بىرلىك باستاۋى – دوكترينادا ەمەس، سەناتور مىرزا
Cەناتور قۋانىش سۇلتانوۆ «ايقىن» گازەتىنىڭ 12 جەلتوقسان 2009 جىلعى № 223(1414) سانىندا جاريالانعان «بىرلىك - بابالار اماناتى» دەگەن ماقالاسىندا «بىرلىك» ءسوزىنىڭ ماعىناسى تۋرالى جان-جاقتى وي تولعاي كەلىپ، بىلاي دەيدى: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ قازاقستان حالقىنىڭ XV سەسسياسىنداعى سوزىندە وسى اماناتقا سۇيەنىپ، جاڭا زامان تالاپتارىنا ساي جاڭا ازاماتتىق قوعام قۇرۋدىڭ باستى-باستى ماسەلەلەرىنە توقتالىپ، ۇلت بىرلىگىنىڭ جاڭا دوكتريناسىن قابىلداۋ قاجەتتىلىگىنە ەكپىن بەردى. دوكترينانىڭ جوباسىن ازىرلەپ، باق-تا جاريالاندى. قازىر وسى جوبا جەر-جەردە قوعامنىڭ سان سالاسىندا زور قىزىعۋشىلىقپەن تالقىلانىپ جاتىر.»
Cەناتور قۋانىش سۇلتانوۆ «ايقىن» گازەتىنىڭ 12 جەلتوقسان 2009 جىلعى № 223(1414) سانىندا جاريالانعان «بىرلىك - بابالار اماناتى» دەگەن ماقالاسىندا «بىرلىك» ءسوزىنىڭ ماعىناسى تۋرالى جان-جاقتى وي تولعاي كەلىپ، بىلاي دەيدى: «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ قازاقستان حالقىنىڭ XV سەسسياسىنداعى سوزىندە وسى اماناتقا سۇيەنىپ، جاڭا زامان تالاپتارىنا ساي جاڭا ازاماتتىق قوعام قۇرۋدىڭ باستى-باستى ماسەلەلەرىنە توقتالىپ، ۇلت بىرلىگىنىڭ جاڭا دوكتريناسىن قابىلداۋ قاجەتتىلىگىنە ەكپىن بەردى. دوكترينانىڭ جوباسىن ازىرلەپ، باق-تا جاريالاندى. قازىر وسى جوبا جەر-جەردە قوعامنىڭ سان سالاسىندا زور قىزىعۋشىلىقپەن تالقىلانىپ جاتىر.»
ق.سۇلتانوۆ مىرزانىڭ ويىنشا «ەل بىرلىگى» دوكتريناسىن سول «بىرلىك» دەگەن اتالى ءسوزدى تۋ ەتىپ ەلدىڭ باسىن بىرىكتىرۋ ماقساتىندا قابىلدانباق ەكەن. ءتىپتى بۇل يدەيانى بابالار اماناتى كورىنەدى. سوندىقتاندا ول: «جوبادا قازاق ۇلتىنىڭ وركەندەۋىنە قاۋىپ توندىرەتىندەي ەشقانداي تۇجىرىمدار، «قازاقستاندىق ۇلت» دەگەن سويلەمدەر جوق. ونداي سويلەمدەر بولا دا الماس ەدى» - دەيدى. سىرا، قيال سوزگە ەلىتكەن سەناتور دوكتريناداعى مىنا سويلەمدەردى اڭعارماي قالسا كەرەك. وقىپ كورەيىك: «تاۋەلسىزدىككە يە بولعان العاشقى كۇننەن باستاپ قازاقستاندىق قوعامدى ۇيىستىرۋ، بارلىق ەتنوستىق توپتاردىڭ تەڭ قۇقىقتى ءومىر ءسۇرۋىن قامتاماسىز ەتۋ مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق ساياساتىنىڭ ىرگەلى باعىتتارىنا اينالدى.» وسى دوكترينا ودان ءارى بىلاي ورىستەيدى: «ەتنوستىق ەمەس، ازاماتتىق قاۋىمداستىق قۇرۋعا باعىتتالعان باستاپقى تاڭداۋ كەلىسىم مەن تۇراقتىلىقتىڭ ىرگەتاسى بولىپ قالاندى.» ۇلتتى ءتىپتى ەتنوستاردىڭ ءوزىن جويۋعا باعىت العان وسى ويلاردى سەناتور مىرزانىڭ «تۇسىنبەي» قالعانىنا تاڭىمىز بار. دوكترينانىڭ «امەريكاندىق ۇلتتان» باستاۋ الاتىنى وسى سويلەمدەردەن-اق كورىنىپ تۇرعان جوق پا؟
ول كىسى تۇسىنگەندى بىلاي قويىپ، ودان ءارى: «جوبانىڭ نەگىزگى يدەياسى - قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى، تاتۋ-تاتتىلىگى، ىنتىماقتاستىعى»، - دەيدى. ق.سۇلتانوۆتىڭ ويىنشا ەلدىڭ ىنتىماعىن جاراستىراتىن تەك وسى دوكترينا كورىنەدى. بىلە بىلسەك قازاق ۇلتى ەلىمىزدەگى باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ جاعاسىنان الىپ، اۋزىنا جارماسىپ جاتقان جوق. مەرەكەلەردە بىرگە ءان ايتىپ، بىرگە توي-تويلاپ جوباسىز-اق تاتۋ-ءتاتتى ىنتىماقتاستىقتا ءومىر ءسۇرىپ وتىر. بوياۋدىڭ ۇستىنە بوياۋ جاعىپ، بەيبىت ومىردەگى حالىقتى الجاستىرۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ ق.سۇلتانوۆ بولسا سونىڭ ءبارىن بايقاماعانسىپ: «بىزدە ەل بولىپ بىرلىك يدەياسىن، بىرلىك ۇرانىن قولداي الماساق، وزىمىزگە-ءوزىمىز قارسى شىققانىمىز»، - دەپ بىلگىشسىنەدى.
قازاق حالقى قوناقجاي، كەڭپەيىل مىنەزىمەن قيىن قىستاۋ كەزەڭدەردە وزگە ۇلتتاردى باۋىرىنا باسا بىلۋىمەن ەرەكشەلەنگەن. ەلىمىزدەگى بەيبىت ومىرمەن بىرلىكتە كۇن كەشۋدى قازاق حالقى جاساعان. سول قانعا سىڭگەن مىنەزىمەن جاندايشاپ، جاعىمپازداردىڭ «ۇرانىنسىز-اق» بىرلەسە تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرۋدى جالعاستىرا بەرمەك.
اناۋ-مىناۋ دەپ ءار نارسەنىنىڭ باسىن ءبىر شالىپ، سەناتور ايتار ويىن ءسوز سوڭىندا بىلاي دەپ تۇيىندەپتى: «...قاندايدا نەگىزسىز بايبالام مەزگىلسىز دە ورىنسىز دا. اشتىق جاريالاپ، ازاماتتاردى تۇيىققا شاقىرعاننان گورى، ساليقالى ءسوز، سانالى پىكىر ايتىلعانى قازاقتىڭ ۇلتتىق مارتەبەسىن كوتەرەرى حاق.»
سەناتور مىرزا، اشتىق ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس. ول - قازاق ۇلتىنىڭ بولاشاعىنا بەي-جاي قاراي المايتىن ۇلتجاندى اعالارىمىزدىڭ ەرىكسىز ارەكەتى. ءسىزدىڭ سولاردىڭ قاتارىنان تابىلماعانىڭىزعا وكىنبەگىنىڭىز وكىنىشتى-اق.
ەركىنبەك سەرىكبايۇلى