قىمباتتى وتانداستار! بارشاڭىزدى الەم مۇسىلماندارىنىڭ ۇلىق مەرەكەسى - قۇربان ايتپەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! بۇل كۇندى بارشا مۇسىلمان باۋىرلارىمىز اسىعا كۇتتى. سەبەبى، بۇل اللا رازىلىعى ءۇشىن مال شالىنىپ، اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلاتىن كۇن. قاجىلىق وتەۋشىلەر قاسيەتتى قاعباعا ءجۇزىن قاراتىپ، ارافات جازىعىندا كۇنى بويى قۇلشىلىق جاساپ، جاراتۋشى يەمىزدەن ىزگى تىلەك تىلەيدى.

قۇرباندىق شالۋدىڭ ءمانىسىن ۇعىنۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، قۇلشىلىقتىڭ نە ءۇشىن جاسالاتىنىن بىلگەن ابزال. كەڭ-بايتاق عالامدى جاراتقان قۇدىرەتتى ءتاڭىرىمىز جەر بەتىندەگى سانالى پەندەلەرىن تەكتەن-تەككە جاراتپاعان. ولاردىڭ ادىلەتتى قوعام قۇرىپ، سانالى دا، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن اللا تاعالا تۋرا جول كورسەتۋگە حاق ءدىن جىبەرگەن. مۇنى قاسيەتتى قۇراندا: «مەن جىندار مەن ادامداردى (مەنى تانىپ), ماعان عانا قۇلشىلىق جاساسىن دەپ جاراتتىم» («زاريات» سۇرەسى، 56-ايات),- دەپ بىلدىرگەن. دەمەك، قۇلشىلىق جاساۋدىڭ تۇپكى ءمانى - جاساعان يەمىزدىڭ امىرىنە بويۇسىنىپ، ريزالىعىنا جەتۋگە تىرىسۋ ارقىلى تيىسىنشە ساۋاپقا كەنەلۋ.

قىمباتتى وتانداستار! بارشاڭىزدى الەم مۇسىلماندارىنىڭ ۇلىق مەرەكەسى - قۇربان ايتپەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! بۇل كۇندى بارشا مۇسىلمان باۋىرلارىمىز اسىعا كۇتتى. سەبەبى، بۇل اللا رازىلىعى ءۇشىن مال شالىنىپ، اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلاتىن كۇن. قاجىلىق وتەۋشىلەر قاسيەتتى قاعباعا ءجۇزىن قاراتىپ، ارافات جازىعىندا كۇنى بويى قۇلشىلىق جاساپ، جاراتۋشى يەمىزدەن ىزگى تىلەك تىلەيدى.

قۇرباندىق شالۋدىڭ ءمانىسىن ۇعىنۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، قۇلشىلىقتىڭ نە ءۇشىن جاسالاتىنىن بىلگەن ابزال. كەڭ-بايتاق عالامدى جاراتقان قۇدىرەتتى ءتاڭىرىمىز جەر بەتىندەگى سانالى پەندەلەرىن تەكتەن-تەككە جاراتپاعان. ولاردىڭ ادىلەتتى قوعام قۇرىپ، سانالى دا، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن اللا تاعالا تۋرا جول كورسەتۋگە حاق ءدىن جىبەرگەن. مۇنى قاسيەتتى قۇراندا: «مەن جىندار مەن ادامداردى (مەنى تانىپ), ماعان عانا قۇلشىلىق جاساسىن دەپ جاراتتىم» («زاريات» سۇرەسى، 56-ايات),- دەپ بىلدىرگەن. دەمەك، قۇلشىلىق جاساۋدىڭ تۇپكى ءمانى - جاساعان يەمىزدىڭ امىرىنە بويۇسىنىپ، ريزالىعىنا جەتۋگە تىرىسۋ ارقىلى تيىسىنشە ساۋاپقا كەنەلۋ.

