ەرلان قوشانوۆتىڭ ەلدى ەلەڭ ەتكىزگەن ەكى ءسوزى…

سەرىكبوسىن، ءابدىلدين;

ءابىش كەكىلباەۆ;

ومىربەك بايگەلدى;

ورالباي ابدىكارىموۆ;

نۇرتاي ابىقاەۆ;

قاسىم-جومارت توقاەۆ;

داريعا نازارباەۆا;

مارات وسپانوۆ;

جارماحان تۇياقباي;

ورال مۇحامەدجانوۆ;

اسلان مۋسين;

قابيبوللا جاقىپوۆ;

باقتىقوجا ىزمۇحامەتوۆ;

نۇرلان نىعماتۋللين…

وزدەرىڭىز دە تانىپ، ءبىلىپ وتىرعان شىعارسىزدار، بۇل – تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتى مەن ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى بولىپ قىزمەت اتقارعان سەركەلەر!

كەيبىرەۋى ەكى كەزەكتەن توراعا بولعاندار.

بەسەۋى ءدام-تۇزى تاۋسىلىپ، و دۇنيەگە اتتانىپ كەتتى. يماندارى سالامات، جاتقان جەرلەرى جايلى بولسىن مارقۇمداردىڭ!

قالعاندارى – ءتىرى!

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى اللانىڭ بۇيرىعىمەن، حالقىنىڭ قالاۋىمەن پرەزيدەنت بولىپ، مەملەكەت باسقارىپ وتىر...

قاراپ وتىرساق، بىرەن-سارانى بولماسا، وسى كىسىلەردىڭ قاي-قايسىسى دا ازۋىن ايعا بىلەگەن ايتۋلى تۇلعالار-تۇعىن. اتاقتارى ات كوتەرگىسىز بولاتىن.

ءاربىرى وزىنە ءتان ءارتۇرلى بولمىسىمەن ەسىمىزدە قالىپتى.

مىسالى، نۇرتاي ابىقاەۆ اعامىز جاق كىرىسىن كوپ اشا بەرمەيتىن ۇندەمەستىگىمەن، ءابىش كەكىلباەۆ اعامىز اسقان شەشەندىگىمەن، ورال مۇحامەدجانوۆ كەڭ-مول پىشىلگەن قازاقى دارحاندىعىمەن، ال نۇرلان نىعماتۋللين دەپۋتاتتاردى سىنىپتاعى وقۋشىلاردى ءبۇرىپ ۇستايتىن ءتارتىپشىل مۇعالىم سەكىلدى قاتالدىعىمەن دەگەندەي.

قىسقاسى، بۇل ازاماتتاردىڭ قاي-قايسىسىن دا تۋعان حالقى ۇمىتقان جوق، ءبارىنىڭ بەينەسى مەن ارەكەتى ەلدىڭ كوز الدىندا دەپ ويلايمىن.

ءتىپتى، كىمنىڭ نە ايتقانى، قاي سوزىمەن تاريحقا قالعانى دا جۇرتتىڭ ەسىندە...

قازىر سەنات پەن ءماجىلىستى ماۋلەن اشىمباەۆ پەن ەرلان قوشانوۆ باسقارىپ وتىر.

سول ەرلان قوشانوۆ اعامىز بيىل جوعارىداعى اتتارى اتالعان توراعالاردىڭ ەشبىرى ەشقاشان ايتپاعان ەكى توسىن ءسوز ايتىپ، ءبىزدى ەلەڭ ەتكىزدى. «ەلەڭ ەتكىزدى…» دەگەن جاي ءسوز، تاڭ قالدىردى! ءتىپتى، «مىنا سوزدەردى شىنىمەن دە ءبىزدىڭ ەرلان قوشانوۆ ايتىپ تۇر ما؟!»،-دەپ، ءوز قۇلاعىمىزعا ءوزىمىز سەنبەي قالدىق.

ءيا، بۇل سوزدەردى ءوز اۋزىمەن بيىك مىنبەدەن ايتىپ تۇرعان – ءبىزدىڭ ەرەكەڭ – ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ ەكەن…

ونىڭ ءبىرىنشىسى، وزدەرىڭىز وتە جاقسى بىلەسىزدەر، 19 ناۋرىزدا ءماجىلىس مىنبەسىنە شىعىپ تۇرىپ، تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۋرالى ايتقان سىنى.

