2004 جىلى جەرگىلىكتى وبلىستىق «پروۆينتسيا» گازەتىندە «دۆا ليتسا ودنوگو ليدەرا» دەگەن ماقالا جارىق كورگەن ەدى. بۇل ماقالادا «قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءۇشىن» اتتى قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ توراعاسى سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ ىستەپ جۇرگەن الاياقتىق ءىس ارەكەتتەرى، بىرلەستىكتىڭ ەرەجەسىندە جازىلعان  ماقساتتارىنا قاراما قايشى كەلەتىن «ەرلىكتەرى» تۋرالى جازىلعان ەكەن. ماقالاداعى كەلتىرىلگەن مىسالدارعا سۇيەنسەك شىنىندا دا سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ ىستەپ جۇرگەن ىستەرىنە قاراپ «قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا» قارنىڭ اشادى، «مۇنداي جەتەكشىلەر باسقارعان ەلدىڭ بولاشاعى جوق» دەپ كەسىپ ايتۋعا نەگىز بار ەدى. ماقالا اۆتورىن «باتىر» سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ سوتقا بەرمەگەنىنە قاراپ اق بۇل مىسالداردىڭ شىندىق ەكەنىن توپشىلاعان ەدىك.

ەندى، وسى ماقالانىڭ شىققانىنا التى جىلداي ۋاقىت وتكەن سوڭ قايتا ورالىپ وتىرعان سەبەبىمىز نە؟ دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى. ونىڭ سەبەبى، جاقىن ارادا ماعان سول ماقالا كەيىپكەرى، ەكى ءجۇزدى سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ استانا قالاسىندا، ءبىلىم مينيستىرلىگىندە بەلدى قىزمەت جاسايتىنى بەلگىلى بولدى. سودان سوڭ ماعان، «بۇل قالاي، مۇنداي «ەرلەردىڭ» ورنى  «تۇزەۋ كولونياسى» ەمەس پە ەدى، ول «تۇزەۋ كولونيالارى» بۇل ەردى قالاي تەز ءارى جاقسى تۇزەپ جىبەرگەن» دەگەن ويلار مازالاپ، سۇراستىرا باستادىم.

2004 جىلى جەرگىلىكتى وبلىستىق «پروۆينتسيا» گازەتىندە «دۆا ليتسا ودنوگو ليدەرا» دەگەن ماقالا جارىق كورگەن ەدى. بۇل ماقالادا «قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءۇشىن» اتتى قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ توراعاسى سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ ىستەپ جۇرگەن الاياقتىق ءىس ارەكەتتەرى، بىرلەستىكتىڭ ەرەجەسىندە جازىلعان  ماقساتتارىنا قاراما قايشى كەلەتىن «ەرلىكتەرى» تۋرالى جازىلعان ەكەن. ماقالاداعى كەلتىرىلگەن مىسالدارعا سۇيەنسەك شىنىندا دا سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ ىستەپ جۇرگەن ىستەرىنە قاراپ «قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا» قارنىڭ اشادى، «مۇنداي جەتەكشىلەر باسقارعان ەلدىڭ بولاشاعى جوق» دەپ كەسىپ ايتۋعا نەگىز بار ەدى. ماقالا اۆتورىن «باتىر» سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ سوتقا بەرمەگەنىنە قاراپ اق بۇل مىسالداردىڭ شىندىق ەكەنىن توپشىلاعان ەدىك.

ەندى، وسى ماقالانىڭ شىققانىنا التى جىلداي ۋاقىت وتكەن سوڭ قايتا ورالىپ وتىرعان سەبەبىمىز نە؟ دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى. ونىڭ سەبەبى، جاقىن ارادا ماعان سول ماقالا كەيىپكەرى، ەكى ءجۇزدى سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ استانا قالاسىندا، ءبىلىم مينيستىرلىگىندە بەلدى قىزمەت جاسايتىنى بەلگىلى بولدى. سودان سوڭ ماعان، «بۇل قالاي، مۇنداي «ەرلەردىڭ» ورنى  «تۇزەۋ كولونياسى» ەمەس پە ەدى، ول «تۇزەۋ كولونيالارى» بۇل ەردى قالاي تەز ءارى جاقسى تۇزەپ جىبەرگەن» دەگەن ويلار مازالاپ، سۇراستىرا باستادىم.

سويتسەك، سىرىم ءابدراحمانۇلى دەگەن «باتىرىڭ» تۇزەۋ كولونياسىنا بارماي اق اياق استىنان «وزىنەن  ءوزى تۇزەلىپ كەتكەن» ەكەن. ول سول «ەرلىكتەرىنەن» سوڭ تەز ارادا «وتان» پارتياسىنىڭ اقتوبە وبلىستىق فيليالىنىڭ توراعا ورىنباسارى، اقتوبە وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ جاستار ءبولىمىنىڭ باستىعى قىزمەتتەرىن اتقارعان. وسىدان سوڭ كەيبىرەۋلەردىڭ «وتان» پارتياسىندا تەك قانا ۇرىلار جينالعان، ۇرىلىققا ۇيرەتەتىن پارتيا» دەپ جۇرگەندەرى بەكەر مە دەپ تە ويلاپ قالاسىڭ. سىرىم ءابدراحمانۇلى دەگەن «باتىرىڭ» وسىدان سوڭ ءبىر جىلداي ۋاقىت كولەمىندە باس اينالدىرار كارەرا جاساپ، رەسپۋبليكالىق ءبىلىم مينيستىرلىگىنىڭ كادر ءبولىمىنىڭ باستىعى، باسقارما باستىعى قىزمەتتەرىن اتقارعان. وسىدان سوڭ «زولۋشكا» تۋرالى ەرتەگىگە سەنبەي كور. «قازاقستاندا ادىلدىك جوق، ءبارى كوررۋپتسيونەرلەر» دەپ جۇرگەن وپپوزيتسيا سەركەلەرىنىڭ سوزدەرىنە دە سەنىمسىزدىك تۋعىزا باستاعان ەدىم، «مىنە، سىرىم ءابدراحمانۇلى دەگەن ازامات ءوز ەڭبەگىمەن وسىنداي مانساپتارعا قول جەتكىزگەن» دەپ ويلانا دا باستاعانمىن. بىراق...

وسى ءبىر «بىراق...» دەگەن ءسوزدى كىم ويلاپ شىعارعانىن بىلمەيمىن، ايتەۋىر وڭعان ءسوز ەمەس ەكەن، ءبارىن ءبۇلدىردى دە تاستادى. «باقسام باقا ەكەن» دەگەندەي، ءوزىن ءوزى سىرىم ءابدراحمانۇلى دەپ جۇرگەن «باتىرىمىز» شىندىعىندا  ءابدراحمانۇلى ەمەس «سىرىم ىزىمعاليۇلى» ەكەن. وعان مۇنداي «ماسكيروۆكا» نەگە كەرەك بولعانىن مەن بىلمەيمىن بىراق، سىرىمنىڭ ورنىندا مەن بولعان بولسام ىزىمعاليۇلى بولۋعا مەن دە قارسى بولعان بولار ەدىم. سەبەبى دەيسىزدەر مە؟ ايتايىن.

اقتوبە وبلىسىندا ىزىمعالي كوبەنوۆتى بىلمەيتىن ادام كەمدە-كەم. سىزدەر ويلاپ قالماڭىزدار «ول ءبىر بەدەلدى ادام ەكەن» دەپ. حالىق ىزىمعالي كوبەنوۆتى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ باستىعىنىڭ ورىنباسارى بولىپ جۇرگەندە اۋرۋلارعا بولىنگەن حالىقتىڭ اقشاسىن ۇرلاپ سوتتالعانى، كافەدە اراق ءىشىپ، اۋزىنا كەلگەنىن سويلەپ، كەلۋشىلەردى بالاعاتتاپ، باسۋ ايتقان ءالسىز كافە يەسى، ايەلدى ۇرىپ سوتتالعانى، دەپۋتاتتىققا كانديدات كەزىندە ويىل اۋدانى حالقىنا «ماعان داۋىس بەرسەڭدەر ويىلعا پوەزد جۇرەتىن بولادى» دەگەن سۋايتتىعى، بۇگىنگى كۇنى ءوزى وپپوزيتسيالىق «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى بولا تۇرا، اكىمقارالاردىڭ «شەستەركاسى» بولىپ، شەنەۋنىكتەر تۇشكىرسە، «جارىكىماللاسىن» ايتىپ قۇلاپ-سىرىنە جۇگىرەتىن، ادام جەركەنەتىن قىلىقتارى جاعىنان جاقسى بىلەدى. الگى ەكىجۇزدى بالاسىنىڭ «ءابدراحمانۇلى» بولىپ جۇرگەنىنىڭ سەبەبى، مۇمكىن وسىدان شىعار.

«سىرىم ءابدراحمانۇلى» دەپ جۇرگەنىمىز وسى ىزىمعالي كوبەنوۆتىڭ ۇلى ەكەنىن بىلگەنىمىزدە، ونىڭ قالاي اياق استىنان «مينيستىرلىك قىزمەتكەرى» بولىپ كەتكەنىن تۇسىنگەندەي بولدىق. ىزىمعالي كوبەنوۆ «اق جول» فيليالى توراعاسى بولىپ سايلانعاندا،  «كۇنى كەشە جۇمىسسىز قاڭعىپ، وقۋىن ءتىپتى سىرتتاي بىتىرە الماي جۇرگەن، «دۆوەچنيك» بالاسى اياق استىنان «وتان» پارتياسىنىڭ وبلىستىق فيليالىنا، باستىق ورىنباسارى قىزمەتىنە سايلاندى، ول بۇعان دەيىن ءتىپتى «وتانعا» مۇشە دە ەمەس ەدى. «اق جول» مۇشەلەرى بۇعان اسا ءمان بەرگەن جوق، مۇنى ايتقان بىرنەشە ارى تازا «اق جول» مۇشەلەرى ىزىمعالي كوبەنوۆ جانە بيلىك تاراپىنان قۋدالانۋعا ۇشىرادى. قالعان پارتيا مۇشەلەرى سىرىم ءابدراحمانۇلىنىڭ بۇل باس اينالدىرار كارەراسى بيلىك پەن اكەسى ىزىمعالي كوبەنوۆتىڭ اراسىنداعى كەلىسىلگەن ويىن ەكەنىن «بىلسە دە بىلمەگەن، كورسە دە كورمەگەن» بولىپ، ءۇنسىز وتىردى.

جوعارىدان كەلىسىلگەن «ستسەناري» بويىنشا وبلىس، قالا، اۋدان اكىمدەرى تىزىممەن شاقىرىلعان «تۇرعىنداردىڭ» الدىندا جىل بويى ىستەگەن ىستەرى تۋرالى ەسەپ بەرۋ سپەكتاكىلىن قوياتىنىن ءبارىڭىز بىلەسىزدەر. سونداي سپەكتاكلدى اقتوبە قالاسىنىڭ اكىمى ارحيمەد مۇحامبەتوۆ تە قالا شاعىن اۋداندارىندا قويىپ شىقتى. وسىنداي سپەكتاكل 12 ەلدى مەكەندە قويىلعان بولسا، ىزىمعالي كوبەنوۆ سونىڭ بىردە بىرەۋىن جىبەرمەي، اكىمنىڭ «كومانداسىمەن» بىرگە الدىڭعى قاتاردا وتىرىپ قاتىسىپ شىقتى. ايتارسىز، «دۇرىس قوي، ساياسي پارتيا، قوعام وكىلى ت ب.، حالىقتىڭ مۇڭ مۇقتاجىن تىڭداۋى» دەپ. وسىلاي بولسا اڭگىمە باسقاشا عوي، بىراق.. وسى ەلدى مەكەندەردىڭ بىرىنەن كەلگەن، جاسى جەتپىسكە جاقىنداعان الماعانبەت اقساقالدىڭ ايتۋى بويىنشا: سپەكتاكل بارىسىندا تۇرىپ جاتقان اۋلىنىڭ كوشەسىندەگى ماسەلەلەردى اكىمگە ايتقان قارياعا، اكىمنەن بۇرىن ىزىمعالي كوبەنوۆ ورنىنان اتىپ تۇرىپ دۇرسە قويا بەرگەن. اق ساقالدى، اكەسىمەن قاتار ادامعا اۋزىنان كوبىگىن شاشىپ، اۋزىنا «اق يت كىرىپ، قارا يت شىعىپ»، قويىڭىزدار دەگەن ادامدارعا قاراماستان اكىمنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ «ادالدىعىن» كورسەتكەن. «اينالايىن سەنىڭ  نە جۇمىسىڭ بار، مەن اكىمگە قويىپ جاتىرمىن عوي سۇراعىمدى» دەگەن قارياعا، «اكىمنىڭ مازاسىن الما، ۋاقىتى جوق» دەپ، تار جەرگە تاراقان بولىپ قىستىرىلىسقان.

2009 جىلى وبلىسىمىزعا بەلگىلى كاسىپكەر قۋاندىق الىشەۆ پەن وبلىس اكىمى ەلەۋسىن ساعىندىقوۆ اراسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك بولىپ، قۋاندىق الىشەۆ وبلىس اكىمىنە باق ارقىلى ءوزىنىڭ سۇراقتارىن جولدادى. سول ۋاقىتتا وبلىستاعى ءبىراز مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ اكىمگە باعىنىشتى باسشىلارى قول قويعان، اكىمگە قولداۋ كورسەتىپ، ال شىندىقتى ايتقان قۋاندىق ءالىشىپتى ايىپتاعان اشىق حاتتارى اكىمگە باعىنىشتى باقتاردا جارىق كوردى. سول قول قويعانداردىڭ ىشىندە ىزىمعالي كوبەنوۆ تە بار ەدى. ءبىزدىڭ ايتايىن دەگەنىمىز ونىڭ بۇل تىزىمگە قالاي كىرىپ كەتكەنى ەمەس، ونىڭ اكىمگە جاقىن، «جەتكىزىپ بارادى-اۋ» دەگەن  ادامداردىڭ اراسىندا «ءبىرىنشى قول قويعان مەن» دەپ قايتا-قايتا ايتا بەرۋى ەدى. سىرت كوزگە وتە جيىركەنشتى كورىنەدى ەكەن.

2009 جىلى وبلىس اكىمدىگىندە وتكەن داعدارىسقا بايلانىستى جيىندا، بيلىك وكىلدەرىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن، ەشبىر پارتيا وكىلدەرىمەن اقىلداسپاستان، جيىن اراسىندا بيلىكتىك باق وكىلدەرىنە، وبلىستاعى بارلىق پارتيالاردىڭ اتىنان  «ساياسي، ەكونوميكالىق، پارتيالىق ت. ب. جۇمىستارعا موراتوري جاريالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعاندارى» تۋرالى ينتەرۆيۋ بەرگەن. «وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر اق تۇتام دەگەندەي» كەيىننەن بۇل وتىرىگى اشىلىپ، باسقا بارلىق پارتيا وكىلدەرى «ارالارىندا موراتوري تۋرالى اڭگىمە دە بولماعاندىعىن» جاريالاپ جاتتى. ار، ۇيات دەگەننىڭ نە ەكەنىنەن حابارسىز ىزىمعالي كوبەنوۆ بۇعان دا مىڭق ەتكەن جوق، شەنەۋنىكتەردىڭ الدىندا «ءلابباي تاقسىرلاپ، جورعالاپ» تۇك بولماعانداي ءالى ءجۇر.

حالىق دانالىعى «الما، الماعاش تۇبىنەن الىسقا قۇلامايدى» دەگەندەي، ىزىمعالي كوبەنوۆتىڭ «ەكى ءجۇزدى» بالاسى سىرىم ءابدراحمانۇلىنان باسقا ابات كوبەنوۆ دەگەن كىشى ۇلى دا بۇل ەكەۋىنەن الىسقا ۇزاماعان. «اپك» كوللەدجىنىڭ مۇعالىمدەرىنىڭ ايتۋى بويىنشا ونىڭ ورنىنا اكەسى وقىپ شىققان. كازىر، جەر باسقارماسى مەكەمەسىندە جەر ساتۋمەن اينالىسادى. رەسمي ەمەس اتى «وزبەك».

تۋرگەنەۆ كوشەسى تۇرعىندارىنىڭ ايتۋى بويىنشا كوبەنوۆا اقجارقىن («جامان ءيتتىڭ اتىن ءبورىباسار قويادى» دەگەن حالىق دانالىعى ەسكە تۇسەدى) دەگەن ىزىمعالي كوبەنوۆتىڭ تۋعان اپاسى دا ولاردىڭ ءبىراز «قانىن ىشكەن». تىرناق استىنان كىر ىزدەگەن، ايقاي، ۇرىستى ىزدەپ جۇرەتىن كوبەنوۆا اقجارقىن باسقا جەرگە پاتەر الماستىرعاندا ولار قۋانعاندارىنان ساداقا بەرىپ، توي جاساعان ەكەن.

بۇل، «قوي تەرىسىن جامىلعان قاسقىرلار وتباسىنىڭ» مۇنداي ەرلىكتەرىن «ەر توستىك» نەمەسە «ماناس» جىرى سياقتى تاڭعا ايتا بەرۋگە بولار ەدى، بىراق، ودان حالىققا ەش پايدا جوق. بابالارىمىز «اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدا» دەگەندەي، حالقىمىز اڭقاۋلىعىن قويماسا، وسىنداي ارامزالار وتباسى قانىن سورۋىن قويمايدى. اعايىندار، اڭقاۋلىقتان ارىلاتىن كەز جەتتى، كوزدەرىڭىزدى اشىڭىزدار! ارامزالاردى ارالارىڭىزدان الاستاڭىزدار!

ازامات دوس