۇنداي ماڭىزدى وقيعالار ەل جادىندا ساقتالۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«وسى ورايدا، مەن كورنەكتى قالامگەر تولەن ابدىكتىڭ جىل باسىندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىن اتاپ وتكىم كەلەدى. جازۋشى «اتانىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول» دەپ، ورىندى پىكىرىن ايتتى. وسى جەردە ايتارىم: ءوز ۇلتىڭدى وزگەلەردەن بيىك قويۋ ءتۇپتىڭ تۇبىندە جارعا جىعادى. قازاق حالقى وزگەلەردەن كەم ەمەس، بۇل – اقيقات، بىراق ارتىق تا ەمەس دەپ ايتۋىمىز كەرەك. قازاق حالقىن دانىشپان دەپ ايتساق، قاتەلەسپەيمىز. دەگەنمەن دۇنيە جۇزىندە دانىشپان حالىقتار از ەمەس. بۇل دا – اقيقات. مۇنداي پىكىر كەيبىر ادامعا ۇناماۋى مۇمكىن. الايدا كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعامىن دەپ، تۋرا سوزدەن جاڭىلۋعا بولمايدى. شىن مانىندە ءار ەل باسقا جۇرتتان دامۋ دەڭگەيىنە قاراي وزباق. جالپى ءبىز ءتول تاريحىمىزعا كوكجيەگى كەڭ، تامىرى تەرەڭ وركەنيەتتىك كوزقاراسپەن قاراۋىمىز كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى. سوندا عانا حالقىمىزدىڭ وتكەنىنە، بۇگىنى مەن بولاشاعىنا مۇلدە جاڭا كوزقاراس پايدا بولادى»، - دەدى.

***

«قازىر وتاندىق تاريح عىلىمىنىڭ جانە ءبىزدىڭ زياتكەرلەرىمىزدىڭ الدىندا ءتول تاريحىمىز تۋرالى تۇسىنىكتى جاھاندىق وركەنيەت پاراديگماسى تۇرعىسىنان كەڭەيتۋ مىندەتى تۇر. اشىعىن ايتساق، كوپتەگەن عالىمدار مەن قوعام بەلسەندىلەرى ءالى كۇنگە دەيىن قازاقستاننىڭ جىلناماسىنا ۇلتتىڭ جادىنا جارا سالعان تاريحي وقيعالار تۇرعىسىنان قارايدى. بۇل جاعداي ءتول تاريحىمىزعا كوزقاراس اۋقىمىن تارىلتادى. ءبىز بارىنشا كەڭ ءارى تەرەڭ ويلاۋىمىز قاجەت»، - دەدى.

***

«از زەرتتەلگەن نەمەسە مۇلدە زەرتتەلمەگەن تاقىرىپتاردى عانا زەردەلەۋ جەتكىلىكسىز. ءبىز قازاقستاندى الەم وركەنيەتىنىڭ دەربەس بولىگى رەتىندە تانىتۋىمىز كەرەك. قازاق حالقىنىڭ امبەباپ ءارى بىرەگەي ومىرلىك تاجىريبەسىن تولىق اشىپ كورسەتۋ ماڭىزدى. بۇل قازىرگى قازاقستاننىڭ ميسسياسىن تەرەڭ تۇسىنۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى. كوشپەندىلەر وركەنيەتىنىڭ بەسىگى بولۋ دەگەنىمىز – ءوز ەلىڭنىڭ وتكەنىن ەستە ساقتاۋ عانا ەمەس. سونىمەن بىرگە بۇل – ءتۇرلى حالىقتار مەن مادەنيەتتەردى، داۋىرلەر مەن كەڭىستىكتەردى ورتاق يگىلىك ءۇشىن جۇمىلدىرۋ دەگەن ءسوز. تاريحىمىزدىڭ ءار بەلەسى بىزگە ءبولىنۋدى ەمەس، بىرىگۋدى، قيراتۋدى ەمەس، جاسامپاز بولۋدى ۇيرەتىپ كەلەدى. سوندىقتان قازاقستان ۇلى دالا جۇرەگى رەتىندە بۇگىن دە ءوزىنىڭ تاريحي ميسسياسىن جالعاستىرا بەرۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«كونە زاماننان كەلە جاتقان كوشپەندىلەر ءداستۇرى ەلدى ارتقا تارتاتىن ەمەس، بولاشاققا باستايتىن مىقتى قۋات كوزى بولۋعا ءتيىس. دەي تۇرعانمەن، تاريحتى اڭىزعا اينالدىرىپ، ەسكى زاماننىڭ شىرماۋىندا قالىپ قويۋعا دا بولمايدى. تاريحي-مادەني مۇرامىزدى ءححى عاسىرعا ساي جاڭعىرتىپ، جۇيەلى تۇردە دارىپتەۋىمىز قاجەت. عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ، تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قالپىنا كەلتىرۋ، ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىن جانداندىرۋ، مۋزەي ءىسىن دامىتۋ، شەتەل مۇراعاتتارىن زەردەلەۋ، سالت-ءداستۇرىمىزدى جاڭعىرتۋ – وسى جۇمىستىڭ ءبارىن جۇيەلەۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ءبىز ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ وتىرىستارىندا ۇنەمى الەۋمەتتىك جانە مادەني-گۋمانيتارلىق ماسەلەلەرگە قاتىستى ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلداپ قانا قويماي، ەل دامۋىنىڭ باسقا دا باعىتتارى بويىنشا باستى باسىمدىقتاردى ايقىندايمىز. ايماقتارداعى ەكونوميكانىڭ وركەندەۋىنە سەرپىن بەرەتىن جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشۋ جانە وڭىرلەردىڭ دامۋ دەڭگەيىندەگى تەڭسىزدىكتى جويۋ – قازىر مەملەكەت الدىندا تۇرعان نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى. بيىل ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىنا جۇمسالاتىن قارجى كولەمىن ەكى ەسەگە جۋىق كوبەيتىپ، 8 تريلليون تەڭگەگە دەيىن جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. الداعى جىلدارى ۇكىمەت ناقتى سەكتورعا بولىنەتىن قارجى كولەمىن 10 تريلليون تەڭگەگە دەيىن جەتكىزۋگە ءتيىس. بۇل جەردە بيزنەستى قولداۋدىڭ ەلىمىزدە بۇرىن-سوڭدى بولماعان اۋقىمدى شارالارى تۋرالى ايتىلىپ وتىر»، - دەدى.

***

«قازىر بۇكىل ەلىمىزدە ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، 2025-2026 جىلداردىڭ وزىندە قاشاعان كەنىشىندە گاز وڭدەۋ زاۋىتىن، سونىمەن بىرگە، «تالدىقورعان – ءۇشارال» ماگيسترالدى گاز قۇبىرى مەن «بەينەۋ–بوزوي-شىمكەنت» گاز قۇبىرىنىڭ ەكىنشى جەلىسىن ىسكە قوسۋ جوسپارلانعان. ۇكىمەت قىزىلوردا جانە تۇركىستان وبلىستارىندا بۋ-گاز قۇرىلعىسىنا نەگىزدەلگەن ەلەكتر ستانساسىن سالادى. الماتىداعى جەو-2 جانە جەو-3 جاڭعىرتىلاتىن بولادى. «كەندىرلى» دەمالىس ايماعىندا سۋ تۇششىتاتىن زاۋىت جۇمىس ىستەي باستايدى. كاسىپورىن جاڭاوزەن قالاسى تۇرعىندارىن اۋىز سۋمەن تۇراقتى قامتاماسىز ەتەدى. قاراعاندىدا جانە ەكىباستۇزدا بولات قورىتاتىن زاۋىتتار، جامبىل وبلىسىندا مينەرالدى تىڭايتقىش وندىرەتىن حيميا كەشەنى پايدالانۋعا بەرىلەدى»، - دەدى.

***

«الماتى قالاسىندا جانە قوستاناي وبلىسىندا اۆتوكولىك زاۋىتتارى اشىلادى. «دوستىق-مويىنتى» تەمىر جول ۋچاسكەسىنىڭ جانە الماتى بەكەتىن اينالىپ وتەتىن تەمىر جول جەلىسىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى. «قىزىلجار – مويىنتى» باعىتىندا جاڭا جوبا باستالادى. اقتاۋدا كاسپي تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىنداعى كونتەينەر حابى سالىنىپ بىتەدى. «قورعاس – شىعىس قاقپا» ەەا اۋماعىندا حالىقارالىق اۋەجاي جۇمىس ىستەي باستايدى. زايسان، كاتونقاراعاي مەن كەندىرلى دەمالىس ايماقتارىندا دا اۋەجاي اشىلادى. كاسپي تەڭىزىنىڭ ۇلتانىمەن تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جەلىسى تارتىلادى، بۇل قادام ەۋروپا مەن ازيا اراسىندا تسيفرلىق ءدالىز جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەلىمىزدىڭ اۆتوكولىك جولدارى جەلىسىن دامىتۋ جۇمىسىنىڭ ءمان-ماڭىزى وتە زور»، - دەدى.

***

«وسى تۇستا تاعى ءبىر ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبا قولعا الىناتىنى تۋرالى جاريالاعىم كەلەدى. مەن ۇكىمەتكە استانادان ارقالىق، تورعاي جانە ىرعىز ارقىلى ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك دالىزىنە تۋرا شىعاتىن اۆتوكولىك جولىنىڭ قۇرىلىسىن باستاۋدى تاپسىردىم. جاڭا كۇرە جول ورتالىق جانە باتىس ايماقتاردىڭ اراسىن 560 شاقىرىمعا قىسقارتادى. بۇل – تۇتاس تورعاي ءوڭىرىنىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەرەتىن اۋقىمدى جوبا. بۇدان بولەك ارقالىقتاعى اۋەجايدى قالپىنا كەلتىرىپ، جاڭا اەروۆوكزال سالعان ءجون. بۇل جوبا ىشكى كولىك قاتىناستارىن ەداۋىر جاقسارتادى. سونداي-اق ورتالىق ايماقتاعى اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن يگەرۋگە جانە مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى. ەلىمىزدە ماشينا جاساۋ، مەتاللۋرگيا، مۇناي-حيميا، اگروونەركاسىپ جانە كولىك-لوگيستيكا سالالارىندا مۇنداي جوبالار از ەمەس»، - دەدى.

***

«الداعى ءتورت جىل ىشىندە ەلىمىزدە جىل سايىن 200-گە جۋىق ينۆەستيتسيالىق جوبا ىسكە قوسىلىپ وتىرادى. وسى ارقىلى ءبىز مەملەكەتتىڭ جاڭا يندۋستريالىق قالىبىن جاساپ، كولىك-ترانزيت الەۋەتىن نىعايتا تۇسەمىز. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزگە ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار وتە قاجەت. اۋقىمدى جوبالار ايماقتاردىڭ ەكونوميكالىق مۇمكىندىگىن ارتتىرادى. مىڭداعان جاڭا جۇمىس ورنىن اشىپ، ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتەدى. جالپى ايتقاندا، ءىرى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ – ەلىمىزدىڭ وسى ايماقتاعى كوشباسشىلىق ءرولىن ارتتىراتىن بىردەن-ءبىر جول»، - دەدى.

***

«ءبىز 2022 جىلى جاڭادان ءۇش وبلىس قۇرىپ، وسى وڭىرلەردىڭ دامۋىنا كۇشتى سەرپىن بەردىك. بۇل اقىرى دۇرىس شەشىم بولدى. الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر ەداۋىر ارتتى، ايماقتارعا ينۆەستيتسيا كەلە باستادى. سونىڭ ارقاسىندا جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ تۇرمىس ساپاسى دا جاقسارا ءتۇستى. دەگەنمەن ۇكىمەت جاڭا وبلىستاردىڭ احۋالىن باقىلاۋدا ۇستاۋعا ءتيىس. ولارعا كومەكتەسۋ قاجەت. مەنىڭ تاپسىرماممەن اباي جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا شەكارا ماڭىنداعى بىرنەشە اۋدان قالپىنا كەلتىرىلدى. مۇنى جۇرت وتە جاقسى قابىلدادى. جاڭا اۋدانداردا تىرشىلىك جانداندى، ينفراقۇرىلىم جاقسارا باستادى. اۋىلدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىندا شەكارالىق اۋماقتارعا قاتىستى جۇمىستىڭ نەگىزگى باعدارى ايقىندالعان. شەتكەرى جاتقان ەلدى-مەكەندەردىڭ احۋالى ەل ىرگەسىنىڭ بەكەم بولۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى. بۇل – ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ماسەلە. سوندىقتان وسى باعىتتاعى جۇمىستى جۇيەلى تۇردە جالعاستىرۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«Amanat پارتياسى شەكارا ماڭىنداعى اۋدانداردى دامىتۋعا قاتىستى جاڭا زاڭ قابىلداۋدى ۇسىنىپ وتىر. ۇكىمەتكە دەپۋتاتتارمەن بىرگە بۇل ۇسىنىستى مۇقيات قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. ادەتتە شەكارا ماڭىنداعى اۋداندار ارقىلى ماڭىزدى كولىك-لوگيستيكا دالىزدەرى وتەدى. بيىل اۆتوكولىكتەرگە ارنالعان 9 كەدەن بەكەتىن جاڭعىرتۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونىڭ ناتيجەسىندە، مۇنداي بەكەتتەردىڭ وتكىزۋ مۇمكىندىگى 6 ەسە ارتادى. بۇل جوبا ەلىمىزدىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن نىعايتۋعا ەداۋىر ۇلەس قوسادى»، - دەدى.

***

«ايماقتاردىڭ دامۋىنداعى الشاقتىقتى جويۋ ءۇشىن ناقتى ستاندارتتارعا سۇيەنە وتىرىپ ەكولوگيالىق كورسەتكىشتەر، ينفراقۇرىلىم، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ جانە باسقا دا ماڭىزدى ولشەمدەر بويىنشا ارتتا قالعان وڭىرلەردى انىقتاۋ قاجەت. ورتالىقتىڭ كۇش-جىگەرىن وسىنداي الشاقتىقتى جويۋعا جۇمىلدىرۋ كەرەك. سول ءۇشىن قازىر وڭىرلەردى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنىپ جاتىر. قۇجاتتا ايماقتار اراسىنداعى تەڭسىزدىكتى جويۋعا جانە مەكەمەلەر اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى جاقسارتۋعا باعىتتالعان تىڭ تاسىلدەر قاراستىرىلادى. وڭىرلەردىڭ ءىس-قيمىلى ناقتى سالاعا جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە اتقارىپ جاتقان ءىس-جۇمىستارىنا سايكەس جۇرگىزىلۋى قاجەت. ءىس-شارالار ۇيلەسىمدى بولۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«بۇل – بارلىق سالاعا قاتىستى ماسەلە. مىسالى، سولتۇستىككە كوكتەم ەندى كەلىپ جاتىر. قار ەرىپ، ەلدى مەكەندەردى قارعىن سۋ باسۋ قاۋپى تۋىندايدى. بىلتىرعى تاسقىننان ورتالىق تا، جەرگىلىكتى بيلىك تە ءتيىستى قورىتىندى جاسادى دەپ اقپارات الىپ وتىرمىن. جاز شىققان سوڭ ءورت قاۋپى كۇشەيەدى. تابيعات اپاتتارىنىڭ الدىن الۋ، ساقتانۋ شارالارى ۇنەمى نازاردا بولۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«مەن جاپپاي تسيفرلاندىرۋ مەن جاساندى ينتەللەكتىنى بارلىق سالاعا كەڭىنەن ەنگىزۋ ماسەلەسىنە ۇنەمى نازار اۋدارامىن. قازىر قاي ەلدىڭ جاڭا تەحنولوگيالاردى ءوز پايداسىنا جاراتا الاتىنى، قاي ەلدىڭ كوش سوڭىندا قالاتىنى انىقتالىپ جاتقان شەشۋشى كەزەڭگە قادام باستىق. ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسى جانە ەڭبەك نارىعى جاساندى ينتەللەكتىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن تۇبەگەيلى وزگەرىپ جاتىر. ادامزات تىرشىلىگىنىڭ ءمانى مەن قالىبى باسقاشا سيپات الىپ بارادى. وسى ورايدا يننوۆاتسيالار ەكونوميكاسى دەگەن جاڭا قۇبىلىس پايدا بولدى. وندا وزگەشە ويلاۋ قابىلەتى، شىعارماشىلىق تۇرعىداعى جاڭاشىلدىق جانە الەۋمەتتىك داعدىلار الدىڭعى قاتارعا شىعادى»، - دەدى.

***

«جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋ بيۋدجەت قاراجاتىن پايدالانۋ تيىمدىلىگىن بارىنشا ارتتىرۋعا، سالىق جانە كەدەن ءىسىن جۇرگىزۋدىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ سالاسىن وڭتايلاندىرۋعا، سونداي-اق ازاماتتار مەن مەملەكەت اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىل ۇردىستەرىنىڭ ءبارىن ودان ءارى جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قۇزىرلى مەملەكەتتىك ورگاندار ساراپشىلارمەن جانە ءىت-ماماندارمەن قويان-قولتىق جۇمىس ىستەي وتىرىپ، ارتىق شىعىنداردى ازايتۋعا، بارلىق سالانىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ارنالعان تىڭ تاسىلدەر ىزدەپ تاۋىپ، ونى قولدانىسقا ەنگىزىپ وتىرۋعا ءتيىس. مەن بۇل ماسەلەنى ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستايمىن»، - دەدى.

***

«ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىنا تسيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ ەنگىزىلۋى ەلىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتىن ارتتىراتىن ەڭ باستى فاكتور بولۋعا ءتيىس. بۇل جەردە تسيفرلىق اكتيۆتەر يندۋسترياسى مەن بلوكچەين تەحنولوگياسىن دامىتۋ ماڭىزدى ءرول اتقارادى. تسيفرلىق اكتيۆتەردىڭ زاڭدى اينالىمىن قامتاماسىز ەتۋ، كريپتوايىرباستاۋ قىزمەتىن جۇرگىزۋ جانە تسيفرلىق ماينينگكە ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن وسى سالانى رەتتەۋ ءىسىن ىرىقتاندىرۋدىڭ شۇعىل شارالارىن قابىلداۋ قاجەت. بۇل قادام ەلىمىزدىڭ وسى ايماقتاعى تسيفرلىق قارجى تەحنولوگيالارىنىڭ ورتالىعى رەتىندەگى ءرولىن ارتتىرادى. سونداي-اق، تسيفرلىق اكتيۆتەردىڭ كولەڭكەلى اينالىمىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى ءارى سالىق ءتۇسىمىن كوبەيتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى»، - دەدى.

***

«قازىرگى زاماندا ەكونوميكا يننوۆاتسياعا نەگىزدەلۋى كەرەك ەكەنى ءسوزسىز. ءبىز عىلىمدى دامىتۋ، سونىڭ ىشىندە قولدانبالى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. عىلىمي جاڭالىقتاردى كوممەرتسيالاندىرۋعا، عىلىم مەن ءوندىرىستىڭ بايلانىسىن كۇشەيتۋگە باسا ءمان بەرىلىپ وتىر. دەگەنمەن قازاقستاندا ءالى كۇنگە دەيىن بىردە ءبىر عىلىم قالاشىعى جوق. الماتى ىرگەسىندەگى «الاتاۋ» يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركىنىڭ اۋماعىندا عىلىم قالاشىعىن قۇرۋ تۋرالى يدەيا بار ەكەنىن بىلەمىن. ۇكىمەت وسى باستامانى جان-جاقتى زەردەلەپ، ءتيىستى زاڭ دايىنداۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، ءتيىستى ءداستۇرى مەن تاجىريبەسى بار كۋرچاتوۆ قالاسى ەكىنشى عىلىم قالاشىعى بولا الادى. بىراق مىنانى ەسكەرتكىم كەلەدى: وسى جوسپاردىڭ ءبارى شىنايى ەسەپ-قيساپقا جانە تاباندى جۇمىسقا نەگىزدەلۋگە ءتيىس. كوزبوياۋشىلىق پەن كوپىرمە سوزگە ابدەن تويدىق. سۇراۋى قاتتى بولادى»، - دەدى.

***

«كەلەسى ماسەلە. تۋريزم ايماقتاردىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەتىن سالا بولۋعا ءتيىس. جەرگىلىكتى جەردەگى رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق ءىس-شارالار وڭىرلەردىڭ تۋريستىك الەۋەتىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى. بيىل تارازدا وتەتىن «دوستاستىق جارمەڭكەسى» وسىنداي جوبانىڭ ءبىرى بولماق. جارمەڭكەگە كوپتەگەن ەلدىڭ قولونەرشىلەرى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارى شاقىرىلدى. بۇل ءىس-شارا سەرىكتەس ەلدەرمەن ەكونوميكالىق بايلانىسىمىزدى ودان ءارى كۇشەيتەدى. سونىمەن قاتار ەڭ كونە ساۋدا جانە مادەنيەت ورتالىعىنىڭ ءبىرى – تاراز قالاسىنىڭ بەدەلىن ارتتىرا تۇسەدى، وبلىسقا جاڭا ينۆەستيتسيا تارتۋعا جانە تۋريستەردىڭ كوپتەپ كەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى»، - دەدى.

***

«جالپى ءار ايماقتا جۇرتشىلىق اسىعا كۇتەتىن ءارى داستۇرگە اينالعان وسىنداي ماڭىزدى مادەني-تۋريستىك ءىس-شارالار ءوتىپ تۇرادى. ونى نەگىزىنەن دەمەۋشىلەردىڭ قاراجاتى ەسەبىنەن ۇيىمداستىرعان ءجون. ءىس-شارالاردى جىل بويى جالعاساتىنداي ەتىپ بىركەلكى ءبولۋ، برەند رەتىندە قالىپتاستىرىپ، جارنامالاۋ قاجەت. ءاربىر وقيعا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى كورسەتىلىپ، ەل ىشىندە جانە شەتەلدەردە جۇرت نازارىنا ىلىگۋگە ءتيىس. مۇنىڭ ءبارى ادامداردىڭ ايماقتارعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ءتۋريزمدى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى.

***

«تابيعي بايلىعىمەن، جان-جانۋارلار دۇنيەسىمەن بۇكىل الەمگە تانىمال ەلىمىزدىڭ بيولوگيالىق ارالۋاندىعىن قورعاۋ ايرىقشا ماڭىزدى مىندەتكە اينالدى. كەشە جۇمىس سەكتسياسى كەزىندە «اۋىل» پارتياسىنىڭ وكىلدەرى كيىكتەر تۋرالى ماسەلە كوتەرگەنىن بىلەمىن. ايماقتاردان دا وسىعان قاتىستى وتىنىشتەر-حاتتار كەلىپ جاتىر. رۇقساتسىز اڭ اۋلاعاندارعا جازانى كۇشەيتۋ ءۇشىن مەنىڭ باستاماممەن 2019 جىلى زاڭنامالىق شارالار قابىلداندى. وسى جانە باسقا دا جان-جاقتى شارالاردىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدەگى كيىك سانى كۇرت ارتتى. قازىر ولارعا جويىلىپ كەتۋ قاۋپى ءتونىپ تۇرعان جوق. بىراق، ەندى، باسقا ماسەلە تۋىندادى. اۋىل شارۋاشىلىعى زارداپ شەگىپ جاتىر. ەپيزووتيالىق احۋالدىڭ دا كۇردەلەنىپ كەتۋ قاۋپى بار. جالپى ەكوجۇيەگە تۇسەتىن سالماق ارتتى. ۇكىمەتكە بىلىكتى مامانداردى جۇمىلدىرا وتىرىپ، وسى ماسەلەنى جان-جاقتى زەردەلەۋدى جانە بايىپتى شەشىم قابىلداۋدى تاپسىرامىن. ءبىز بالقاش كولىنىڭ اينالاسىندا تۇران جولبارىسىنىڭ پوپۋلياتسياسىن قالپىنا كەلتىرۋگە كىرىستىك. بۇل – شارۋاشىلىق قىزمەتكە بايلانىستى شەشۋگە تۋرا كەلەتىن كوپتەگەن ماسەلەمەن قاتار جۇرەتىن كۇردەلى مىندەت. كەلەسى كەزەكتە ىلبىستەردى ساقتاپ، ونىڭ سانىن كوبەيتۋىمىز كەرەك»، - دەدى.

***

«ادامزاتتىڭ بۇلدىرگى ءىس-ارەكەتىنىڭ كەسىرىنەن كاسپي يتبالىعى، قىزعىلت قوقيقاز جانە باسقا دا ەرەكشە جان-جانۋارلارعا قاتەر ءتونىپ تۇر. ءبىز تابيعاتتىڭ وسى ءبىر سىيىنا بارىنشا نازار اۋدارىپ، ونى ساقتاي ءبىلۋىمىز قاجەت. سوندىقتان بيولوگيالىق ارالۋاندىقتى قورعاۋ قورىن قۇرۋ كەرەك دەپ سانايمىن. مەن مەملەكەت باسشىسى رەتىندە بۇل اۋقىمدى جۇمىستىڭ ماڭىزى وراسان زور ەكەنىن كورسەتۋ ءۇشىن وسى قوعامدىق ۇيىمعا ءوزىم جەتەكشىلىك ەتۋگە دايىنمىن. بۇعان قوسا، ءبىز تاعى ءبىر قازىنامىز – تازىنى حالىقارالىق تىزىمگە ەنگىزە العانىمىزدى ايتا كەتكىم كەلەدى. اڭ اۋلايتىن ايرىقشا قاسيەتتەرى بار قازاقى ءيتتىڭ تۇقىمىن ەندى بۇكىل الەم بىلەدى»، - دەدى.

***

«سونىمەن بىرگە تازالىق ماسەلەسى ءاردايىم نازاردا بولۋعا ءتيىس. بىلتىردان بەرى ەلىمىزدە «تازا قازاقستان» اكتسياسى ءجۇرىپ جاتىر. باستاماعا ازاماتتار جاپپاي قولداۋ ءبىلدىردى. اكتسيا جالپىۇلتتىق سيپاتقا يە بولدى. كۇن جىلىنىپ كەلەدى، ەندى جۇرت سەنبىلىككە شىعىپ، اينالاسىن تازالايدى. بۇل – وتە دۇرىس. مەن بۇعان دەيىن دە ايتتىم، «تازا قازاقستان» – جاي ناۋقان ەمەس. بۇل ءار ادامنىڭ جانە بارشا حالىقتىڭ كۇندەلىكتى داعدىسى، ءومىر سالتى بولۋى قاجەت»، - دەدى.