– وتىز جىل بويى قازاقستاندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى قولدانىلدى. الايدا، ۋاقىت وتە كەلە، ۇزاق جىلدار بويى جۇمىس ىستەگەن مودەل ۇلكەن ساياسي داعدارىسقا الىپ كەلدى. بۇعان نەگىزىنەن مەملەكەتىمىزگە ءبىر عانا ادام ۇستەمدىك ەتىپ، ەلدىڭ بار بايلىعىن ساناۋلى ادام يەلەنۋى سەبەپ بولدى. بۇل جايت قوعامنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزدى جانە ەلدىڭ دامۋىن تەجەدى. سوندىقتان ءۇش جىل بۇرىن ساياسي جۇيەنى جاڭعىرتۋ پروتسەسىن باستاۋدىڭ ماڭىزى زور ەدى، – دەدى ەرلان قوشانوۆ!

ال، ەندى ەستەرىڭىزگە ءتۇسىرىپ كورىڭىزدەر!

مۇنداي ءسوزدى قازاق پارلامەنتىنىڭ وتىز جىلدىق تاريحىندا ەشبىر توراعا ايتقان ەمەس! ناقتىلاپ ايتساق، ايتا العان ەمەس!

تەك، قازىرگى ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ مىرزا عانا ايتا الدى!

ءماجىلىس توراعاسىنىڭ بۇل ءسوزى باق-قا مول جەم تاستادى.

ەرەكەڭنىڭ اۋزىنان شىعىسىمەن، ەلىمىزدى قويىپ، بۇكىل دۇنيەجۇزىنىڭ اقپارات قۇرالدارى تۇگەل ءىلىپ اكەتتى. بىرازعا دەيىن دۋىلداتىپ باقتى. اركىم ءارتۇرلى پىكىر ايتىپ، وزىنشە تاپسىرلەپ باقتى. بىرەۋ ەرلان جاقانۇلىن باتىر ەكەن دەسە، ەكىنشى بىرەۋ ارنايى تاپسىرمامەن ايتىپ وتىرعان بولۋى مۇمكىن دەپ ساۋەگەيلىك تانىتتى.

قالاي بولعان كۇندە دە، بۇل ءسوزدىڭ ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى ادام بولىپ سانالاتىن ءماجىلىس توراعاسىنىڭ اۋزىنان شىعۋى – بۇرىن-سوڭدى بولماعان تاريحي وقيعا بولعانى انىق!

بىراق، مەن ەرلان قوشانوۆ مىرزانىڭ «وتىز جىل بويى قازاقستاندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى قولدانىلدى...»، - دەگەن بۇل ءسوزىن مۇلدە قابىلداي المادىم.

ەسكى-جاڭا كونستيتۋتسيانىڭ ءبارىن اقتارىپ، بۇنداي نورمانى تاپپادىم.

1993 جىلعى كونستيتۋتسيادا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى (قازاقستان) — دەموكراتيالىق، زايىرلى جانە ءبىرتۇتاس مەملەكەت»، - دەپ جازىلىپتى.

ال، ودان بەرگى وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن كونستيتۋتسيالاردىڭ بارىندە «قازاقستان رەسپۋبليكاسى - پرەزيدەنتتىك باسقارۋ نىسانىنداعى ءبىرتۇتاس مەملەكەت»، - دەپ جازۋلى تۇر.

«ەشبىر كونستيتۋتسيادا جوق، بۇل قايدان شىققان سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى؟!»، - دەپ، اقىرى ەرلان قوشانوۆ اعامىزدىڭ اتىنا، سۇراۋ سالىپ، حات جازدىق.

سول حاتىمىزعا دەپۋتات ءۇنزيلا شاپاقتىڭ قولى قويىلعان جاۋاپ الدىق.

شاپاق: «قازاقستان ۇزاق ۋاقىت بويى شىن مانىندە سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ مودەلىنىڭ بەلگىلەرىنە يە بولدى، الايدا دامۋدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە مەملەكەتىمىزگە مۇنداي ۇلگى قاجەت بولدى. بۇل – عىلىمي جانە ساراپتامالىق دەڭگەيدە كەڭىنەن قولدانىلاتىن ساياسي تەرمين. بۇل مودەلدىڭ ناقتى قۇقىقتىق تەرمين رەتىندە زاڭنامادا بەكىتىلمەگەنى راس...»، - دەپتى سول بىزگە بەرگەن جاۋابىندا.

