ماشكەۆيچتىڭ قازاسى قازاق حالقىنا وي تاستادى
الەكساندر ماشكەۆيچ، بەلگىلى قازاقستاندىق ‑ قازىرگى ازاماتتىعى بويىنشا يزرايلدىك كاسىپكەر ‑ 2025 جىلدىڭ 22 ناۋرىزىندا ۇزاققا سوزىلعان اۋرۋدان كەيىن 72 جاسىندا قايتىس بولدى. ول Eurasian Resources Group (ERG) نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. 2024 جىلعا دەيىن ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن اتقاردى. بۇل توپقا تنك «قازحروم»، سوكولوۆ-سارىباي تاۋ-بايىتۋ وندىرىستىك بىرلەستىگى، «قازاقستان ءاليۋمينيى» جانە قازاقستان ەلەكتروليز زاۋىتى سياقتى كاسىپورىندار كىرەدى.
قازاقستاندىقتار ا.ماشكەەۆيچتىڭ ولىمىنە قاتىستى قاراما‑قايشىلىقتى پىكىرلەر بىلدىرۋدە: ءبىر تاراپ – ونى «ەسكى قازاقستان» قالىپتاستىرعان وليگاپوليالىق جۇيەنىڭ جارقىن بەينەسى رەتىندە – ادىلەتتىلىكتى، ياعني، ونىڭ اكتيۆتەرىن مەملەكەتكە قايتارۋدى تالاپ ەتىپ جاتسا، ەكىنشى ءبىر تاراپ – ونىڭ «قازاقستانعا سىڭگەن ەڭبەگىن» ايتىپ قالۋدا...
بۇل پىكىرلەر اراسىنان وسىدان عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بۇرىن قازاق حالقىن اشارشىلىققا ۇشىراتقان، حالقىمىزدىڭ تەڭ جارتىسى قىرىلعان تراگەدياعا سەبەپكەر بولعان گولوششەكيندى ەسكە الىپ: ءبىر عاسىر كولەمىندە قازاق ەلى ەكى رەت زاۋالعا تاپ بولدى، ءبىرىنشىسى – قازاقتى جالماعان ي.گولوششەكيننىڭ اتىمەن بايلانىستى، ەكىنشىسى – ءبىرىنشى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ بيزنەس‑سەرىكتەسى بولعان، بىشكەك ساۋداگەرى، جوعارىدا اتى اتالعان ي.گولوششەكيننىڭ نەمەرەسى ا.ماشكەەۆيچتىڭ ويدا جوقتا «دوللارلىق ينۆەستور» بولا قالىپ، قازاقستاننىڭ ءتۇرلى‑تۇستى مەتاللۋرگيا سالاسىن تولىق يەمدەنىپ كەتۋىن اشىق ايتۋشىلاردى اتاۋعا بولادى...
بۇگىندە ماشكەەۆيچتىڭ قايتىس بولۋىنا ساي قازاقستاندىق مەدياكەڭىستىكتە كوپتەگەن سۇراقتار كوتەرىلە باستادى. اتاپ ايتقاندا:
–ماشكەەۆيچ كىم ەدى جانە قازاقستانعا قاشان، قالاي، كىم ارقىلى، ءارى نە ماقساتپەن كەلدى؟
–ول، الەمدىك بانكلەردە ءبىر تسەنت دەپوزيتى بولماي جاتىپ، قازاقستاننىڭ جوعارعى بيلىك جۇيەسىن «ءوزىنىڭ ءىرى ينۆەستور» ەكەنىنە قالاي سەندىرە الدى؟
–جالپى، ول ەلىمىزدىڭ سول كەزدەگى بيلىگىنە قالاي جول تاپتى، كىم وعان كومەكتەستى؟
–ادەتتە، «ساۋىسقاننان ساق» ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ سەنىمىنە ول قالايشا كىرە الدى؟
–مەكتەپتەگى فيلولوگ مۇعالىم قالايشا ءبىر ساتتە «قازاقستاننىڭ باس مەتاللۋرگى» بولىپ شىعا كەلدى؟
–ول ءوزى يەلىك ەتكەن كاسىپورىندارعا «رەينۆەستيتسيا» جاسادى ما، ياعني، «ەل بايلىعىن مەنشىگىنە تەگىن الىپ، ونىڭ ءونىمىن شەت ەلگە ساتىپ تاپقان پايدانىڭ ءبىر بولىگىن ول قازاقستانعا قايتاردى ما؟
–قانشاسىن وفشورلاردا، شەت ەلدىك جىلجىمايتىن مۇلىكتە جانە وزگە ەلدەردە كاسىپورىندار اشۋعا جۇمسادى؟
–ماشكەەۆيچتىڭ ەلدەگى كوررۋپتسيالىق جۇيەمەن بايلانىسى قانداي؟
–قازاق ەلى وسى «جالعان ينۆەستوردىڭ» زاردابىنان قانشا بايلىعىنان اجىرادى؟
–ماشكەەۆيچتىڭ قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىز ەل قالىبىندا دامۋىنا تيگىزگەن زيانى قانداي؟
–ەلىمىز بولاشاقتا «ماشكەەۆيچ سيندرومىنان» قۇتىلا الا ما؟...
مىنە، كەشەلى بەرى ءبىزدىڭ قوعامدا ماشكەەۆيچكە قاتىستى وسىنداي كوپتەگەن سۇراقتار پايدا بولۋدا.
ءيا، ءبىز قازاق ەلى ەشكىمگە ءولىم تىلەمەيتىن بەيبىت، تىپتەن، قازاعا ۇشىراعان حاس جاۋىنىڭ ولىمىنە ادامشىلىقپەن قارايتىن تەكتى حالىق. الايدا، ءدال وسى قازاعا بايلانىستى ەلدە قويىلاتىن سۇراقتار وتە كوپ – ونى جوعارىدا ايتتىق.
ەندى، جاقىن كۇندەرى وسى سۇراقتار بويىنشا كوپتەگەن ساراپشىلاردىڭ ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنگەن تالداۋ ماقالالارى كوپتەپ شىعا باستايدى، ءسويتىپ، بۇگىنگە دەيىن قۇپيا بولىپ كەلگەن كوپ شىندىقتىڭ بەتى اشىلا باستايدى دەپ سەنگىمىز كەلەدى. ادىلەتتىلىك – قانىمىزدا بار قاسيەت!
Abai.kz