قۇرباندىق شالۋ مال باۋىزداۋمەن شەكتەلمەيدى. وندا ادامنىڭ ىشكى نيەتى، شىن پەيىلى، دىنگە بەكەمدىگى، تاقۋالىلىعى مەن جالپى ادام بالاسىنا جاناشىرلىعى تارازىلانادى. سونىمەن قاتار، پەندەنىڭ پەندەشىلىگى مەن تاقۋالىعى، ساراڭدىعى مەن جومارتتىعى دا سىنعا تۇسەدى. مۇسىلمان ءۇشىن جەكە باسىنىڭ عانا قامىن كۇيتتەمەيتىن: «ءوزىم ءىشىپ-جەسەم، توق بولسام باسقالاردا شارۋام جوق. ولار قالاي كۇن كورسە، سولاي كۇن كورسىن» دەيتىن توعىشارلىق نيەت-پيعىل وعان جات. ويتكەنى: «كورشىسى اش كەزدە ءوزى تويىپ تۇنەگەن ادام بىزدەن ەمەس»، «وزىڭە تىلەگەن جاقسىلىقتى باسقاعا دا تىلەمەيىنشە، شىنايى مۇسىلمان بولا المايسىڭ»، «مۇسىلماندار ءبىر دەنە ءتارىزدى، ءبىر جەرى اۋىرسا، باسقا مۇشەلەرىنىڭ دە مازاسى كەتىپ، ۇيقىسى قاشادى»،- دەگەن حازرەتى مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.) حاديستەرى بارشا مۇسىلمانداردى ءبىر-بىرىنە جاناشىرلىقپەن قامقورلىق جاساۋعا، قينالعاندارعا كومەكتەسۋگە، تۇرمىسى تومەندەرگە قارايلاسۋعا، ءوزارا مەيىرىمدى بولۋعا شاقىرادى.

ايت نامازىنان كەيىن قۇرباندىققا مال شالۋ - شاماسى كەلەتىندەر ءۇشىن ءۋاجىپ. اللا تاعالانىڭ قۇران كارىمدە: «ناماز وقى جانە قۇربان شال» («كاۋسار» سۇرەسى، 3-ايات),- دەپ بۇيىرۋى - قۇربان شالۋدىڭ مىندەتتىلىگىن بىلدىرەدى. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.): «كىمدە-كىم مۇمكىنشىلىگى بولا تۇرا قۇربان شالماسا، ءبىزدىڭ ناماز وقيتىن جەرىمىزگە جاقىنداماسىن!»; «قۇربان شالىڭدار! ويتكەنى، ول يبراھيم بابالارىڭنىڭ سۇننەتى»,- دەۋى دە بۇعان دالەل.

حاديستە ايتىلعان «سۇننەت» - جول دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ياعني، بىزگە ءۋاجىپ رەتىندە مىندەتتەلگەن قۇربان شالۋ - يبراھيمنەن (ع.س.) جالعاسقان جول دەگەندى مەڭزەيدى. مۇنىمەن قاتار، قۇرباندىق شالۋعا بايلانىستى مىنا ەكى اياتتى دا وي زەردەسىنە سالايىق: «بارشا ادامداردى قاجىلىققا شاقىر، ولار جاياۋ نەمەسە ۇزاق جەردەن ارىپ-اشىپ، تۇيەمەن ساعان كەلسىن. كەلگەسىن ولار مۇنىڭ وزدەرىنە تيگىزگەن ءتۇرلى پايدالارىن كورسىن. اللادان وزدەرىنە ريزىق رەتىندە بەرىلگەن قۇرباندىق مالدى بەلگىلى ءبىر كۇندەردە اللانىڭ اتىمەن قۇرباندىق شالسىن. ونىڭ ەتىنەن وزدەرىڭ دە جەڭدەر، جوق-جىتىككە دە جەگىزىڭدەر!» («حاج» سۇرەسى، 27-28-اياتتار).

قۇربان شالۋعا جاعدايى كەلمەيتىن باۋىرلارىمىزعا دا جەڭىلدىك بار. ول - ايت كۇنى جۋىنىپ-شايىنىپ، تازالانۋ. سەبەبى، بۇل تازالىق ولارعا قۇرباندىق شالعانداي ساۋاپ اكەلەدى. ابدۋللا يبن ءامر يبنۋ-ل-استىڭ (ر.ا.) ايتۋىنشا، حازرەتى مۇحاممەد (س.ع.س.) پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «قۇربان (ايت) كۇنىن مەرەكە رەتىندە اتاپ وتۋگە ماعان بۇيرىق كەلدى. بۇل كۇندى اللا تۇتاس ۇممەت ءۇشىن مەرەكە ەتتى»، - دەدى. وسى كەزدە ءبىر كىسى: - ۋا، اللانىڭ ەلشىسى! مەندە ەلدىڭ امانات رەتىندە تابىستاعان مالىنان باسقا مال جوق، سول مالدان قۇرباندىق شالۋىما بولا ما؟» - دەپ سۇرادى. ونىڭ قۇربان شالۋعا جاعدايى جوقتىعىن ۇققان اللا ەلشىسى (س.ع.س.): - جوق، شاش-تىرناعىڭدى قىسقارتىپ، مۇرتىڭدى الىپ، ۇياتتى جەردىڭ تۇگىن قىرىنعانىڭ دا جەتكىلىكتى. بۇل اللا ەسەبىندە سەن ءۇشىن قۇرباندىق شالعانمەن تەڭ, - دەدى.

ايت كۇنى عۇسىل قۇيىنعاننان (دەنەنى تولىقتاي جۋ) كەيىن ادەمى، تازا كيىم كيىپ، ۇستىنە حوش ءيىس سەۋىپ، مەشىتكە ايت نامازىنا بارۋ - مۇستاحاب (جاقسى امالدارعا جاتادى). ايت نامازىن وقىعاننان كەيىن قۇربان شالۋ مىندەتتەلگەن جاندار قۇرباندىقتارىن شالىپ، ەتىن كەمباعالدارعا تاراتادى. ايت كۇنى مۇسىلماندار كورشى-قولاڭ، تۋىس-تۋعاندى قىدىرىپ، مەرەكەمەن قۇتتىقتايدى. ول كۇنى مەيلىنشە كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيدە، جىلى ءجۇزدى، كەشىرىمدى بولۋعا تىرىسۋى كەرەك. رەنجىسكەن كىسىلەر قايتا تابىسىپ، ايتتا ءبىر-ءبىرىن كەشىرىسكەنى ابزال. اۋىرىپ جاتقان كىسىلەردىڭ كوڭىلىن سۇراپ، ارنايى بارۋ، جەتىم-جەسىر، مۇڭ-مۇقتاجدارعا قولۇشىن بەرىپ كومەكتەسۋ، ولارعا دا ايتتىڭ قۋانىشىن سەزدىرۋ - ساۋاپتى امالدارعا جاتادى. بۇعان قوسا، اكە-شەشەسىنە، وتباسىنا، كورشى-قولاڭ، جورا-جولداستارىنا مۇمكىندىگىنشە كىشىگىرىم بولسا دا، سالەم-ساۋقات، سىي-سىياپات جاساپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر. بۇل مەرەكەدە وسىنداي ساۋابى مول امالدار - ادامداردىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن جىلىلىعى مەن سىيلاستىعىن بارىنشا ارتتىرا تۇسەرى حاق.

قۇرمەتتى وتانداستار! بارشاڭىزعا اللا تاعالادان زور دەنساۋلىق، وتباسىلارىڭىزعا بەرەكە، ىنتىماق، ەلىمىزگە گۇلدەنۋ، دىنىمىزگە قۋات تىلەيمىن. قاسيەتتى ايت مەرەكەسى مۇباراك بولسىن!

شەيح ءابساتتار قاجى دەربىسالى،

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى مەن

ورتا ازيا مۇفتيلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي.