رەسەيدەگى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ۋكرايناداعى سوعىستاعى شىعىندارى:

ساندىق جانە الەۋمەتتىك تالداۋ

بۇل ماقالادا رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ۋكرايناداعى سوعىسىنا قاتىسقان ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ شىعىندارىنا قاتىستى ساندىق مالىمەتتەر مەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق فاكتورلار تالدانادى. ەتنيكالىق ازشىلىق رەتىندە قازاقتاردىڭ سوعىسقا قاتىسۋ دەڭگەيى، گەوگرافيالىق تارالۋى مەن پروپورتسيونالدى شىعىندارى سالىستىرمالى تۇردە جوعارى ەكەنى كورسەتىلەدى. ماقالا دەرەكتەرگە نەگىزدەلە وتىرىپ، بۇل قۇبىلىستىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارىن تالداۋعا باعىتتالعان.

2022 جىلدىڭ اقپانىندا باستالعان رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى اسكەري ارەكەتتەرى رەسەي حالقى ءۇشىن ۇلكەن شىعىندارعا الىپ كەلدى. بۇل شىعىندار تەك اسكەري سيپاتتا عانا ەمەس، دەموگرافيالىق جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدان دا سەزىلدى. اسىرەسە، ەتنيكالىق ازشىلىق وكىلدەرى اراسىنداعى شىعىندار ەرەكشە نازار اۋدارارلىق. سوڭعى جىلدارى ەرىكتىلەر مەن جۋرناليستىك ۇيىمدار جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەر ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ پروپورتسيونالدى تۇردە سوعىسقا كوپتەپ تارتىلىپ، جوعارى شىعىنعا ۇشىراعانىن كورسەتتى.

ساندىق دەرەكتەر:

2024 جىلدىڭ شىلدەسىنە دەيىنگى مالىمەتتەرگە سايكەس، رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى سوعىسىندا:

* قازا تاپقاندار سانى: 3 مىڭعا جۋىق ەتنيكالىق قازاق.

* جارالانعاندار سانى: 5 مىڭعا جۋىق ەتنيكالىق قازاق.

ەتنيكالىق قازاقتار رەسەي حالقىنىڭ شامامەن 0.4%-ىن قۇراسا دا، قازا تاپقانداردىڭ 4%-دان استامىن قۇراعان. بۇل ولاردىڭ شىعىن دەڭگەيىنىڭ ورتاشا كورسەتكىشتەن 10 ەسە جوعارى ەكەنىن كورسەتەدى.

گەوگرافيالىق تارالۋى:

قازا تاپقان ەتنيكالىق قازاقتار نەگىزىنەن كەلەسى ايماقتاردان شىققان:

* استراحان وبلىسى – 270+ ادام;

* ۆولگوگراد وبلىسى – 99 ادام;

* چەليابى وبلىسى – 52 ادام;

* ساراتوۆ وبلىسى – 100+ ادام;

* ورىنبور، ومبى، سامارا، كۋرگان وبلىستارى – ناقتى ساندارى انىقتالماعان، بىراق جوعارعى شىعىندار تىركەلگەن.

ۇلىبريتانيا قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، استراحان وبلىسىنداعى شىعىنداردىڭ شامامەن 75%-ى ەتنيكالىق ازشىلىق وكىلدەرىنەن قۇرالعان.

الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق فاكتورلار:

ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ سوعىسقا بەلسەندى تارتىلۋى كەلەسى فاكتورلارمەن تۇسىندىرىلەدى:

1. ەكونوميكالىق وسالدىق – ەتنيكالىق قازاقتار ءجيى الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن اۋىلدىق اۋدانداردا تۇرادى، بۇل ولاردى اسكەري قىزمەتتى تابىس كوزى رەتىندە قاراستىرۋعا يتەرمەلەيدى.

2. موبيليزاتسيا ساياساتى – رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس، موبيليزاتسيا كەزىندە ۇلتتىق قۇرام ەسەپكە الىنبايدى، بىراق ايماقتىق ستاتيستيكا مۇنى جوققا شىعارادى.

3. اقپاراتتىق ۆاكۋم – كەيبىر جاعدايلاردا جاستار كەلىسىمشارتتارعا تولىق تۇسىنبەي تۇرىپ قول قويعان.

ءتۇيىن: رەسەيدەگى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ۋكرايناداعى سوعىستاعى شىعىندارى ولاردىڭ ەل حالقى ىشىندەگى ۇلەسىنە قاراعاندا بىرنەشە ەسە جوعارى. بۇل قۇبىلىس تەك ەتنيكالىق ساياسات ەمەس، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، اقپاراتتىق كەمشىلىك جانە اسكەري موبيليزاتسيا سياقتى كەشەندى فاكتورلاردىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. بۇل ماسەلەگە قازاقستان مەن حالىقارالىق ۇيىمدار تاراپىنان ساياسي جانە گۋمانيتارلىق نازار اۋدارىلۋى قاجەت.

وركەن توقتارۇلى

Abai.kz