بۇل ۇشەۋى وبلىس ورتالىعىنىڭ كۋتۋزوۆ اتىنداعى ورتالىق كوشەسىنە قويىلدى. ەكى تاس قۇمىرانىڭ سالماعى ءجۇز توننالىق بولسا، اربا مەن قۇدىقتىڭ دا ءجاي اعاشتان جاسالماعانى بايقالادى. بۇرىن-سوڭدى قالا كوشەلەرىنەن مۇنداي عاجاپ  كورىنىستەر كورە قويماعان تۇرعىندار قىزىق كورىپ قارايدى. شەنەۋنىكتەر «جول كارتاسى» باعدارلاماسىنا وراي قاراجات ءبولىپ، قالانى كورىكتەندىرۋ جۇمىستارىن وسىلاي قولعا الۋدا. كۋتۋزوۆ پەن ەستاي كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى وبلىس ورتالىعىنىڭ ەڭ ءبىر كوزگە تۇسەر تۇسى.

قيىلىستى اينالا قورشاعان قازاق تىلىندە ءبىر اۋىز ءسوز جوق. ال، وزگە تىلدەگى الەم-جالەم ءزاۋلىم بيلبوردتار قاپتاپ-اق تۇر. كۋتۋزوۆتىڭ ورنىنا بوگەنباي باتىردىڭ، نەمەسە بۇقار جىراۋ بابامىزدىڭ ەسكەرتىكشتەرى تۇراتىن بۇل كوشەگە ەندى قۇمىرا مەن اربا، قۇدىق كەپ ورىن الدى. شەنەۋنىكتەر قۇمىرا، اربا، قۇدىقتى اۋىلدى ەسكە تۇسىرەتىن كورىنىستەر دەپ كوشەگە وسى ماقساتپەن قويعىزىپتى. بارەكەلدى. بىراق، سول كۋۆشين-قۇمىراڭىز بەن تەلەگا-اربادان، كولودەتس-قۇدىقتان-قازاق اۋىلىنىڭ، قازاقى ۇلتتىق بولمىستا پايدالاناتىن زاتتاردى كورىپ تۇرعانىمىز جوق. ورىس دەرەۆنياسىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن  كوزگە ەلەستەتىن زاتتاردىڭ ءبىزدىڭ وبلىس ورتالىعىنا قاجەتى قانشا؟..

بۇل ۇشەۋى وبلىس ورتالىعىنىڭ كۋتۋزوۆ اتىنداعى ورتالىق كوشەسىنە قويىلدى. ەكى تاس قۇمىرانىڭ سالماعى ءجۇز توننالىق بولسا، اربا مەن قۇدىقتىڭ دا ءجاي اعاشتان جاسالماعانى بايقالادى. بۇرىن-سوڭدى قالا كوشەلەرىنەن مۇنداي عاجاپ  كورىنىستەر كورە قويماعان تۇرعىندار قىزىق كورىپ قارايدى. شەنەۋنىكتەر «جول كارتاسى» باعدارلاماسىنا وراي قاراجات ءبولىپ، قالانى كورىكتەندىرۋ جۇمىستارىن وسىلاي قولعا الۋدا. كۋتۋزوۆ پەن ەستاي كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى وبلىس ورتالىعىنىڭ ەڭ ءبىر كوزگە تۇسەر تۇسى.