ارينە، بۇل جاۋاپتى شاپاق ءوز بەتىمەن بەرە سالمايدى، توراعانىڭ بەكىتۋىمەن نەمەسە كەلىسىمىمەن عانا بەرىپ وتىر دەپ ويلادىم.

مۇمكىن، توراعانىڭ تاپسىرماسىمەن ءماجىلىستىڭ اپپاراتى دايىنداپ بەرگەن جاۋاپقا شاپاق قولىن قويا سالعان شىعار.

مەنىڭ وندا شارۋام جوق، سۇراۋ سالعان حاتتى ءماجىلىس توراعاسىنىڭ ءوزىڭنىڭ اتىنا جازعانىم ءۇشىن، شاپاقتىڭ بۇل جاۋابىن مەن ەرلان قوشانوۆتىڭ جاۋابى دەپ قابىلدادىم.

جالپى، مەن ەرلان قوشانوۆ اعامىزدىڭ جەكە باسىن ادام رەتىندە دە جاقسى كورەمىن. ىشتەي قاتتى سىيلايمىن.

ال، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى، ءماجىلىس توراعاسى لاۋازىمىنداعى ەرلان قوشانوۆقا ءسال باسقاشا قارايمىن. كوڭىلىم تولىڭقىرامايدى.

ءوزى قازاقى ورتادان شىققان، ارقالى ەلدىڭ تۋماسى عوي دەپ، قانداستار تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىستى كوشى-قون ءۇردىسىن رەتتەۋگە ارنالعان زاڭداردى تالقىلاعان كەزدە قانشاما حاتتار جازدىم.

ەرەكەڭ سول حاتتارىمنىڭ بىرەۋىنە پىسقىرىپ قاراعان ەمەس!

قانشا مارتە قابىلداۋىن سۇراپ، جالىندىم دەشى.

ماڭىنا جولاتقان جوق!

مەيلى، ول ەندى ەرەكەڭنىڭ كىسىلىگىنىڭ دەڭگەيىنە قاتىستى ماسەلە!

ءومىربايانىنا ۇڭىلسەك، كارىم ءماسىموۆتىڭ پرەمەر-مينيستر بولىپ تۇرعان شاعىندا، ەرەكەڭ ءبىراز جىل ۇكىمەت كەڭسەسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى، باسشىسى قىزمەتتەرىن وتەپتى.

كارىم ءماسىموۆتى جاقسى بىلەسىزدەر، شەتتەگى قازاق دەسە، تۋرا اكەسىن ولتىرگەندەي ءوش بولاتىن!

مۇمكىن، ەرلان جاقانۇلىنا سول «مۇرتتىڭ» شالىعى تيگەن بولار...

ايتەۋ، ەرلان قوشانوۆتىڭ اۋزىنان «قانداستارىم!» دەگەن ءسوزدى ەستىگەن ەمەسپىن!

ونى قويىپ، كوشى-قونعا قاتىستى زاڭدى تالقىلاۋعا ارنالعان جۇمىس توبىن ءبىر اۋىز قازاقشا بىلمەيتىندەردەن قۇرعىزىپ، اتالعان زاڭ جوباسىن ورىس تىلىندە تالقىلاتقانىن قايتەرسىڭ؟!

«ءيتتىڭ يەسى بولسا، ءبورىنىڭ قۇدايى بار!» دەگەن، شەتتەگى التى-جەتى ميلليون قازاقتىڭ تاعدىرى ءتاپ وسى ەرلان قوشانوۆقا قاراپ قالعان جوق!

اتاجۇرتقا ورالعان ءبىر جارىم، ەكى ميلليونعا تاياۋ قازاق تۇرعاندا، ول قازاق ەشقاشان دالادا قالمايدى!

ونىڭ ۇستىنە، ەرلان جاقانۇلى دا جاسى الپىستان اسىپ، بازاردان قايتۋعا تاياۋ تۇرعان كىسى!

بۇگىن ءبىزدى ماڭىنا جولاتپاعانىمەن، ەرتەڭ ۇلى كوشكە مۇددەلى قاۋىمنىڭ وكىلدەرى كوشەدە، توي-توكىندە جۇرگەن جەرىنەن ۇستاپ الاتىن ۋاقىت الىس ەمەس…

ءيا، وسى كوشى-قون ماسەلەسىنە بايلانىستى، سىپايىلاپ جازعان حاتتارىمىزعا پىسقىرماعان سوڭ، ەرەكەڭنىڭ دە ءبىراز شاڭىن قاققانىمىز راس.