***

«بارشاڭىزعا ءمالىم، ەكى جىل بۇرىن مەنىڭ تاپسىرماممەن «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى باستالدى. جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى مەكتەپتەگى ورىن تاپشىلىعىن جويۋ، سونداي-اق، اپاتتى جانە ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەر ماسەلەسىن شەشۋ بولدى. اقمولا وبلىسى ۇلتتىق جوبا بويىنشا سالىناتىن بارلىق مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن ءبىرىنشى بولىپ اياقتادى. ايماقتا 12 مىڭنان استام وقۋشىعا ارنالعان جاڭا ءبىلىم وشاقتارى اشىلدى. باسقا وبلىستاردا قۇرىلىس بارىسى ءماز ەمەس. ۇكىمەت پەن «سامۇرىق-قازىنا» قورى بۇل جۇمىستى قولعا الۋى كەرەك. مەن تاياۋ ارادا تەكسەرەمىن»، - دەدى.

***

«بيىل ەلىمىزدە 500 مىڭ وقۋشىعا ارنالعان ەكى جۇزدەن استام مەكتەپ سالىنادى. مىنا جايتتى قاپەردە ۇستاعان ءجون: بارلىق جەردە تەك «جايلى مەكتەپ» جوباسى اياسىندا مەكتەپ سالۋ مىندەتتى ەمەس. ساپالى سالىنعان قاراپايىم مەكتەپتەرگە دە سۇرانىس جوعارى. ءۇش جىلدا 1300, سونىڭ ىشىندە اۋىلداعى 900 ءبىلىم ورداسىن جاڭعىرتۋ قاجەت. جاڭا وقۋ جىلىنا دەيىن مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك مەكتەپتىڭ بارلىعى بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ارنايى قۇرالدارمەن جابدىقتالۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«بۇكىل ەل بويىنشا مەديتسينا ينفراقۇرىلىمىن بارىنشا دامىتۋ جۇمىستارى جالعاسادى. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن «اۋىلدا دەنساۋلىق ساقتاۋدى جاڭعىرتۋ» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا 188 مەديتسينا نىسانى سالىنادى. ريددەردە كوپبەيىندى اۋرۋحانانى، وسكەمەندە گەماتولوگيا ورتالىعىن، اقتاۋدا جەدەل جاردەم ستانساسىن، الماتىدا جۇقپالى اۋرۋلار ۇلتتىق عىلىمي ورتالىعىن، استانادا ۇلتتىق عىلىمي ونكولوگيا ورتالىعىنىڭ جاڭا عيماراتىن پايدالانۋعا بەرۋ قاجەت. 2026 جىلى 32 اۋداندىق ورتالىق اۋرۋحانانى جاڭعىرتۋ، سونداي-اق قىزىلوردا جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنداعى اۋرۋحانالاردى سالىپ ءبىتىرۋ كەرەك. جۇمىستى اياقتاۋ مەرزىمىن بۇزۋعا بولمايدى»، - دەدى.

***

«تۇرعىندارعا، اسىرەسە الەۋمەتتىك جاعىنان وسال توپتاعى ازاماتتارعا باسپانانىڭ قولجەتىمدى بولۋى – تۇرمىس ساپاسىنىڭ جاقسارعانىن بىلدىرەتىن نەگىزگى كورسەتكىش. بىلتىر مەملەكەت وسى ساناتتاعى ادامدار ءۇشىن 21 مىڭعا جۋىق پاتەر ساتىپ الدى. سوڭعى ەكى جىلدا بىرقاتار قالادا (سەمەي، تاراز، كەنتاۋ، ورال) ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدارعا ارنالعان زاماناۋي وڭالتۋ ورتالىقتارى بوي كوتەردى. 2026 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن اقتوبەدە، اتىراۋدا، كوكشەتاۋدا، شىمكەنتتە جانە تالدىقورعاندا ءدال وسىنداي ورتالىقتار اشۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«بۇدان بولەك، ءاربىر وبلىس ورتالىعىندا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار، سونىڭ ىشىندە اۋتيزمگە شالدىققان بالالاردى وڭالتۋ جانە دامىتۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ كەرەك. وكىنىشكە قاراي، دۇنيە جۇزىندە وسىنداي دياگنوزى بار بالالاردىڭ سانى جىلدام ءوسىپ بارادى. مۇنداي جاعداي قازاقستاندا دا بار. دەمەۋشىلەردىڭ جانە «قازاقستان حالقىنا» قورىنىڭ كومەگىمەن وسى ماڭىزدى جۇمىستا بەلگىلى ءبىر ىلگەرىلەۋ بار. ۇكىمەت پەن اكىمدەر بۇل شارۋانى جانداندىرۋى قاجەت. قازاقستاندا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ءاربىر بالانىڭ تولىققاندى ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىگى بولۋى كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى ماسەلە. سوندىقتان جىل سوڭىنا دەيىن وسىنداي بالالارعا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ ءىسىن رەتتەيتىن جاڭا زاڭ ازىرلەۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ وتىرىستارىن ءار وبلىستا وتكىزۋدىڭ ۇتىمدى تۇسى بار. القالى جيىندا ايماقتىڭ دامۋىنا قاتىستى وزەكتى ماسەلەلەر دە قارالادى. مەنىڭ تاپسىرماممەن بۇگىنگى باسقوسۋعا اقمولا وبلىسىنىڭ ءبىر توپ ازاماتى قاتىسىپ وتىر. ولاردىڭ ىشىندە ارداگەرلەر، زيالى قاۋىم وكىلدەرى، قوعام بەلسەندىلەرى، كاسىپكەرلەر مەن جاستار بار. مەن وسى ايماقتىڭ دامۋىنا ايرىقشا ءمان بەرەمىن. سوندىقتان اقمولا وبلىسىنداعى كەيبىر باستامالار مەن جوبالارعا نازار اۋدارعىم كەلەدى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، مەن 2025 جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالادىم. بۇل – كاسىپتىك جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ سالاسىن جاڭعىرتۋعا جانە جۇمىسشى مامانداردىڭ قوعامداعى بەدەلىن ارتتىرۋعا ارنالعان ماڭىزدى شەشىم»، - دەدى.

***

«جاستاردىڭ مۇمكىندىگىن ارتتىرىپ، كاسىبي باعىت-باعدار بەرۋگە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت. ولاردىڭ سۇرانىسقا يە جۇمىسشى ماماندىقتاردى مەڭگەرۋىنە جاعداي جاساۋ كەرەك. جاستاردىڭ زامان تالابىنا ساي ءبىلىم الۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ۇكىمەت پەن وبلىس اكىمدىگى قوسشى قالاسىندا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كوللەدج اشۋعا كىرىسۋى قاجەت. قالانىڭ استانا ىرگەسىندە تۇرعانىن جانە تۇرعىندارىنىڭ سانى تەز ءوسىپ كەلە جاتقانىن ەسكەرسەك، بۇل – وتە وزەكتى ماسەلە»، - دەدى.

***

«قازىردىڭ وزىندە الىس-جاقىن شەتەلدەرگە كەڭىنەن تانىمال بۋراباي جەرىنىڭ مول مۇمكىندىكتەرى بار. وسى كۋرورتتىق ايماقتى دامىتۋدىڭ 2029 جىلعا دەيىنگى كەشەندى جوسپارى قابىلداندى. ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن شامامەن 140 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى. قارجىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى – جەكە ينۆەستيتسيالار. ۇكىمەت پەن وبلىس اكىمدىگى قۇجاتتا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى ساپالى ورىنداۋعا ءتيىس. ەڭ الدىمەن ششۋچينسك-بۋراباي كۋرورتتىق ايماعىنداعى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ قاجەت. بارلىق ەكولوگيالىق تالاپتار قاتاڭ ساقتالۋعا ءتيىس. تۋريستەرگە الەمدىك ستاندارتتارعا ساي قىزمەت كورسەتىلۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«جاڭادان سالىناتىن كونگرەسس-ورتالىق بۋرابايدىڭ بەتكە ۇستار ورنى بولۋى قاجەت. ورتالىق ىسكە قوسىلاتىن بولسا، دەمالىس ايماعىنا جۇرتتىڭ قىزىعۋشىلىعى دا ارتا تۇسەدى. سونداي-اق تۋريستىك ماۋسىمنان تىس ۋاقىتتا ادامدار كوپتەپ كەلە باستايدى. ۇكىمەت پەن اكىمدىككە وسى ماسەلەنى تىڭعىلىقتى قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. وبلىستىڭ وراسان زور تۋريستىك الەۋەتى شۋچينسك-بۋراباي اۋماعىمەن عانا شەكتەلمەيدى. دەمالىس ايماعى رەتىندە مۇمكىندىگى مول زەرەندى، ساندىقتاۋ، اقكول جانە باسقا دا جەرلەردى جان-جاقتى دامىتۋ قاجەت»، - دەدى.

