مەملەكەتتىڭ اقشاسى جاقسى، ال تاۋارى وكىنىشكە وراي... Magnumنىڭ ەكونوميكالىق ديۆەرسياسى نەمەن اياقتالۋى مۇمكىن؟

سەنبى كۇنى الماتىداعى «جەتىسۋ» ىقشام اۋدانىنداعى ىرگەلى ماگنۋمعا باس سۇقتىم. بۇل تاريحتاعى ەڭ تۇڭعىش ماگنۋم گيپەرماركەتى. وسى دۇكەن جاقسى تابىس اكەلگەننەن كەيىن، ماگنۋم ساۋدا جەلىسى رەتىندە ودان ءارى دامىعان بولاتىن. سورەلەردى ون اينالىپ، ءوزىمىزدىڭ وتاندىق مايونەزدى تابا المادىم. ىزدەگەنىم الماتىدا وندىرىلەتىن «3 جەلانيە» مايونەزى بولاتىن. گيپەرماركەت قىزمەتكەرى قازىرگى تاڭدا قازاقستاندىق مايونەزدىڭ ساتىلمايتىندىعىن راستادى.

ماگنۋم قازاقستاندىق مايونەزدى الىپ تاستاپ، ورنىنا رەسەيدىڭ «ماكەەۆ» مايونەزىن تولتىرىپ تاستاعان. بۇعان دەيىن دە، جارمالار مەن سۇيىق ماي پوزيتسيالارىندا ماگنۋمنىڭ وتاندىق ەمەس، رەسەيلىك تاۋارلاردى كوبىرەك وتكىزۋگە تىرىساتىندىعىن بايقاپ جۇرگەن بولاتىنمىن. بىراق بۇل جولعىسى ابدەن شەكتەن شىقتى.

ماگنۋم جەكەمەنشىك بيزنەس. ول قازاقستاندىق ءونىمدى مۇلدە ساتپاي، سورەلەردى برازيليانىڭ بۋبۋزەلاسىمەن تولتىرىپ قويسا دا ءوز ەركى. بىراق وندايى بار بولاتىن بولسا، مەملەكەتتەن نە ءۇشىن 0,01 پايىزبەن تەگىن اقشا الىپ وتىر دەگەن سۇراق تۋىندايدى. سوڭعى 5 جىلدا ماگنۋم ءبىر الماتىنىڭ وزىنەن كەمىندە 13 ميلليارد تەڭگە كومەك العان. ال باسقا وڭىرلەردى قوسا الساق، جوق دەگەندە 17-18 ميلليارد تەڭگە شىعۋى مۇمكىن.

ساۋدا مينيسترلىگى تاراپىنان ۇلكەن لوگيكالىق قاتەلىك بار. ولار ماگنۋم سياقتى ءىرى ساۋدا جەلىلەرىنە پايىزسىز نەسيە تاراتىپ وتىرعاندا تەك بەلگىلى ءبىر الەۋمەتتىك ازىق-تۇلىككە باعانى وسىرمەۋ بويىنشا تالاپ قويادى. بىراق «ول تاۋار وتاندىق بولۋى ءتيىس» دەگەن شارت جوق. سوندىقتان مىسالى، «ارزان ءسۇت سات» دەپ تالاپ قويىپ، مەملەكەتتىك كومەك بەرىلگەندە، ماگنۋم ول اقشانى الىپ بەلارۋستىڭ ارزان ءسۇتىن ساتىپ وتىرا الادى. ول ءبىزدىڭ وتاندىق تاۋار ءوندىرۋشىنى قولداۋ بويىنشا ەكونوميكالىق لوگيكامىزعا، وسى سالاعا بەرىلەتىن 8 تريلليون تەڭگە ينۆەستيتسيامىزعا مۇلدە قايشى، قاراما-قارسى شەشىم.

قازىر باسەكەلىستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى مەن ماگنۋم اراسىندا ءبىرشاما تەكەتىرەس بار. سەبەبى ماگنۋم تاۋار ساتىپ پايدا كورۋدىڭ ورنىنا، تاۋار وندىرۋشىلەرگە ءتۇرلى جارنامالىق، سورەدەگى ورىندار بويىنشا تاريفتەر قويىپ، سوعان قوسىمشا اقشا تولەۋگە ماجبۇرلەپ، نەگىزگى تابىستى سودان الاتىن بولعان. ال بۇل قىلىعى وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرگە اۋىر تيۋدە.