قيىلىستى اينالا قورشاعان قازاق تىلىندە ءبىر اۋىز ءسوز جوق. ال، وزگە تىلدەگى الەم-جالەم ءزاۋلىم بيلبوردتار قاپتاپ-اق تۇر. كۋتۋزوۆتىڭ ورنىنا بوگەنباي باتىردىڭ، نەمەسە بۇقار جىراۋ بابامىزدىڭ ەسكەرتىكشتەرى تۇراتىن بۇل كوشەگە ەندى قۇمىرا مەن اربا، قۇدىق كەپ ورىن الدى. شەنەۋنىكتەر قۇمىرا، اربا، قۇدىقتى اۋىلدى ەسكە تۇسىرەتىن كورىنىستەر دەپ كوشەگە وسى ماقساتپەن قويعىزىپتى. بارەكەلدى. بىراق، سول كۋۆشين-قۇمىراڭىز بەن تەلەگا-اربادان، كولودەتس-قۇدىقتان-قازاق اۋىلىنىڭ، قازاقى ۇلتتىق بولمىستا پايدالاناتىن زاتتاردى كورىپ تۇرعانىمىز جوق. ورىس دەرەۆنياسىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن  كوزگە ەلەستەتىن زاتتاردىڭ ءبىزدىڭ وبلىس ورتالىعىنا قاجەتى قانشا؟..

كەرىسىنشە، بىزگە سول جاقتاردان، شەتەلدەن كەلەتىن قوناقتارعا قازاق اۋىلىنىڭ بەينەسىن  ۇلتتىق بولمىستاعى ناقىش-نىشان بەينەلەر ارقىلى كورسەتىپ كوشە ورتاسىنا قويعانىمىز دۇرىس بولار ەدى. عۇمىرىندا تۇما، بۇلاق پەن باستاۋدان سۋ ىشكەن قازاق اۋىلدارىندا وسى كۇنگە دەيىن  كۋتۋزوۆ كوشەسىندەگىدەي سۋ الاتىن قۇدىق كەزدەسپەيدى. قازاقى ات اربانىڭ دا ءجونى بولەك. شىعىس قۇمىراسىنىڭ دا وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى  بار.وبلىس ورتالىعىن ۇلتتىق ناقىشقا ساي اسەمدەۋگە قازاقتىڭ كوشپەلى تىرلىگىنەن باستاپ، ىدىس-اياعىنىڭ، قولونەر بۇيىمدارى، ءۇي-جايعا، كۇندەلىكتى قولداناتىن تۇرمىستىق زاتتارىنا سان جەتپەس. اسىققا ەسكەرتكىش قويعان ەلدەردە بار. كەلى مەن كەلساپ، قۇمان، كۇبى، تورسىق، جىڭىشكە قىش قۇمىرالار، توستاعان، تاي قازان....دەپ جالعاسىپ كەتە بەرەدى، ودان ءارى عاسىرلار تەرەڭىنە ۇڭىلسەك، بالبال تاس، تۇيە-تۇيە، تۇيەلەر، بۇركىت، قوبىز، دومبىرا، تاقيا، ويۋ-ورنەك، سىنتاس، ۇرشىقتاستى دا جاڭعىرتاتىن ۋاقىت كەلدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ عاجايىپ سىرلارىن قالالىق ساۋلەت ءبولىمىنىڭ باستىعى اندرەي بالاشوۆ قايدان ءبىلسىن؟. وسى ءجون-جوبانى جاساپ، بەكىتپەي تۇرىپ، قالالىق اكىمدىك ارنايى بايقاۋ جاريالاپ،وبلىس ورتالىعىنداعى تۇراتىن قازاق ساۋلەتشىلەرىنىڭ پىكىرلەرىن تىڭداپ الۋ كەرەك ەدى. كەرەكۋ ءوڭىرىنىڭ كەلبەتىنە ساي ءوزىمىزدىڭ ءتول تۋىندىلارىمىزعا ورىن بەرگەنىمىز دۇرىس. قالالىق اكىمدىك قالا كوشەلەرىن كورىكتەندىرگىسى كەلسە، ەڭ اۋەلى ونىڭ ۇلتتىق سالت-داستۇرگە ساي، قازاقى ماندەگى،ەلدىك ساناعا لايىق مادەني-ەتنوگرافيالىق تاقىرىپتارىنا كوڭىل بولگەندەرى قاجەت.

پاۆلودار قالاسى

(«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنەن الىندى