***

«ايماقتاعى كورىكتى ءارى كيەلى ورىنداردىڭ ءبارى ءوزارا كىرىكتىرىلىپ، ۇيلەستىرىلگەن اۋقىمدى تۋريستىك كلاستەر قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە جەكە تۋريستىك نىساندار سالۋ ءۇشىن جەر تەلىمدەرىن بولگەن كەزدە زاڭنىڭ ساقتالۋىن مۇقيات قاداعالاۋ كەرەك. وبلىستاعى ەرەكشە تابيعي-كليماتتىق جاعداي زاماناۋي ساۋىقتىرۋ كەشەندەرىن اشۋعا زور مۇمكىندىك بەرەدى. سپورتتىڭ ءتۇرلى سالاسىنان، اسىرەسە، قىسقى سپورتتان ۇلتتىق قۇرامالاردى دايارلاۋ ءۇشىن وڭىردەگى سپورت بازالارىن دامىتا بەرۋ كەرەك»، - دەدى.

***

«اقمولا وبلىسىنىڭ وكىلدەرى قىسقى سپورت تۇرلەرى بويىنشا الەمدىك جانە قۇرلىقتىق باسەكەلەردەن ەل قورجىنىنا جۇلدە سالۋعا ۇنەمى مول ۇلەس قوسىپ ءجۇر. ەلىمىزدە فۋتبولدى دامىتۋعا باسا ءمان بەرۋ كەرەك دەپ سانايمىن. دەمەۋشىلەر قارجىسى ەسەبىنەن وبلىستىق ستاديونداردىڭ كوپشىلىگىن جاڭعىرتۋ قاجەت نەمەسە جاڭا فۋتبول ستاديوندارىن سالۋدى قولعا العان ءجون. ءاربىر وبلىس، اۋدان ورتالىعىندا، كەنت پەن اۋىلدا بالالارعا ارنالعان فۋتبول الاڭى بولۋعا ءتيىس. بۇل – الداعى ەكى جىلدىڭ مىندەتى. ونىڭ ورىندالۋىن تەكسەرەمىز»، - دەدى.

***

«سوندا عانا ءبىز بۇكىل الەمگە تانىمال ءارى الەۋمەتتىك، بۇقارالىق سپورت سانالاتىن وسى ويىندى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرە الامىز. بالالاردى، جاسوسپىرىمدەردى فۋتبولعا قىزىقتىرۋ ارقىلى لۋدومانيا، ناشاقورلىق ماسەلەسىن ءبىرشاما شەشۋگە بولادى. وسى سالاعا جاۋاپتى مينيسترلىك، فۋتبول فەدەراتسياسى، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار، كاسىپكەرلەر كلۋبتىق فۋتبولدى كوممەرتسيالاندىرۋعا ناقتى كىرىسۋى كەرەك. كلۋبتار وبلىستىق بيۋدجەتتەرگە عانا ارقا سۇيەمەي، شەتەلدەردەگى سەكىلدى وزدەرى دە تابىس تابۋدى ۇيرەنۋى كەرەك»، - دەدى.

***

«سوندىقتان مەن كاسىپكەرلەردى كلۋبتىق فۋتبولعا بيزنەس رەتىندە قاراۋعا شاقىرامىن. فۋتبول كلۋبتارى جەكەمەنشىككە وتپەي، ءىس العا باسپايدى. بۇل – الەمدىك تاجىريبە. كلۋبتار جەكەمەنشىك بولسا، شەتەل سپورتشىلارىن شاقىرۋ قۇقىعىنا يە بولادى. سپورتتى ناسيحاتتاۋ، ونى اسىرەسە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا دارىپتەۋ – ۇلت ساۋلىعىنىڭ كەپىلى. سوڭعى جىلدارى مەملەكەت قولداۋىنىڭ ناتيجەسىندە بالالار سپورتى قارقىندى دامي باستادى. بىراق، بۇل – جەتكىلىكسىز. سونداي-اق بيزنەس وكىلدەرى وسكەلەڭ ۇرپاقتى دەنە شىنىقتىرۋعا جانە سپورتقا باۋلۋ ىسىنە زور ۇلەس قوسا الادى دەپ ويلايمىن»، - دەدى.

***

«استانادا شىعارماشىلىققا ارنالعان ۇيىرمەلەردى دە، جەكەلەگەن سپورت سەكتسيالارىن دا اشىپ، كوپكە ۇلگى بولىپ وتىرعان جەكەمەنشىك بالالاردى دامىتۋ ورتالىعى بار. بۇل تاجىريبەنى باسقا ايماقتاردا دا قولدانعان ءجون. مەملەكەت بارلىق ايماقتا سپورت ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا باسا ءمان بەرەدى. بيىل استانادا ۇلتتىق سپورت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، تۇركىستاندا ەسكەك ەسۋ سپورتىنا ارنالعان كانالدىڭ، قىزىلوردادا فۋتبول ستاديونىنىڭ، جەتىسۋ وبلىسىندا دەنەشىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىنىڭ، ورالدا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدارعا ارنالعان سپورت كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى»، - دەدى.

***

«بيىل كوكشەتاۋدا كوپفۋنكتسيونالدى سپورت كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى باستالادى. بۇل قازاقستاندا تەڭدەسى جوق ورتالىق بولماق. وسى جوبانى ارناۋلى مەملەكەتتىك قوردان، ياعني زاڭسىز اكتيۆتەردى قايتارۋ ەسەبىنەن قارجىلاندىرۋ كەرەك. ۇكىمەتكە وسى ماسەلەنى پىسىقتاۋدى تاپسىرامىن. ءۇش جىلدىڭ ىشىندە ەكى تريلليون تەڭگەدەن استام زاڭسىز اكتيۆتەر ەلگە قايتارىلدى. بۇل قارجىنىڭ ايماقتارداعى وزەكتى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە جۇمسالىپ جاتقانى وتە ماڭىزدى. «قۋاتتى ايماقتار – قۋاتتى ەل» ۇستانىمى – مەنىڭ ساياسي باعدارىمداعى مىزعىماس قاعيدانىڭ ءبىرى»، - دەدى.

***

«ۇكىمەت وسى قاعيدانى نەگىزگە الا وتىرىپ، وبلىستاردىڭ ەنشىسىندەگى الەۋمەتتىك سالىقتى ساقتاپ قالۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. الايدا وبلىس اكىمدەرى بيۋدجەت قارجىسىن ۇنەمدەپ، ءتيىمدى پايدالانۋى كەرەك. ەلگە پايداسى تيەتىن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالارعا باسىمدىق بەرۋ قاجەت. بۇگىن ايتىلعان باستامالار مەن جوبالار ايماقتاردىڭ بىركەلكى دامۋىنا ىقپال ەتىپ، ەلىمىزدىڭ ودان ءارى وركەندەۋىنە جول اشادى دەپ سەنەمىن»، - دەدى.

***

«الەمدەگى اۋقىمدى وزگەرىستەرگە بارشامىز كۋا بولىپ، ءتىپتى، وعان ءوزىمىز دە قاتىسىپ جاتىرمىز. بۇل ءۇردىستىڭ جالعاسا بەرەرى ءسوزسىز. باستى حالىقارالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە قاتىستى جاڭا پايىمدار مەن نارراتيۆتەر، ەرەكشە كوزقاراستار مەن تاسىلدەر پايدا بولدى. بۇرىن-سوڭدى بولماعان قاقتىعىستار، ۋشىعا تۇسكەن سەنىم داعدارىسى، قادىر-قاسيەتى كەتە باستاعان حالىقارالىق قۇقىق، ەكونوميكالىق شايقاستار قازىرگى الەمنىڭ باستى سيپاتىنا اينالدى. مۇنىڭ ءبارى جاڭا تەحنولوگيالىق قالىپ ورنىققان، ماڭىزدى رەسۋرستار ءۇشىن تالاس-تارتىس كۇشەيە تۇسكەن، ءوندىرىس جانە ساۋدا-لوگيستيكا بايلانىستارى قايتا قۇرىلىپ جاتقان، تەحنوگەندىك جانە تابيعي اپاتتار تۋىنداعان كەزەڭگە تۇسپا-تۇس كەلىپ وتىر»، - دەدى.

***

«بەدەلدى ساياساتكەرلەر مەن ساراپشىلار «دۇنيە ءجۇزى جاپپاي بەرەكەسىزدىك جايلاعان نەمەسە بولاشاعى بۇلىڭعىر جاڭا زاماننىڭ قارساڭىندا تۇر» دەگەن پىكىر بىلدىرە باستادى. باسقاشا ايتقاندا، الەمدەگى ەسكى ءتارتىپ كۇيرەپ جاتىر، ال جاڭا ءداۋىردىڭ سۇلباسى ءالى ناقتى ايقىندالعان جوق. كوز الدىمىزدا تاريحتىڭ جاڭا اينالىمى باستالىپ جاتىر»، - دەدى.

***

«جاھاندانۋ ۇدەرىسىنىڭ ءمان-ماڭىزى جوعالىپ بارادى. مەملەكەتتىك ۇلتشىلدىق، ىقپال جۇرگىزەتىن اۋماقتاردى بولىسكە سالۋ، الەمدىك ساياساتتا ايماقتارعا ءبولىنۋ ءۇردىسى الدىڭعى قاتارعا شىقتى. دەموكراتيالىق مورالدىق دەلىنىپ جۇرگەن قۇندىلىقتار، ونىڭ ىشىندە لگبت كوپتەگەن ەلگە ونداعان جىل بويى كۇشپەن تاڭىلىپ، سونىڭ جەلەۋىمەن حالىقارالىق ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن قورلار ارقىلى مەملەكەتتەردىڭ ىشكى ىسىنە اشىق ارالاسۋ بەلەڭ الدى. ونىڭ تۇپكى ماقساتى بار بولعانى ۇرلىق، ياعني سان ميللياردتىق بيۋدجەتتى قالتاعا باسۋ ەكەن. «دامۋ مەن دەموكراتيا»، «ادام قۇقىقتارى»، «ءباسپاسوز بوستاندىعى»، «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس» دەپ ۇرانداتىپ جۇرگەندەردىڭ ءبارىنىڭ دەرلىك جەكە بايلىعى جالاقىسىنىڭ مولشەرىنە ەش ساي كەلمەيدى. سوندىقتان پرەزيدەنت ترامپ باستاعان امەريكا اكىمشىلىگىنىڭ جاپپاي قىزمەت بابىن اسىرا پايدالانۋعا قاتىستى وقيعالاردى انىقتاۋعا جانە «تۇڭعيىق مەملەكەت» ۇعىمىنا ءتان ساياسي ەكىجۇزدىلىكتى اشكەرەلەۋگە، ءداستۇرلى مورالدىق قۇندىلىقتاردى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان جۇمىستارى قولداۋعا لايىق. اقش-تا جاسالىپ جاتقان شارۋانىڭ ءبارى بۇكىل الەمگە تىكەلەي اسەر ەتەتىنى بارشاعا ءمالىم»، - دەدى.

***

«ءبىز تاريح، ءداستۇر جانە قازىرگى زامان قۇندىلىقتارىن ءاردايىم بىردەي ۇستانىپ كەلەمىز. جۇرتتى ساياسي پراگماتيزمگە شاقىرىپ، قوعامدا زاڭ مەن ءتارتىپتى ورنىقتىرۋ ماڭىزدى ەكەنىن بۇرىننان ايتىپ ءجۇرمىز. قازىر الەمدە بولىپ جاتقان وقيعالار ءبىزدىڭ باعدارىمىزدىڭ دۇرىس ەكەنىن كورسەتتى. ارينە، شەتەلدەگى جاعدايدى ۇنەمى ەسكەرىپ وتىرۋ ماڭىزدى. بىراق ءبىز الدىمەن ءوز ەلىمىزدىڭ ىشكى ماسەلەلەرىنە دەن قويۋىمىز كەرەك. ءبىز ۇلتتىق مۇددەمىزدى قورعاۋ ءۇشىن الداعى ۋاقىتتا دا ۇتىمدى ءارى بايىپتى ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك»، - دەدى.

***

«تالاي زاماننان كەلە جاتقان وكپە-رەنىشتەردەن، وتكەنگە قۇر ماقتانۋدان جانە ءبارىن ورىنسىز سىناپ-مىنەۋدەن ارىلۋ قاجەت. الەۋمەتتىك ماسىلدىق پەن ساياسي تايازدىققا مەيلىنشە جول بەرمەۋگە ءتيىسپىز. شەكتەن شىعىپ، تىم اسىرا سىلتەيتىن كوزقاراستارعا بارىنشا توسقاۋىل قويعان ءجون. ويتكەنى بۇل دۇنيە اق پەن قارادان عانا تۇرمايدى. كەز كەلگەن ماسەلەدە وزگەلەردى ايىپتاپ، قارا بۇلتتى توندىرە بەرۋگە بولمايدى. قوعام ساناسىنداعى وسىنداي قۇبىلىستار ۇلتىمىزدى يدەولوگيالىق جانە مادەني تۇرعىدان السىرەتەدى. ءتىپتى، ەلىمىز قازىرگى قاتىگەز الەمدە وزگەلەرگە جەم بولۋى مۇمكىن. ءبىر سوزبەن ايتساق، ءبىزدىڭ ۇلتتىق وي-سانامىز مىقتى بولۋى كەرەك. جاھاندى بەلگىسىزدىك جايلاعان بۇلىڭعىر زاماندا باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى بولۋ ءۇشىن بارلىق جاعىنان كەمەل ۇلت بولۋىمىز قاجەت. بۇل – وركەنيەتتى، يكەمدى، ماقساتشىل جۇرت بولۋ دەگەن ءسوز»، - دەدى.

***

«ءبىز ءۇشىن ەشكىم ەلىمىزدى دامىتىپ، كوركەيتىپ بەرمەيدى. قازاقستان ءوز ازاماتتارىمىزعا، ياعني بىزگە عانا كەرەك. ءبىز ءوز مۇمكىندىگىمىز بەن كۇش-قۋاتىمىزعا ارقا سۇيەۋىمىز قاجەت. سوندىقتان ۇلت رەتىندە العا باسۋعا نە كەدەرگى بولسا، سونىڭ بارىنەن ارىلىپ، ساپالى ۇلت بولۋعا ءتيىسپىز. ەلىمىزدى جاھانعا جايىلىپ كەلە جاتقان وزگەرىستەرگە دايىنداپ، قازاقستاندى كەز كەلگەن سىن-قاتەرگە توتەپ بەرە الاتىن قۋاتتى مەملەكەت ەتۋىمىز كەرەك. بۇل – مەنىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى باستى ميسسيام. بۇل – تۇتاس ۇلتىمىزعا ورتاق ماڭىزدى مىندەت»، - دەدى.

***

«ءار ازامات مىنا ءبىر قاراپايىم قاعيدانى تەرەڭ ۇعىنۋعا ءتيىس: ءبىر ورىندا تۇرىپ قالماي، ۇنەمى ءوزىن جەتىلدىرە بىلگەن ادام مىندەتتى تۇردە تابىسقا جەتەدى. باسەكەگە قابىلەتتى ۇلت دەگەنىمىز – وسى. ءبىز قولعا العان رەفورمالار ەلدىڭ دامۋىنا زور سەرپىن بەردى. قوعامنىڭ وزگەرىستەرگە دەگەن ءۇمىتىن وياتىپ، ادىلدىككە دەگەن سەنىمدى قالپىنا كەلتىردى»، - دەدى.

***

«2019 جىلدان بەرى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ناقتى ءوسىمى 15,5 پايىز بولدى. ەلىمىزدىڭ ىشكى جالپى ءونىمى 288 ميلليارد دوللارعا جەتتى، ال جان باسىنا شاققانداعى ىشكى جالپى ءونىم 46 پايىزعا جۋىق ارتىپ، 14 مىڭ دوللاردان استى. سىرتقى ساۋدا اينالىمى 45 پايىزعا جۋىق ءوسىپ، 140 ميلليارد دوللار بولدى. نەگىزگى كاپيتالعا سالىناتىن ينۆەستيتسيا ءبىر جارىم ەسەگە ۇلعايدى. بىلتىر ونىڭ كولەمى 19 تريلليون تەڭگەدەن استى. ينۆەستيتسيا ءبىلىم-عىلىم سالاسىنا 5 ەسەدەن استام، كولىك سالاسىنا 3 ەسەگە جۋىق، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنا 3,5 ەسە كوپ سالىندى. وسى ۋاقىتتا 500-دەن استام مەكتەپ بوي كوتەردى. كوپتەگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، سپورت جانە باسقا دا الەۋمەتتىك نىساندار اشىلدى. 4400 شاقىرىمعا جۋىق اۆتوكولىك جولدارى سالىندى جانە جوندەلدى. جاڭا تەمىر جول جەلىلەرى پايدالانۋعا بەرىلدى. ونداعان ءوندىرىس ورنى ىسكە قوسىلدى»، - دەدى.

***

«مەملەكەت اۋىل ەڭبەككەرلەرىن قولداۋدى بارىنشا كۇشەيتتى. بىلتىر كۇزدە 27 ميلليون توننا استىق جيناپ، رەكوردتىق كورسەتكىشكە قول جەتكىزدىك. كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا ءاردايىم باسا نازار اۋدارىلادى. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ قارقىنى ەداۋىر ءوسىپ، بىلتىر 19 ميلليون شارشى مەتر باسپانا پايدالانۋعا بەرىلدى. بۇل دا – بۇرىن-سوڭدى بولماعان جەتىستىك. 2019 جىلدان بەرى ەلىمىزدە 250-دەن استام جاتاقحانا سالىندى. سونىڭ ناتيجەسىندە ورىن تاپشىلىعى 6 ەسە قىسقاردى. ستۋدەنتتەر سانى ۇدايى كوبەيىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىندا 624 مىڭ ازامات ءبىلىم الىپ جاتقانىنا قاراماستان، وسىعان قول جەتكىزە الدىق. ەلىمىزدىڭ 90 مىڭنان استام ازاماتى شەتەلدە وقيدى. بۇل ءبىزدىڭ قوعامنىڭ اشىقتىعىن كورسەتەدى. ازاماتتارىمىز دەمالۋ ءۇشىن شەتەلگە ءجيى شىعاتىن بولدى. ءبىزدىڭ كوك تولقۇجاتىمىز الەمدەگى 92 مەملەكەتتىڭ اۋماعىنا ۆيزاسىز ەمىن-ەركىن كىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قازاقستان – حالىقارالىق ارەنادا زور قۇرمەتكە يە مەملەكەت، ءبىزدىڭ ەلىمىزدى «ورتا دەرجاۆا» دەپ اتايتىن بولدى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسى الماتىدا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن ورنىقتى دامۋ ماقساتتارى جونىندەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ايماقتىق ورتالىعىن اشۋ تۋرالى قارار قابىلدادى. وسى شەشىم ەلىمىزدىڭ الەمدەگى ىقپالى مەن بەدەلى زور ەكەنىن اڭعارتادى»، - دەدى.

***

«بۇل دەرەكتەر ءبارىمىز ءبىر ەل بولىپ اتقارعان جۇمىستىڭ ءبىر پاراسىن عانا كورسەتەدى. ءبىز بارلىق سىن-قاتەردى سەنىمدى تۇردە ەڭسەرۋدى جانە ماسەلەنىڭ ءبارىن بايىپپەن، ىسكەرلىكپەن شەشۋدى ۇيرەندىك. ەشقاشان پوپۋليزمگە، مەنمەندىككە جانە جالعان ۇرانعا جول بەرگەن جوقپىز»، - دەدى.

***

«ءاردايىم ءادىل ديالوگ ورناتۋعا ۇمتىلدىق، قيىندىقتار پەن قاۋىپ-قاتەرلەردى جاسىرماي، تۋراسىن ايتتىق. ناقتى احۋالدى بوياماسىز كورسەتتىك، بوس ۋادە دە بەرگەن جوقپىز. اششى شىندىق بارىنە بىردەي ۇناي بەرمەيدى. بىراق مۇنداي قادام جاعدايعا تۋرا قاراپ، جالعان ۇمىتكە الدانباۋ ءۇشىن كەرەك. ادەمى سويلەپ، ۋادەنى ءۇيىپ-توككەندەر ەمەس، ماقسات جولىندا ۇزدىكسىز العا ۇمتىلىپ، جۇرتقا جاعا بەرمەسە دە، اسا ماڭىزدى شەشىم قابىلداي بىلەتىندەر تابىسقا جەتەدى. «ەڭبەك جولى مۇراتقا جەتكىزەدى». بۇل – ءبىز اتقارىپ جاتقان جۇمىستىڭ باستى قاعيداسى»، - دەدى.

***

«قازىر گەوساياسي احۋال ۋشىعىپ تۇر. مۇنداي كەزدە ەل بىرلىگىن، قوعامداعى تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىقتى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋىمىز كەرەك. بۇل – تۇراقتى دامۋعا قاجەتتى ەڭ باستى شارت. ەلىمىز تەرەڭ ءارى جان-جاقتى رەفورمالارعا ەندى عانا كىرىستى. الدىمىزدا كۇردەلى جول تۇر. ءبىز وزىق ويلى ۇلت رەتىندە تەك قانا العا قاراۋىمىز كەرەك. الداعى بىرنەشە ون جىلدىققا كوز تىگىپ، اۋقىمدى شارۋالاردى كەزەڭ-كەزەڭىمەن اتقارۋىمىز قاجەت. ءبىز ۇزاق مەرزىمگە ارنالعان ماقساتقا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. كەلەشەگىمىز قانداي بولۋى كەرەك ەكەنىن ناقتى بىلۋگە ءتيىسپىز. سەبەبى دۇرىس ماقسات قويا بىلسەك قانا، تابىسقا جەتە الامىز»، - دەدى.

***

«تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 40 جىلدىعى جاقىنداپ كەلەدى. وسى ماڭىزدى بەلەسكە قانداي جەتىستىكپەن جەتەرىمىزدى، وعان دەيىن قانداي تاريحي مىندەتتەردى ورىنداۋعا ءتيىس ەكەنىمىزدى ناقتى ءبىلۋ ماڭىزدى. ءبىز شىندىققا تۋرا قاراۋىمىز كەرەك. ەلىمىز بارىنەن وزا شاۋىپ، بارلىق سالادا جانە بارلىق باعىتتا ءبىرىنشى قاتاردا بولا المايتىنىن ءتۇسىنۋىمىز قاجەت. سوندىقتان ءبىز ءوزىمىزدىڭ باسقالاردان باسىم تۇسەتىن مىقتى تۇستارىمىزدى جاقسى بىلۋگە ءتيىسپىز»، - دەدى.

***

«مەنىڭشە، قازاقستاننىڭ كەمىندە ءتورت سالادا وراسان زور مۇمكىندىكتەرى بار. وسى سالالاردا ءبىز ءوز ەلىمىزدى قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي، ايماقتىق، ءتىپتى، جاھاندىق اۋقىمدا ىقپالىمىزدى جۇرگىزە الامىز. تسيفرلاندىرۋ ءىسى مەن جاساندى ينتەللەكت، كولىك تاسىمالى، ەنەرگەتيكا، اگروونەركاسىپ كەشەنى جانە ادام كاپيتالى نەگىز بولادى»، - دەدى.

***

«تسيفرلاندىرۋ جانە جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋ ىسىندە ەلىمىز زور جەتىستىككە جەتە الادى. ءبىز قازىردىڭ وزىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى جونىندەگى رەيتينگىندە 190 مەملەكەتتىڭ ىشىنەن العاشقى 25 ەلدىڭ قاتارىنا كىرىپ تۇرمىز. بىراق، مۇنىمەن شەكتەلىپ قالۋعا ەش بولمايدى. جوعارى تەحنولوگيالار ەكونوميكانىڭ جانە مەملەكەتتى باسقارۋ ءىسىنىڭ بارلىق سالاسىن دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرىپ، العا باستايدى. ۇكىمەت وزىق تسيفرلىق تاسىلدەردى جانە جاساندى ينتەللەكتىنى جاپپاي ەنگىزۋ ءۇشىن قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جۇمىستى ەسەلەپ كۇشەيتۋگە ءتيىس»، - دەدى.

***

«ءبىز مالىمەتتەردى ساقتايتىن جانە وڭدەيتىن مىقتى جەلى ءتۇزىپ، تەحنولوگيالىق ونىمدەردى جاپپاي ەكسپورتتاۋعا كىرىسۋىمىز كەرەك. تسيفرلاندىرۋ ءىسىن تابىستى جۇرگىزۋ جانە جاساندى ينتەللەكتىنى جاپپاي ەنگىزۋ ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق الەۋەتىنە تىكەلەي بايلانىستى. الەمنىڭ تسيفرلاندىرۋ ىسىنە جانە جاساندى ينتەللەكتىگە نەگىزدەلگەن جاڭا تەحنولوگيالىق قالىپقا كوشۋى ەنەرگيانى كوپ قاجەت ەتەتىن ۇدەرىس ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. مۇنداي جاعدايدا ايماقتاعى جانە دۇنيە جۇزىندەگى ەنەرگيا تاپشىلىعى ۇزدىكسىز ارتا بەرەدى. سوندىقتان قازاقستان ءوزىن ەلەكتر قۋاتىمەن تولىق قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي، ونى الەمدىك ەنەرگەتيكا نارىعىنا دا ەكسپورتتايتىن ءىرى ەلگە اينالۋى كەرەك. بۇل – ۋاقىت تالابى»، - دەدى.

***

«ازاماتتارىمىز رەفەرەندۋمدا ءبىرىنشى اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ تۋرالى شەشىمگە قولداۋ كورسەتىپ، وسى مىندەتتى ورىنداۋعا جول اشىپ بەردى. بۇل قادام الىس بولاشاقتاعى احۋال قالاي بولاتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، ەنەرگەتيكا سالاسىن كەشەندى تۇردە، جان-جاقتى ويلاستىرىپ دامىتۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى. ماسەلە ەلىمىزدىڭ ەنەرگياعا دەگەن قازىرگى سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋعا عانا تىرەلىپ تۇرعان جوق. ءبىز ءۇشىن ەل ەكونوميكاسىنىڭ ونداعان جىل بويى قارقىندى دامۋىنا بەرىك نەگىز بولاتىن جاڭا ەنەرگەتيكا سالاسىن قالىپتاستىرۋدىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى بار. مەن، ءدال سول سەبەپتى، قازاقستانعا ءبىر ەمەس، ءۇش اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالىپ، اقىرىندا تولىققاندى يادرولىق كلاستەر قالىپتاستىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەدى.

***

«وسى مىندەتتىڭ ايرىقشا ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرىپ، مەن پرەزيدەنت جانىنداعى يادرولىق ەنەرگەتيكا اگەنتتىگىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىم. ءبىز گاز بەن كومىر ءوندىرۋ ىسىندەگى مۇمكىندىكتەرىمىزدى، سونداي-اق جاڭارتىلاتىن قۋات كوزدەرىنىڭ الەۋەتىن تولىق پايدالانۋىمىز كەرەك»، - دەدى.

***

«قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى الەۋەتى زور ەكەنى بەلگىلى. ەندى سونى ءتيىمدى پايدالاناتىن كەز كەلدى. ەلىمىزدىڭ اۋەلگى مۇمكىندىكتەرىنە قاراساق، ءبىز الدەقاشان الەمدەگى الپاۋىت اگرارلىق مەملەكەتتىڭ ءبىرى بولۋعا ءتيىس ەدىك. بىراق اۋىل شارۋاشىلىعىنا جەتكىلىكتى قارجى سالىنعان جوق. بۇل سالانى جەمقورلار مەن الاياقتار يەمدەنىپ كەلدى. ولاردىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر دە بولدى. جالعان مالىمەتتەردىڭ كەسىرىنەن مەملەكەت قاعاز جۇزىندەگى مال سانىنا جىلدار بويى سۋبسيديا تولەدى. قازىر قوردالانعان ماسەلەنىڭ ءبارىن شەشىپ، اگروونەركاسىپ كەشەنىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس جاسالىپ جاتىر. ءبىز الداعى بەس جىلدا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپى ءونىمىن ەكى ەسە كوبەيتىپ، وسى سالاداعى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ءۇش ەسە ارتتىرۋىمىز كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى مىندەت. قازاقستان 10 جىل ىشىندە بيدايدى تەرەڭ وڭدەپ، دايىن ءونىم وندىرەتىن جانە ونى الەمدىك نارىققا شىعاراتىن ەڭ ۇزدىك ون ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا ءتيىس»، - دەدى.

***

«مەن «ءبىزدىڭ باستى كۇشىمىز – ادام جانە ونىڭ جاسامپازدىق الەۋەتى» دەپ ۇنەمى ايتىپ كەلەمىن. ويتكەنى ءبىلىمدى، ەڭبەكقور ءارى ماقساتشىل ازاماتتار ەلىمىزدى تابىسقا جەتكىزەدى. قازىردىڭ وزىندە قازاقستاندا ازاماتتارعا دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ ءومىر بويى جاردەم بەرەتىن ءتيىمدى مەملەكەتتىك قولداۋ جۇيەسى بار»، - دەدى.

***

«ۇلتتىق قور – بالالارعا» جانە «كەلەشەك» باعدارلامالارى، تەگىن ورتا ءبىلىم، كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋعا بولىنەتىن وتە كوپ گرانتتار – مۇنىڭ ءبارى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ قادامى نىق بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن سان الۋان شارانىڭ ءبىر بولىگى عانا»، - دەدى.

***

«ادامعا سالىنعان ينۆەستيتسيا – مەملەكەتتىڭ ەڭ سەنىمدى ءارى دۇرىس سالىمى. ءبىز ءبىلىم-عىلىم، مەديتسينا، سپورت، كرەاتيۆتى يندۋستريا سالالارىنا قوماقتى قارجى ءبولۋدى جالعاستىرا بەرەمىز. ازاماتتاردىڭ ءوزىن جان-جاقتى دامىتۋى ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاسايمىز. سەبەبى قازىرگى زاماندا جەكەلەگەن ادامداردىڭ تابىستى بولىپ، باقۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى ناعىز قۋاتتى مەملەكەتتىڭ كورسەتكىشى سانالادى. مەن جوعارىدا اتاپ وتكەن باسىمدىقتار، ياعني تسيفرلاندىرۋ مەن جاساندى ينتەللەكت، ەنەرگەتيكا، اگروونەركاسىپ سەكتورى جانە ادام كاپيتالى قازاقستاننىڭ جاڭا الەمدەگى ورنىقتى دامۋىنا جول اشاتىن نەگىزگى فاكتورلار بولاتىنى انىق»، - دەدى.

***

«تاعى دا قايتالاپ ايتامىن: قازىر ادامزات جاڭا ءداۋىردىڭ سيپاتى ايقىندالاتىن تاريحي جولايرىقتا تۇر. العا قاراي قارىشتاپ دامۋعا قازاقستاننىڭ مۇمكىندىگى جەتەدى. قازىر جەر شارىنىڭ تۇرعىندارى قارتايىپ بارا جاتىر. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستاندى جاس ءارى ءبىلىمدى ازاماتتاردىڭ ەلى دەپ ايتۋعا بولادى. جەر كولەمى جونىنەن الەمدە توعىزىنشى ورىن الاتىن ەلىمىزدىڭ، جالپى، كولىك-ترانزيت سالاسىندا زور مۇمكىندىكتەرى بار. بۇل – ايرىقشا نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەتىن ستراتەگيالىق باعىت»، - دەدى.

***

«ءبىز ەلىمىزدىڭ الەۋەتىن نىعايتا ءتۇسۋىمىز كەرەك، ياعني ازاماتتاردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا قۇلاق اساتىن جانە ەڭ باستىسى، ماسەلەنى ءتيىمدى شەشە الاتىن الەۋەتى مىقتى ەل بولۋىمىز قاجەت. سوندىقتان ءبىلىم مەن يننوۆاتسياعا نەگىزدەلگەن دامىعان ءارى جوعارى تەحنولوگيالىق ەكونوميكا قۇرۋعا ءتيىسپىز. مۇنىڭ ءبارى ازاماتتار ءۇشىن جاسالادى. سەبەبى ادام – ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز ءۇشىن ەڭ باستى قۇندىلىق»، - دەدى.

***

«ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدىڭ ارمان-مۇراتى ادىلەتتى، قاۋىپسىز، تازا، قۋاتتى قازاقستاندى قۇرۋ يدەياسىنان باستاۋ الادى. ءبىز بارشاعا جانە اركىمگە زور مۇمكىندىك بەرەتىن مەملەكەت قۇرىپ جاتىرمىز. بۇل – ءار ازامات ءوز قابىلەتىن شىڭداپ، ادال ەڭبەگىمەن وتباسىن اسىراي الاتىن ەل بولۋ دەگەن ءسوز. زاڭ جانە ءتارتىپ – ءبىزدىڭ مىزعىماس تۇعىرىمىز. بۇل، ەڭ الدىمەن، ەلىمىزدىڭ ءار ازاماتىنا جانە بارشا حالقىمىزعا ورتاق ءتارتىپ. ال ءبىزدىڭ يدەولوگيامىز – قاراپايىم ءارى تۇسىنىكتى. بۇل – جاھانداعى اسا كۇردەلى گەوساياسي احۋالدا ەلىمىزدى جاڭا دامۋ دەڭگەيىنە كوتەرۋ ءۇشىن بەرىك نەگىز قالاۋ دەگەن ءسوز. مەملەكەتتىمىزدىڭ تاعدىرى مەن ۇلتىمىزدىڭ بەرەكەلى ءومىرى وسىعان تىكەلەي بايلانىستى»، - دەدى.

***

«سىزدەر ۇلتتىق قۇرىلتاي اياسىندا كوپتەگەن باستاما كوتەرىپ، يگى ىستەرگە ۇيىتقى بولىپ جۇرسىزدەر. وتانشىل ازاماتتاردىڭ ارقاسىندا ەلىمىز تۇراقتى دامىپ كەلەدى. بارشاڭىزعا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. بۇگىن ءبىرشاما وزەكتى ماسەلەلەر تالقىعا ءتۇستى. الداعى ۋاقىتتا دا وسىلاي بەرەكە-بىرلىكتە بولىپ، ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزدى جۇمىستاردى بىرگە اتقارا بەرەمىز دەپ سەنەمىن! ورازا قابىل بولسىن! بارشاڭىزعا اماندىق تىلەيمىن!»، - دەدى.

Abai.kz