ماقالا Coral Club كومپانياسىنىڭ wellness-ەكسپەرتى، نەۆروپاتولوگ-دارىگەر نازيرا ەركەباەۆانىڭ پىكىرى نەگىزىندە دايىندالدى

سۋ مەن دەنساۋلىق: عىلىم دالەلدەگەن بايلانىس

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ) دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردەگى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ 80%-عا جۋىعى ساپاسىز اۋىز سۋ تۇتىنۋىمەن بايلانىستى. سۋ – اعزانىڭ بارلىق نەگىزگى جۇيەلەرىنە، سونىڭ ىشىندە اسقورىتۋ، جۇيكە جانە ەندوكريندىك جۇيەلەرگە تىكەلەي اسەر ەتەدى.

Environmental Health Perspectives عىلىمي جۋرنالىندا جاريالانعان زەرتتەۋ ناتيجەسى بويىنشا, سۋدىڭ قۇرامىنداعى تريگالومەتاندار (حلورلاۋ كەزىندە تۇزىلەتىن قوسالقى ونىمدەر) قۋىق قاتەرلى ىسىگىنە شالدىعۋ قاۋپىن 18–27%-عا دەيىن ارتتىرۋى مۇمكىن.

نازيرا ەركەباەۆانىڭ ايتۋىنشا:
«سۋ – اعزاداعى جىلۋ الماسۋ (تەرمورەگۋلياتسيا), اس قورىتۋ، مي جۇمىسى جانە توكسيندەردى شىعارۋدا باستى ءرول اتقارادى. بىراق سۋدىڭ ءبارى بىردەي پايدالى ەمەس. شىنايى قاۋىپسىز سۋ – بۇل تەك حيميالىق تۇرعىدان تازارتىلعان ەمەس، سونىمەن قاتار اعزاعا قاجەت مينەرالدارمەن بيولوگيالىق تۇرعىدان بايىتىلعان سۋ».

نەگىزگى قاۋىپ: سۋدىڭ قۇرامىندا نە جاسىرىنۋى مۇمكىن؟

سىرت كوزگە تازا كورىنەتىن سۋ — ءاردايىم قاۋىپسىز بولا بەرمەيدى. ونىڭ قۇرامىندا ادام دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرەتىن جاسىرىن قاۋىپتەر بولۋى مۇمكىن:

• حلور – ورگانيكالىق زاتتارمەن ارەكەتتەسىپ، كانتسەروگەندى تريگالومەتانداردى ءتۇزۋى مۇمكىن;
• اۋىر مەتالدار – قورعاسىن مەن كادمي سياقتى مەتالدار باۋىر مەن بۇيرەك قىزمەتىن بۇزىپ، ۇزاق ۋاقىت بويى اسەر ەتسە، تانىمدىق فۋنكتسيالارعا كەرى ىقپال ەتەدى (Zhang et al.، 2021, Science of The Total Environment);
• باكتەريالار مەن ۆيرۋستار – وتكىر ۋلانۋ، ءىش ءوتۋ (ديارەيا), تەرى اۋرۋلارى مەن سوزىلمالى قابىنۋ پروتسەستەرىن تۋىنداتۋى مۇمكىن.

قالالارداعى سۋ ساپاسى قانداي؟

كوپ جاعدايدا قالالىق سۋ ورتالىقتاندىرىلعان تازارتۋدان وتسە دە، ول ەسكى قۇبىرلار ارقىلى قايتا لاستانۋى مۇمكىن. مۇنداي جۇيەلەردە تۇنبا، توت، باكتەريالار مەن تۇزدار سۋدىڭ ساپاسىن ناشارلاتىپ، بىزگە كادىمگى كران ارقىلى كەلىپ تۇسەدى. سوندىقتان، مامان ءۇي جاعدايىندا سۋدى قوسىمشا تازارتۋدى ۇسىنادى.

نەلىكتەن تەك تازا ەمەس، «ءتىرى» سۋ ءىشۋ ماڭىزدى؟

تولىعىمەن مينەرالسىزداندىرىلعان نەمەسە تىم قاتتى سۇزىلگەن سۋ اعزادان پايدالى مينەرالداردى شايىپ شىعارىپ، قىشقىل-سىلتىلىك تەپە-تەڭدىكتى بۇزۋى جانە زات الماسۋ ۇدەرىستەرىن باياۋلاتۋى مۇمكىن.

«يدەال اۋىز سۋ — قۇرامىندا ماگني، كالتسي، كالي جانە باسقا دا ميكروەلەمەنتتەرى بار، قۇرىلىمى تابيعي ءارى اعزاعا جەڭىل سىڭەتىن سۋ بولۋى كەرەك»، — دەيدى مامان. «Coral Club-تا ءبىز اۋىز سۋعا Coral-Mine سياقتى مينەرالدى كەشەندەردى قوسىپ تۇتىنۋدى ۇسىنامىز»، — دەپ تولىقتىردى نازيرا ەركەباەۆا.

سۋ تەرىگە، يممۋنيتەتكە جانە گورموندارعا قالاي اسەر ەتەدى؟

اعزادا سۋ جەتىسپەسە:

• اسقازان-ىشەك جولىندا قورعانىش سىلەمەي قاباتىنىڭ ءتۇزىلۋى ازايادى;
• بۇيرەكۇستى بەزى مەن قالقانشا بەزدىڭ جۇمىسى ناشارلايدى;
• تەرى سەرپىمدىلىگى (تۋرگورى) تومەندەپ، سوزىلمالى شارشاۋ مەن فەرمەنت ءتۇزىلۋىنىڭ بۇزىلۋى بايقالادى.

ءار ادام ءۇشىن قولجەتىمدى قاراپايىم شەشىمدەر:

• فيلتر-قۇمىرالار، ءپورتاتيۆتى جۇيەلەر مەن كومىر سۇزگىلەرى;
• مينەراليزاتورلار (مىسالى، Coral-Mine ساشەسى);
• ساپار كەزىندە — بوتەلكەدەگى نەمەسە قايناتىلعان سۋ;
• ىستىقتا جانە فيزيكالىق جۇكتەمەدە — ەلەكتروليتتىك قوسپالار.

قورىتىندى: سۋ — بۇل مادەنيەت پەن جاۋاپكەرشىلىك

ماماننىڭ ايتۋىنشا:
«ءبىز سۋ ءىشۋدى ءجيى ۇمىتىپ، ونىڭ ورنىن كوفە نە ءتاتتى سۋسىندارمەن تولتىرۋعا تىرىسامىز. الايدا كۇنىنە 1 كگ سالماققا 30 مل سۋ ءىشۋ — ءسان ەمەس، بۇل ءوز دەنساۋلىعىنا دەگەن بازالىق جاۋاپكەرشىلىك».

سۋدىڭ ساپاسى — بۇل تەك تەحنولوگيا ماسەلەسى ەمەس، بۇل ادەت پەن سانا ماسەلەسى. سۋ — بولاشاق ۇرپاقتىڭ دەنساۋلىعىن قالىپتاستىرادى، ال ونىڭ ساپاسىنا سالىنعان ءار ينۆەستيتسيا — ۇلتتىڭ دەنساۋلىعىنا سالىنعان ينۆەستيتسيا.

Abai.kz