سول ءۇشىن بولسا كەرەك، ەرلان اعامىز ماعان قاتتى وكپەلەپ ءجۇر ەكەن.

وكپەلەي بەرسىن!

ايتپاقشى، ونى دا ايتا كەتەيىك، ارتىق كەتكەن جەرىمىزدى اڭعارىپ، ەرلان جاقانۇلىنان اشىق كەشىرىم دە سۇرادىق.

يىلگەن جوق!

بىراق، مەن ەرلان قوشانوۆتى سونشالىق كۇرەسىنگە لاقتىرۋدان اۋلىقپىن. ءماجىلىس توراعاسى رەتىندەگى ونىڭ باسقا قىرلارى ماعان ۇنايدى.

بىرىنشىدەن، بولمىسى، كەلبەتى توراعالىققا ابدەن لايىق ازامات;

ەكىنشىدەن، اتتان تۇسپەي كەلە جاتقان وتە تاجىريبەلى باسشى;

ونىڭ ءماجىلىس وتىرىسىندا اعا-ءىنى ارىپتەستەرىنە ايتىپ وتىراتىن سىپايى ازىلدەرى مەن مىسقىلدارىن جاقسى كورەمىن. ۇنەمى ەزۋ تارتىپ، كۇلىپ جۇرەمىن...

ەندى ەرەكەڭنىڭ اتاقتى سوزىنە ورالايىق.

ءسويتىپ، ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ «وتىز جىل بويى قازاقستاندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى قولدانىلدى...» دەپ، ءماجىلىستىڭ تورىنەن پەردى دە جىبەردى!

ماسقارا بولعاندا، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ءومىرى بولماعانىن، «بۇل مودەلدىڭ ناقتى قۇقىقتىق تەرمين رەتىندە زاڭنامادا بەكىتىلمەگەنى راس...» دەپ، انە، بەتتەرى بۇلك ەتپەي، وزدەرى مويىنداپ وتىر.

«ساياسي تەرمين» ەكەن دەپ، ناقتى قۇقىقتىق تەرمين رەتىندە زاڭنامادا بەكىتىلمەگەن، كوشەدەگى ءسوزدى زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ بىلدەي توراعاسىنىڭ قاسيەتتى مىنبەدەن بۇكىل دۇنيەجۇزىنىڭ الدىندا شىمىرىكپەي ايتىپ تۇرعانى –  ويلاڭىزشى، دۇرىس پا ءوزى؟!

ءوزى ءومىر بويى جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتتەردە ءجۇرىپ، ءوز ەلىنىڭ قانداي باسقارۋ جۇيەسىندەگى مەملەكەت ەكەنىن بىلمەيتىن ەرلان قوشانوۆ سەكىلدى شەنەۋنىك ەشبىر ەلدىڭ تاريحىندا، ءاي، بولماعان شىعار!؟

ماسقارا!

زاڭ ۇستەمدىك ەتەتىن «ادىلەتتى قازاقستان» قۇرىپ جاتىرمىز!

«زاڭ مەن ءتارتىپ» – مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ باستى قاعيداتى!»، - دەپ، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى جينالىس سايىن ءار سوزىندە قاقساپ ايتىپ كەلەدى.

ال، سونى جۇزەگە اسىراتىن ءماجىلىس توراعاسىنىڭ سىيقى – مىناۋ!

قىزىق بولعاندا، ءدال وسىنداي ءسوزدى «ءبىر رەتتىك پرەزيدەنتتىك مەرزىم تۋرالى باستاما سۋپەرپرەزيدەنتتىك مودەلدەن تۇپكىلىكتى كەتۋ بويىنشا جۇزەگە اسىرىلعان قادامداردىڭ قيسىندى جالعاسى»، - دەپ، مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين دە كوسكيتىپ ايتىپ سالعانى بار.

ءتىپتى، جاڭىلماسام، بۇلار بۇل ءسوزدى پرەزيدەنتتىڭ دە اۋزىنان بىرنەشە مارتە ايتتىرىپ جىبەردى-اۋ دەيمىن…

زاڭنىڭ تىلىمەن ايتساق، ەرلان قوشانوۆتىڭ «قازاقستان ۇزاق ۋاقىت بويى شىن مانىندە سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ مودەلىنىڭ بەلگىلەرىنە يە بولدى...» دەگەنى – تۇڭعىش پرەزيدەنتكە جاۋىپ وتىرعان قىپ-قىزىل جالا بولىپ شىعادلى.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قايتا مومىن ادام ەكەن.

