22 تامىزدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسمي ساپارمەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا بارادى.

بىشكەكتە ول پرەزيدەنت سادىر جاپاروۆپەن ەكىجاقتى كەزدەسىپ، قازاقستان –قىرعىزستان ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىن ءارى قاراي دامىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلايدى. ساياساتتانۋشى داۋرەن پىرىمبەتوۆ كەزدەسۋدىڭ ايماقتىق جانە حالىقارالىق ماڭىزى تۋرالى پىكىر ءبىلدىردى.

سۋرەت: سپيكەردىڭ مۇراعاتىنان الىندى.

– قازىرگى تاڭدا قازاقستان مەن قىرعىزستان قارىم-قاتىناستارىنىڭ دەڭگەيىن قالاي باعالار ەدىڭىز؟

– قازاقستان مەن قىرعىزستان قارىم-قاتىناسى وتە تۇراقتى جانە ۇزاق جىلدار بويى ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيىندە دامىپ كەلەدى. پرەزيدەنتتەر ۇنەمى كەزدەسىپ، ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى فورماتتاعى ديالوگتى دامىتىپ وتىر. ەكونوميكالىق تۇرعىدان قارىم-قاتىناس سەنىمدى: ساۋدا اينالىمى ءوسىپ، ينۆەستيتسيالار تۇراقتى تۇردە كوبەيىپ جاتىر، ناقتى جوبالار دا بار.

وسى ورايدا ايتا كەتەتىن جايت، 21 شىلدەدە ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى ارى قاراي دامىتۋ بويىنشا كەلىسىمشارت راتيفيكاتسيالاندى. ونىڭ ىشىندە ساياسي، ساۋدا-ەكونوميكالىق، اسكەري، لوگيستيكالىق، سونىمەن قاتار سۋ رەسۋرستارى سالاسىنداعى كەلىسىمشارتتار بار. بۇل كەلىسىمدەر قازىرگى قارىم-قاتىناستىڭ سەنىمدىلىگىن كورسەتەدى جانە الداعى ءىس-شارالاردى ناقتىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

– بىشكەكتە وتەتىن كەلىسسوزدەردىڭ باستى ماقساتى قانداي جانە ولار قازاقستان مەن قىرعىزستان اراسىنداعى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى قالاي نىعايتا الادى؟

– بىشكەكتەگى ساپار مەن كەلىسسوزدەردىڭ باستى ماقساتى – ناقتى ءىس-قيمىلدار ارقىلى سەرىكتەستىكتى تەرەڭدەتۋ. جوعارىدا ايتقانىمداي جاقىندا جاسالعان كەلىسىمشارت  نەگىزىندە ەكونوميكا، ساۋدا، لوگيستيكا، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگەتيكا جانە كولىك سالالارىندا بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە قوسۋ كوزدەلىپ وتىر. سونىمەن قاتار، شەكارالاس وڭىرلەردەگى كاسىپكەرلىك بايلانىستاردى نىعايتۋ، وڭىرارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماڭىزدى.

سونىمەن قاتار، كەزدەسۋدە مادەني ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى دە قاراستىرىلادى: سەبەبى لەۆ نيكولاەۆيچ گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى اشىلادى، جاستار فورۋمدارىنا قاتىسۋ دا جوسپارلانعان. قىرعىزستان اۋعانىستانمەن شەكارالاس بولعاندىقتان قاۋىپسىزدىك (ەسىرتكى، ادام ساۋداسى، تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل) سياقتى ماسەلەلەر دە كەلىسسوزدىڭ باستى تاقىرىپتارى بولۋى مۇمكىن.

– ايماقتىق جانە حالىقارالىق كونتەكستتە قازاقستان مەن قىرعىزستاننىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەستىگىنىڭ ماڭىزى نەدە، اسىرەسە ورتالىق ازياداعى ينتەگراتسيالىق جانە كوپجاقتى ۇيىمدار اياسىندا (ەاەو، شىۇ، ۇقشۇ )?

– ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك ەكى ەلگە ايماقتىق تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ، قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن بىرلەسىپ شەشۋ ءۇشىن ماڭىزدى. ەاەو ارقىلى ەكونوميكالىق بايلانىستاردى كۇشەيتىپ، بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا بولادى. شىۇ اياسىندا ايماقتىق قاۋىپسىزدىك پەن ترانسۇلتتىق قاتەرلەرگە قارسى ارەكەتتەر ۇيلەستىرىلەدى. ۇقشۇ ارقىلى قورعانىس پەن اسكەري ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا مۇمكىندىك بار.

سونداي-اق، الداعى كەلىسسوزدەردە حالىقارالىق ساياسات ماسەلەلەرى دە قوزعالۋى مۇمكىن: باسقا مەملەكەتتەرمەن – مىسالى، رەسەي، اقش، ەۋروپا ەلدەرىمەن قارىم-قاتىناستى ۇيلەستىرۋ، سانكتسيالار مەن ۋكرايناداعى جاعدايعا قاتىستى بولاشاقتاعى ارەكەتتەردى تالقىلاۋ. بۇل ەكى ەلگە حالىقارالىق ارەنادا ۇستانىمدارىن ۇيلەستىرۋگە جانە ورتالىق ازياداعى ينتەگراتسيالىق پروتسەستەرگە بەلسەندى قاتىسۋعا جاعداي جاسايدى.

Abai.kz