ءۇندىستان مەن پاكىستان اراسىنداعى شيەلەنىس ۋشىعا ءتۇستى. 22-ساۋىردە ءۇندىستان مەن پاكىستان اراسىنداعى داۋلى ايماق سانالاتىن كاشميردە تۋريستەرگە لاڭكەستەر شابۋىل جاسادى. بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

شابۋىل ءۇندىستان باقىلاۋىنداعى پاحالگام ولكەسىندە بولعان. پاحالگام «كاشميردىڭ شۆەيتسارياسى» دەپ اتالادى جانە تۋريستەر ءجيى باراتىن ولكە سانالادى. لاڭكەستەر دەمالىپ جاتقان تۋريستەرگە اۆتوماتتان وق جاۋدىرعان. كەمى 26 ادام قازا تاپتى. شابۋىلدى «كاشميردەگى قارسىلاسۋ توبى» اتتى بەيمالىم ۇيىم ءوز موينىنا الدى.

ءۇندىستان تاراپى لاڭكەستەر پاكىستان اۋماعىنان كەلدى دەپ سانايدى جانە شابۋىلدىڭ ارتىندا پاكىستان بيلىگى تۇر دەگەن كۇدىگىن ايتۋدا. نيۋ-دەلي تاۋلى ايماق ارقىلى اۆتوماتىن اسىنعان ەر ازاماتتاردىڭ كاشميرگە كىرگەن ۆيدەونى جاريالادى. بۇل ايىپتاۋلاردى پاكىستان جوققا شىعارۋدا.

ءۇندىستان ءوز اۋماعىنداعى پاكىستان ازاماتتارىن دەرەۋ ەلدەن كەتۋ كەرەكتىگىن ايتتى. ولاردىڭ ۆيزاسىنىڭ كۇشى جويىلماق. سونىمەن بىرگە ءۇندىستان پاكىستانمەن ديپلوماتيالىق بايلانىستى ءۇزۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ەسكەرتتى. ازىرگە بۇل قادامعا بارعان جوق.

ەكى ەل شەكارالاس ايماقتاعى وتكىزۋ بەكەتتەرىن جابۋدا. پاكىستان اسكەرى تولىق ۇرىس جاعدايىنا كەلتىرىلدى. كۇنى كەشە ءۇندىستاننىڭ قورعانىس مينيسترلىگى جابىق جيىن وتكىزدى. وعان گەنەرالدار، تەڭىز، اۋە جانە قۇرلىق اسكەرىنىڭ باس قولباسشىلارى قاتىستى. جيىننان كەيىن ءۇندىستان اۋقىمدى اسكەري جاتتىعۋ باستاپ كەتتى. وعان پاكىستان قارىمتا اسكەري جاتتىعۋمەن جاۋاپ قاتۋدا. پاكىستان ەڭبەك دەمالىسىنداعى ساربازداردى دەرەۋ كەرى الدىرتتى. ال ۇندىستانمەن شەكارالاس ايماققا بروندى تەحنيكانى توپتاستىرۋدا.

ءۇندىستاننىڭ پرەمەرى نارەندرا مودي كاشميردە لاڭكەستىك جاساعان سودىرلار پاكىستان اۋماعىندا بولسا، ولاردىڭ بازاسى پاكىستاندا ورنالاسسا، وندا ولارعا سوققى جاسايتىنىن مەڭزەدى.

پاكىستاننىڭ قورعانىس ءمينيسترى حاۆادجا اسيف بىلاي دەيدى: «ەگەر ءبىزدىڭ بەيبىت تۇرعىندارىمىزعا قاۋىپ ءتونىپ تۇرعان بولسا، دەمەك ءۇندىستاننىڭ دا ازاماتتارىنا قاۋىپ تونەتىن بولادى».

ەكى ەل اراسىنداعى جاعدايدىڭ كۇرت ۋشىعۋى ۇندىستانعا اقش-تىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى دجەي دي ۆەنس ساپارىنا تۇسپا-تۇس كەلدى. ساپار بارىسىندا ترامپ اكىمشىلىگى ءۇندىستاندى ءۇندى مۇحيتى ماڭىنداعى باستى سەرىكتەسى سانايتىنىن ايتتى. ۆيتسە-پرەزيدەنت دج. د. ۆەنس پەن ءۇندىستاننىڭ پرەمەر-ءمينيسترى نارەندرا مودي ساۋدا كەلىسىمىن جاساۋدى تالقىلاپ جاتىر. اقش-تىڭ قارجى ءمينيسترى سكوتت بەسسەنت اقش پەن ءۇندىستان جاقىن ارالىقتا ساۋدا كەلىسىمىن جاسايتىنىن ايتتى. ساراپشىلار «بۇل مالىمدەمە ەكى ەل اراسىنداعى ديالوگتىڭ ناتيجەلى بولعانىن كورسەتەدى» دەيدى.

باتىس باق-تارى ءۇندىستاندى اقش قولداعان ساتتە، پاكىستاندى قىتاي قولدايتىنىن ايتۋدا. پاكىستان سوڭعى جىلدارى قىتايمەن ملردتاعان دوللارعا ساۋدا-ەكونوميكالىق كەلىسىمدەر جاساستى. پاكىستان قىتايدان جويعىش ۇشاقتار، بروندى تەحنيكالار مەن اتىس قارۋلارىن، زاماناۋي زىمىران جانە دروندار الۋدا. ساياساتتانۋشىلار ءۇندىستان مەن پاكىستان اراسىنداعى شيەلەنىستى اقش پەن قىتاي تاراپى ءوزارا ساۋدا سوعىسىندا پايدالانۋى مۇمكىن دەپ توپشىلايدى.

بۇگىن ءۇندىستان پاكىستانداعى ديپلوماتيالىق جوعارى كوميسسيا قۇرامىن ازايتۋ شەشىمىن قابىلدادى. مامىر ايىنىڭ 1-نەن باستاپ كوميسسيا قۇرامى 55 ادامنان 30 ادامعا دەيىن قىسقارتىلماق. ءدال وسىنداي شەشىمدى پاكىستان تاراپى دا قابىلدادى.

نيۋ-دەلي مەن يسلاماباد اراسىنداعى شيەلەنىسكە بايلانىستى بىرنەشە ماڭىزدى كەلىسىمدەر توقتاتىلۋدا. سولاردىڭ ءبىرى ەكى ەل اراسىندا سۋ كوزدەرىن بىرلەسە پايدالانۋ بويىنشا كەلىسىم. 1960-شى جىلى ءۇندىستان مەن پاكىستان شەكارا ماڭىنداعى 6 ءىرى وزەندى پايدالانۋ بويىنشا كەلىسىم جاساستى. ءۇندىستان راۋي، بەاس، ساتلەدج وزەندەرىن تولىق قولدانۋ قۇقىعىن الدى. ءۇندىستان بۇل وزەندەردى اۋىل شارۋاشىلىعىنا پايدالانۋدا. ال پاكىستان يند، دجەلام جانە چەناب وزەندەرىن پايدالانۋ قۇقىعىنا يە بولدى. اتالعان وزەندەردى پاكىستان اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرۋدە پايدالانۋدا. ءۇندىستان كەلىسىم بويىنشا اتالعان ءۇش وزەننىڭ سۋىن شەكتى نەگىزدە پايدالانۋى ءتيىس. كەلىسىم بويىنشا تاراپتار سۋدى بوگەمەۋى قاجەت.

پاكىستان مەن ءۇندىستان 1965, 1971, 1999 جىلدارى قارۋلى قاقتىعىستارعا تۇسكەن ساتتە دە سۋ كوزدەرىن بىرلەسە پايدالانۋ كەلىسىمىن توقتاتقان ەمەس. الايدا ەندىگى تاڭدا ءۇندىستان بۇل كەلىسىمدى ۇزەتىنىن ايتۋدا.

24-ءساۋىر كۇنى، كەشكى ساعات 19:00-دە ءۇندىستان پاكىستانعا باراتىن يند وزەنىن بوگەپ، سۋ قويماسىنداعى بارلىق 4 ءشليۋزدى جاۋىپ تاستاعانى جايلى اقپارات تارادى. پاكىستان بۇل ارەكەتتى «سوعىس اشۋ» دەپ باعالاۋى مۇمكىن. سەبەبى يند وزەنى پاكىستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ماڭىزدى سانالادى. ەلدەگى حالىقتىڭ 45 پايىزعا جۋىعى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن كۇن كورۋدە. يند وزەنىندە پاكىستاننىڭ بىرنەشە كىشى گەس-ءى ورنالاسقان.

يادرولىق قارۋعا يە قوس مەملەكەت اراسىنداعى جاعداي ۋشىعا ءتۇستى. ءساۋىردىڭ 24-نەن 25-نە قاراعان ءتۇنى پاكىستان مەن ءۇندىستان اسكەرى شەكارالاس ايماقتاردا ءبىر-بىرىنە بىرنەشە مارتە وق جاۋدىرىپ، قارۋلى قاقتىعىسقا ءتۇستى. اسكەري ساراپشىلار الداعى ءبىر اپتادا تاراپتار ديپلوماتيالىق جولمەن شيەلەنىستى رەتتەۋدى باستاماسا، ەكى ەل اراسىنداعى قاقتىعىس سوعىسقا ۇلاسۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدى ايتۋدا.

Abai.kz