ەگەر، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتi تۋرالى» زاڭىنىڭ 34-بابىنداعى «رەسپۋبليكانىڭ ەكس-پرەزيدەنتiنە، ونىڭ ابىروي مەن قادiر-قاسيەتiنە ەشكiمنiڭ تيiسۋiنە بولمايدى. رەسپۋبليكا ەكس-پرەزيدەنتiنiڭ ابىرويى مەن قادiر-قاسيەتiنە قول سۇعۋشىلىق زاڭ بويىنشا قۋدالانادى...»، - دەگەن نورماعا سۇيەنىپ، سوتقا جۇگىنگەندە، ەكى ەرلاننىڭ دا اياقتارىن كوكتەن كەلتىرەتىن ەدى! ەڭ كەمىندە، سۇمىرەيىپ كەشىرىم سۇراپ تۇرعاندارىن كورەتىن ەدىك!

مىنە، بۇل جالالاردىڭ جابىلعانىنىنا ءبىراز ۋاقىت ءوتتى، بىراق نۇرەكەڭ ونداي قادامعا بارعان جوق. بارمايتىن دا سەكىلدى...

جالپى، تۇڭعىش پرەزيدەنتتى سىناۋعا بولادى. ءتىپتى، جاۋاپقا تارتىپ، سوتتاۋعا دا بولاتىن شىعار...

بىراق، ەرلان قوشانوۆ قۇساپ، ناقتى قۇقىقتىق تەرمين رەتىندە زاڭنامادا بەكىتىلمەگەن ايىپپەن ەمەس، ناقتى فاكتىمەن…

ايتپاقشى، ەرلان قوشانوۆتىڭ شاپاق ارقىلى بەرگەن جاۋابىندا تاعى: «قازاقستان ۇزاق ۋاقىت بويى شىن مانىندە سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ مودەلىنىڭ بەلگىلەرىنە يە بولدى...»، - دەگەن دە ءسوز بار.

«ول قانداي بەلگىلەر؟!»، - دەپ قايتا سۇراۋ سالىپ حات جازسام، شاپاقتىڭ قولىمەن ەرەكەڭنىڭ وعان دا شاتىپ-بۇتىپ جاۋاپ بەرەتىن ءتۇرى بار.

جوق نارسەنىڭ كولەڭكەسى بولا ما؟!

سول سەكىلدى، ناقتى قۇقىقتىق تەرمين رەتىندە زاڭنامادا بەكىتىلمەگەن «سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسىنىڭ»، ايتىڭىزشى، قانداي «بەلگىلەرى» بولۋى مۇمكىن؟!

ارينە، بولمايدى!

سونى ويلادىم دا، كىناسىز اق قاعازدىڭ بەتى مەن التىن ۋاقىتىمدى بۇلارعا قور قىلمايىن دەپ، ول حاتتى جازبادىم.

قۇداي-اۋ، وسى حاتقا جاۋاپ بەرەردە، اناۋ كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ مۇشەسى بولعان «ايتۋلى زاڭگەە» دە، «قۇرمەتتى ەرلان جاكانوۆيچ، سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى دەگەن ەشبىر كونستيتۋتسيادا جوق قوي. مەن مىنا جاۋاپقا قالاي قول قويام؟!» دەگەن ءسوز بولماي ەكەن عوي.

شاپاققا ءبارى ءبىر سەكىلدى، «كوپ ايتسا كوندى، جۇرت ايتسا بولدى...» دەپ اباي اتام ايتپاقشى، توراعا ايتسا بولدى، ونىڭ زاڭدى-زاڭسىزدىعىنا قارماستان، قولدى بىلشىلداتىپ قويا بەرەدى ەكەن.

دەمەك، بۇلار «اپكەمە جەزدەم ساي، ساسىنعان ەتكە بورىعان مايدىڭ» ءدال ءوزى بولىپ تۇر!

«باتىل رەفورمالار جاسامادى...» دەپ، جۇرتتىڭ ءبىر پاراسى، ءتىپتى باسىم بولىگى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىن جازعىرىپ جاتادى.

مەن ەل قۇساپ، پرەزيدەنتتى ەشقاشان سىناپ-مىنەگەن ەمەسپىن.

بىراق، باتىل رەفورمانى كۇتىپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى – مەنمىن.

ول ويىمدى پرەزيدەنتكە ءوتىنىش رەتىندە ۇنەمى ايتىپ تا كەلەمىن.

ەرەكەڭدەردىڭ مىنا قىلىعى مەن دەڭگەيىن كورگەن سوڭ، مەن قاسەكەڭدى ءتىپتى دە تەرەڭ تۇسىنە باستادىم.

ءتىپتى، اياپ كەتتىم اسىل اعانى!

«سەنگەن سەرىكتەرىنىڭ دەڭگەيى مەن سىيقى مىناۋ بولسا، ولارعا سەنىپ، قالاي باتىل قادامدارعا بارا الادى قاسەكەڭ؟!»،-دەگەن ويعا قالدىم.

مەن ۇنەمى ايتىپ كەلەمىن، «ءماجىلىستىڭ VIII شاقىرىلىمىنىڭ ورنى بولەك. VIII شاقىرىلىم – «جاڭا قازاقستاننىڭ» تۇلابويى تۇڭعىشى!» دەپ.

قازاق ۇعىمىندا تۇڭعىشتىڭ ورنى تىپتەن بولەك، مىندەتى دە وتە اۋىر. وزىنەن كەيىنگىلەرگە بيىك اسۋلاردان اساتىن داڭعىل جول مەن اساۋ وزەندەردەن وتەتىن كەڭ كوپىر سالۋ – تۇڭعشتاردىڭ پارىزى مەن قارىزى!

مىنا تۇرىنە قاراساق، «جاڭا قازاقستاننىڭ» تۇلابويى تۇڭعىشى بولعان VIII شاقىرىلىم دەپۋتاتتارى مەن ونىڭ توراعاسى ەسكى بيلىكتىڭ قولىمەن ۋزۋرپاتسيالانعان جۇيەنىڭ مۇرتىن بۇزباستان، وسىنداي وتىرىك-شىندى سۋشا ساپىرىپ، سويلەپ-سويلەپ كەتەتىن سەكىلدى.

اباي اتام مۇندايلاردى «ءىس ءبىتتى، قۋ كەتتى» دەپ، سىيپاتتاۋشى ەدى عوي.

ءدال سونىڭ ءوزى بولعالى تۇر..

اباي دەگەننەن ەسكە تۇسەدى، ەرلان قوشانوۆ اعامىزدىڭ 19 ناۋرىزدا ايتقان سول اتاقتى سوزىنەن كەيىن مەنىڭ ەسىمە مارقۇم كرىلوۆتىڭ اباي اتام اۋدارعان: «جۇرت مۇنىمدى كورمەي مە؟ باتىر اتاق بەرمەي مە؟ قوي، بۇل قاندەن – ەر شىركىن، پىلگە دە ۇرگەن دەمەي مە؟» دەگەن اتاقتى ولەڭى جيى-جيى ورالا بەرەتىن بولدى.

بۇل اڭگىمەگە ءسوز سوڭىندا تاعى ءبىر اينالىپ سوعامىز…

ەندى، ەرەكەڭنىڭ ەكىنشى تاريحي سوزىنە توقتالايىق.

ەرەكەڭ – ەرلان جاقانۇلى جاقىندا تاعى دا ءماجىلىستىڭ تورىندە سويلەپ جاتىپ، «وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!» دەپ قالدى!

و، مىنە، «ءسوز»،- دەپ وسىنى ايت!

داۋ جوق، بۇل – ناعىز جىگىتتىڭ ءسوزى!

ال، ەندى ەستەرىڭىزگە ءتۇسىرىپ كورىڭىزىزدەر، ماقالامىزدىڭ باسىندا ارداقتى اتتارى اتالعان الىپ تۇلعالارىمىزدىڭ قايسىسى پارلامەنتتىڭ مىنبەسىنەن قاشان «وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!!»، دەپ ايتىپ ەدى؟!

مەنشە، بىرەۋى دە ايتقان ەمەس!

ءتىپتى، پاتشانىڭ قىزى داريعا نازارباەۆانىڭ اۋزىنان ءدال مۇنداي ءسوز شىققان جوق!

مۇنداي ءسوزدى ايتۋ قايدا، «ميكروفوندى اۋزىما تىقپاڭىز!» دەپ، داريعا بايقۇس قاباتتان-قاباتقا سەكىرىپ، جۋرناليستەردەن قاشىپ جۇرەتىن...

دەمەك، وسىناۋ ناعىز جىگىتتىك ءسوزدى ايتۋ باقىتى قازاق پارلامەنتى توراعالارىنىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت ەرلان قوشانوۆقا بۇيىرىپتى.