ماگنۋم باسشىلىعى ستراتەگيالىق جاعىنان وتە تاياز ويلاپ وتىر. ولار قازىر الدەبىر يدەولوگيالىق، نەمەسە قىسقامەرزىمدى كەلىسىمدەر ەسەبىنەن رەسەي ەكونوميكاسىنا كومەكتەسكىسى كەلەدى. وسىنداي شارۋالارى ارقاسىندا قازاقستاننىڭ رەسەيدەن الاتىن ازىق-تۇلىك يمپورتى 2024 جىلى 10 پايىزعا ءوسىپ كەتتى. قازىر رەسەيدەن 1,9 ميلليارد دوللارعا ازىق-تۇلىك الامىز. ەندى وسى 2 ميللياردتىق اقشا كانالى ءرۋبلدىڭ تەڭگەگە ىقپالىن قامتاماسىز ەتەدى دە، ەرتەڭ رەسەيدە مىندەتتى تۇردە ورىن الاتىن ينفلياتسيا بىزگە دە اسەر بەرەدى. ال رۋبل قۇلاپ كەتەتىن بولسا، ول تەڭگە باعامىنا قىسىم جاساي باستايدى.

ەكىنشى فاكتور. ماگنۋم ەلدەگى ازىق-تۇلىك ساۋداسىنىڭ 8 پايىز ۇلەسىن الىپ وتىر. بۇل ەڭ ۇلكەن ۇلەس. ونىڭ وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداماۋى، ونىمدەرىن سورەدەن الىپ تاستاۋى ءبىزدىڭ وندىرۋشىلەردىڭ ساتۋ كولەمىن ازايتىپ، جاعدايىن ناشارلاتادى. بۇل تيىسىنشە ولاردىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايلىعىنىڭ وسپەۋىنە، جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارۋىنا الىپ كەلەدى. تۇرمىسى ناشارلاپ قالعان ادامدار ماگنۋمنان تاماق الۋىن ازايتادى. سوندا ماگنۋمنىڭ ءوزى وتىرعان بۇتاقتى ءوز قولىمەن كەسىپ جاتقاندىعىن ايقىن كورەمىز. جانە ول بۇل قىلىعىمەن قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن وسۋىنە قارسى جۇمىس ىستەپ جاتىر.

بۇل تۇستا ەكى عانا جول بار. نە ماگنۋمعا مەملەكەتتەن اقشا بولىنبەۋ كەرەك. ولار بىلگەنىن ساتسىن. نە ماگنۋمعا مەملەكەتتەن اقشا ءبولىنۋ جالعاسسا، وندا وتاندىق ازىق-تۇلىكتى قانداي جاعداي بولماسىن سورەدەن الىپ تاستاۋعا تيىم سالۋ كەرەك.

قازاقستان – ورتالىق  ازيانىڭ مايونەز دەرجاۆاسى. الماتىداعى ماقتاۋلى كاسىپورىن «ەۋرازيان فۋد» قازاق مايونەزىن اۋعانستاننان باستاپ شىعىس ەۋروپاعا دەيىن ساتىپ وتىرعاندا، ءوزىمىزدىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا جەلىسى وتاندىق مايونەزدى رەسەيدىڭ ەشكىم جەمەيتىن ماكەەۆ ماركاسىمەن اۋىستىرعانى Magnum Cash & Carry باسشىسى ازامات وسمانوۆتىڭ اتىنا ۇلكەن سىن بولدى.

وسى اپتادا ۇكىمەتتەگى ەڭ بيىك كابينەتتەن ماگنۋمعا ەسكەرتۋ سيگنالى كەلۋى ءتيىس. ال جۇما كۇنى جەتىسۋدەگى اڭىزعا اينالعان گيپەرماركەتىنە تاعى بارىپ، قازاق مايونەزىنىڭ سورەدەگى تاعدىرىن ءبىر تەكسەرەمىن. ماگنۋم ودان ساباق الماسا، ماسەلە ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنا جەتەتىن بولادى.

ايبار ولجاەۆ

Abai.kz