ادام ءوزى ءۇش بىرلىكتەن قۇرالادى ەكەن: ءتانى، جانى جانە ارى. ار دەگەنىمىز رۇح دەپ تە اتالادى. ءتان دەگەنىمىز فيزيكالىق زاڭدىلىققا بويسىناتىن جانۋار جانە ادامنىڭ ءومىر سۇرۋىنە قاجەت بيولوگيالىق نەگىز. جان دەگەنىمىز فيزيكالىق زاڭدىلىققا بويسىنبايتىن ءتاندى ءتىرى كۇيدە ۇستاپ ونى باسقاراتىن رۇحاني نەگىز. ال ار دەگەنىمىز جاندى باسقاراتىن جاراتۋشىنىڭ كەلبەتىنە يە جوعارى ورەلى رۇحاني نەگىز. جان ءناپسىنىڭ نەگىزى ءتاندى ناپسىلىك قاعيدامەن باسقارىپ قاناعاتتاندىر سا، ار جاندى رۇحاني نەگىزدە باسقارىپ جوعارى رۋحانياتتىق بولمىستارمەن قاناعاتتاندىرادى.

مىنە وسى ءۇش نەگىز بىرىككەندە ادام دەگەن تۇلعا پايدا بولادى. سوندىقتان ادام ۇشتىك نەگىز. ال جانۋارلاردا ار بولمايدى، ولار ءتان مەن جاننان جارالعان، ءناپسىنىڭ قاعيداسىمەن ءومىر سۇرەدى، سوندىقتان ولار ەكىلىك نەگىز. جانۋارلار سەكىلدى كەي ادامداردا دا تۋمىسىنان ار بولمايدى، ال كەيبىرەۋلەرىندە جۇرە كەلە ارىنان ياعني رۇحىنان ايىرىلىپ رۇحسىز قالادى. ونداي ادامدار تەك ناپسىلىك قاعيداتپەن ءومىر سۇرەدى، ولار تازا بيوروبوتتار ياعني تىرىولىكتەر بولىپ تابىلادى. ال كەي ادامداردىڭ ارى اۋرۋ بولادى، ولار دا ناپسىلىك دۇنيەگە جاقىن بولادى. بۇل ءفالسافا اتامزاماننان بار. سوندىقتان اتالارىمىز «ارمىسىڭ؟» – دەپ امانداسقان. ول ءۇش بىرلىگىڭ تولىق پا؟ – دەپ جاعدايىڭدى سۇراعانى. «مالىم جانىمنىڭ ساداقاسى، جانىم ارىمنىڭ ساداقاسى» – دەگەنى دە سول اردىڭ ادامنىڭ نەگىزى ەكەندىگىنىڭ تۇسىنىگى.

ارىنان ايرىلعان ادام سەزىمى، تۇيسىگى جوق ءتىرى ولىك ياعني بيوروبوت، وندا اياۋشىلىق، ادىلەتتىك، مەيىرىمدىلىك سەكىلدى سەزىمدەر بولمايدى، بىرەۋدىڭ ايانىشتى جاعدايىن نەمەسە ادىلەتسىزدىكتى كورە تۇرا بىلق ەتپەيدى. ارينە ولاردى كىنالاي المايسىڭ، سەبەبى ولار رۇحاني مۇگەدەك ادامدار، ياعني تىرىولىكتەر، قازىرگىنىڭ تىلىمەن ايتقاندا بيوروبوتتار. بيوروبوتتار بەلگىلى جاعدايدا ءوسىپ-ءونىپ حالىقتىڭ نەگىزگى بولىگىنە اينالۋى مۇمكىن، ونداي جاعدايدا سول حالىق قۇرىپ ءبىتۋى مۇمكىن، نەمەسە شەتكە سوعىس اشۋ ارقىلى سول بيوروبوتتاردى پايداعا اسىرۋى مۇمكىن. بيوروبوتتاردى قولدان دا جاسايدى. قولدان جاسالعان بيوروبوت ماڭگۇرت دەپ اتالادى. ماڭگۇرتكە اينالعان قازاق – ءوزىن قولدان جاساعان حالىقتىڭ بيوروبوتى بولىپ تابىلادى. ءدىني ءفاناتيزىم دە قولدان بيوروبوت جاساۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى. ەندى مولشەرلەپ كورىڭىز، حالقىمىزدىڭ قانشا بولىگى بيوروبوت ەكەنىن.

بيوروبوتتاردى ازايتۋدىڭ بىرەگەي جولى بالا تاربيەسىنە وتە ءمان بەرۋ بولىپ، بالانى ادىلەتتىككە، مەيىرىمدىككە، سەزىمتالدىققا، اتا جولعا داستۇرگە، انا تىلگە تاربيەلەۋ، بۇلار بالانىڭ ارىن شىڭدايدى. بالانى شىنىقتىرامىن دەپ ونى قاتىگەزدىككە تاربيەلەۋگە بولمايدى. قاتىگەزدىك، مەيىرىمسىزدىك، ادىلەتسىزدىك اردى جوعالتىپ بيوروبوتقا اينالۋدىڭ ەڭ ءونىمدى جولى. ءتانى ولگەن ادام ءتاننىڭ اۋىرۋىن سەزبەيتىنى سەكىلدى ارى ولگەن ادام قاتىگەزدىك پەن ادىلەتسىزدىكتى سەزبەيدى.

سوندىقتان بار قازاقتىڭ ءبىر-بىرىمەن كۇندەلىكتى "ارمىسىڭ؟ بارمىسىڭ؟" -دەپ امانداسىپ ءبىر-بىرىنە مەيىرىمدى، ادىلەتتى بولعاندارى جاقسى.

وركەن توقتارۇلى

Abai.kz