قۇداي بۇل ۇلى ءسوزدى تەك ەرەكەڭنىڭ اۋزىنا عانا سالىپ، ەرەكەڭنىڭ عانا ايتۋىن ءناسىپ ەتىپتى!

بۇل – اللانىڭ ەرلان قوشانوۆ اعامىزعا بەرگەن ۇلكەن سىيى!

ەرلان قوشانۆ تاريحتا وسى ەكى سوزىمەن قالۋى مۇمكىن!

قالماسا، مىنە، تاسقا باسىپ، ءبىز قالدىرىپ جاتىرمىز!!

جاسىراتىن نەسى بار، «قانداستارىمىزعا قاتىستى ءبىر اۋىز ءسوز ايتپادى، كوشى-قون ءۇردىسىن رەتتەۋگە ارنالعان زاڭدى دۇرىس قارامادى…»،- دەپ، ەرلان قوشانوۆقا مەن قاتتى وكپەلەپ جۇرگەن ازاماتپىن.

«وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!!» دەگەن وسى جىگىتتىك ءسوزدى قازاق پارلامەنتى توراعالارىنىڭ ىشىنەن ءبىرىنشى بولىپ ايتقانى ءۇشىن، مەن سول وكپە مەن رەنىشتى تاستاپ، ەرەكەڭىڭ سول كىسىلىككە جات قىلىقتارىن قۇداي الدىندا كەشىردىم!

ەرەكە، وسى ماقالامدى وقىپ وتىرعان بولساڭىز، تاعى قايتالاپ ايتايىن، مەن ءسىزدى كەشىردىم!

شىن ايتام، «وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!» دەگەن بۇل ءسوز – ناعىز جىگىتتىڭ جىگىتىنىڭ عانا اۋزىنان شىعاتىن ۇلى ءسوز!

ەندەشە، بۇل ۇلى ءسوز ايتىلعان جەرىندە قالماۋى ءتيىس!

ءماجىلىستىڭ قالعان توقسان جەتى دەپۋتاتى ەرلان قوشانوۆتىڭ بۇل ءسوزىن تۇمار قىپ، مويىندارىنا تاعىپ السا بولادى!

ءار كۇنى ءماجىلىس زالىنداعى ورىندارىنا وتىرعاندا، دەپۋتاتتار بۇل ءسوزدى داۋىستاپ ايتىپ شىعۋلارى كەرەك!!

ءتىپتى، ەرەكەڭنىڭ بۇل سوزىنەن «ىشىرتكى» جاساپ، ارداق نازاروۆتان جيگۋلي دايراباەۆقا، رينات زايىتتان رۋسلان قوجاسباەۆقا دەيىنگى ءبىر ءبولىم دەپۋتاتتارعا كۇنىنە ءۇش ۋاق ىشكىزىپ وتىرسا، ارتىقتىق ەتپەيدى…

ءدال وسىلاي ىستەگەندە عانا دەپۋتاتتار وزدەرىنىڭ ماجىلىسكە نە ءۇشىن كەلگەندەرىن سەزىنىپ، ويلانا باستايدى.

كوزدەرى اشىلىپ، ەڭسەلەرىن كوتەرەتىن بولادى…

اللا بۇيىرسا، ەرلان جاقانۇلى مەنىڭ بۇل ۇسىنىسىمدى ورىندايدى دەپ سەنەمىن!

ءدال وسى جەردە ەرەكەڭنىڭ ءبىرىنشى سوزىنە قايتا ايلانىپ سوعۋعا تۋرا كەلىپ تۇر.

جالپى، مەن ەرلان جاقانۇلىنىڭ سول 19 ناۋرىزدا ايتقان ايگىلى ءسوزىن تۇگەل جوققا شىعارۋدان، تەرىستەۋدەن مۇلدە اۋلاقپىن.

مەن ەرلان كوكەمىزدىڭ «الايدا، ۋاقىت وتە كەلە، ۇزاق جىلدار بويى جۇمىس ىستەگەن مودەل ۇلكەن ساياسي داعدارىسقا الىپ كەلدى. بۇعان نەگىزىنەن مەملەكەتىمىزگە ءبىر عانا ادام ۇستەمدىك ەتىپ، ەلدىڭ بار بايلىعىن ساناۋلى ادام يەلەنۋى سەبەپ بولدى…»، - دەگەن تۇجىرىمىمەن تولىق كەلىسەمىن!

سولاي بولعانى راس!

بىراق، مەملەكەتتى ءدال وسىنداي جاعدايعا الىپ كەلگەن سۋپەپپرەزيدەنتتىك باسقارۋ مودەل ەمەس، ادەتتەگى پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى ەكەنىن ەرەكەڭنىڭ ەسىنە ەكىنشى ۇمىتپاستاي ەتىپ سالعىم كەلەدى!

ەرەكەڭ ءبىلىپ ءجۇرسىن، ءبارىن قۇرتقان – پرەزيدەنتتىك باسقارۋ ءجۇيسى!

دەمەك، پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى ارقىلى-اق، ەرلان قوشانوۆ اعامىز ايتقانداي، ۋاقىت وتە كەلە، پرەزيدەنتتەر مەملەكەتتى ۇلكەن ساياسي داعدارىسقا الىپ كەلدى ەكەن;

پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى ارقىلى-اق مەملەكەتىمىزگە ءبىر عانا ادام ۇستەمدىك ەتىپ، ەلدىڭ بار بايلىعىن ساناۋلى ادام يەلەنۋىنە جول اشادى ەكەن...

وسى جەردە شەگەلەپ تۇرىپ ايتارىم، قۇرمەتتى ەرلان قوشانوۆ مىرزا ءبىزدىڭ قازىرى اتا زاڭىمىزدى اشىپ، 2-بابىندا نە دەپ جازىلعانىن ءبىر مارتە مۇقيات وقىپ قويسا بولادى!

وندا ءالى «قازاقستان رەسپۋبليكاسى - پرەزيدەنتتىك باسقارۋ نىسانىنداعى ءبىرتۇتاس مەملەكەت.»،-دەپ جازۋلى تۇر!

مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى تۇرعىسىنان ەشتەڭە وزگەرە قويعان جوق!

سوندىقتان، «وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!»، - دەگەنى راس بولسا، ەرەكەڭ مەن ول باسقارىپ وتىرعان ءماجىلىس شەشەتىن ماسەلە ءالى الدا!

ول – «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى تۋرالى» زاڭىنىڭ كۇشىن جويىپ، قودانىستاعى زاڭدار مەن نوماتيۆتىك قۇجاتتاردى ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنان تۇگەل زالالسىزداندىرۋ!

ەسكى بيلىكتىڭ ەڭ جاندى جەرى – وسى زاڭ!

ەركەڭ ايتىپ وتىرعان مەملەكەتتى ۇلكەن ساياسي داعدارىسقا الىپ كەلگەن دە، ەلدىڭ  بار بايلىعىن ساناۋلى ادامنىڭ يەلەنۋىنە سەبەپ بولعان دا – ءدال وسى زاڭ.

ول از دەسەڭىز، «قاندى قاڭتار» كوتەرىلىسىن تۋدىرىپ، 238 ادامنىڭ قانىنىڭ توگىلۋىنە دە ءدال وسى زاڭ الىپ كەلدى…

ەرلان قوشانوۆ مىرزا ونى بىلمەيدى ەمەس، وتە جاقسى بىلەدى!

بىراق، وعان جولاعىسى كەلمەيدى!

اشەيىن، «وتىز جىل بويى قازاقستاندا سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ فورماسى قولدانىلدى…» دەگەن سەكىلدى قۋ سوزبەن قۇتىلىپ كەتكىسى كەلەدى!

بۇل – دۇرىس ەمەس!

بۇنىمەن ءبىزدى الداي المايدى ەرەكەڭ!

ءبىز بۇل زاڭعا قاتىستى كۇرەسىمىزدى باستادىق.

وكىنىشكە وراي، ەرلان قوشانوۆ كوكەم مەن ونىڭ كومانداسى ءبىزدىڭ العاشقى جىبەرگەن حاتتارىمىزدىڭ بەتىن دە اشقان جوق، اپپاراتى سىرعىتپا جاۋاپەن قايتارا سالدى.

اللا بۇيىرسا، كۇزدە كۇرەسىمىزدى قايتا جالعاستىرامىز!

ءماجىلىس جانە ونىڭ توراعاسى ەرلان قوشانوۆ، «وسى جەردە نە عىپ وتىرمىز، وسى ماسەلەنى شەشپەسەك؟!» دەگەن جىگىتتىك سوزىندە تۇرىپ، سوعان دايىن بولسىن!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz